Laksawng Hmu Ding In Tli U
“Laksawng hmu dingte in tli u.”—1 KOR. 9:24.
1, 2. (a) Paul nih unau pawl thazaang pek awkah zeidah a hman? (b) Pathian salle cu zei tuah awk dah forh kan si?
PAUL nih Hebru Khrihfa hna sin a cakuat ah unau pawl thazaang pek awkah tahchunhnak a hman. Khrihfa pawl kha tlik aa zuammi he a tahchunh hna. Anmah lawng nunnak tlikzuamnak ah a tlimi an si lo kha a hngalhter ṭhan hna. An pawng ah a dongh tiang a tlimi “a nganmi tehte bu” an um. An zumhfehnak le an i zuamnak i cinkennak nih Hebru Khrihfa hna kha a dongh tiang tlik awk a forh hna lai.
2 A hmasa capar ah “tehte bu” lakah aa telmi cheukhat kong kan i ruah cang. Annih cu an zumhnak a ṭhawng i an thih tiang Pathian cungah zumhfek tein an um caah a dongh tiang a tlimi he an i lo. An sinin kan i cawn khawhmi a um. Paul nih unau pawl a rak forhmi hna hi bia hi kanmah ca zongah a si: “Lam a kan dawntu thil paohpaoh le kan tlaihchan pengmi sualnak vialte kha hlaw hna u sih law kan hmai i chiahmi tlikzuamnak ah khan i zuam u sih.”—Heb. 12:1.
3. Paul nih tlik aa zuammi Greek mi hna kong a chimmi in Khrihfa hna nih zeidah an i cawn khawh?
3 Paul nih ‘dawntu thil paohpaoh kha hlaw u’ tiah zeicah a ti? A chan lio Khrihfa hna kong ṭialmi cauk pakhat (Backgrounds of Early Christianity) nih mah lio chan tlik aa zuammi “Greek mi pawl cu thilpuan loin tlik an cawng i mah ti ṭhiam in tlik an i zuam” tiah a ti.a Mah cu tuchan ahcun aa tlak lomi a lo men lai. Thilpuan loin tlik an rak i zuam cu laksawng hmuh awkah zeihmanh nih kan dawn hlah seh ti an duh caah a si. Cucaah Paul nih Hebru Khrihfa hna kha ‘dawntu thil paohpaoh kha hlaw u’ a ti hna tikah zungzal nunnak laksawng hmuh awk a dawn khomi zei thil paoh hlaw u a ti duhnak a si. Mah ruahnak cheuhnak cu Hebru Khrihfa hna caah a ṭhat bantukin kan caah a ṭha ve. Nunnak laksawng hmuh awkah a kan dawn khomi thil cu zeidah an si?
‘Dawntu Thil paohpaoh kha Hlaw U’
4. Noah chan ah mi nih zeidah biapi ah an chiah?
4 Paul nih ‘dawntu thil paohpaoh kha hlaw u’ tiah a ti. Mah ah tlikzuamnak ah lungthin le thazaang dihlak pek loin a kan umter khomi thil paohpaoh aa tel. Mah cu zeidah an si? Paul chimmi ah aa tel vemi Noah kong kha ruathmanh. Noah chan he aa tlai in Jesuh nih hitin a rak chim: “Noah chan ah a rak si bantuk khan Mi Fapa chan zongah a si ve lai.” (Luka 17:26) Jesuh nih a ra laimi rawhralnak kong si loin minung an nunning kong a bik in a chimmi a si. (Matthai 24:37-39 rel.) Noah chan ah mi tampi cu Pathian kong hngalh zong an duh lo, a duh ning in nun zong an duh lo. Zeiruangah an duh lo? A biapi tuk lomi, ei le din le ṭhiṭum kha biapi ah an chiah caah a si. A poimi cu Jesuh nih a chim bantukin ‘zeihmanh an hngalh lomi’ hi a si.
5. A dongh tiang tlik khawh awkah zeinihdah a kan bawmh lai?
5 Noah le a chungkhar bantukin nifate ṭuan awk rian tampi kan ngei. Kanmah theng le kan innchungkhar khuasaknak caah rianṭuan a hau. Mah tikah kan caan le thazaang tampi a dih kho. Chawleh thalnak a ṭhatlo caan ah pawcawmnak kong ah kan lungre a thei men lai. Tipil a ing cangmi cu a biapimi rian dang zong kan ngei. Phungchim kan kal, kan i pum, thlaraulei ṭhawn awkah Baibal kan hlathlai i chungkhar pumhnak zong kan tuah. Noah zong rian tampi a ngei ko nain “Pathian nih a fialmi vialte cu a tuah dih.” (Gen. 6:22) Khrihfa tlikzuamnak ah a dongh tiang tlik kan duh ahcun kan thil tlawmter le a herh lomi thil phorh lo a biapi.
6, 7. Jesuh chimmi zei bia dah i cinken awk a si?
6 Paul nih ‘dawntu thil paohpaoh’ hlawt ding a ti tikah zeidah a chim duhmi a si? Kan rian vialte hlawt dih ding a ti duhnak a si lo. Mah kong ah Jesuh bia hi i cinken awk a si: “‘Khuazei in dah ka ei awk ka rawl cu ka hmuh lai, ka din awk cu ka hmuh lai, ka hnipuan cu ka hmuh lai,’ ti in lungrethei in um hlah ngat u. Hi thil hna cu Pathian bia lomi hna nih an lungre an i theihpi zungzalmi pei an si cu. Vancung khua i a ummi nan Pa nih hi thil vialte cu nan herh dih hna ti kha a hngalh ko.” (Matt. 6:31, 32) Nunnak ca a herhmi rawl le thilpuan kha biapi tuk ah kan chiah ahcun mah cu thilrit asiloah tlukrilhtertu a si kho ti kha Jesuh nih a chimduhmi a si.
7 “Vancung khua i a ummi nan Pa nih hi thil vialte cu nan herh dih hna ti kha a hngalh ko” timi Jesuh bia hi i cinken. Mah nih vancung kan Pa, Jehovah nih kan herhmi thil a kan pek lai ti a langhter. “Thil vialte” ti tikah kan duhmi thil paohpaoh kha a chim duhmi a si lo. A chim duhmi cu “Pathian bia lomi hna nih an lungre an i theihpi zungzalmi” thil kong ah lungretheih awk a si lo kha a si. Zeicah? Jesuh nih hitin ralrin a kan pek: “I ralring tuah u. Zudin sa-einak le khuasak tintuk harnak lawng kha ruat hlah u, cuti nan si ahcun cu Ni nih cun ruah lopi ah an tlun hnawh sual hna lai.”—Luka 21:34, 35.
8. Atu ah zeicah ‘dawntu thil paohpaoh hlawt’ awk a si?
8 Tlikzuamnak a donghnak lei ah kan phan cang. A donghnak phanh laite ah a herh lomi thil ruang i kan tha a dorh ahcun ngaihchia ngai a si lai. Cucaah lamkaltu Paul ruahnak cheuhmi hi zulh awk a si: ‘Biaknak nih hin rumnak a chuahpi taktak, cu rumnak a ngeimi cu mah le tinvo i a lung hna a ngammi kha an si.’ (1 Tim. 6:6) Paul nih a chim bantukin kan ngeihmi thil ah kan hna a ngam ahcun kan tli kho lai i laksawng kan hmu lai.
‘Kan Tlaihchanmi Sualnak’
9, 10. (a) ‘Kan tlaihchanmi sualnak’ timi nih zeidah a chim duhmi a si? (b) Zumhnak cu zeitindah a tlau khawh?
9 Paul nih ‘kan tlaihchanmi sualnak’ hlawt ding zong a chim. Mah kha Greek Baibal ahcun “fawi tein a kan foih khomi” tiah a ti i mah biafang cu Baibal chung ah voikhat lawng a um. Baibal lei mifim Albert Barnes nih hitin a chim: “Tlik aa zuammi cu a ke a awh khomi le hna a hnawh khomi thilpuan i hruk lo ding aa ralring. Cu bantukin Khrihfa pawl zong tlik tikah hna a hnawk hngami thil paohpaoh hlawt dih a hau.” Khrihfa pakhat cu zeitindah a zumhnak a der khawh?
10 Khrihfa pakhat a zumhnak a tlau cu hmakhat te ah si loin duhsah tein a si i a tlau hmanh aa hngal lo. Paul nih a cakuat hmasa deuh ah duhsah in ‘a ping i kal’ le “lungthin ṭhalo le Pathian bochan duhlonak lungthin” ngeih ṭih a nunnak kong ralrin a rak pek hna. (Heb. 2:1; 3:12) Tlik aa zuammi pakhat cu a thilpuan nih a ke a awh ahcun aa teng ko lai. Cucaah aa tlak lomi thilpuan kaa hruk ahcun kaa teng lai ti kha a hngalh a hau. Asinain zeinihdah mah ṭihnungmi kha zeirello in a umter khawh? Aa ralrin lo, aa zumh tuk asiloah a lung a vaivuanh ruangah a si kho. Mah kong Paul ralrin pekmi in zeidah kan i cawn khawh?
11. Zeinihdah kan zumhnak a tlauter khawh?
11 Khrihfa pakhat cu tuah awk aa thimmi thil ruangah a zumhnak a tlau kho. ‘Kan tlaihchanmi sualnak’ kong kha Baibal lei mifim a dang pakhat nih a fianter ve. Atu lio kan sining, kan hawikom le a ṭhalomi kan lung duhnak cu kan cungah huham a ngei kho tiah a ti. Cu bantuk thil nih kan zumhnak a derter khawh asiloah a tlauter khawh.—Matt. 13:3-9.
12. Kan zumhnak a tlau nakhnga lo zei ralrin peknak dah kan zulh awk a si?
12 Zumhawktlak le a fimmi sal nih kan zohmi le kan ngaihmi i ralrin awkah ralrin a kan pek lengmang, zeicahtiah mah thil cu kan ruahnak le kan lung duhnak cungah huham a ngeih khawh caah a si. Cun tangka le thilri duh tuk ṭih a nunnak kong zong ralrin a kan pek. Nuamhsaihnak kong le a thar a chuak lengmangmi thilri duh ruang ah lam pial khawh a si zong an kan chimh. Cu bantuk ralrin peknak cu mi a khengkham tuk asiloah kei cu ka zumhnak a ṭhawng ko, midang ca lawngah a si ti ruah cu ṭih a nung. Satan vawlei nih kan kalnak lam ah a chiahmi rap cu a lang set lo i mi a hleng khomi an si. Mi cheukhat cu an i ralring lo ca le an i zumh tuk ca le an lung a vaivuanh caah an zumhnak a tlau, kannih zong cutin kan si ahcun zungzal nunnak laksawng kan sung lai.—1 Johan 2:15-17.
13. Vawlei mi hna ruahnak kan ngeih nakhnga lo zeidah kan tuah lai?
13 Kannih cu vawlei hmuitinh, phunglam le ruahnak a ngeimi hna he nifate kan i pehtlai. (1 Korin 2:12 rel.) Zeitlukin dah kan cungah huham an ngeih khawh ti cu kanmah cungah le zeitindah kan leh hna timi cungah aa hngat. Vawlei mi ruahnak cu kan dawpmi thli he tahchunh khawh a si. An ruahnak cu a thurhnawmmi thli he aa lo. Mah thli kan dawp ahcun kan thaw a pit lai i kan tli kho ti lai lo. Cu a si ah a dongh tiang tlik khawh awkah zeinihdah a kan bawmh lai? A dongh tiang a tlimi Jesuh i zohchunhnak nih a kan bawmh lai. (Heb. 12:2) Cun Paul zong kan i zohchunh khawh. Paul cu Khrihfa tlikzuamnak ah a tli vemi a si i unau pawl kha ka nawl i cawn u tiah a forh hna.—1 Kor. 11:1; Fil. 3:14.
Laksawng Hmuh khawh Ning
14. Paul nih tlikzuamnak ah a tlik vemi kha zeitindah a hmuh?
14 Paul nih tlikzuamnak ah a tlik vemi kha zeitindah a hmuh? Efesa Khrihfa upa sin hmanung bik a cakuat ah hitin a ti: “Bawi Jesuh nih a ka fialmi rian, Pathian velngeihnak thawngṭha chim hi ka lim khawh paoh ahcun ka nunnak hi cu zeihmanh ah ka rel lo.” (Lam. 20:24) A dongh tiang tlik khawh awkah zei paoh, a nunnak hmanh hlawt a sian. Tlikzuamnak ah a dongh tiang a tlik khawh lo ahcun thawngṭha chim aa zuamnak vialte cu pakpalawng a si lai. Paul nih laksawng ka hmu cang tiah aa ruat lo, a dongh tiang kaa zuam a hau ti a hngalh. (Filipi 3:12, 13 rel.) A nunnak a dih laite lawng ah hitin a chim khawh: “Tlikzuamnak ah khan ka tha a dihumnak in ka chuah cang, a dongh tiang khitkhet in ka tli cang, zumhnak kha fek tein kaa tlaih zungzal.”—2 Tim. 4:7.
15. Paul nih unau pawl kha zei tuah awk dah a forh hna?
15 Paul nih unau pawl kha tlikzuamnak ah a dongh tiang tli kho hna seh ti a duh. Cucaah, Filipi Khrihfa pawl kha khamhnak nan hmuh nakhnga fakpi in i zuam u tiah a forh hna. Annih nih “nunnak bia” kha fek tein an i tlaih a hau. Cun hitin a ti hna: “Cuti nan si ahcun Khrih ni ah nanmah ruangah ka hmai a hngal ngaingai lai i ka ṭuanmi vialte le kaa zuammi vialte kha pakpalawng an si lo ti kha a lang lai.” (Fil. 2:15, 16) Korin Khrihfa pawl zong kha “laksawng hmu dingte in tli u” tiah a rak forh hna.—1 Kor. 9:24.
16. Kawltung asiloah laksawng kha zeicah a um taktakmi in hmuh awk a si?
16 Marathon ti bantuk tlikzuamnak ah tlikka ahcun kawltung kha hmuh khawh a si lo. Asinain tlik aa zuammi hna nih an tlik chung vialte kawltung kha ruat in an tli. Kawltung pawng an phanh tikah a dongh tiang tlik ding timi an biakhiahnak a fek chin. Khrihfa tlikzuamnak zongah kawltung asiloah laksawng kha a um taktakmi in hmuh a hau. Mah nih a dongh tiang tlik khawh awk a kan bawmh lai.
17. Laksawng kha a um taktakmi in hmuh awkah zumhnak nih zeitindah a kan bawmh?
17 Paul nih “zumhnak ngeih kan ti hi, kan i ruahchanmi kan hmuh ṭheu lai ti kan zumh le a taktak le a ngaingai a simi thil kan mit in kan hmuh khawh lomi hi an um ko ti kan zumh hi a si” tiah a ṭial. (Heb. 11:1) Abraham le Sarah nih a nuammi an khuasaknak kha lungtho te’n an kaltak i “khual le a vak a vai menmi” bantukin an rak um. Zeicah cutin an um khawh? Pathian biakam a tlin kha “lamhlatpi in an rak hmuh” caah a si. Moses nih “sualnak chung i caan tawite chung i nuamh” le “Izipt ram chawhlawn vialte” kha a hlawt. Cutin tuah khawh awkah zumhnak le thazaang zeitindah a ngeih? “Hmailei i hmuh laimi laksawng kha a rak i ruahchih caah a si.” (Heb. 11:8-13, 24-26) Annih pakhat cio kha cutin tuah khawh awkah “zumhnak” nih a bawmh hna tiah Paul nih a ti. Zumhnak nih atu an tonmi harnak le hneksaknak si loin Pathian nih a tuahpiak liomi hna le a tuahpiak hna laimi zoh awk tu a bawmh hna.
18. ‘Kan tlaihchanmi sualnak’ hlawt khawh awkah zeidah kan tuah lai?
18 Hebru a ngan 11 i ṭialmi zumhfekmi hna kong ruah le an nawl i cawnnak nih zumhnak ngeih awk le ‘kan tlaihchanmi sualnak’ hlawt awk a kan bawmh khawh. (Heb. 12:1) Cun zumhnak ngeih aa zuammi unau pawl he i pumhṭinak nih “pakhat le pakhat kan i dawt khawh nakhnga le thil ṭha kan i tuahpiak khawh nakhnga” a kan bawmh.—Heb. 10:24.
19. Zeicah atu ah tlik peng cu a biapit?
19 Tlikzuamnak a donghnak lei kan phan cang i kawltung a hmumi bantuk kan si cang. Kannih zong zumhnak le Jehovah bawmhnak thawng in “dawntu thil paohpaoh le kan tlaihchan pengmi sualnak vialte” kan hlawt khawh ve lai. Cun kan Pa, Jehovah kamhmi laksawng hmu ding in kan tli kho lai.
[A Tanglei Fianternak]
a Mah cu hlanlio Judah mi caah fihnung a si. Cucaah zumhpialmi Tlangbawi Ngan Jason nih Jerusalem ah Greek ram i a ummi lentecelhnak inn bantuk sak a timh tikah Judah mi tampi cu an thin a hung tuk tiah 2 Maccabees cauk ah kan hmuh.—2 Macc. 4:7-17.
Naa Cinken Maw?
• “Dawntu thil vialte” kha zeitindah hlawt khawh a si?
• Khrihfa pakhat cu zeinihdah a zumhnak a tlauter khawh?
• Laksawng kha a um taktakmi in hmuh cu zeicah a biapit?
[Cahmai 23nak i hmanthlak]
‘Kan tlaihchanmi sualnak’ cu zeidah a si i zeitindah a kan foih khawh?