Jehovah Bia Cu A Nung
Thesalon khuami le Timote sin Cakuat Chungin Hrilhfiah
Lamkaltu Paul nih Thesalon khua a tlawn i cuka ah Khrihfabu a dirh ri thawk in hi Khrihfabu thar nih ralchanhnak a ton. Cucaah kum 20 fai a simi Timote cu Thesalon khua in thawngpang ṭha he a rak kir tikah Paul cu an sinah thangṭhatnak le thapeknak ca ṭial dingin forh a rak si. A.D. 50 hnu hrawng ah ṭial dawh a simi mah cakuat cu thiang thlarau forhfialnak in Paul ṭialmi ca lakah pakhatnak a si. Mah hnu tlawmpal ah, Thesalonika Khrihfa hna sin cakuat pahnihnak kha a rak ṭial. Atu tan ah, a cheukhat nih an i tlaihmi a hmaan lomi an zumhnak kha a remh i unau pawl kha zumhnak ah fek tein dir awk a forh hna.
Mah hnu kum hra tluk ah, Paul cu Masidonia ram ah a um i Timote cu Efesa khua ah a um. Timote kha Efesa khua ah um in Khrihfabu ah cawnpiaktu hmaan lo hna huham ngeihnak um hmanh sehlaw unaupa, unaunu pawl kha Jehovah he an i pehtlaihnak hmunhter dingin bawmh awkah Paul nih a sinah thapeknak ca a rak ṭial. A.D. 64 kum ah mei ruangah Rom khua ṭhalo in a rawh hnu Khrihfa cungah hremnak fakpi a tlun tikah Paul nih Timote sinah cakuat pahnihnak a ṭial. Mah hi thiang thlarau forhfialnak in a ṭialmi hmanung bik ca a si. Paul ṭialmi cakuat pali chung i thapeknak le ruahnak cheuhnak in nihin ah ṭhatnak kan hmuh khawh.—Heb. 4:12.
‘I ṬHang U’
Paul nih Thesalon khuami kha ‘an zumhnak rianṭuannak ah an langhtermi, dawtnak an ngeihmi le an feh’ caah a rak thangṭhat hna. Paul nih annih kha “kan ca i ruahchannak le lawmhnak le thangṭhatnak” nan si tiah a ti hna.—1 Thes. 1:3; 2:19.
Thesalonika Khrihfa pawl kha thawhṭhan ruahchannak in pakhat le pakhat i hnemh awk a forh hna hnuah Paul nih hitin a chim: “zan ah mifir an rat bantuk khin [Jehovah] Ni cu a ra lai.” “I ṭhangh” awk le lung fim tein um awkah ruahnak a cheuh hna.—1 Thes. 4:16-18; 5:2, 6.
Baibal Biahalnak hna A Phi:
4:15-17—“Khuadawm lakah khin Bawipa cu van i hung ton awkah pumh” a simi hna cu hodah an si i mah cu zeitindah a si lai? Annih cu Pennak ṭhawnnak in Khrih a phanh lio caan ah a nungmi chiti thuhmi Khrihfa an si. Annih nih mit hmuh khawh lo vancung khua ah an “Bawipa” Jesuh kha “an hung ton.” Asinain cuti si awkah an thih hmasa le thlarau pum in an thawh ṭhan a hau. (Rom 6:3-5; 1 Kor. 15:35, 44) Khrih a phanh cang caah nihin a thimi chiti thuhmi Khrihfa hna cu thihnak ah an i hngilh lai lo. Annih cu “pumh” an si, asiloah hmakhatte ah an tho ṭhan.—1 Kor. 15:51, 52.
5:23, Nw —“Unau hna pum, lungthin le thlarau kha him tein, in chia ko hna seh” tiah Paul nih thla a cam tikah zeidah a chim duhmi a si? Thesalonika khua chiti thuhmi Khrihfa hna i tel in chungtel tampi komh in dirhmi Khrihfa bu ningpi i pum, lungthin le thlarau kha Paul nih a chim duhmi a si. Khrihfabu kha him tein chia tiah thlacam loin Khrihfabu “lungthin” asiloah ngeihmi lungput kha him tein chiah awkah thla a rak cam. Khrihfabu “thlarau” [hika ah a hmanmi Grik biafang sullam cu nunnak asiloah a ummi tinak a si] le chiti thuhmi Khrihfa pawl komh in dirhmi “pum” ca zong ah thla a rak cam.(1 Kor. 12:12, 13) Cucaah mah thlacamnak nih Khrihfabu caah Paul a lungretheih ngai kha a langhter.
Kan i Cawn awk:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Hmual ngei in ruahnak cheuh khawhnak lam pakhat cu lungtak tein thangṭhat le ṭha deuh in ṭuan awk thapek a si.
4:1, 9, 10. Jehovah a biami cu thlarau lei ah an ṭhancho zungzal awk a si.
5:1-3, 8, 20, 21. Jehovah ni a naih deuh chin bantuk in “lungfim tein kan um awk a si. Zumhnak le dawtnak cu kan phaw ah kan i hruk awk a si i khamh kan i ruahchannak cu luchin ah kan i chinh awk a si.” Cun Pathian profet Bia a simi Baibal kha voi dang nakin biapi deuh ah kan chiah lai.
“Fek Tein Dir U”
A cakuat pakhatnak ah Paul chimmi bia kha a merhmi Khrihfabu chungmi cheukhat nih “Bawipa . . . ratnak” cu a naih tuk cang tiah fek tein chim dawh a si. Mah an zumhnak kha remh awkah “a phan hmasa” dingmi kha Paul nih a langhter.—2 Thes. 2:1-3, Nw.
Paul nih hitin a forh hna: “Kan in cawnpiakmi hna biatak chungah khan fek tein dir u law fek tein biatak cu i tlaih ko u.” “Kan in cawnpiakmi hna a zul duh lomi [paoh] cu kom hna hlah u” tiah nawl a pek hna.—2 Thes. 2:15; 3:6.
Baibal Biahalnak hna A Phi:
2:3, 8, Nw—“Nawl ngai lomipa” cu hodah a si i zeitindah hrawh a si lai? Tampi in komhmi hi “pa” cu Khrihfaram hruaitu phu a si. Mi ṭhalo pawl cung Pathian biaceihnak thanh ding le annih kha hrawh dingin nawl pek awkah nawl a ngeimi cu “Bia” tiah auhmi Pathian Bia Chimtu Ngan Bik Jesuh Khrih a si. (Johan 1:1) Cucaah Jesuh nih nawl a ngai lomi pa kha “a kaa in a chuakmi ṭhawnnak” in a hrawh lai tiah kan chim khawh.
2:13, 14, Nw —Chiti thuhmi Khrihfa hna cu “khamhnak hmuh awkah a hramthawk tein” zeitindah a rak “thim” hna? Minu tefa kha Satan lu rial dingin Jehovah nih a rak timh lioah chiti thuhmi Khrihfa pawl cu a bu ningin rak khiah an si cang. (Gen. 3:15) Tlinh dingin hal an simi, an ṭuan ding rian le an ton hngami hneksaknak kha Jehovah nih a rak chimchung cang. [“Mah timhnak,” Nw] caah annih kha Pathian nih a kawh hna.
Kan i Cawn awk:
1:6-9. Jehovah biaceihnak cu ṭha te thim in tuahmi a si.
3:8-12. Jehovah ni a naihnak kha phungchim rianṭuannak ah mah le mah i cawmnak ding rian ṭuan a hau lo tiin sonhtarhnak caah hman awk a si lo. Rian ṭuan loin umnak nih a tha a thumi le “mi dang rian i vaa sawhkalh” a hmangmi a kan siter khawh.—1 Pit. 4:15.
“Ken Awk An In Fialmi Thil Cu Him Tein Na Ken Hna Lai”
Paul nih Timote kha ‘na zumhnak le na lungthin kha fek tein umter law ral do’ tiah a fial. Lamkaltu nih Khirhfabu ah rian pekmi pa pawl tlinh dingmi nunzia kha a langhter. Cun Paul nih Timote kha “tuanbia menmen kha cu hrial hna” ti zong in a cawnpiak.—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
“Tar deuh cu va si ca hna hlah” tiah Paul nih a ṭial. Timote kha hitihin a forh: “Ken awk an in fialmi thil cu him tein na ken hna lai. Pathian hmaizah lo in bia chim lengmang le hruhnak bia alnak, mi a cheu nih hmaan lo pi in ‘fimnak’ tiah an timi cu hrial naa zuam hna lai.”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Baibal Biahalnak hna A Phi:
1:18; 4:14—Timote kongah an chimmi “profet . . . bia” cu zeidah a si? Cucu Khrihfa bu ah Timote nih hmailei ah a ṭuan dingmi rian he aa tlai in chimchungmi bia cheukhat a si men lai. Paul nih missionary in khual a tlawn voi hnihnak, Listra khua a phanh lioah thiang thlarau forhfialnak in a chimmi a si. (Lam. 16:1, 2) Mah ‘profet bia’ ah hrambunh in Khrihfabu chung upa hna nih mino Timote cungah “an kut an chuan” i a caah cu thengte timi rian kha an khiah.
2:15—Nu pakhat cu “fa [a] ngeih ruangah” zeitindah “khamh” a si lai? Fa ngeih, fale zohkhenh le inn lo zohkhenhnak rian nih nu pakhat kha “a kenkip ah khan . . . vaa sawh i chim awk a si lomi . . . chim lengmang” a hmangmi sinak in a “khamh” khawh.—1 Tim. 5:11-15.
3:16—Biaknak phung chung i aa thupmi biathli cu zeidah a si? Minung nih Jehovah a nawlngeihnak sang bik kha tling khitkhet in an ngai kho maw, ngai kho lo ti kha caan saupi chung hngalh a rak si lo. Jesuh nih a thih tiang Pathian sin a zumhfehnak tling tein aa tlaihnak thawngin mah kha a rak fianter.
6:15, 16—Mah bia hi Jehovah Pathian asiloah Jesuh Khrih he aa pehtlai maw? Mah bia langhter ning ah a chuakmi Bawipa Jesuh Khrih he aa tlai. (1 Tim. 6:14) Bawi le siangpahrang in a ukmi minung he tahchunh tikah Jesuh “lawnglawng cu thangṭhat awk tlak Uktu” a si i amah lawng thih a thiam lomi a si. (Dan. 7:14; Rom 6:9) Mit in hmuh khawh lomi vancung ah a kai hnu cun vawlei cung minung ahohmanh nih an mit taktak in “an hmu kho lo.”
Kan i Cawn awk:
4:15. Atu naite asiloah a luancia kum tampi lio in Khrihfa kan si hmanh ah ṭhancho ding kan i zuam peng awk a si i Jehovah he kan i pehtlaihnak kha kan fehter awk a si.
6:2. Zumtu hawi pakhat sinah rian kan ṭuan a si ahcun a miak kawl canah Khrihfabu a lengmi pakhat caah lungtho thatho in kan ṭuanmi nakhmanh in zumtu hawi caah kan ṭuan deuh awk a si.
‘Phung Kha Chim Hna, . . . Mah Kha Biapi Ngai In Tuah’
Hmailei ton hngami harnak caah Timote kha timhcia in Paul nih hitin a rak ṭial: “Pathian nih a kan pekmi thlarau nih cun mi ralchia ah a kan ser lo, ṭhawnnak le dawtnak le mah le mah i uk khawhnak tu khan a kan khahter.” Timote cu hitin ruahnak cheuh a rak si: “Bawipa sal cu aa si lengmang mi a si awk a si lo. Mi vialte cungah zaangfahnak a ngeimi, . . . cawnpiaktu ṭha” a si awk a si.—2 Tim. 1:7; 2:24.
Pual nih Timote kha hitin a rak forh: “Biatak kan cawnpiakmi ah khan dir law fek tein zum peng ko.” Zumh a pialmi hna cawnpiaknak a karh caah lamkaltu nih kum nomi, bu zohkhenhtu kha hitin ruahnak a cheuh: ‘Phung kha chim hna, . . . mah kha biapi ngai in tuah; . . . al hna, nawl hna law cawnpiak hna.’—2 Tim. 3:14; 4:2.
Baibal Biahalnak hna A Phi:
1:13, Nw—“Ṭhatnak a pemi biatak phung” cu zeidah a si? “Ṭhatnak a pemi biatak” cu “kan Bawi Jesuh Khrih bia”—phundang in a hmaanmi Khrihfa cawnpiaknak a si. (1 Tim. 6:3) Jesuh cawnpiaknak le tuahsernak cu Pathian Bia he aa tlakmi a si caah “ṭhatnak a pemi biatak” timi bia nih Baibal cawnpiaknak vialte kha a huap khawh dih. Mah cawnpiaknak nih Jehovah a kan halmi kha hngalh awkah a kan bawmh khawh. Baibal cawnpiaknak kan zulhnak thawngin mah phung kha fek tein kan i tlaih.
4:13—“Saphaw cauk” cu zeidah a si? “Saphaw cauk” tiah langhtermi nih sersiammi saphaw cungah ṭialmi kong kha a chim duh chanmi a si. Rom khua thong a tlak chungah Hebru Cathiang lak i cazual cheukhat kha hlathlai dingin mah kha a hal a si kho men. Cazual cheukhat cu papyrus cahnah a si kho i a dang cu saphaw ca a si kho.
Kan i Cawn awk:
1:5; 3:15. Timote nih Khrih Jesuh a zumhnak cu thil a tuahmi kip ah a nun a ukmi zumhnak ruangah a si i mah cu bawhte a si lio in a rak cawnmi Cathiang hngalhnak a si. Chungkhar ngeimi nih Pathian le an fale sin i an ṭuanvo lim awkah zeitindah an tuah kha biatak tein ruah cu a biapi tuk.
1:16-18. Zumtu hawi nih hneksaknak, hremnak asiloah thong an thlak hna tikah an caah thlacam piak in kan bawmh khawhmi hna paoh kha tuah u sih.—Ptb. 3:27; 1 Thes. 5:25.
2:22. Khrihfa a simi, a hlei in mino pawl nih thlarau lei caah chim tlak lo caan pe in takpum dawhnak, lenlecelhnak, ringawn, nuamhsaihnak, huammi tuah, khualtlawn, tinhmi ngei loin biasawngtlorh le cu bantuk thil hna kha aa hruhchihmi kan si awk a si lo.
[Cahmai 31nak i hmanthlak]
Lamkaltu Paul nih thiang thlarau forhfialnak in a ṭialmi hmanung bik ca cu zei ca dah a si?