Chungkhar Ah Nuamhnak Hmuhnak

“Fimnak nih inn cu a sak, hngalhthiamnak nih a fehter.”—PTB. 24:3.

1. Pathian nih hmasa bik mipa he aa tlai in fimnak kha zeitindah a langhter?

AFIMMI vancung kan Pa nih kan caah zeidah a ṭhami a si kha a hngalh. Tahchunhnak ah, Pathian nih aa tinhmi tlinter awkah Eden dum i “Mipa amah lawng i a um hi a ṭha lo” ti kha a hngalh. Mah aa tinhmi a biapi bik cu aa ummi nuva hna nih tefa tampi ngei in ‘vawlei cung khuazakip khah’ awk kha a si.—Gen. 1:28; 2:18.

2. Minung ca ṭhathnemnak caah Jehovah nih zeidah a tuah?

² Jehovah nih “hawi le bawmtu ka serpiak lai” a ti. Cun Pathian nih hmasa bik mipa cu thu thluahmah in a hngilhter i a tlingmi pum a hnakruh pakhat kha a zuh i cu hnakruh cun minu pakhat a ser. Mah a tlingmi minu cu Adam sinah Jehovah nih a ratpi tikah Adam nih cun aa thawh i, “Atu hi pei keimah phun taktak a simi cu a si hi, ka ruh i lakmi ruh, ka sa in lakmi sa. A min ah “Nu” si seh, zeicahtiah amah cu mipa chungin lakmi a si,” a ti. Evi cu Adam caah hawi le bawmtu a si taktak. An pahnih in an sining aa lo lo nain an pahnih in an tling i Pathian he aa lo in ser an si. Cuticun hmasa bik ṭhitumnak kha Jehovah nih a tuah. Pakhat le pakhat i bawmh awkah Jehovah nih a tuahpiakmi hna kha Adam le Evi nih lungtho tein an cohlan.—Gen. 1:27; 2:21-23.

3. Ṭhitumnak laksawng kha mi tampi nih zeitindah an hmuh, zei biahalnak dah a chuak?

³ Ngaihchiat awk cu nihin vawlei ah ralchannak lungthin a karh tuk. Mah ruangah a chuakmi harnak cu Pathian sin in aa thawkmi a si lo. Mi tampi nih Pathian pekmi ṭhitumnak laksawng kha zei ah an rel lo. Hi cu chan he aa tlak ti lo, lungdonghnak le siknak hrampi lawng a si tiah an ti. Aa ummi tampi caah i ṭhen hi zeihmanh a si ti lo. Fale cu dawtnak hmu loin nu le pa nih anmah ca ṭhatnak ah hmanmi an si kho. Nu le pa tampi cu daihnak le lungrualnak um awk ca hmanh ah mi duhnak zulh a duh lomi an si. (2 Tim. 3:3) Cu a si ah, hi harnak caan chungah chungkhar nuamhnak kha zeitindah umter peng khawh a si? Mi duhnak zulh le nawlngaihnak cu nu le va i ṭhen lo awkah zei lei kap ah dah aa tel? Chungkhar nuamhnak a hmunhter khomi atu chan zohchunh awk pawl in zeidah kan i cawn khawh?

Jehovah Lamhruainak Ngaihnak

4. (a) Paul nih ṭhitumnak kong ah zeidah a chim? (b) Paul chimmi kha nawlngaimi Khrihfa hna nih zeitindah an zulh?

⁴ Lamkaltu Paul nih nuhmei pawl kha va ngaih ṭhan an i thim ahcun “Khrihfa ṭhitumnak” a si awk a si a ti. (1 Kor. 7:39) Cucu Judah biaknak phung i a ummi Khrihfa caah thil thar a si lo. Israel mi kha Pathian Nawlbia nih nan pawngkam ummi ram mi aho he hmanh “nan i ṭhi um lai lo” tiah fiang tein nawl a pek hna. Mah nawlbia kha zeirel loin an um ahcun a chuak laimi harnak zong Jehovah nih hitin a fianter chap. “Zeitintiah [Israel mi a si lomi nih] nan fapale hi pathian dang biak awkah keimah zulhnak hin an pialter sual hna hnga; cu tikah BAWIPA thinhunnak cu nan cungah a alh lai i khulrang in an hrawh ko hna lai.” (Deut. 7:3, 4) Hi kong ah atu chan a salle sin zong in Jehovah nih zeidah aa ruahchan? Pathian sal pakhat nih aa pum pe i tipil a ing cangmi zumtu hawi pakhat kha ṭhit, vat ding aa thimnak in “Khrihfa ṭhitumnak” a si a langhter. Ṭhit, vat dingmi thim tikah Jehovah lamhruainak ngaih hi fimnak lam a si.

5. Jehovah le aa ummi Khrihfa hna nih ṭhitumnak biakam kha zeitindah an hmuh?

⁵ Ṭhitum biakamnak cu Pathian hmai ah a thiangmi a si. Hmasa bik ṭhitumnak kong ah Pathian Fapa theng nih “Pathian nih a fonhmi hna cu mi nih an ṭhen awk hna a si lo,” tiah a ti. (Matt. 19:6) Biakamnak a biapitnak kha salm caṭialtu nih hitin ralrin a kan pek: “Pathian sinah lawmhnak chim cu nan raithawinak si sehlaw Lian Ngan Bik cu kan in pek lai tiah nan i kammi pekchanh awk vialte kha pechan ko u.” (Salm 50:14) Aa ummi hna cu an i nuam tuk lai nain an i um ni ah pakhat le pakhat biakamnak an tuahmi cu a biapi i ṭuanvo an ngei.—Deut. 23:21.

6. Jepthah zohchunh awk ṭha in zeidah kan i cawn khawh?

⁶ B.C. kum zabu 12 ah Israel ram ah biaceihtu a ṭuanmi Jepthah kong kha ruat hmanh. Jehovah sinah hitin biakamnak a ser: “Ammon mi cu ka kut chungah na ka pek hna ahcun, Ammon mi hna sinin teinak he ka kir tikah keimah don awkah ka inn innka chungin a chuak mi paoh cu BAWIPA ta a si lai i khangh thawinak caah ka pekchanh lai.” Jepthah cu Mizpah in inn lei a tlun tikah a dong hmasa bik cu fa fangkhatte a ngeihmi a fanu a si tikah a biakam cu a let ṭhan maw? A let lo. Hitin a ti: “BAWIPA sinah ka kaa ka pau cang i ka biakamnak cu ka la ṭhan kho ti lo.” (Biac. 11:30, 31, 35) Jepthah nih a biakam ningin a tuah ahcun amah min putu tefa a um ti lai lo. Asinain a biakam ningin a tuah. Jepthah biakamnak cu ṭhitum biakamnak he aa lo lo nain a biakam ningin a tuahmi nih Khrihfa nupi le vale caah zohchunh awk ṭha a si.

Zeinihdah Hlawhtlingmi Ṭhitumnak A Siter?

7. Aa umka mi hna nih zeidah remh a herh?

⁷ Aa ṭhiummi nuva tampi cu an rak i duh lio caan kha lungnuam ngai in an ruat ṭhan tawn. Ṭhit, vat dingmi hngalh chung cu lunglawmhtertu a si! An pahnih in hmunkhat ah an um caan a tam deuh ah an hung i hngal deuhdeuh. Asinain duh in i um ah siseh, nu le pa nih khanpiak ruangah siseh a donghnak ah cun nuva an si tikah i remh ding tampi a herh. Pasal pakhat nih hitin a chim: “Kan i umka ah a buai bikmi cu nungak, tlangval kan si ti lo timi cohlan kha a si. Caan saupi a rauh tiang hawikom, chungkhat he i pehtlaihnak kha amah le a zawn ah kan chia kho lo.” An i umnak kum 30 a si cangmi pa pakhat nih i umka ah a tlarimi si awkah “pahnih ca in ruah chih” a hauh kha a cohlan. Sawmnak pakhat a cohlan hlan ah le pakhatkhat a tuah hlan ah a nupi he an i ceihmai hmasa i an pahnih ca tuak chih in biakhiahnak a tuah. Cu bantuk thil umtuning ah mi duhnak zulh hi bawmtu a si.—Ptb. 13:10.

8, 9. (a) Ṭha tein biakchawnhnak hi zeicah a biapit? (b) Zei bantuk caan ah dah aa thleng khomi si hi a ṭhat, zeiruangah?

⁸ A zeimaw caan ṭhitumnak cu nunphung aa khat lomi pahnih fonh an si. Mah bantuk caan ah a hlei in phehthuhlo in i biakchawnh a hau. I biakchawnh ning aa dan cio caah na innchung hawi nih a chungkhar he zeitindah an i biakchawnh na ngiatnak in amah kha theihthiampiak deuh awkah an bawmh khawh. A caancaan ah chimmi bia si loin a biachim ning nih mi pakhat a lungchung ruahmi kha a langhter. A chim lomi in tampi hngalh khawh a si. (Ptb. 16:24; Kol. 4:6) Lunglawmhnak caah a biapimi cu hngalhthiamnak a si.—Phungthlukbia 24:3 rel.

⁹ Huammi le nuamhnak hna i thim tikah aa thleng komi si a biapit hi mi tampi nih an hmuh. Na innchung hawi cu nan i um hlan ah lentecelhnak asiloah a dang nuamhnak a tuahmi a si kho. Atu ah tlawmpalte thlennak tuah ah aa tlak lai maw? (1 Tim. 4:8) Chungkhat he caan hman tik zong ah cu bantuk cun a si. Nu le va cu thlarau lei le a dang tuah awk kha hmunkhat ah an tuah ṭi khawh nakhnga a caan an herh.—Matt. 6:33.

10. Mi duhnak zulhnak nih nu le pa le nupi, va a ngei cangmi fale lakah zeitindah pehtlaihnak a ṭhatter lai?

¹⁰ Pa pakhat nih nupi a ṭhit tikah a nu le a pa a kaltak hna. Nu zong cu bantukin a si tiah ti khawh a si. (Genesis 2:24 rel.) Asinain nu le pa upat ding timi Pathian nawlbia ah kum zeizat tiang ti a um lo. Cucaah nu le va cu an i um hnu zongah an nu le an pa, cingla rualchan he caan tlawmpal an hmang men lai. An i umnak kum 25 a simi pa nih hitin a chim: “A caancaan ah ka innchung hawi, nu le pa, unau pawl le rualchan pawl aa khat lomi an duhnak le an herhmi tuahpiaknak ah a tlarimi si a har ngai te. Hi bantuk caan ah a ṭha bikmi biakhiah khawh awkah Genesis 2:24 nih a ka bawmh. Kan chungkhar mi hna sinah zumhawk tlak si le rian kan ngei ko nain innchung hawi kha hmasa ah chiah deuh ding ti kha hi Baibal cang nih a ka hngalhter.” Mi duhnak a zulmi Khrihfa nu le pa zong nih atu an fale nupi, va an ngeih hnu cun anmah le an innchungkhar cio in an um cang kha an upat ko lai. Khi innchungkhar lamhruainak ah a bik in vale ṭuanvo an ngeih kha an hngalh ko lai.

11, 12. Chungkhar Baibal cawnnak le thlacamnak hi nu le va caah zeicah a biapit?

¹¹ Chungkhar Baibal cawnnak tuah lengmang hi a herh ngai. Khrihfa chungkhar tampi hmuhtonnak nih mah kha a si taktak an langhter. Cu ti cawnnak thawk i hmaan tein tuah kha a har men lai. Chungkhar lu a simi pa nih hitin a chim: “A caan hi hnulei thawn in thlen khawh si sehlaw kan i umka in innchungkhar Baibal cawnnak tuah lengmang awkah ṭha tein ka thim hnga. Chungkhar Baibal cawnnak ah hmunkhat ah kan hmuhmi biatak ruangah ka nupi a lung aa lawmh ka hmuh hi laksawng nganpi pakhat a si.”

¹² Thlacam ṭi zong hi bawmtu pakhat a si. (Rom 12:12) Nu le va nih lungrual tein Jehovah an biak tikah Pathian he an i naih deuh i chungkhar hri a fek deuh. (Jeim 4:8) Khrihfa pa pakhat nih hitin a chim: “Palh tikah ngaihthiam hal zokzok in hmunkhat ah thla kan cam ṭi tikah mah kong cam chihmi nih zeitluk thil hmete a si hmanh ah mah caah kan lung a ṭha lo ti a langhter.”—Efe. 6:18.

Chungkhar ah Mi duhnak zul

13. Paul nih nu le va naih bik in an i pehtlaihnak kong ah zei ruahnak cheuhnak bia dah a chim?

¹³ Aa ṭhiummi Khrihfa nuva hna nih tuchan nupa sualnak in a khatmi vawlei ah a lar ngaimi ziaza chungkhar hri a hnorsuangmi ziaza kha hrial a herh. Mah kong ah Paul nih hitin ruahnak a kan cheuh: “Pa nih a nupi cungah a tuah awk a simi rian kha tlamtling tein tuah sehlaw nu zong nih a va cungah tuah ve seh; an herhnak ah khan an lung i riamhter ciocio hna seh. Nu hi amah pum bawi a si lo, a pum bawi cu a va kha a si; cu bantuk ṭhiamṭhiam in pa zong cu amah pum bawi a si ve lo, a pum bawi cu a nupi kha a si.” Cun hitin fiang tein a chim ṭhan: “Kan caan cu thlacamnak ah hman kan duh ti in pakhat le pakhat kha i reem hlah u.” Zeiruangah? “Nan pahnih in caan khatkhat chung kha cuticun kan um lai tiah hnatlaknak nan ngeih hmasa ṭung lo ahcun; cu hmanh ah nan i sum khawh lo sual i Satan tukforhnak chungah nan tlak nakhnga lo, nu le va sinak kha thawk ṭhan ko u.” (1 Kor. 7:3-5) Paul nih thlacamnak kong a chim tikah Khrihfa pakhat nih hmasa a chiah hngami kha a langhter. Asinain Khrihfa nu le va nih innchung hawi pumsa lei le lungthin lei a herhmi zong fimkhuar tein a ruah chih awk a si fiang tein a langhter.

14. Baibal phunglam cu nu le va naih bik in pehtlaihnak he zeitindah aa pehtlaih?

¹⁴ Nu le va cu pakhat le pakhat phehthuhlo in an um a hau i naih bik in an i pehtlaihnak ah nemnak le zawnruahnak a um lo ahcun buainak a chuak kho ti kha an hngalh awk a si. ( Filipi 2:3, 4 rel; Matt. 7:12 tahchunh.) Biaknak aa khat lomi a cheukhat chungkhar ah cu bantuk cu a um. Lung i khah lonak a um hmanh ah Khrihfa pakhat nih a ṭhami tuahsernak, zaangfahnak le ṭuan ṭinak thawngin thil kongkau kha a ṭhanchoter khawh. (1 Piter 3:1, 2 rel.) Jehovah le innchung hawi dawtnak lengah mi duhnak zulhnak nih chungkhar pehtlaihnak kha a bawmh lai.

15. A nuammi chungkhar ah upat hmaizahnak hi zeilei kap ah dah aa tel?

¹⁵ Zaangfahnak a ngeimi va nih thil dangdang zongah a nupi kha hmaizahnak he a pehtlaih lai. Tahchunhnak ah, thil hmete hmanh ah a nupi intuarnak kha a ruahpiak chih lai. An i umnak kum 47 a si cangmi pa nih “hi thil hi atu tiang ka cawn rih” tiah a ti. Khrihfa nupile zong nih vale kha hmaizah tuk awkah chimhhrinh an si. (Efa. 5:33) Vale palhnak le tlinlonak mi hmai ah chim hi upat hmaizah lo a si. “Nu fim nih an inn kha an sak, sihmanhsehlaw nu hrut nih anmah kut lila in an ṭheh dih hna” tiah Phungthlukbia 14:1 nih a ti.

Satan Duhnak Cohlang Hlah

16. Nu le va nih Efesa 4:26, 27 kha chungkhar ah zeitindah an zulh?

¹⁶ “Na thin a hun ahcun na thinhunnak kha sualnak chung i an luhpitu si ter hlah; cun na thinhunnak cu ni tlak khumhter hlah. Khuachia cu caan ṭha pe hlah.” (Efe. 4:26, 27) Mah bia zulhnak nih buainak tei awk asiloah lung i khahlonak hrial awkah a bawmh khawh. “Lung i khahlonak a um tikah ka va he i ceihmai lo in kan um bal lo. Mah kong ceih ṭi awkah a caan tampi pek ding a si hmanh ah kan i ceihmai” tiah unau nu pakhat nih a ti. An i umka in buainak kha ceihmai lo in nikhat liamter lo awkah biakhiahnak an rak tuah. “Zei bantuk buainak a si hmanh ah i ngaithiam in philh awkah le nifate kha a thar in thawk awkah biakhiahnak kan tuah” tiah an ti. Cuticun “Khuachia cu caan ṭha” an pe lo.

17. Aa ṭhiummi nih kan i tlak lo ti an ruah hmanh ah zeinihdah a bawmh khawh hna?

¹⁷ Asinain na innchung hawi kha ka rak ṭhit, vat lo ah a ṭha deuh ti na ruah ah tah? Midang an i dawt, an i nuamh bantukin atu nan si lo kha na hmuh men lai. Asinain chungkhar hri he aa tlai in Sertu a hmuh ning i cinkennak nih an bawmh lai. Khrihfa hna kha Paul nih hitin ruahnak a cheuh hna: “Ṭhitumnak hi mi vialte nih kan hmaizah awk a si i nu le va hi zumh awk tlak an si veve awk a si. Nu le pa sualnak a tuahmi hna le va cungin pa aa duhmi hna cu Pathian nih an bia a ceih hna lai.” (Heb. 13:4) “Thumthlak hrihrual cu chah a harmi a si” timi kha zei rel lo in um awk a si lo. (Pct. 4:12) Nu le va nih Jehovah min thianternak kha biapi ah an chiah ahcun an pahnih lengah Pathian zong aa ṭem chih ve lai. Hlawhtlingmi chungkhar nih ṭhitumnak a Thawktu Jehovah sunparnak a langhter kha hngal in cuti hlawhtlin awkah an i zuam awk a si.—1 Pit. 3:11.

18. Chungkhar kong ah zeidah na zumh khawh?

¹⁸ Khrihfa nih chungkhar nuamhnak taktak hmuh khawh a si ko. Mah hmuh khawh awkah teimak le mi duhnak zulh le nawlngaihnak tibantuk Khrihfa ziaza langhter a herh. Cu ti langhter khawh a si kha nihin vawlei cung pumpi Jehovah Hngaltu Khrihfabu tampi ah nu le va tampi nih tehte an langhter.

Zeitindah Na Leh Lai?

• Chungkhar ah nuamhnak hmuh hi zeicah aa tlak lomi a si lo?

• Zeinihdah hlawhtlingmi chungkhar a siter?

• Nu le va nih zei ziaza dah ngeih awk an herh?

[Cahmai 9nak i hmanthlak]

Nu le va hna nih sawmnak an cohlan hlan ah asiloah pakhatkhat i tonnak an tuah hlan ah fim ngai in an i ceih hmasa

[Cahmai 10nak i hmanthlak]

Lung i khah lo ni bak ah chimrel i zuam u, ‘Khuachia cu caan ṭha pe hlah u’