Nunning le Rianṭuannak Tuahchunhnak Cauk caah Cherhchanmi

NOVEMBER 5-11

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | JOHAN 20-21

‘Hi Hna Nakin Na Ka Daw Deuh Maw?’

(Joh. 21:1-3) Cu hnuah Jesuh cu a zultu hna sinah khan Tiberias Rili ah voi khat a lang ṭhan. A langhning cu hitihin a si: ² Simon Peter le Faphir timi Thomas le Galili peng Kana khuami Nathanael le Zebedi fapa hna kha le Jesuh zultu a dang pahnih hna kha hmunkhat ah an um i ³ Peter nih a hawile cu a thawh hna i, “Kei cu ngatlaih ah ka kal lai,” a ti hna. Annih nih, “Na sinah kan kal ve lai,” an ti i lawng chungah khan an lut. Sihmanhsehlaw zan khuadei ah zeihmanh an tlai lo.

(Joh. 21:4-14) Ni a hung chuah ah khin Jesuh cu tikam ah khan a dir i asinain a zultu hna nih khan Jesuh a si ti awk an hngal lo. ⁵ Jesuh nih cun a thawh hna i, “Tlangval hna, zeihmanh nan tlai lo maw?” tiah a ti hna. Annih nih, “Zeihmanh kan tlai lo,” tiah an leh. ⁶ Annih cu a thawh hna i, “Nan sur kha nan lawng orhlei kamah khan vun chep u law tlawmpal cu nan tlaih hmanh maw,” tiah a ti. Cucaah an sur cu an vun cheh i nga cu tam tuk hringhran an tlaih caah a hnuh hmanh an hnuk kho lo. ⁷ Jesuh dawtmi zultu nih khan Peter cu, “Bawipa dahkaw a si,” tiah a chimh. Bawipa a si ti kha Peter nih cun a theih tikah a puan kha aa menh i ti chungah a zuang (a puan kha a rak i phoih caah a si). ⁸ Zultu dang pawl kha lawng cun tikam ah khan an kal i nga a khatmi sur kha tikam leiah cun an hnuh. Tikam in lamhlapi ah an um lo, Pe za thum hrawng lawng a si ko. ⁹ Tikam i an va chuah ah khan meihol i nga an rak emmi le changreu tlawmte kha an hmuh. ¹⁰ Cun Jesuh nih khan annih cu, “Atu i nan tlaihmi nga cu tlawmpal in rak pu hna u,” tiah a ti. ¹¹ Simon Peter kha lawngah cun a va kai i nga ngan pipi a khat in a ummi sur cu tikam ah khan a hun hnuh, an dihlak ah za le sawm nga le pathum a si, cu tluk cun an tam nain sur cu a tlek lo. ¹² Jesuh nih cun, “Ra u law ra ei u,” tiah a ti hna. A zultu ahohmanh nih khan, “Ahodah na si?” tiah an hal ngam lo, zeicahtiah Bawipa a si kha an hngalh. ¹³ Cun Jesuh cu a va kal i changreu kha a lak i annih kha a pek hna; nga zong kha a pek hna. ¹⁴ Thihnak in thawhter a si hnuah Jesuh nih a zultu hna sinah a langh a voi thumnak, hihi a si.

(Joh. 21:15-19) Rawl an ei dih hnuah Jesuh nih Simon Peter cu a thawh i, “John fapa Simon, hi hna nih an ka dawtnak hin nang nih na ka daw deuh maw?” tiah a ti. “A si, Bawipa, kan dawt kha na hngalh,” tiah a leh. Jesuh nih, “Ka tuufa tete kha zohkhenh hna,” tiah a ti. ¹⁶ Jesuh nih cun a thawh ṭhan i, “John fapa Simon, na ka daw maw?” tiah a ti ṭhan. “A si, Bawipa, kan dawt cu na hngalh,” tiah a leh. Jesuh nih, “Ka tuu kha zohkhenh hna,” tiah a ti. ¹⁷ Cun Jesuh nih cun, “John fapa Simon, na ka daw maw?” tiah a ti ṭhan hoi. Jesuh nih, voi thum tiang, na ka daw maw, tiah a hal caah khan Peter cu a ngaih a chia i, “Bawipa, nangmah nih zeizong vialte na hngalh dih, kan dawt cu na hngalh ko hen cu,” tiin a leh. Jesuh nih cun, “Ka tuu kha zohkhenh hna. ¹⁸ Biatak kan chimh: na no lioah cun nangmah nih na taisawm kha naa sawmh i na duhnak paoh ah na kal tawn; sihmanhsehlaw na tar tikah cun na kut na zao hna lai i midang nih na kut cu an ṭem hna lai i na duh lonak hmun ah khan an in kalpi lai,” tiah a ti. ¹⁹ (Hi bantuk in Jesuh nih a chim tikah khan Peter cu zei bantuk thihnak in dah a thih lai i zeitindah Pathian kha sunparnak a pek lai ti kha a hmuhsak duh caah a si). Cun Jesuh nih, “Ka zul,” tiah a ti.

nwtsty hlathlai awk a kong tawi—Joh. 21:15, 17

Jesuh nih Simon Peter cu a thawh i: Mah biaruahnak hi Peter nih Jesuh voithum tiang a hlawt hnu tlawmpal ah a cangmi a si. Peter lungthin kha hngalh a duh caah Jesuh nih voithum tiang bia a rak hal, cucaah “Peter cu a ngaih a chia.” (Joh. 21:17) Joh. 21:15-17 ah aa dangmi Grik biafang pahnih a simi a·ga·paʹo le phi·leʹo kha a hman. Lai Baibal ahcun a pahnih ningin dawtnak tiah an leh. Jesuh nih Peter kha “na ka daw maw?” tiah voithum tiang a rak hal. A voithum ningin Jesuh a dawt kha Peter nih lungtho tein a chim. Peter nih cutin a chim fate na ka dawt ahcun ka tuu a simi ka zultu pawl kha “zohkhenh” hna law thlarau rawl pe hna tiah a rak ti. (Joh. 21:16, 17; 1Pet. 5:1-3) Jesuh nih Peter kha a dawtnak voithum tiang chimnak caanṭha a pek i mah hnuah a tuu pawl kha zohkhenh dingin rian a rak pek. Cuti cun Peter nih voithum tiang a rak hlawt caah a ka ngaithiam hnga maw tiin lunghrinnak a ngeihmi kha Jesuh nih a rak hlohpiak.

hi hna nakin na ka daw deuh maw?: Grammar ningin “hi hna nakin” timi biafang cu sullam tampi a ngei kho. Baibal lei mifim cheukhat nih mah cu “zultu dang hna nakin na ka daw deuh maw?” asiloah “zultu dang hna nih an ka dawtmi nakin na ka daw deuh maw?” ti sullam a ngei kho tiah an ti. Asinain “hi thil hna nakin na ka daw deuh maw?” tiah a ti tikah an tlaihmi nga asiloah nga tlaihnak he aa tlaimi chawlehnak nakin na ka daw deuh maw tiah a timi a si men lai. Cucaah mah Baibal caang cu: ‘Thilri chawva asiloah na duhmi rian nakin na ka daw deuh maw? Na ka dawt deuh ahcun ka tuu kha zohkhenh hna’ ti sullam a ngei men lai. Mah biahalnak cu hlanlio Peter sining he aa tlakmi a si. Peter cu a hmasa bik Jesuh zultu lakah aa telmi a si ko nain (Joh. 1:35-42), Jesuh kha caantling in a rak zul colh lo. Mah canah ngatlaihnak rian kha a rak ṭuan ṭhan. Thla tlawmpal a rauh hnuah Jesuh nih Peter kha ngatlaitu in “mi tlaitu” si awkah a rak sawm. (Matt. 4:18-20; Luk. 5:1-11) Asinain Jesuh thih hnu tlawmpal ah Peter cu ngatlaih awkah a kal ṭhan i zultu dang nih an rak zulh ve. (Joh. 21:2, 3) Peter nih thimnak tuah a herh kha a hngalhthiam nakhnga Jesuh nih hitin a timi bantuk a si: Na nunnak ah ngatlaih rian kha maw pakhatnak ah na chiah lai asiloah Jesuh tuu pawl asiloah zultu pawl thlaraulei rawlpeknak rian dah pakhatnak ah na chiah lai?—Joh. 21:4-8.

voithum tiang: Peter nih a Bawipa kha voithum tiang a rak hlawt; cucaah Jesuh nih voithum tiang a intuarnak chimnak caanṭha a rak pek. Peter nih kaan dawt tiah a ti tikah Jesuh nih thil dang hna nakin a thiangmi rian kha hmasa bik ah na chiahnak thawngin na ka dawt kha langhter tiah a rak ti. Peter le a dang rian ngeimi unaupa hna nih Khrih tuurun a simi zumhfekmi zultu pawl kha thlarau rawl an pek hna, thazaang an pek hna i an zohkhenh hna. Annih cu chiti thuhmi an si ko nain thlarau rawl pek an hau rih.—Luk. 22:32.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Joh. 20:17) Jesuh nih cun, “Ka tlai peng ko tuah hlah, zeicahtiah ka Pa sinah ka kir rih lo. Sihmanhsehlaw ka unau pawl sinah khan va kal law, ‘Ka Pa le nan Pa, ka Pathian le nan Pathian a simi sinah khan ka kal lai,’ a ti tiah va chim hna,” tiah a ti.

nwtsty hlathlai awk a kong tawi—Joh. 20:17

Ka tlai peng ko tuah hlah: Grik biafang haʹpto·mai cu “tawngh” asiloah “i benh; i tlaih peng” ti sullam a ngei. Baibal lettu cheukhat nih Jesuh bia kha “ka tawng hlah” tiah an leh. Asinain Mary Magdalin nih a tawnghmi kha Jesuh nih a almi a si lo, zeicahtiah a thawhṭhan hnuah a dang nu hna nih ‘a ke an i tlaihmi’ kha Jesuh nih a rak al lo. (Matt. 28:9) Mary Magdalin nih Jesuh van ah a kai lai kha a sian lo caah a si kho men. A sinah a Bawipa um rih seh ti a duh tuk caah Jesuh kha kalter loin fek tein a tlaih. A tlaihmi kha thlah in a thawhṭhannak kong a zultu dang pawl sinah chim dingin a rak fial. Cuticun van a kai rih lai lo kha Jesuh nih a rak hngalhter.

(Joh. 20:28) Thomas nih cun, “Ka Bawipa le ka Pathian,” tiah a ti.

nwtsty hlathlai awk a kong tawi—Joh. 20:28

Ka Bawipa le ka Pathian: Khuaruahhar in Jesuh sinah a chimmi a si ko nain Jesuh a Pa, Pathian kha a chim duhmi a si tiah Baibal lei mifim cheukhat nih an ti. Cheukhat nih a hrampi Grik biafang ningin Jesuh kha a chim duhmi a si tiah an ti. Zeiti a si hmanhah “ka Bawipa ka Pathian” timi biafang kha a tang rihmi Baibal caang hna i a hnuhmai bia zoh in hngalh khawh a si. “Ka Pa le nan Pa, ka Pathian le nan Pathian a simi sinah khan ka kal lai” tiah a zultu pawl sinah a rak chimhter cang hna caah Jesuh cu lianngan bik Pathian a si tiah Thomas nih a zumhnak a ruang a um lo. (Hlathlai awk a kong tawi—Joh. 20:17 ah zoh.) Jesuh nih a “Pa” kha “a hmaanmi Pathian” tiah auh in a sinah thla a cammi kha Thomas nih a theih ko lai. (Joh. 17:1-3, NW) Cucaah Thomas nih Jesuh kha “ka Pathian” tiah a auhnak a ruang cu: Jesuh kha lianngan bik Pathian si loin “pathian pakhat” bantukin a hmuh caah a si. (Hlathlai awk a kong tawi—Joh. 1:1 ah zoh) Asiloah Hebru Baibal ah Pathian salle nih Jehovah bia a chimtu vancungmi pawl an auh hna bantukin a auhmi a si kho men. Pathian bia a chimtu vancungmi pawl kha Jehovah Pathian bantukin an chawnhbiakmi hna kha Baibal caang cheukhat ah langhter a si. Mah kha Thomas nih ṭha tein a hngalh ko lai. (Gen. 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Biac. 6:11-15; 13:20-22 he tahchunh.) Cucaah Thomas nih Jesuh cu a hmaanmi Pathian bia a chimtu le a aiawhtu a si kha a hngalh caah “ka Pathian” tiah a auhmi a si men lai.

Baibal Relnak

(Joh. 20:​1-​18) Zarhpi ni zingkate ah, khuadei hlanah khin, Mari Magdalin cu thlan ah khan a va kal i thlankhar lung a rak i thawn cang kha a hmuh. ² Mary cu a tli i Simon Peter le zultu dang pakhat, Jesuh nih a dawtmi kha, “Bawipa cu thlan chung khan an lak cang i khuazei i an chiah kan hngal lo,” tiah a chimh hna. ³ Cun Peter le zultu dang cu an tho i thlan ah cun an va kal. ⁴ An pahnih cun an le, zultu dang kha Peter nakcun a ṭhawng deuh i thlan kha a phan hmasa. ⁵ A vun bih i khiangrang puan kha cu a hmuh hna, sihmanhsehlaw a lut lo. ⁶ A hnu in Simon Peter cu a ra le cutmat i thlan ah khan a lut colh. Cuka i a ummi khiangrang puan le ⁷ Jesuh lu an mennak puan kha a hmuh hna. Cu puan cu khiangrang puan hna sinah khan a um lo, amah lawng tein aa zual. ⁸ Cun thlan a phan hmasami zultu zong kha a lut ve i a hmuh i a zumh. ⁹ (Cathiang nih thihnak in a tho ṭhan lai tiah a timi kha an hngal ṭhiamṭhiam rih lo.) ¹⁰ Cun zultu hna cu inn ah an kir. ¹¹ Mari cu thlan lengah cun a dir i a ṭap. A ṭah pah cun a vung kun i thlan chung kha a vun bih. ¹² Thil rang in aa thuammi vanmi pahnih a hmuh hna i Jesuh ruak a rak umnak ah khan pakhat a lu leiah, pakhat a ke leiah an ṭhu. ¹³ “Zeicahdah na ṭah len ko?” tiah an hal. Anih nih, “Ka Bawipa kha an kalpi i khuazei i an chiah ka hngal lo,” tiah a leh hna. ¹⁴ Cu bia a vun chim dih ah khan a hnulei ah a hun i mer i Jesuh a dir ko kha a hmuh; sihmanhsehlaw Jesuh a si ti awk a hngal lo. ¹⁵ Jesuh nih cun, “Zeicahdah na ṭah len ko? Ahodah na kawl?” tiah a hal. Mari nih cun dum cawngtu pa kha a si rua tiah a ruah i,“Bawipa, nangmah nih na lak a si ahcun na chiahnak kha ka chim tuah, ka va kal lai i ka va lak lai,” tiah a ti. ¹⁶ Jesuh nih cun, “Mari,” tiah a vun ti i amah leiah cun a vun i mer i Hebru holh in “Rabboni,’’ tiah a ti. (A sullam cu, saya tinak a si.) ¹⁷ Jesuh nih cun, “Ka tlai peng ko tuah hlah, zeicahtiah ka Pa sinah ka kir rih lo. Sihmanhsehlaw ka unau pawl sinah khan va kal law, ‘Ka Pa le nan Pa, ka Pathian le nan Pathian a simi sinah khan ka kal lai,’ a ti tiah va chim hna,” tiah a ti. ¹⁸ Cucaah Mari Magdalin cu a kal i Bawipa cu ka hmuh i hi bia hi a ka chimh tiah a zultu kha a va chimh hna.

NOVEMBER 12-18

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | LAMKALTU 1-3

“Khrihfabu Cu Thiang Thlarau Toih A Si”

(Lam. 2:1-8) Pentekos ni kha a phak tikah a zummi vialte hna cu hmunkhat ah an i pum. ² Chikkhatte ah khin van in aw pakhat a rung i a thawng cu thlitu fak piin a hrangmi thawng bantuk a si i annih an ṭhutnak inn kha a khat dih. ³ Cun meizik he aa lomi lei an hung chuah lulhmalh kha an hmuh hna i cuka i a ummi hna cu an dihlak in lei pakhat cio nih khan a tongh hna. ⁴ Annih cu Thiang Thlarau in an khat i Thlarau nih chim khawhnak a pek hna caah khan, holh dang in an holh. ⁵ Cun Jerusalem khua chungah vawlei cung khuazakip in a rami Judah mi an um liote kha a si; cu hna cu biaknak lei i aa zuam ngaingaimi pawl kha an si. ⁶ Cu thawng cu an theih tikah mi tampi an i pum. A zummi hna an holh tikah khan midang aa pum vemi hna nih khan kanmah holh in an holh, tiin an rak theih cio tikah khan an khuaruah a har ngaingai. ⁷ An lung a suk ngaingai hna i, “Hiti in bia a chimmi hna hi Galili mi an si ko ṭung! ⁸ Zeitindah kan i chuahkehpimi holh cio holh in kan dihlak in kan theih kun hna?

(Lam. 2:14) Khi tikah Peter cu lamkaltu hleikhat hna he khan a hung dir i, aw thang ngaiin a thawh hna i, “Ka phun hawi Judah mi hna le Jerusalem khua ah a ummi vialte hna, hiti in thil a hung ummi sullam hi zeidah a si tiah kan chimhmi hna hi ṭha tein ngai tuah u.

(Lam. 2:37, 38) Hi kong kha an theih tikah an lungthin a hriah ngaingai hna i Peter le lamkaltu dang kha an thawh hna i, “U le nau hna, zeidah kan tuah kun lai?” an ti. ³⁸ Peter nih annih cu a thawh hna i, “Nan dihlak in, pakhat hmanh bau loin, nan sualnak khan i mer tuah u, nan sualnak kha ngaihthiam nan si nakhnga nan sualnak khan i mer u law Jesuh Khrih min in tipilnak ing tuah u; cun Pathian laksawng Thiang Thlarau kha nan hmuh lai.

(Lam. 2:41) Mi tampi nih a bia cu an zumh i tipil kha an in; cu ni ah cun an bu ah khan mi thong thum tluk an i chap..

(Lam. 2:42-47) Lamkaltu hna cawnpiaknak ngaih awkah khan atu le atu an i pum i hawikomhnak ah khan an i tel i hawikomhnak rawl an dum ṭi i thla an camṭi lengmang. ⁴³ Lamkaltu hna kha Pathian nih khuaruahharnak le hmelchunhnak tampi a tuahter hna i cu nih cun mizapi kha ṭihnak in a khahter hna. ⁴⁴ A zummi vialte hna cu i kom ṭhipṭhep tein khua an sa i an thil kha pakhat le pakhat an i hrawm. ⁴⁵ An thil le an ngeihmi kha an zuar hna i tangka an hmuhmi kha a dihlak in an herhning cio paoh in an i phaw. ⁴⁶ Ni fate in a bute in biakinn chungah khan an i pum i an inn ah khan rawl an i hrawng cio hna i lunglawmhnak lungthin le toidornak lungthin he rawl cu an ei. ⁴⁷ Pathian kha an thangṭhat i mi vialte nih an hmaizah hna. Cun khamh a si liomi hna cu Bawipa nih ni fate in an bu chungah khan a luhter lengmang hna.

w86 12/1 29 ¶4-5, 7

Thawhlawm Peknak nih Lung A Lawmhter

AD 33, Khrihfabu thar an dirh ni ah tipil a ing kami mi 3000 cu ‘an ngeihmi kha an rak i hrawm, cun rawl an dumṭi i thla an camṭi lengmang hna.’ Zeicah cutin an tuah? ‘Lamkaltu hna cawnpiaknak ngaih’ in an zumhnak a feh chin nakhnga caah a si. —Lam. 2:41, 42, NW.

Judah mi hna le Judah biaknak ah a lutmi hna cu Pentekos Puai chung lawng Jerusalem ah cam dingin an i tim. Asinain tipil a ing kami hna nih an zumhnak a feh chin nakhnga sau deuh cam an rak duh. Cutin an cam khawh nakhnga rawl le tlunnak inn a hau. Cheukhat cu tangka an ngei nain a cheu cu an ngei lo. Cucaah hmunkhat ah an i pum i an ngeihmi kha an i hrawm hna.—Lam. 2:43-47.

Innlo pawl le an thilri pawl kha zuar in an hmuhmi tangka kha lungtho tein an thawh i an i hrawm. Ahohmanh inn zuar in thawhlawm pek awkah rian an ngei lo i an thilri pawl zuar in sifak tein um ding zongin forh an si lo. Cun mirum pawl nih an ngeihmi thil vialte kha an zuar caah a sifakmi an hung si tiah a ti duhnak zong a si lo. Mah canah zumtu khat pawl bawmhnak ca le Pennak rian ṭhanchonak caah an thilri kha an zuar i an hmuhmi tangka dihlak kha an rak hman.—2 Korin 8:12-15 he tahchunh.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Lam. 3:15) Cucaah nunnak lam ah mi a hruaitu cu nan thah. Sihmanhsehlaw amah cu Pathian nih mithi mi hna sinin a thawhter i cu a thawhternak tehte cu kanmah hi kan si.

it-2 61 ¶1

Jesuh Khrih

“nunnak lam ah Mi A Hruaitu.” Jesuh nih a tlingmi a nunnak kha raithawinak caah a rak pekchanhnak thawngin a Pa velngeihnak kha a rak langhter. Mah nih a thimmi a zultu pawl kha van ah amah he uktu ṭuanṭinak caanṭha a hmuhter hna, cun a Pennak tangah minung pawl vawlei ah um khawhnak caanṭha zong a hmuhter hna. (Matt. 6:10; Joh. 3:16; Efe. 1:7; Heb. 2:5; TLANHNAK MAN timi ah zoh.) Cuticun “nunnak lam ah Mi A Hruaitu [“Siangpahrang fapa,” KJ; JB]” a hung si. (Lam. 3:15) Mah ah a hmanmi Grik biafang cu Israel mi hna “uktu bawi” a simi Moses (Lam. 7:27, 35) he aa pehtlaimi a si i “hruaitu ngan bik” ti sullam a ngei.

(Lam. 3:19) Cucaah nan sualnak cu an hnawhpiak hna nakhnga, i ngaihchih u law Pathian leiah khan i mer tuah u.

cl 265 ¶14

‘Ngaihthiam Awkah Timhcia’ A Simi Pathian

¹⁴ Lamkaltu 3:19 ah Jehovah ngaihthiamnak kong kha hitin a langhter: “Nan sualnak cu aan hnawhpiak hna nakhnga, i ngaihchih u law Pathian lei ah khan i mer tuah u.” Hnawhpiak tiah lehmi Grik biafang cu “hnawh, . . . phiat asiloah hrawh” ti sullam a ngei kho. Mah biafang nih kan kut in ca kan ṭial i kan phiat ṭhanmi kha a kan hngalhter tiah Baibal lei mifim cheukhat nih an ti. Zeitindah a si khawh? Hlanlio chan ah cahang kha carbon, kaw le ti cawh in an ser. Mah cahang in ṭialmi kha a cinmi puanchia in chikkhat a rauh hnuah hnawh ṭhan khawh a si. Mah cu Jehovah zaangfahnak a langhtermi aa dawh tukmi tahchunhnak a si. Pathian nih kan sualnak a kan ngaihthiam tikah puanchia kha la in a kan hnawhpiakmi bantuk a si.

Baibal Relnak

(Lam. 2:​1-​21) Pentekos ni kha a phak tikah a zummi vialte hna cu hmunkhat ah an i pum. ² Chikkhatte ah khin van in aw pakhat a rung i a thawng cu thlitu fak piin a hrangmi thawng bantuk a si i annih an ṭhutnak inn kha a khat dih. ³ Cun meizik he aa lomi lei an hung chuah lulhmalh kha an hmuh hna i cuka i a ummi hna cu an dihlak in lei pakhat cio nih khan a tongh hna. ⁴ Annih cu Thiang Thlarau in an khat i Thlarau nih chim khawhnak a pek hna caah khan, holh dang in an holh. ⁵ Cun Jerusalem khua chungah vawlei cung khuazakip in a rami Judah mi an um liote kha a si; cu hna cu biaknak lei i aa zuam ngaingaimi pawl kha an si. ⁶ Cu thawng cu an theih tikah mi tampi an i pum. A zummi hna an holh tikah khan midang aa pum vemi hna nih khan kanmah holh in an holh, tiin an rak theih cio tikah khan an khuaruah a har ngaingai. ⁷ An lung a suk ngaingai hna i, “Hiti in bia a chimmi hna hi Galili mi an si ko ṭung! ⁸ Zeitindah kan i chuahkehpimi holh cio holh in kan dihlak in kan theih kun hna? ⁹ Kannih cu Parthia ram hna, Media ram hna, Elam ram hna, Mesopotamia ram hna, Judea ram hna, Kappadosia ram hna, Pontas ram hna, Asia ram hna, ¹⁰ Frizia ram hna, Pamfilia ram hna, Izipt ram hna le Libia ram chung i a ummi Sairin khua pawng ram hna in a rami kan si; cun a cheu cu Rom khua in a rami kan si, ¹¹ Judah mi kan si ah, Judah phun aa hrawmmi Jentail mi kan si ah, cun a cheu cu Krit tikulh le Arabia ram in a rami kan si fawn — asinain Pathian nih thil lianngan a tuahmi hna kha an chim tikah an chimmi cu kan holh in an chim tiin kan theih cio hna,” tiah an ti. ¹² Khuaruahhar le lung-ar in, “Mah hihi a sullam zeidah a si hnga?” tiah pakhat le pakhat an i hal lengmang. ¹³ Sihmanhsehlaw midang nih cun an nihsawh hna i, “Hi hna hi zu an ri,” tiah an ti hna. ¹⁴ Khi tikah Peter cu lamkaltu hleikhat hna he khan a hung dir i, aw thang ngaiin a thawh hna i, “Ka phun hawi Judah mi hna le Jerusalem khua ah a ummi vialte hna, hiti in thil a hung ummi sullam hi zeidah a si tiah kan chimhmi hna hi ṭha tein ngai tuah u. ¹⁵ Hi mi hna hi nannih nih nan ruahnak ah zu an ri, nan ti; cucu a si lo, zu an ri lo; atu cu zinglei suimilam pakua lawng pei a si ko rih hi. ¹⁶ Zeidah a si deuh ti ahcun, Pathian nih profet Joel kaa in a rak chimmi kong kha a si. Zeitindah a ti tiah: ¹⁷ ‘Ni hmanung bik ah cun mi vialte kha ka Thlarau ka toih hna lai. Nan fapa hna le nan fanu hna nih bia an chim lai; Nan tlangval hna nih langhnak an hmuh lai i Nan tar hna nih mang an manh lai. ¹⁸ Asi, ka salnu hna le ka salpa hna cung hmanh ah khan cu ni ah cun ka Thlarau kha ka bungh lai i bia an chim lai. ¹⁹ Cunglei van ah khin khuaruahharmi thil ka tuah hna lai i Tanglei vawlei ah hin hmelchunhnak ka umter hna lai — thisen le mei le a chahmi meikhu an si lai. ²⁰ Bawipa Ni, a sunglawimi ni le a liannganmi ni a phak hlanah khan Ni cu a mui lai i thlapa cu thisen bantuk in a sen lai. ²¹ Cu tikah Bawipa min a aumi paoh cu khamhnak an hmu lai,’ a ti.

NOVEMBER 19-25

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | LAMKALTU 4-5

“Pathian Bia Kha Ralṭha Tein An Chim Zungzal”

(Lam. 4:5-13) A thaizing ah cun Judah mi hruaitu hna le upa hna le Phungbia cawnpiaktu saya hna kha Jerusalem ah khan an i pum. ⁶ Cuka ah cun Tlangbawi Ngan Annas le Kaiafas le Johan le Alekzandar le Tlangbawi Ngan innchungkhar chungmi mi dangdang zong kha an i tel. ⁷ Lamkaltu hna kha an hmaiah an dirter hna i, “Mah hihi zeitindah nan tuah? Zei ṭhawnnak dah nan ngeih? Aho min dah nan hman?” tiah an hal hna. ⁸ Cun Thiang Thlarau in a khatmi Peter nih cun a leh hna i, “Mizapi hruitu hna le upa hna: ⁹ A beimipa cungah thil ṭha tuah a sinak kong le zeitindah damter a sinak kha nihin ah hin nan kan hal duhmi cu a si ahcun, ¹⁰ nannih nih nan dihlak in, cun Israel mi vialte zong nih an dihlak in, nan hngalh awk le an hngalh awk cu, hi pa dam hirhiar tein nan hmaiah a dir khawhnak cu Nazareth khuami Jesuh Khrih, nannih nih nan thah i Pathian nih thihnak in a thawhter ṭhanmi a min ṭhawnnak thawngin a si. ¹¹ Cathiang nih, ‘Inn satu hna nih zei ah nan rel lomi lung cu, lung santlai bik ah a cang,’ tiah a timi kha Jesuh hi a si. ¹² Amah thawng lawnglawng in khamhnak hi hmuh khawh a si. Zeicahtiah vawlei cung dihlak ah hin kannih khamhnak caah Pathian nih min a pekmi midang ahohmanh an um lo,” tiah a ti. ¹³ Biaceihtu hna nih Peter le Johan cu an ralṭhatning kha an hmuh i fimthiamnak zeihmanh a ngei lomi, mi sawsawh menmen an si ko ti kha an hun hngalh tikah an khuaruah a har. Khi tikah annih cu Jesuh hawikom an rak si ti kha an hun hngalh.

w08 9/1 15, Rinli Kulh

Chimmi Biafang Hna in a Thiangmi Baibal ah—Caṭial Ning le A Hmasa Khrihfa Hna

Lamkaltu hna cu ca a thiam lomi an si maw?

Jerusalem uktu bawi le kum upa hna nih “Peter le Johan cu an ralṭhatning kha an hmuh i fimthiamnak zeihmanh a ngei lomi, mi sawsawh menmen an si ko ti kha an hun hngalh tikah an khuaruah a har.” (Lam. 4:13) Lamkaltu hna cu fimthiamnak zeihmanh a ngei lomi asiloah ca a thiam lomi an si taktak maw? Mah he aa tlaiin The New Interpreter’s Bible ah hitin a ti: “Mah biafang hna ruangah Peter [le Johan] cu sianginn a kai lomi, carel le caṭial a thiam lomi an si tiah ti khawh a si lo. Lamkaltu hna sining le biaceihtu hna sining aa thlau tuk ti langhternak caah mah biafang kha a hmanmi si.”

w08 5/15 30 ¶6

Lamkaltu Baibal Chungin Langhternak

4:13—Peter le Johan cu ca a thiam lomi asiloah catang a ngei lomi an si maw? An si lo. Biaknak lei cawnpiaknak rabbi sianginn an kai lo caah “fimthiamnak zeihmanh a ngei lomi, mi sawsawh men” tiah an auh hnanak a si.

(Lam. 4:18-20) Cucaah inn chungah khan an kawh ṭhan hna i, thil umtuning zei bantuk a si hmanh ah, Jesuh min in ahohmanh nan cawnpiak hrimhrim hna lai lo i aho sin hmanh ah bia zong nan chim hrimhrim lai lo, tiah an ti hna. ¹⁹ Sihmanhsehlaw Peter le Johan nih khan an leh hna i, “Pathian mithmuh ah nanmah bia ngaih cu maw a ṭha deuh Pathian bia ngaih dah a ṭha deuh, ti cu nanmah nih ruat ko ngat u. ²⁰ Zei ti si hmanh ah kannih nih cun kanmah hrimhrim nih kan hmuh komi le kan theih komi cu chim lo cun kan um kho bal lai lo,” an ti hna.

(Lam. 4:23-31) An thlah cangka hna in Peter le Johan cu an bu sinah khan an va kir i tlangbawi upa pawl le upa hna nih an chimmi kha an va chimh hna. ²⁴ Annih nih an theih tikah hmunkhatte ah Pathian sinah thla an cam i, “Bawipa, van le vawlei le rili le an chung i a ummi thil vialte a Sertu, ²⁵ na Thiang Thlarau in kan pu David na sal sinah bia na rak chim i, ‘Zeicahdah Jentail mi hna cu an thin a hun i miphun dang hna nih cun pakpalawng khua an khan? ²⁶ Bawipa le a Messiah cu doh awkah vawlei cung siangpahrang hna cu an i tim i uktu hna cu an i pum,’ na rak ti. ²⁷ Cuticun Herod le Pontius Pilat cu hi khua chungah hin Jentail mi hna le Israel mi hna he khan, a thiangmi na sal Jesuh, Messiah i na sermi cu doh awkah an i pum taktak. ²⁸ Nangmah nih a hung um te lai ding na rak ruah ciami le na rak khah ciami vialte kha tlinter awkah an i pum. ²⁹ Cucaah atu cu Bawipa, an kan hronak hi kan hngalhpiak law kannih na sal rual nih hin na bia cu ralṭha chinchin in kan chim nakhnga a nawl kan pe ko. ³⁰ Mi nih damnak an hmuh nakhnga na kut cu samh law a thiangmi na Sal Jesuh min in khuaruahharnak le hmelchunhnak cu umter ko hna,” tiah an ti. ³¹ Annih nih thla an cam dih tikah an i pumhnak hmun cu aa hnin. Thiang Thlarau in an khat i Pathian bia cu ralṭha ngaiin an chim.

it-1 128 ¶3

Lamkaltu

Khrihfabu Rianṭuannak. Pentekos ni ah Lamkaltu pawl cu Pathian thiang thlarau toih an si caah an zumhnak a fek chin. Uktu bawi pawl i thong thlaknak, tuknak le nunnak ca ṭih a nungmi tlerhkhonhnak hna an tong ko nain lamkaltu pawl nih ṭihnak ngei loin le ralṭha tein thawngṭha bia le Jesuh thawhṭhannak kong kha an chim, mah kong kha Lamkaltu dal 1 in dal 5 ah hmuh khawh a si. Pentekos ni a dih in tlawmpal ah thlarau ṭhawnnak a hmumi lamkaltu hna nih lungtho tein an hruai hna caah Khrihfabu cu an hung karh. (Lam. 2:41; 4:4) Hmasa bik ah Jerusalem ah phung an chim, cun Samaria ah an chim. Cuticun vawleicung khuazakip ah thawngṭha cu a rak karh.—Lam. 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Lam. 4:11) Cathiang nih, ‘Inn satu hna nih zei ah nan rel lomi lung cu, lung santlai bik ah a cang,’ tiah a timi kha Jesuh hi a si.

it-1 514 ¶4

Lung Santlai Bik

Salm 118:22 ah inn satu pawl nih an hlawtmi lung cu “santlai bik lung” (Heb., roʼsh pin·nahʹ) a hung si tiah a ti. Jesuh nih mah chimchungbia kha cherhchanh in amah le amah kha “lung santlai bik” (Gr., ke·pha·leʹ go·niʹas, santlai bik lung) ka si tiah a rak ti. (Matt. 21:42; Mar. 12:10, 11; Luk. 20:17) Inn pakhat i a san biknak hmun ah a ummi lung cu a lang bik, cu bantukin Jesuh Khrih cu thlaraulei biakinn a simi chiti thuhmi Khrihfabu i a san biknak ah a ummi lung a si. Peter zong nih Salm 118:22 cu Khrih he aa pehtlaimi a si i Jesuh cu minung nih an hlawtmi “lung” a si nain Pathian nih “lung santlai bik” si awkah a thim tiah a rak langhter.—Lam. 4:8-12; 1Pet. 2:4-7 zongah zoh.

(Lam. 5:1) Sihmanhsehlaw midang pakhat a um ve i a min cu Ananias a si, a nupi min cu Safira a si. An thil ngeihmi pakhat kha an zuarh i

w13 3/1 15 ¶4

Lihbia A Chimmi Peter le Ananias—An Sinin Zeidah Kan Cawn Khawh?

Ananias le a nupi nih tipil a ingkami hna bawmh awkah an ngeihmi thilri cheukhat kha an zuar. Ananias nih an hmuhmi tangka kha lamkaltu hna sinah a rak put i mah hi ka hmuhmi tangka dihlak a si tiah a ti hna. Asinain a dihlak a si lo. Tangka tlawmpal kha amah caah aa chiah. Pathian nih mah kong kha Peter a hngalhter, cucaah Peter nih Ananias kha hitin a ti: “Minung sinah lih na chim a si ṭung lo, Pathian sinah pei lih na chim a si cu.” Mah bia a theih tikah Ananias cu a tlu i a thi. Suimilam pathum hrawng a rauh ah a nupi cu a rak lut. A vapa nih zeidah a ton ti kha a hngal lo, anih zong lih a chim caah a tlu i a thi ve.

Baibal Relnak

(Lam. 5:​27-​42) Lamkaltu hna kha an run luhpi hna i khawngsil hmaiah khan an dirter hna i Tlangbawi Ngan nih khan kherhlai hram a thawk hna. ²⁸ A thawh hna i, “Hi pa min hin cawnpiak hna hlah u tiah fek tein nawl kan in pek hna, sihmanhsehlaw nan tuahmi hi zohhmanh u! Jerusalem khua hi nan cawnpiaknak in nan khahter i hi pa thihnak hi kanmah tuahmi siter nan duh,” tiah a ti. : ²⁹ Peter le lamkaltu dang hna nih cun an leh i, “Minung nakin Pathian nawl kan ngaih deuh awk a si. ³⁰ Nannih nih Jesuh cu vailamtahnak i nan thah hnuah kan pupa hna Pathian nih thihnak in a thawhter ṭhan. ³¹ Israel mi kha i ngaihchihnak caan ṭha le sual ngaihthiamnak pek awkah amah cu Pathian nih a orhlei kamah khan Hruaitu le Khamhtu in a ṭhutter cang. ³² Hi thil vialte hna tehte hi kanmah hi kan si — kanmah lawng si loin Pathian nih amah nawl a ngaimi hna sinah a pekmi Thiang Thlarau zong hi tehte cu a si ve,” an ti. ³³ Khawngsil pawl nih hi bia kha an theih tikah an thin a hung tuk hringhran i lamkaltu kha thah an duh ko hna. ³⁴ Sihmanhsehlaw an lak i mi pakhat, Farasi a simi a min Gamaliel, Phungbia cawnpiaktu saya, mi vialte nih an hmaizahmi kha khawngsil pawl aa pummi hna lakah cun a hung dir i, lamkaltu hna kha chuahpi hna u, tiah a ti hna. ³⁵ Cun khawngsil pawl cu a thawh hna i, “Israel mi hna, hi mi hna cung i nan tuah duhmi thil kong ah hin i ralring ngaingai u. ³⁶ Kan hnu lei caan tlawmpal ah khan Theudas an timi kha a hung chuak i pa pakhat ka si ve tiah a hun i ti i minung za li tluk nih an zulh. Sihmanhsehlaw amah cu an thah i a zultu hna cu an i ṭhek dih i a rianṭuanmi cu a thi ko. ³⁷ Cun cu pa hnuah cun Galilee mi Judas kha milurel caan ah khan a hung chuak ve; amah zong nih zultu kha a hun ngei tungmang ve, sihmanhsehlaw amah an thah khan a zultu hna cu an i ṭhek dih ṭhan ve ko. ³⁸ Cucaah atu thil zongah hin, nannih nih hi mi hna hi zeihmanh ti hna hlah u. Anmah um in umter ko hna u, zeicahtiah hi khuakhannak le rianṭuannak hi minung sermi men a si ahcun a lo dai ko lai, ³⁹ sihmanhsehlaw Pathian sinin a rami a si ahcun, nan tei kho hlei lai lo. Pathian dotu lehlam ah nan cang sual lai,” tiah a ti hna. Khawngsil pawl nih cun Gamaliel ruahnak cheuhmi kha an zulh. ⁴⁰ Lamkaltu kha an auh hna i fung in an tuk hna i Jesuh min in bia chim hrimhrim ti hlah u, tiah an ti hna i an thlah hna. ⁴¹ Khawngsil pumhnak cun lamkaltu pawl cu an chuak i Jesuh min ruangah Pathian nih ningzah in awk nan i tlak tiah a ruah hna caah an i lawm ngaingai. ⁴² Cun nifate in biakinn chung le mi inn kip ah Messiah a simi Jesuh kong Thawng ha kha an cawnpiak hna i an chimh lengmang hna.

NOVEMBER 26–DECEMBER 2

BAIBAL AH THUHMI RO HNA | LAMKALTU 6-8

“Khrihfabu Thar Cu Hneksak A Rak Si”

(Lam. 6:1) Cu hnu tlawmpal ah cun, a zummi kha an karh chin lengmang tikah, Grik holh a hmangmi Judah mi hna le Judah holh a hmangmi Judah mi hna karlak ah khan siknak a um. Grik holh a hmangmi Judah mi hna nih khan kannih kan nuhmei hna cu ni fate thil i phawtnak ah khan hrelh deuh an si tiah an zai.

bt 41-42 ¶17

“Pathian Nawl Kan Ngaih Deuh Awk A Si”

¹⁷ Khrihfabu thar ah tawnghtham awk a harmi buaibainak a chuak. Mah cu zeidah a si? Jerusalem ah a rak tlawngmi mi tampi cu tipil a ing kami zultu an hung si, an umnak hmun i an kir ṭhan hlanah Baibal kha tampi in cawn rih an duh. Cucaah Jerusalem ah a ummi zultu hna nih an herhmi rawl le a dang thil hna kha lungtho tein an i thawh i an bawmh hna. (Lam. 2:44-46; 4:34-37) Mah lioah tawnghtham a haumi thil sining pakhat a rak chuak. “Ni fate thil i phawtnak ah” Grik holh a hmangmi nuhmei hna cu “hrelh deuh an si.” (Lam. 6:1) Asinain Hebru holh a hmangmi nuhmei hna cu an hrelh hna lo. Mah buaibainak ah thleidannak aa tel. Mah nih lung i khah lonak a chuahter khawh.

(Lam. 6:2-7) Cucaah lamkaltu pahleihnih hna nih khan zultu dihlak kha an ningpi in an kawh hna i, “Kannih nih Pathian bia chim kha thlahdorh riangmang i tangka i phawtnak kong lawng kha kan tuah ahcun a hmaan hnga lo. ³ Cucaah u le nau hna, nan lakah Thiang Thlarau le fimnak in a khat tiah nan hngalhmi pasarih in thim hna u law, cu hna cu hi thil a tawlreltu ah kan thiah hna lai. ⁴ Kannih tu cu thlacam le Pathian Bia chimnak ah khan kan caan cu a dihlak in kan hmang ko lai,” tiah an ti. ⁵ Lamkaltu hna nih an chimmi cu an dihlak in an lung a si i cucaah zumhnak le Thiang Thlarau in a khatmi Steven, Filip, Prokhorus, Nikanor, Timon, Parmenas le Antiok khuami Jentail mi Nikolaus, Judah phung a zulmi kha an thim hna. ⁶ Cu hna cu lamkaltu hna sinah khan an hei chuahpi hna i thla an campiak hna i an lu cungah an kut an chuan. ⁷ Cuticun Pathian bia cu a karh chin lengmang. Jerusalem khua chungah khan a zummi cu an tam chin lengmang i tlangbawi tampi zong nih cu zumhnak cu an pom ve.

bt 42 ¶18

“Pathian Nawl Kan Ngaih Deuh Awk A Si”

¹⁸ A ṭhangchomi Khrihfabu ah uktu bu a simi lamkaltu hna nih “Pathian bia chim kha thlahdorh riangmang i tangka i phawtnak” rian kha kan ṭuan awk a si lo ti kha an hngalh. (Lam. 6:2) Cucaah “thil a tawlreltu” in rian pek awkah “Thiang Thlarau le fimnak in a khat” tiah an hngalhmi hna pa pasarih kha rianpek dingin lamkaltu pawl kha an fial hna. (Lam. 6:3) Rawl phawtnak lawng si loin tangka phawtnak, a herhmi thil cawknak le cazin zong ṭha tein ṭial a hauh caah sining a tlinhmi pa hna kha thim an hau. An thimmi pa hna cu Grik min a ngeimi lawngte an si caah a thin a hungmi nuhmei hna nih cohlan an i fawih deuh ko lai. Lamkaltu pawl nih thlacam buin ṭha tein an ruah hnuah “thil a tawlreltu” dingin pa pasarih kha rian an pek hna.

(Lam. 7:58–8:1) khua chung khan lengah an hnuh i lung in an va cheh. Cuti in lung in a cheptu hna nih cun an puan kha, tlangval pakhat a min Saul a simi kehram ah khan an i chiah. ⁵⁹ Lung in an cheh chih lengmang lioah cun Steven nih, “Bawipa Jesuh, ka thlarau cu nangmah nih cohlang ko,” tiin a au. ⁶⁰ A khuk aa bil i fak piin a au i “Bawipa, hi sualnak hi an cungah khing hlah,” tiah a ti i a thi colh. Cun Steven an nawn kha Saul zong cu a hna a tla ve.

8 Cu ni hrimhrim cun Jerusalem khua khrihfabu nih hremnak in hram aa thawk. Lamkaltu pawl kha dah ti lo cu, a zummi vialte kha Judea ram le Samaria ram ah an i ṭhek dih.

Thlaraulei Lungvar Hna kha Hlathlai

(Lam. 6:15) Khawngsil chung i a ṭhumi vialte hna nih khan Steven cu dengteo in an zoh i a hmai cu vancungmi hmai bantuk a si kha an hmuh.

bt 45 ¶2

Steven—‘Thluachuahnak le Ṭhawnnak in a Khatmi’

² Mah lioah Steven hmai cu aa thleidang tuk. Steven kha Biaceihtu hna nih an zoh ko lioah a hmai cu “vancungmi hmai bantuk” a si kha an hmuh. (Lam. 6:15) Vancungmi hna nih Jehovah Pathian bia kha an thanh caah ṭihnak an ngei lo i lungdai tein an um. Steven zong cutin a si ve. Steven a hua tukmi biaceihtu hna hmanh nih mah kha an hmuh khawh. Zeicah mah tlukin Steven cu lungdai tein a um khawh?

(Lam. 8:26-30) Bawipa vancungmi pakhat nih Filip cu a thawh i, “I tim law thlanglei ah vung kal law Jerusalem in Gaza ah a kalmi lam ah khan vung kal tuah,” a ti (Cu lam cu an hmang ti lo). ²⁷ Cucaah Filip cu aa tim i a kal. Cu lioah cun Ethiopia mi tilditmi pakhat an khua lei i a tlungmi a rak um. Cu pa cu bawi upa pakhat a si i Kandeis ti zongah ti a simi Ethiopia Siangpahrangnu tangka bawi kha a si. ²⁸ Amah cu Pathian biak awkah khan Jerusalem khua ah a va kal i a rangleng in a tlun lei a si. Rangleng aa citpah cun Isaiah cauk kha a rel. ²⁹ Thiang Thlarau nih Filip cu a thawh i, “Va kal law khi rangleng khi va naih tuah,” tiah a ti. ³⁰ Filip cu a va tli i a relmi cu Isaiah cauk chung bia a si kha a theih i, “Na relmi cu a sullam na hngal maw?” tiah a hal.

bt 58 ¶16

“Jesuh Kong Thawngṭha” Thanhnak

¹⁶ Tuchan Khrihfa hna zong Filip bantukin phungchimnak ah an i tel. Khual kan tlawn tik ti bantuk caan ah kan tonmi hna kha tonsaphak in Pennak kong kan chimh hna. Thil sining tampi ah lungthin ṭha a ngeimi hna he kan i tonmi cu a cang sualmi a si lo. Cutin si awkah kan i ruahchan. “Phun kip, ram kip, holh kip le mi kip sin” thawngṭha a phanh khawh nakhnga vancungmi nih lam a kan hruai ti kha Baibal nih fiang tein a langhter. (Biat. 14:6) Phungchim rian cu vancungmi hna lamhruainak in ṭuan a si lai tiah Jesuh nih a rak chimchung. Hi vawlei ṭhalo donghnak caan a simi rawl ṭuan caan chungah “rawl ṭuantu hna cu vancungmi hi an si” tiah rawl kung le belh kung bianabia ah Jesuh nih a ti. Cun vancungmi hna nih “a Pennak chung i ṭhatlonak a tuahtu vialte hna le mi a sualtertu vialte hna kha an pumh hna lai” tiah a ti. (Matt. 13:37-41) Mah caan chungah vancung Pennak ro a co hngami hna kha an pumh hna lai, cun Jehovah nih a bupi ah a hnuhmi hna “tuu dang” a simi “mibu nganpi” zong kha vancungmi nih an pumh hna lai.—Biat. 7:9; Joh. 6:44, 65; 10:16.

Baibal Relnak

(Lam. 6:​1-​15) Cu hnu tlawmpal ah cun, a zummi kha an karh chin lengmang tikah, Grik holh a hmangmi Judah mi hna le Judah holh a hmangmi Judah mi hna karlak ah khan siknak a um. Grik holh a hmangmi Judah mi hna nih khan kannih kan nuhmei hna cu ni fate thil i phawtnak ah khan hrelh deuh an si tiah an zai. ² Cucaah lamkaltu pahleihnih hna nih khan zultu dihlak kha an ningpi in an kawh hna i, “Kannih nih Pathian bia chim kha thlahdorh riangmang i tangka i phawtnak kong lawng kha kan tuah ahcun a hmaan hnga lo. ³ Cucaah u le nau hna, nan lakah Thiang Thlarau le fimnak in a khat tiah nan hngalhmi pasarih in thim hna u law, cu hna cu hi thil a tawlreltu ah kan thiah hna lai. ⁴ Kannih tu cu thlacam le Pathian Bia chimnak ah khan kan caan cu a dihlak in kan hmang ko lai,” tiah an ti. ⁵ Lamkaltu hna nih an chimmi cu an dihlak in an lung a si i cucaah zumhnak le Thiang Thlarau in a khatmi Steven, Filip, Prokhorus, Nikanor, Timon, Parmenas le Antiok khuami Jentail mi Nikolaus, Judah phung a zulmi kha an thim hna. ⁶ Cu hna cu lamkaltu hna sinah khan an hei chuahpi hna i thla an campiak hna i an lu cungah an kut an chuan. ⁷ Cuticun Pathian bia cu a karh chin lengmang. Jerusalem khua chungah khan a zummi cu an tam chin lengmang i tlangbawi tampi zong nih cu zumhnak cu an pom ve. ⁸ Pathian nih thluachuahnak tampi a pekmi le ṭhawnnak in a khatmi Steven nih khan mizapi lakah khan a liannganmi khuaruahharnak le hmelchunhnak kha a ser hna. ⁹ Sihmanhsehlaw mi cheukhat nih amah cu an al; cu hna cu A Luatmi hna pumhnak inn tiah timi i aa pum tawnmi kha an si i cu hna lakah cun Sairinia le Alekzandar in a rami Judah mi kha an i tel. Cu hna le Silisia le Asia in a rami Judah mi hna nih khan Steven cu bia an hun al. ¹⁰ Sihmanhsehlaw Thlarau nih Steven cu fimnak kha a pek caah bia a chim tikah an tei kho lo. ¹¹ Cucaah mi a cheu kha, “Moses le Pathian a thangchiat hna,” tiah ti dingin zik an nawh hna. ¹² Cuticun mizapi le upa hna le Phungbia cawnpiaktu saya hna kha an tuai hna. Steven cu an fuh i an tlaih i khawngsil hmaiah an chuahpi. ¹³ Cun amah kong i lih a ṭawntu dingah mi kha an luhpi hna. Cu hna nih cun an i thawh i, “Hi pa nih hin a thiangmi kan biakinn le Moses phung kha a thangchiat zungzal hna. ¹⁴ Cun hi Nazareth khuami Jesuh nih hin biakinn hi a ṭheh dih lai i Moses nih a kan pekmi kan phunglam vialte hi a thlen dih lai, a ti kha kan theih,” tiah an ti. ¹⁵ Khawngsil chung i a ṭhumi vialte hna nih khan Steven cu dengteo in an zoh i a hmai cu vancungmi hmai bantuk a si kha an hmuh.