Jehovah Lam Kha Hun Hngalhnak
“Naa tinhmi [“Na lam,” NW] kha ka hngalh khawh nakhnga . . . ka chim tuah.” —EXODUS 33:13.
1, 2. (a) Izipt mipa nih Hebru mipa pakhat a hremmi a rak hmuh tikah Moses nih cu pa cungah zeicah cutin a rak tuah ve? (b) Jehovah rian ah aa tlakmi a si nakhnga, Moses nih zei dah a cawn awk a si?
MOSES cu Faraoh inn ah a rak ṭhang i Izipt mihrinfa uktu minthang pawl i upat awktlakmi fimnak kha a rak cawng. Asinain, Moses nih Izipt mi a si lo le a nu le a pa cu Hebru mi an si kha a hngalh. Kum 40 a si ah, a phunhawi, Israel miphun kha a rak zoh hna. Izipt mi pakhat nih Hebru mi pakhat a hremmi a rak hmuh tikah Moses cu zei poi loin a rak um lo. Izipt mipa kha a rak thah. Moses nih Jehovah miphun lei ṭan kha aa thim i a unau pawl luatter dingah Pathian nih a ka hman tiah a rak ruah. (Lamkaltu 7:21-25; Hebru 11:24, 25) Cu kong cu theih a si tikah, Izipt siangpahrang inn caah Moses cu ral ah hmuh a si i a nunnak caah a rak zaam. (Exodus 2:11-15) Moses cu Pathian hmanmi si khawh awkah, Jehovah phunglam hna kha ṭha deuh in hngalh a rak herh rih. Moses hi cawnpiak khawh mi a si hnga maw?—Salm 25:9.
2 Moses cu kum 40 tiang ram in ṭhawlmi, tuukhal pakhat in a rak um. A phunhawi pawl nih an rak lawmh lo ruang i lungfah canah, Pathian nawl pekmi kha Moses nih tangdor tein a rak cohlan. Kum tampi chung cohlan lomi si dawh a lo nain, Jehovah sersiamnak kha Moses nih a rak ngaih. Amah aa ruahnak a langhtermi si loin, a hnuah Pathian thiang thlarau umpi nak in hitin a rak ṭial: “Moses cu vawlei cungmi vialte lakah lungnem bik a si.” (Nambar 12:3) Jehovah nih Moses kha biapi ngaimi lam phunphun in a rak hman. Kannih zong lungnemmi kan si ahcun, Jehovah nih thluachuah a kan pek ve lai.—Zefaniah 2:3, NW.
Rian Pakhat Pek A Rak Si
3, 4. (a) Jehovah nih Moses kha zei rian dah a rak pek? (b) Moses kha zeitindah a bawmh?
3 Nikhat cu Horeb Tlang pawng Sinai Vawlei fonghlei ah Jehovah aiawh in vancungmi pakhat nih Moses kha a rak chonh. Moses kha hitin a rak ti: “Zeitluk in dah ka mi hna nih Izipt ram ah temh innak an huah tikha fiangte in ka hmuh cang; a hremtu hna nih an cung i rian fak an khinh hna ruang i bomhnak hal in an ainak kha ka theih. An nganfahnak cu ka hngalh dih cikcek. Izipt mi hna sinin chanh i a vawlei a ṭha mi le a hmun a kaumi ram i annih cu kalpi awkah ka rung ṭum cang. Cu ram cu ram rum le ram ṭha a si .” (Exodus 3:2, 7, 8) Cu thil cu Jehovah nih Moses kha a rak tuahter, sihmanhsehlaw Jehovah lam hruai ningin a rak si.
4 Cun Jehovah a vancungmi nih hitin a bia a peh: “Atu cu nangmah kha Faraoh sinah kan thlah lai i ka mi Israel mi cu Izipt ram in na chuahpi hna lai.” Cu tikah Moses cu a rak i cungcang. Cu thil tuah awkah kaa tlak lo, ka tuah kho lai lo tiah a rak ruah hleiah a tuah khawh ding zong a si lo. Asinain, Jehovah nih Moses kha “keimah nih kan umpi lai” tiah aamah a rak khan. (Exodus 3:10-12) Jehovah nih Pathian thlahmi taktak a si langhtertu dingah Moses cu thil khuaruahhar tuah khawhnak nawl kha a rak pek. Moses u Aaron cu Moses aiawh in biachimtu ah a kal ve lai. Jehovah nih an chim awk le an tuah awk kha a chimh hna lai. (Exodus 4:1-17) Mah pekmi rian kha Moses nih zumhawktlak tein le tlamtling in a ṭuan hnga maw?
5. Israel mi hna an lungput cu zeicah Moses caah zuamcawhnak a si?
5 A hramthawk ahcun Israel upa pawl nih Moses le Aaron kha an rak zumh hna. (Exodus 4:29-31) Sihmanhsehlaw, a rauhhlan ah, “Israel mi kuli khawng pawl nih cun” Faraoh le a bawi pawl kha “nan kan huatter hna” tiah Moses le a u kha an mawhchiat hna. (Exodus 5:19-21; 6:9) Israel mi Izipt in an chuah tikah Izipt rangleng hna nih an hnulei in an dawi hna kha an ṭih ngaingai. An hmai lei ah Rili Sen, an hnu lei ah rangleng ralkap pawl an um tikah a karlak ah kan i khang cang ti an theih i Moses kha an rak mawhchiat. Nang tah zeitindah na tuah hnga? Israel mi hna cu tilawng an ngei lo nain, Jehovah lamhruainak bangin Moses nih mi kha hmailei ah a rak kalter hna. Cu tikah Israel mi hna nih rili an tan khawh nakhnga Pathian nih Rili Sen kha a ṭhenter i rili cu a hung ro.—Exodus 14:1-22.
Luatnak Nakin A Biapi Deuhmi Thil Kongkau
6. Jehovah nih Moses rian a rak pek tikah fakkhun in zeidah a rak chimh?
6 Moses kha rian a rak pek lioah, Jehovah nih a min a biapitnak kha fakkhun in a rak chim. A min le A min aiawhtu upat cu a biapi tuk hringhran. A min a rak hal lioah Jehovah nih Moses kha “siter ka duhmi kha ka siter lai” tiah a rak chimh. Cun Pathian nih Moses cu a thawh ṭhan i “Israel mi cu, ‘Bawipa, nan pupa hna i an Pathian, Abraham Pathian, Isak Pathian, Jakob Pathian a simi Jehovah nih khan nan sinah a ka thlah,’ tiah na chimh hna lai” tiah a ti. Jehovah nih hitin a ti rih: “Hihi a zungzal in ka min a si, hitihin hmailei chan vialte nih an ka auh lai.” (Exodus 3:13-15, NW) Atu tiang Jehovah timi min hi vawlei cung dihlak i a salle theihmi Pathian min a si.—Isaiah 12:4, 5; 43:10-12.
7. Faraoh a thin a hung ko nain Pathian nih Moses kha zei tuah awk dah a rak forh?
7 Faraoh hmai an phak tikah, Moses le Aaron nih Jehovah min put in bia an rak chim. Sihmanhsehlaw, Faraoh cu a thin a rak hung i “ ‘Bawipa [“Jehovah,” NW] cu ahodah a si?’ Zeicahdah a bia cu ka ngaih lai i Israel mi cu ka kalter hna lai? Bawipa [“Jehovah,” NW] cu ka hngal lo; Israel mi cu ka kalter hrimhrim hna lai lo,” tiah a rak ti hna. (Exodus 5:1, 2) Faraoh cu mi lungṭhawng a si lengah mi hlen hmang a si kha a lang ko nain, Jehovah nih Moses kha luatternak kong kha atu le atu va chim tiah a rak ti. (Exodus 7:14-16, 20-23; 8:1, 2, 20) Faraoh a thin a hung tikha Moses nih a hmuh. Amah va tonṭhan cu zeital man a ngei hnga maw? Israel mi hna nih luat ding kha an hngahhlang ngai fawn. Faraoh cu a duh lonak ahcun a lung a hak tuk ve fawn. Nangmah hei si law zeidah na rak tuah hnga?
8. Jehovah nih Faraoh a pehtlaih ning ah zei ṭhat-hnemnak dah a um, mah nih kannih tah zeitindah a kan ṭhathnemh awk a si?
8 Asinain, Moses nih a dang thawngpang pakhat kha hitin a chim rih: “Hebru mi hna Pathian Bawipa [“Jehovah,” NW] nih, ‘Ka mi cu kalter hna law ka bia hna seh.’ ” Hiti zong hin Pathian nih a ti: “Atu cu dantatnak vialte kha keimah hrimhrim nih nangmah cung le na bawi pawl cung le na mi hna cungah ka tlunter lai, cu tiin ka tuah lai cu vawlei cung dihlak ah hin keimah bantuk pathian dang ahohmanh an um lo tikha na hngalh nakhnga caah a si.” (Exodus 9:13-16) Jehovah nih a lung a hakmi Faraoh dan a tatnak thawngin amah zei a rel lomi paoh ca i ralrin peknak siter dingah a ṭhawnnak kha langhter aa tim. Cu hna lakah Jesuh nih “hi vawlei uktupa” tiah a timi Satan khuachia zong aa tel. (Johan 14:30; Rom 9:17-24) Chimchung a rak si bangin, Jehovah min cu vawlei cung dihlak ah thanh a rak si. A lungsau ruangah Israel mi hna lengah anmah sinah a rak i fonmi mi a phunphun chung i mi hna cu kilven an rak si. (Exodus 9:20, 21; 12:37, 38) Cu caan thawk in, Jehovah min thanh-nak nih a hmaanmi biaknak a cohlangmi mi nuai tampi hna kha a ṭhathnemh hna.
A Lungkhongmi Miphun He I Pehtlaihnak
9. Moses a phunhawi mi hna nih Jehovah an upat lo kha zeitindah an rak langhter?
9 Hebru miphun nih Pathian min kha an hngalh. Moses nih an sin bia a chim tikah cu min cu a rak hman tawn, asinain mah min ngeitu kha aa tlak ningin an upat zungzal lo. Izipt mi hna sinin khuaruahhar in a rak luatter hna hnu tlawmpal ah, ti din awk an rak hmuh colh lo tikah zeidah a rak cang? Moses kha an rak phunzai hnawh. Cu hnuah rawl kongah an rak phunzai hawi ṭhan. An phunzai mi hi amah le Aaron cung lawng si loin Jehovah cung an phunzai zong a si tiah Moses nih ralrin a rak pek hna. (Exodus 15:22-24; 16:2-12) Sinai Tlang i, Nawlbia a rak pek hna lioah Jehovah nih Israel mi hna sinah a si tawn lomi thil khuaruahhar a rak langhter. Asinain, nawl ngai loin sui cawfa an i ser i an biak, cun an i thawh i “Pathian [“Jehovah,” NW] upatnak caah puai” kan tuah tiah an rak ti.—Exodus 32:1-9.
10. Zeicah tuchan Khrihfa zohkhenhtu hna nih Exodus 33:13 i khumhmi Moses nawlnak bia hi a hleiin an lungthin an pek?
10 Jehovah theng nih mi lung ṭhawng tiah a timi hna miphun kha Moses nih zeitindah a rak pehtlaih hna? Moses nih Jehovah kha hitin a rak nawl: “Ka cung i na lung a tlin a si ahcun, naa tinhmi [“na lam,” NW] kha ka hngalh khawh nakhnga, naa tinhmi [“na lam,” NW] cu ka chim tuah.” (Exodus 33:13) Khrihfabu zohkhenhtu hna nih an zohkhenh-mi tuchan Jehovah Hngaltu hna cu Israel miphun nakin an i toidor deuh. Asinain, “Maw Bawipa, na lam kha ka cawnpiak hna law ka hngalhter hna” tiah annih zong thla an cam ve. (Salm 25:4) Zohkhenhtu pawl nih Jehovah lam an hngalh caah thil sining kha Pathian Bia le a sining he aa tlak in an tonghtham thiam.
A Miphun Sinin Jehovah Ruahchanmi
11. Jehovah nih Moses caah zei lamhruaitu dah a rak pek i, zeicah kannih zong nih cucu hngalh kan duh ve?
11 Jehovah nih a miphun sinin aa ruahchanmi kha Sinai Tlang ah bia in a rak chim. A hnuah Nawlbia Pahra aa ṭialmi lungtlap pahnih kha Moses cu pek a rak si. Tlangin a rung ṭum tikah, Israel mi hna nih sui cawfa an biakmi kha a rak hmuh i a thin hun in lungtlap cu a hlonh hna i an kuai dih cikcek. Cun Moses sermi lungtlap hna cungah khan Nawlbia Pahra kha Jehovah nih a ṭial ṭhan. (Exodus 32:19; 34:1) Mah nawlbia hna cu hmasa pekmi nawlbia hna he aa khat. Moses cu mah ning khan a rak nung. Pathian nih Moses sinah zeibantuk Pathian a si kha aa hngalhter i Jehovah aiawhtu in a tuah ding kha a rak langhter. Khrihfa hna cu Moses Nawlbia tangah nun a si ti lo nain, Jehovah nih Moses a rak pekmi a hrampi phunglam tampi hna cu an i thleng hlei lo i Jehovah a biami vialte he aa pehtlai rih. (Rom 6:14; 13:8-10) Cu phunglam cheukhat kha vun i ruah hna u sih.
12. Jehovah sinah zeihmanh ngaan loin i pumpeknak nih Israel mi hna kha zeitindah a hnorsuan hna ding a si?
12 Jehovah sinah zei hmanh ngaan loin na pum i pe. Zei hmanh ngaan loin pumpeknak a herhnak kong Jehovah nih a rak thanh lioah Israel miphun an rak um. (Exodus 20:2-5) Israel mi hna nih Jehovah cu a hmaanmi Pathian a si ti a langhtertu thil tampi an rak hmuh. (Deuteronomi 4:33-35) Miphun dang nih zei an va tuah hmanhah, a mi hna cu zei bantuk siasal asiloah khuachia thiamnak a ngeimi hmanh nan um lai lo tiah Jehovah nih fiangte in a rak chimh hna. An i pumpeknak cu phung ningin tuahmi men a si awk a si lo. An zapi in Jehovah kha an lungthin dihlak, an zeizong dihlak le an ṭhawnnak dihlak in an dawt lai. (Deuteronomi 6:5, 6) Cu ahcun, an nuncan, an biachim le an tuahsernak dihlak aa tel lai. (Levitikas 20:27; 24:15, 16; 26:1) Jesuh zong nih Jehovah cu zeihmanh ngaan loin pumpeknak a halmi a si tiah a rak fianter.—Marka 12:28-30; Luka 4:8.
13. Zeicah Israel mi nih Pathian nawlbia kha felte in an zulh awk a si i, zeinihdah a nawl ngaih ding a kan forh awk a si? (Phungchimtu 12:13)
13 Jehovah nawlbia hna kha fel tein zul. Israel mi hna nih Jehovah he biakamnak in pehtlaihnak an rak tuah tikah felte in a nawl zulh ding an biakamnak kha an philh lo awk a herh. Pumpak zalonnak tamngai an ngei ko nain, Jehovah pekmi nawlbia hna kha felte in an rak zulh awk a si lai. Jehovah halmi vialte cu an ca ṭhatnak lawng te a si caah an tuah a si ahcun Jehovah an dawtnak an langhter a si lengah anmah he an tefa he thluachuah an hmu lai.—Exodus 19:5-8; Deuteronomi 5:27-33; 11:22, 23.
14. Thlaraulei pakhatnak ah chiah a biapitnak kha Pathian nih Israel mi hna sinah zeitindah a rak chim?
14 Thlarau lei thil kha pakhatnak ah chia. Israel mi hna cu thlarau lei rian ca caan pek lo tiangin pumsalei herhmi ca ṭuan awk a si lo. Israel mi hna nunnak cu vawlei thil hnu zulhnak lawngah aa pumpe mi an si awk a si lo. Jehovah nih a thiangmi caan tiah a chiahmi caan kha zarh fate a um, cu caan ahcun a hmaanmi Pathian biaknak he aa tlaimi thil lawng tuah awkah hman ding a si. (Exodus 35:1-3; Nambar 15:32-36) Cun kum fatin, caan khiahmi a thiangmi pumhnak hna caah caan pek a si rih lai. (Levitikas 23:4-44) Cu caan hna nih khan Jehovah a ṭhawnnak in tuahmi kong hna i ruahceih awk, a lam hna philh lo awk le a ṭhatnak vialte ca i amah lawmh awk caan ṭha kha a pek hna lai. Mi hna nih Jehovah sin i an i pumpeknak an langhter ahcun, Pathian ṭihzah zia kha an hun thiam lai i, a lam ningin kal awkah a bawmh hna lai. (Deuteronomi 10:12, 13) Mah lamhruainak phunglam in khan nihin Jehovah salle pawl cu ṭhathnemnak an hmu.—Hebru 10:24, 25.
Jehovah A Sining Hna Hngalh In Lawmhnak
15. (a) Jehovah sining pawl hngalh cu zeicah Moses caah a ṭhathnem? (b) Zei biahalnak hna nih dah Jehovah sining kong thuk piin ruah awkah a kan bawmh khawh?
15 Jehovah a sining hna hngalhnak nih Moses kha mi he i pehtlaih zia zong a rak thiamter lai. Exodus 34:5-7 nih Pathian cu Moses hmai ah a lan i hitin a chim tiah a langhter: “Bawipa cu zangfahnak le vel ngeihnak in a khat mi Pathian a si, amah cu fawite in a thin hunter khawh lomi, a fek mi dawtnak tampi mi cungah a langhter i mi cungah zumh awktlak ngaingai a simi Pathian cu a si. A biakamnak kha mi thong tampi cungah a hmunhter i palhnak le ṭhatlonak le sualnak kha a ngaihthiam hna; asinain an pale sualnak ruangah an fale le an tule kha a chan thum a chan linak tiang dantat a tlolh lomi a si.” Mah bia hna kha a caan la law ṭha tein ruat. Cun hitin i hal: ‘Mah sining pakhat cio nih khan zeidah a chimduhmi a si? Jehovah nih kha a sining hna kha zeitindah a langhter? Khrihfa upa pawl nih mah sining kha zeitindah an langhter khawh? A sining pakhat theng nih pakhat cio i kan tuahsernak cungah zeitindah huham a ngeih awk a si? Tahchunhnak tlawmpal in i ruah ta u sih.
16. Pathian zaangfahnak kong kha thuk deuh in zeitindah kan hngalhthiam khawh lai, zeicah cutin tuah cu a biapit?
16 Jehovah cu “zaangfahnak le vel ngeihnak in a khatmi Pathian a si.” Cathiang Kha A Thuk Deuhin Hngalhnak timi sawhpiaktu cauk [Mirang] na ngeih ahcun, “Zaangfahnak” timi tang i ṭialmi kha rel. Asiloah cun Vennak Innsang Cauk Index asilole computer program Vennak Innsang Library (CD-ROM) kha kherhlai.a Cathiang chung i zaangfahnak tiah timi kha hmuh awkah cafang kawlnak (concordance) kha hmang. Jehovah zaangfahnak ah a caancaan ah dantatmi nemternak lengah zawnruahnak zong aa tel tikha na hmuh lai. Mah nih khan Pathian kha a mi hna luatnak ca rianṭuan awkah a forh. Cucu a hmaan tikha Israel mi Biakammi Ram ah an ke in an rak kal lioah pumsalei le thlaraulei a rak pekmi hna nih khan a langhter. (Deuteronomi 1:30-33; 8:4) Sualnak an rak tuah tikah Jehovah nih zaangfahnak ngeiin a rak ngaihthiam hna. Hlanlio a miphun cungah khan a zaangfahnak kha a rak langhter. Nihin a salle hna cu pakhat le pakhat an i zaangfah deuh chinchin awk a si!—Matthai 9:13; 18:21-35.
17. Jehovah a velngeihnak kan hngalhthiamnak nih a hmaanmi biaknak kha zeitindah a ṭhanchoter?
17 Jehovah zaangfahnak ah velngeihnak aa tel chih. “Velngeihnak” timi hi zeitindah a sullam na fianter lai. Cathiang nih Jehovah cu vel a ngei tiah a timi cacang hna he khan tahchunh hmanh. Baibal nih Jehovah vel ngeihnak ah a mi hna lak i a sifakmi hna cung i zawnruahnak ngeih aa tel tiah a langhter. (Exodus 22:26, 27) Khuazei paohah, mipem leng in midang zong har in khuasak caan a um tawn. Jehovah nih cu bantuk mi hna sinah duhdanhnak ngei loin zaangfahnak langhter awkah a mi hna a rak cawnpiak tik hna ah, anmah zong Izipt ah mipem an rak si ve kha a rak hngalhter ṭhan hna. (Deuteronomi 24:17-22) Nihin Pathian mi hna kannih tah zeitindah? Velngeihnak nih a kan rualremter i midang kha Jehovah biaknak ah a hnuh hna.—Lamkaltu 10:34, 35; Biathlam 7:9, 10.
18. Miphun dang lam hna he pehtlaiin Israel mi sin i Jehovah chimmi ri chiahpiaknak in zeidah kan hngalh?
18 Sihmanhsehlaw, miphun dang cung i zaangfahnak ngeihnak nih Israel mi hna i Jehovah an dawtnak le ziazalei an nunphung kha a hmun a rolh tinak a si lo. Cu a si caah, Israel mi hna cu an pawngkam miphun hna lam zulh lo awk, an biaknak phunglam le a ṭha lomi an ziaza an nundan i lak lo awkah chimh an rak si. (Exodus 34:11-16; Deuteronomi 7:1-4) Cucu nihin kanmah ca zongah a si ve. Kan Pathian, Jehovah a thian bantukin, kan thiang ve lai.—1 Piter 1:15, 16.
19. Sualnak tuahnak cung i Jehovah hmuhning hngalhnak nih a miphun kha zeitindah a ven khawh?
19 Moses nih a lam kha a hngalh nakhnga, Jehovah cu sualnak a hmu lomi cu a si lo nain, a thin hun a fawimi a si lo kha a rak theihter. A halmi hna kha a miphun nih hngalh in zulh awkah caan a rak pek hna. An i ngaihchih tikah Jehovah nih a ngaihthiam hna, asinain sualnak ngan ruangah an tonmi dantatnak tu cun a luatter hna lo. Israel mi hna tuahmi nih hmailei an tefa cungah ṭhatnak asiloah chiatnak a chuahter khawh tiah Moses kha ralrin a rak pek. Jehovah a lam hna an hngalhnak nih Pathian miphun kha anmah chuahtermi thil ruangah Pathian hei mawhchiat le a khul a nuar ti ruahnak in a khamh khawh hna.
20. Zumtu hawi hna le phungchimnak i tonmi hna he dawhrem tein i hawikawmh thiam awkah zeinihdah a kan bawmh lai? (Salm 86:11)
20 Jehovah le a lam kong tamdeuh in hngalh na duh a si ahcun, Baibal na rel tikah kherhlainak tuah law ṭha tein ruat. Duhnungmi Jehovah sining phunphun hna kha ṭha tein zoh hna. Pathian sining kha zeitindah naa cawn khawh i na nunnak kha a timhnak bantuk in zeitindah tamdeuh in na umter khawh tikha thlacambu in ruat. Mah nih khan khor tlaknak in an luatter lai, cun zumtu hawi he dawhrem tein i pehtlaih awk le a ṭha ngaingaimi kan Pathian kha hngalh in dawt awkah midang kha an bawmhter khawh lai.
[A Tanglei Fianternak]
a A zapi in Jehovah Hngaltu hna nih an chuah.
[Cahmai 20nak i Hmanthlak]
Zeidah Na Hngalh?
• Zeicah Moses caah lungnemnak cu a biapit i, kan caah zeicah a biapit ve?
• Jehovah bia Faraoh sinah atu le atu va chimnak nih zeidah hlawh a rak tlinter?
• Moses cawnpiak a rak simi a biapimi zei phunglam cheukhat hna dah kannih ca zongah a biapit ve?
• Jehovah sining hna kha thuk deuh in zeitindah kan hngalh khawh?