Lungthin Cungah Ṭialmi Dawtnak Nawlbia
“Ka phunglam cu an chungah ka chiah lai i an lungthin cungah ka ṭial lai.”—JEREMIAH 31:33.
1, 2. (a) Atu zei kong dah kan i ruah lai? (b) Sinai Tlang ah Jehovah nih amah le amah zeitindah aa langhter?
HMASA capar pahnih ah Moses cu Sinai Tlang in a rung ṭum i Jehovah sunparnak kha a hmai ceu in a langhter ti kong kan rak cawng. Moses hmai khuhnak kong zong kan rak i ruah cang. Atu cu tuchan Khrihfa hna caah sullam a ngeimi, cu he aa pehtlaimi kong pakhat kan i ruah lai.
2 Moses tlang cung a um lioah Jehovah nih lamhruainak a rak pek. Sinai Tlang hram i an rak i pumhkhawmh lioah Israel mi hna nih khuaruahhar in Pathian a langhnak kha an rak hmuh. “Tlang cungah cun khuari le ṭektla a um i khuadawm chahpi kha a um; tukawng ki muko kha fakpi in an tum. Riahhmun i a ummi vialte kha an thin a phang i an ther dih . . . BAWIPA cu Sinai Tlang cungah khan mei in a rung ṭum caah Sinai Tlang cu a dihlak in meikhu nih a zelh. Meikhu cu meiphu meikhu bantuk khin a kai hluahmah i mi zapi cu an dihlak in a ther in an ther.”—Exodus 19:16-18.
3. Jehovah nih zei lam in dah Israel mi hna kha Nawlbia Pahra a rak pek hna i, annih nih zeidah an rak hngalhthiam?
3 Jehovah nih vancungmi hmangin a mi hna kha a chonh hna i, Nawlbia Pahra a rak pek hna. (Exodus 20:1-17) Cucaah cu nawlbia hna cu Lianngan Bik nih pekmi nawlbia a si ti cu a fiang. Jehovah nih mah nawlbia hna kha lungtlap ah a rak ṭial, Israel mi sui cawfa an biak a hmuh tikah Moses nih cu lungtlap cu a rak khuai dih cikcek. Jehovah nih lung cungah nawlbia hna kha a rak ṭialṭhan. Moses cu atu tan lungtlap i put in a rung ṭum tikah a hmai a ceu. Cu tikah nawlbia hna cu sullam a ngei ngaingai ti kha mi viate nih an hngalh.—Exodus 32:15-19; 34:1, 4, 29, 30.
4. Zeiruangah Nawlbia Pahra hi a biapit ngai?
4 Puan biakinn i a Thiang bik Khaan ah chiahmi biakamnak kuang chungah Nawlbia pahra ṭialmi lungtlap pahnih kha an rak chiah, a hnuah cu kuang cu biakinn ah an rak chiah. Mah nawlbia hna cu Moses nawlbia caah a biapimi phunglam an si i, Pathian nih Israel miphun a rak uk hna nak hram a si. Mah nih khan Jehovah nih a thimmi miphun kha a pehtlaih hna ti a fianter.
5. Pathian pekmi nawlbia nih Israel mi a dawt hna nak kha zei lam hna in dah a langhter?
5 Mah nawlbia hna nih khan Jehovah kong kha tampi in a langhter, a hleiin a mi a dawt hna nak kong a langhter. Cun nawlbia a zulmi hna caah mah cucu zei tluk laksawng sung dah a si! Mifimpa pakhat nih “Nawlbia Pahra cu ziaza lei i minung timh-tuahmi a zei hmanh nakin a sang deuh ngaingai” tiah a rak ti. Moses Nawlbia dihlak he aa tlaiin Jehovah nih hitin a ti: “Ka nawlbia kha nan ngaih i ka biakamnak kha nan zulh ahcun, ka mi hrimhrim nan si lai. Vawlei hi a dihlak in ka ta a si, asinain, ka thimmi miphun cu nanmah hi nan si lai.”—Exodus 19: 5, 6.
Lungthin Cungah Ṭialmi Nawlbia
6. Lung cungah ṭialmi nawlbia hna nakin zei nawlbia dah man a ngei deuh?
6 Pathian nawlbia hna cu man an ngei tuk ti cu a hmaan. Asinain chiti thuhmi Khrihfa hna nih lung cungah ṭialmi nawlbia nakin a ngan deuh mi thil an ngeih kha na hngal maw? Israel miphun he tuahmi biakamnak Nawlbia he aa lo lomi biakam thar sernak kong kha Jehovah nih a rak chimchung. “Ka phunglam [“nawlbia,” NW] cu an chungah ka chiah lai i an lungthin cungah ka ṭial lai.” (Jeremiah 31:31-34) Biakamnak thar i Remnak Sertu Jesuh nih a zultu pawl kha nawlbia a rak ṭialpiak hna lo. Jehovah nawlbia kha a chimmi le a tuahmi in a lamkaltu pawl lungthin chung lut lakin a rak cawnpiak hna.
7. Ahote dah “Khrih nawlbia” kha hmasa bik ah pek an si i, a hnuah ahote dah aa hrawm ve hna?
7 Mah nawlbia cu “Khrih nawlbia” tiah ti a si. Khakha Jakob tefa, pumsa Israel miphun si loin, thlarau lei miphun a simi “Pathian Israel” tu kha hmasa bik ah pek an si. (Galati 6:2, 16, NW; Rom 2:28, 29) Pathian Israel cu chiti thuhmi Khrihfa hna hi an si. A hnuah, Jehovah biak a duhmi miphun kip chungin “mibu nganpi” zong an hung i fawn ve. (Biathlam 7:9, 10; Zekhariah 8:23) An phu hnih nih “tukhal pakhat tangah” a ummi “turun run khat” in “Khrih nawlbia” kha an tuahṭuannak kip ah an i ukter.—Johan 10:16.
8. Moses Nawlbia le Khrih nawlbia ah zei aa thleidannak dah a um?
8 Chuahka in Moses Nawlbia a zulmi Israel miphun he i lo loin Khrihfa hna cu miphun, chuahkehnak ti bantuk kha ruatchih loin Khrih nawlbia kha lungtho tein an i thim. Jehovah le a phunglam kong kha an cawng i a duhnak tuah kha an duh ngaingai. Pathian nawlbia “an lungthin cungah” ṭial a simi chiti thuhmi Khrihfa hna nih Pathian nawl an ngaihmi hi a nawl a ngai lomi dan a tat khawh hna ti ruangah le kan rian a si ti ruangah an ngaihmi a si lo. A nawl an ngaihmi hi cu nakin a hrampi a si deuhmi, hmual a ngei deuhmi cungah aa hngat, tuu dang hna zong an lungthin cungah Pathian nawlbia aa ṭial caah a nawl an ngai ve.
Dawtnak Cungah Aa Hngatmi Nawlbia
9. Jesuh nih Jehovah nawlbia hna i a muru cu dawtnak a si ti kha zeitindah a rak langhter?
9 Jehovah nawlbia hna le phunglam dihlak a muru kha biafang pakhat in a tawinak in dawtnak tiah chim khawh a si. Cucu zungzal in a hmun lai i, a thiangmi biaknak ah a biapimi hmun ah aa tel zungzal lai. Zei nawlbia dah a ngan bik tiah an rak hal lioah, “BAWIPA na Pathian cu na lungthin dihlak le na ruahnak dihlak le na nunnak dihlak in na dawt lai” timi hi a ngan bik tiah Jesuh nih a rak leh hna. A hun changtu cu “Na innpa cu nangmah naa dawt bantukin na dawt lai” ti a si. Cun “Moses Nawlbia vialte le profet hna cawnpiaknak vialte cu hi nawlbia pahnih chungah hin an i khumh dih” tiah a rak ti. (Matthai 22:35-40) Nawlbia pahra lawng si loin, Hebru Cathiang hi a zapi in dawtnak cungah aa hngat tiah Jesuh nih a rak ti.
10. Khrih nawlbia ah dawtnak cu a biapi bik ti kha zeitindah kan hngalh?
10 Pathian le innpa dawtnak hi tah Khrihfa lung chung i a ummi nawlbia ah a biapi bik a si maw? A si! Khrih nawlbia chungah lungthin tak tein Pathian dawt ding timi le Khrihfa hna cu mah zawn lawng ruat loin pakhat le pakhat i dawt ding timi nawlbia thar aa tel. Jesuh nih a zultu hna a dawt hna i an ca i a nunnak siang ngaiin a pek hna bantukin pakhat le pakhat i dawt ding a si. Amah nih a dawt hna bantukin pakhat le pakhat i dawt awkah a zultu pawl kha a rak cawnpiak hna. Pakhat le pakhat cungah lang ngaiin dawtnak an langhtermi hi Khrihfa taktak an si hngalh khawhnak bik a si. (Johan 13:34, 35; 15:12, 13) Jesuh nih nan ral hmanh nan dawt hna lai tiah a rak ti hna.—Matthai 5:44.
11. Jesuh nih Pathian le minung a dawt hna nak kha zeitindah a rak langhter?
11 Jesuh nih dawtnak langhter awkah a tlingmi zohchunhawk a kan chiahpiak. Van cungah a ṭhawngmi thlarau minung pakhat in, vawlei cung i a Pa rian karhter awk tinvo kha lunglawm tein a rak cohlan. Cu lengah minung zungzal nunnak hmuh awkah a minung nunnak kha raithawinak ca i a peknak thawngin, zeitindah an nun awk a si ti kha a rak langhter. Mitoi ah aa dor i zaangfahnak le zawnruahnak a ngei, thilrit nih a nenh i hneknak a tongmi hna kha a bawmh hna. Cun “zungzal nunnak bia” kha a hrawm hna i mi kha Jehovah kong hngalh awkah bat hngal loin a bawmh hna.—Johan 6:68.
12. Zeicah Pathian dawtnak le innpa dawtnak hi ṭhen khawh loin aa sengtlai tiah kan ti khawh?
12 A taktak ti ahcun Pathian dawtnak le innpa dawtnak hi ṭhen khawh loin aa sengtlaimi a si. Lamkaltu Johan nih hitin a chim: “Dawtnak hi Pathian sinin a rami a si . . . Mi zeimaw nih, ‘Pathian ka dawt’ a ti i a unau a huat ṭung ahcun, amah cu mi lihchim a si. Zeicahtiah a hmuhmi a unau hmanh a dawt khawh lo ahcun a hmuh lomi Pathian cu a daw kho lai lo.” (1 Johan 4:7, 20) Jehovah cu dawtnak hrampi le dawtnak muikeng a si. Zeizong vialte a ser mi hi dawtnak a ngeih caah a si. Amah he i loin a kan ser caah dawtnak hi kan langhter khawh ve. (Genesis 1:27) Innpa cungah dawtnak langhternak thawngin, Pathian kan dawt kha kan langhter.
Dawtnak cu Nawlngaihnak a si
13. Pathian kan dawt ahcun, hmasa bik ah zeidah kan tuah lai?
13 Kan hmuh khawh lomi Pathian kha zeitindah kan dawt khawh lai? A hmasa bikah a kong hngalh a hau. Mising pakhat kha kan daw kho taktak lai lo i kan zum kho fawn lai lo. Cucaah, Baibal relnak, thlacamnak le Pathian a hngal i a dawmi hna he i hawikomhnak thawngin Pathian hngalh i zuam awkah Pathian Bia nih a kan forh. (Salm 1:1, 2; Filipi 4:6; Hebru 10:25) A nunnak le a phungchim rianṭuannak in Jehovah sining a langhtermi Jesuh Khrih kong kha Thawng-ṭha cauk nih a langhter caah cu cauk cu a hleiin a man a sung. Pathian kong kan hun hngalh i a kan dawtnak kan hun lawmh tikah a nawl ngaih kan duhnak le a ziaza cawn kan duhnak cu a ṭhang lai i a ṭhawng chin lengmang lai. A si, Pathian dawtnak ah a nawlngaih aa tel.
14. Pathian nawlbia hna cu kan caah a har tuk lo tiah zeicah kan chim khawh?
14 Mi pakhatkhat kan dawt tikah, a duhmi le a huatmi kha kan hngalh i a duhning in kan tuah tawn. Kan dawtmi ngaihchiat lai kha kan duh lo. Lamkaltu Johan nih “Pathian kan dawt ti cu a nawl kan zul tinak a si ko. Cun a nawlbia cu kan caah a har tuk lo” tiah a rak ṭial. (1 Johan 5:3) Curuangah a nawlbia cu kan caah a har tuk lo bantukin a tamtuk fawn lo. Dawtnak nih lam a kan hruai. Kan tuahṭuannak kip ah phung tampi kha i baihat a hau lo, zeicahtiah Pathian kan dawtnak nih lam a kan hruai. Pathian kan dawt a si ahcun, a duhnak tuahnak ah kan i nuam lai. Cu tikah Pathian mithmai ṭha kan hmu lai i a lamhruainak in ṭhatnak kan hmu zungzal lai.—Isaiah 48:17.
15. Zeinihdah Jehovah nawl i cawn awkah a kan forh? Fianter.
15 Pathian kan dawtnak nih a ziaza i cawn awkah a kan forh. Mi pakhat kan dawt tikah a ziaza i cawn kan duh i amah bantuk si kan i zuam tawn. Jehovah le Jesuh an i pehtlaihnak khi ruat tuah hmanh. Vancung ah kum nuai tampi chung hmunkhat ah an rak umṭi. Pakhat le pakhat an i dawtnak cu a rak thuk ngai. Cu a si caah Jesuh nih vancung a Pa kha tling khitkhet in a lawh i “a ka hmutu paoh nih cun ka Pa kha an hmuh ve” tiah a zultu pawl sinah a rak chim khawh. (Johan 14:9) Jehovah le a Fapa kong kan hun hngalh tikah an cungah kan i lawm i cu nih cun anmah bantuk si awk a kan forh. Jehovah kan dawtnak le a thiang thlarau bawmhnak thawngin ‘kan mi hlun cu a hman tawnmi a ziaza he khan kan i phoih cang i mi thar cu kan i hruk cang.’—Kolose 3:9, 10; Galati 5:22, 23.
Tuahsernak In Langhtermi Dawtnak
16. Pathian le innpa dawtnak kha phungchimnak le cawnpiaknak rian in zeitindah langhter khawh a si?
16 Kannih Khrihfa hna nih Pathian le innpa kan dawt hna caah Pennak phungchimnak le zultu siternak rian kha kan ṭuan. Cutin tuahnak in “mi vialte nih khamhnak hmu hna seh ti le biatak kha hngal hna seh ti a duhmi” Jehovah Pathian lung kha kan ton. (1 Timote 2:3, 4) Cu a si caah midang kha an lungthin ah Khrih nawlbia aa ṭialmi si awk kan bawmh hna nak in aa lawmmi kan si kho. Cun Jehovah sining langhter awkah an sining an i thlenmi hmuh tikah kan i lawm. (2 Korin 3:18) A ngaingai ti ahcun, Pathian hngalh awk kan bawmhmi hna hi kan pek khawhmi hna lakah a sung bikmi laksawng a si. Jehovah hawikawm si awk a cohlangmi hna cu zungzal in a hawikawm an si kho.
17. Thilri dawizulh nakin Pathian le innpa dawtnak nganter i zuam hi zeicah fim a si?
17 Kannih cu thilri biapi ah a chia tuk i a duh tukmi vawlei ah kan nung. Asinain thilri cu zungzal in a hmun lo. A thu a rawk kho i mifir zong nih an fir khawh. (Matthai 6:19) Baibal nih hitin ralrin a kan pek: “Vawlei le a chung i a ummi thil minung nih an duhmi hna hi an lo cuahmah cang; sihmanhsehlaw Pathian duhnak a tuahmi cu zungzal in an nung.” (1 Johan 2:16, 17) A si, Jehovah cu zungzal in a hmunh bantukin amah a dawmi le a biami hna zong zungzal in an nung lai. Cucaah chikkhat lawng ṭhatnak a pemi hi vawlei thilri dawizulh nakcha cun Pathian le kan minung hawi kan dawt hna nak nganter i zuam hi fim a si deuh hnga lo maw?
18. Missionary pakhat nih mah zawn ruat lo dawtnak kha zeitindah a rak langhter?
18 Dawtnak ngeih aa zuammi hna nih Jehovah thang an ṭhatter. Senegal ram ah missionary rian a ṭuanmi Sonia kong hi ruat hmanh. Zum lotu an pa nih HIV rungrul a chonhmi Heidi timi nu he Baibal an cawng. An pa a thih hnuah cu nu cu tipil a ing, Asinain a zawtnak a zual caah AIDS mizaw pakhat in sizung ah a um. Sonia nih hitin a chim: “Sizung rianṭuantu pawl nih an si khawh chung in an zohkhenh ko nain, zohkhenhtu an tlawm tuk. Sizung ah a herhmi tuahpiak awkah Khrihfabu ah bawmtu kawl a si. Zan hnihnak ah, a ihnak pawng pher cungah ka it i a thih tiang ka zohkhenh. Zohkhenhtu sibawi pa nih ‘A ngan bikmi kan tonmi harnak cu AIDS zawtnak an ngei ti an theih tikah an innchungkhar mi hna hmanh nih an hlawt hna hi a si. Rualchan zong nan si lo, phun khat, ram khat zong nan si lo i nan taksa zawng zong aa khat lo nain zeicahdah zawtnak a ka chonh lai tiah na thin a phan lo?’ tiah a ka ti. Cu tikah Heidi hi nu khat pa khat chung chuak, rualchan naih ka unau taktak bantukin ka ruah. Ka unau bantuk a simi Heidi he kan hun i hngalh i amah ka zohkhenh tikah kaa nuam tiah ka ti.” Sonia nih Heidi kha dawtnak in a rak zohkhenh nain a zawtnak a rak chonh lo.
19. Kan lungthin chungah Pathian nawlbia aa ṭial caah zei caanṭha dah kan lak awk a si?
19 Mah zawn lawng aa ruat lomi zohchunh awk ṭha kha Jehovah salle lakah hmuh a si ko lai. Nihin Pathian mi hna aho an si a langhtermi ṭialmi nawlbia a um lo. Cu nakin cun Hebru 8:10 i ṭialmi a tlin hi kan hmuh: “Hmailei ah Israel mi hna sin i ka tuah ding mi biakamnak cu hihi a si lai tiah Bawipa nih a ti. ‘Ka nawlbia cu an hngalhnak chungah ka chiah hna lai i an lung chungah ka ṭial hna lai. Keimah cu an Pathian ka si lai i annih cu ka mi an si lai.’ ” Dawtnak langhternak caanṭha paohpaoh kha la in Jehovah nih kan lungthin chungah a ṭialmi nawlbia, dawtnak kha ngei peng u sih.
20. Zeicahdah Khrih nawlbia hi a man khiah khawh lomi a si?
20 Cu bantuk dawtnak a langhtermi vawlei pumpi unau rual he Pathian biakṭi hi zei tluk lawmh awk dah a si! Khrih nawlbia an lung chungah aa chiahmi hna cu dawtnak a um lomi hi vawlei ah a man khiah khawh lomi thil pakhat an ngei. Jehovah an dawt lawng si loin unau rual dawtnak fek an ngeih ca zongah an i lawm. “Unau rual i remte in khuasak ṭi hi zeitluk in dah a ṭhat i a nuamh!” Jehovah Hngaltu hna cu ram tampi ah an um i holh phun tampi an hmang, nunphung phun tampi an ngei nain tahchunh khawh lomi biaknak lungrualnak an ngei. Cu lungrualnak nih cun Jehovah mit hmai ṭha a hmuhter hna. “Thluachuah kan pek hna lai, tiah BAWIPA nih bia a kan kam, zungzal nunnak cu” tiah Salm caṭialtu nih a rak ṭial.—Salm 133: 1-3.
[Cahmai 24nak i Hmanthlak]
Naa Cinken Maw?
• Nawlbia Pahra hi zeitluk indah a biapit?
• Lungthin cungah zei nawlbia dah ṭial a si?
• “Khrih nawlbia” ah dawtnak hi zei tluk biapi dah a si?
• Zei lam hna in dah Pathian le innpa dawtnak hi langhter khawh a si?