“Lungthin Taktak Tein A Rian Ṭuan U”
“Fak piin rian ṭuan u, nan thathu hlah u. Bawipa cu nan lungthin taktak tein a rian ṭuan u.”—ROM 12:11.
1. Jehovah nih saram raithawinak le pekchanhnak hna kha zeicah a cohlan?
JEHOVAH nih a salle nih amah an dawt le a duhnak an tuah langhter awkah lungtho tein raithawinak an pekmi kha a sunsak. A hlan ah saram raithawinak le pekchanhnak a phunphun kha a cohlan. Israel mi nih an sualnak ngaihthiam awk le an i lawmhnak langhter awkah Moses Nawlbia ningin an tuahmi a si. Khrihfabu ah cu bantuk raithawinak pek awkah Jehovah nih a kan hal ti lo. Asinain lamkaltu Paul nih Rom Khrihfa hna sin a cakuat a ngan 12 ah Pathian nih raithawinak aa ruahchan rih kha a langhter. Mah kong kha zoh u sih.
A Nungmi Raithawinak
2. Khrihfa hna nih Pathian sinah zei raithawinak dah kan pek, raithawinak pek tikah zeidah tuah awk a si?
2 Rom 12:1, 2 [NW] rel. Paul nih a cakuat a thawknak leiah Khrihfa hna cu Judah mi siseh Jentail mi siseh an tuahsernak thawng in si loin an zumhnak thawngin Pathian hmai ah miding an si tiah fiang tein a langhter. (Rom 1:16; 3:20-24) A ngan 12 ah Khrihfa hna nih an i lawmhnak kha nuncan ah mah ca ṭhatnak hlawtnak in an langhter awk a si tiah Paul nih a fianter. Khrihfa nih kan pum kha Pathian sinah a nungmi le a thiangmi raithawinak in pekchanh awk a si tiah Paul nih a ti. Cuti tuah khawh awkah kan lungthin thlen a hau. Tlinlonak ro kan co caah “sualnak le thihnak phung” chung ah kan um. (Rom 8:2) Cucaah kan lungput a hram in i thlen in kan ‘lungthin le kan ruahnak ah ser tharmi kan si’ a herh. (Efe. 4:23) Pathian le a thlarau bawmhnak thawng lawngin cutin thlennak tuah khawh a si. ‘Khua ruah khawhnak’ hmang in kanmah lei zong in fak piin i zuam a hau. Ziaza rawhralnak, a ṭhalomi nuamhsaihnak le lamping ah a kalpimi ruahnak, “hi vawlei kalning” hin ‘kal lo’ awkah kan si khawh chung in i zuam kha a chimduhmi a si.—Efe. 2:1-3.
3. Khrihfa rian ah zeicah kan i tel?
3 Paul nih “a ṭhami thil le Pathian nih a lawmhmi thil le a tlingmi thil” hngalh khawh awkah ‘khua ruah khawhnak’ hman awk zong a kan sawm. Baibal nifate rel, relmi ṭha tein ruah, thlacam, i pumh le Pennak thawngṭha chim kha zeiruangah kan tuah? Cuti tuah awkah Khrihfa upa nih a kan forh ruangah a si maw? Ralrin a kan pekmi ruangah an cungah kan i lawmh cu a hmaan ko. Asinain Khrihfa rian ah kan i tel cu Jehovah lungtak in kan dawt langhter ding Pathian thlarau nih a kan forh caah a si. Cun Pathian duhmi a si kha kanmah theng nih fek tein kan zumh caah a si. (Zek. 4:6; Efe. 5:10) Cuti tuahnak in Khrihfa taktak kan si kan hngalh i lawmhnak le lungtlinnak kan ngei, ‘a thiangmi le cohlan awktlakmi” a nungmi raithawinak in kan pum kha Jehovah kan pek.
Laksawng Phun Dangdang
4, 5. Khrihfa upa nih an laksawng kha zeitindah hman awk a si?
4 Rom 12:6-8, 11 rel. Aa pumpemi Khrihfa vialte cu an pum kha Jehovah sinah a nungmi raithawinak in pek a herh caah lam phunphun in an raithawinak kha lungthin dihlak in an pek. (Mar. 12:29, 30; 1 Pit. 4:10) “Laksawng phun dangdang kan hmuh ciomi cu Pathian nih a kan pekmi vel kan hmuh ning cio in” a si tiah Paul nih a fianter. Paul chimmi thazang peknak le nawlngeihnak he aa tlaimi laksawng cu ‘fak piin rian ṭuan’ awkah forhmi Khrihfa upa he a hleiin aa pehtlai.
5 Bu zohkhenhtu hna cu cawnpiaktu, Pathian bia chimtu in “rian ṭuan” tikah cu bantuk lungthawhnak langhter awk a si kha Paul nih a chim. Paul chimmi a cungtang bia zoh tikah “pum khat” asiloah Khrihfabu chungah ṭuanmi “rian” kha a sawhmi a lo. (Rom 12:4, 5) Mah rian cu Lamkaltu 6:4 chung rian he aa lo. Cuka ah lamkaltu pawl nih “kannih tu cu thlacam le Pathian Bia chimnak ah khan kan caan cu a dihlak in kan hmang ko lai” tiah an ti. Mah rian ah zeidah aa tel? Khrihfa upa nih an laksawng kha bu chungmi tha pek awkah an hman. Annih nih thlacam in Baibal hlathlai, cawnpiak le tuukhal lennak in Baibal lamhruainak le cawnpiaknak lungtho tein an chim tikah mah ‘rian an ṭuan’ an langhter a si. Bu zohkhenh nih tuurun kha “lunglawm tein” zohkhenh awkah an laksawng kha ralring tein hman awk a si.—1 Pit. 5:1-3.
6. Hi capar i a biapi bikmi Baibal cang Rom 12:11 cawnpiaknak kha zeitindah kan zulh khawh?
6 Paul nih “fak piin rian ṭuan u, nan thathu hlah u. Bawipa cu nan lungthin taktak tein a rian ṭuan u” tiah a chim chap. Kan rian ah kan lung a thawh lo kan hmuh ahcun hlathlainak kan tuah ning thlen a hau, cun kan lungthawhlonak doh awk le teimak ṭhan awkah Jehovah kha bawmtu thlarau kan pe tiah fak piin atu le atu thlacam a hau men lai. (Luka 11:9, 13; Biat. 2:4; 3:14, 15, 19) “Pathian nih thil lianngan a tuahmi” kong chim awkah hmasa Khrihfa hna kha thiang thlarau nih a forh hna. (Lam. 2:4, 11) Cu bantuk in, kannih zong teima te le “lungthin taktak in” ṭuan awk a kan forh khawh.
Tangdornak le Toidornak
7. Tangdor te le toidor tein zeicah rian ṭuan awk a si?
7 Rom 12:3, 16 rel. Kan hmuhmi laksawng hi Jehovah ‘velngeihnak’ thawng in a si. “Kan ṭuan khawhnak cu Pathian sinin a rami a si” tiah Paul nih a ti. (2 Kor. 3:5) Cucaah mah le mah i thangṭhat awk a si lo. Khrihfabu ah zei rian kan hmuh hmanh ah cu rian ah hmuhmi zei hlawhtlinnak paoh hi kanmah thawng in si loin Pathian thluachuah ruangah a si kha tangdor tein cohlan awk a si. (1 Kor. 3:6, 7) Cu he aa tlakin Paul nih “hi bia hi nan dihlak sinah ka chim: nanmah le nanmah kha a sang tuk ah i ruat hlah u” tiah a ti. Pennak rian ṭuannak ah mah le mah upatnak, lawmhnak le lungsinak ngeih cu a herh. Asinain toidornak asiloah kan tlinglonak i hngalhnak nih mah ruahnak lawng i rinh lo awk a kan bawmh lai. Mah nakcha cun kan ‘siningte tu i hngalh’ kan duh.
8. ‘Ka fim tiah i ruah’ kha zeitindah hrial khawh a si?
8 Kan hlawhtlinnak i porhlawtpi cu hruh a si lai. “Pathian kha pei biapi cu a si cu, zeicahtiah amah nih khan pei a ṭhanter cu.” (1 Kor. 3:7) Pathian nih Khrihfabu chungmi pakhat cio kha ‘an zumhnak ning cio’ in rian a pek hna tiah Paul nih a ti. Midang nakin ka thiam deuh tiah i ruat loin, midang zong an ngeihmi an zumhnak ning cio in an hlawh a tling tiah ruah awk a si. “Pakhat le pakhat nan zawn i ruat dih u” tiah Paul nih a chim. Lamkaltu nih a cakuat dang ah “pakhat le pakhat i entainak le mah pumpak thangṭhat kawlnak kha nan lakah umter hlah u. Toidornak lungthin tu kha ngei cio u law mi dang nakin ka ṭha deuh tiah zeitikhmanh ah vaa ruat hlah u” tiah a kan ti. (Fil. 2:3) Kan unau pakhat cio kha lam khatkhat in kanmah nakin an ṭha deuh tiah ruah awkah tangdornak taktak he hngalh kan i zuam lai. Tangdornak nih ‘ka fim tiah i ruah lo’ awk a kan bawmh lai. Cheukhat nih Khrihfabu ah a lang deuhmi rian lawng an zoh men lai nain a tam deuh cu a lang lomi rian niam ṭuannak ah hlawhtlin in lawmhnak an hmu men lai.—1 Pit. 5:5.
Khrihfabu Lungrualnak
9. Paul nih thlarau in hrinmi Khrihfa hna kha pum nge he zeicah a tahchunh?
9 Rom 12:4, 5, 9, 10 rel. Paul nih chiti thuhmi Khrihfa hna kha an Lu Khrih tang ah lungrul tein rian a ṭuanmi pum nge he a tahchunh hna. (Kol. 1:18) Pum chungah nge tampi a um i an rian aa lawnh lo bantuk in thlarau in hrinmi Khrihfa hna cu ‘mi tampi an si nain Khrih he an i pehtlaihnak thawngin pum khat an si’ kha Paul nih a hngalhter ṭhan hna. Cu bantuk in Efesa i chiti thuhmi Khrihfa hna kha Paul nih hitin a forh hna: “Kannih cu dawtnak lungthin in . . . kan lu a simi Khrih lei ah khan a lam kip in kan ṭhan awk a si. Khrih cu lu a si i amah cungah cun pum cu a ningpi in aa khiing. Pum chung i a ummi hliah le cang vialte nih khan pum cu kekkuai lo in an ṭem an ṭawn i pum chung i a ummi nge hna nih anmah le an tuah awk cio an rak tuahnak thawng khan pum cu a ningpi in dawtnak in a ṭhang.”—Efe. 4:15, 16.
10. “Tuu dang” nih zei nawlngeihnak dah cohlan awk a si?
10 Khrih pum nge chungah “tuu dang” cu an i tel lo nain mah tahchunhnak in ṭhatnak tampi an i lak khawh. (Johan 10:16) Jehovah nih “zeizong vialte cu Khrih ke tangah khan a chiah dih hna i Khrih cu Khrihfabu lu ah a ser” tiah Paul nih a ti. (Efe. 1:22) Nihin ah, Jehovah nih “zeizong vialte” cu a Fapa lamhruainak tangah a chiah i cu ah tuudang zong an i tel. Annih cu Khrih nih “zumhawk a tlakmi le a fimmi sal” zohkhenh awk i a pekmi “thil” zongah an i tel. (Matt. 24:45-47) Cucaah vawlei ruahchannak a ngeimi hna nih Khrih kha an Lu ah cohlan in zumhawk a tlakmi le a fimmi sal, mah i Uktu Bu le Khrihfabu ah zohkhenhtu rian pekmi pa pawl kha an nawl an ngaih hna awk a si. (Heb. 13:7, 17) Mah nih Khrihfa lungrualnak a chuahter.
11. Lungrualnak cu zei cungah dah hram aa bunh, Paul nih zeidah a kan cawnpiak chap?
11 Mah lungrualnak cu “i rem ṭhipṭhep tein a funtomtu” dawtnak ah hram aa bunhmi a si. (Kol. 3:14) Mah kha Rom a ngan 12 ah Paul nih a langhter khun, kan i dawtnak cu “lungthin taktak” in a si awk a si i ‘u le nau bantuk in i dawt cikcek’ awk a si tiah a ti. Mah nih pakhat le pakhat upatnak a chuahter. Lamkaltu nih “pakhat le pakhat kha i hmaizah u” tiah a ti. Mah dawtnak kha lungduh dawtnak he cawh awk a si lo. Khrihfabu thiannak hmunhter awkah kan si khawh chung in i zuam awk a si. Paul nih dawtnak kong a chim lioah “thil ṭhalo kha hua hna u law thil ṭha kha i tlaih peng hna u” tiah a chim chap.
Khual Dawtnak
12. Khual dawtnak kongah hlanlio Masidonia Khrihfa hna sinin zeidah kan cawn khawh?
12 Rom 12:13 rel. Unau dawtnak nih ‘kan unau a si a fakmi’ kha kan si khawh tawk in kan “thil hrawm” awkah a kan forh lai. Kan si a fah hmanh ah kan ngeihmi thilte kha hrawm khawh a si. Paul nih Masidonia Khrihfa hna kong kha hitin a ṭial: “Harnak an innak nih khan fakpi in a hneksak hna; asinain an i lawmhnak cu a ngan tuk caah an si a fak ngaingai ko nain thawhlawm ah an siang ngaingai. An pek khawh chungin an pek ti kha hngalhter kan duh hna, an pekmi hi an pek khawh leng hmanh a si. Pathian mi Judea ram i a ummi bawmh awkah khan anmah lungtho tein tinvo kan phaw ve u tiah an kan nawl.” (2 Kor. 8:2-4) Masidonia Khrihfa hna cu an si a fak ngai nain an siang ngaingai. Judea ram i bawmh a herhmi unau pawl bawmhchanh kha tinvo sung ah an ruah.
13. ‘Khual dawtnak langhter peng u’ timi nih zeidah a chimduhmi a si?
13 ‘Khual dawtnak langhter peng u’ timi bia cu a thawktu ti sullam a ngeimi Greek biafang in lehmi a si. New Jerusalem Baibal nih “khual dawtnak langhter awk caanṭha kawl” tiah a leh. Khuacaan ah mi pakhatkhat kha dawtnak he rawl ei kawh in khual dawtnak langhter cu thangṭhat tlak a si. Asinain a thawktu kan si ahcun khual dawtnak langhternak lam tampi kan hmuh lai. Tangka ngeih lo le ngandamlo ruangah mi kha voikhat hmanh rawl ei kan kawh khawh hna lo hmanh ah kawfi le lakphak tibantuk zong in khual dawtnak langhter khawh a si.
14. (a) ‘Khual dawtnak’ tiah lehmi Greek biafang cu zei biafang pahnih fonhmi dah a si? (b) Phungchimnak ah, ramdangmi an zawn kan ruah hna kha zeitindah langhter khawh a si?
14 Khual dawtnak ah kan lungput zong aa tel. ‘Khual dawtnak’ tiah lehmi Greek biafang cu “dawtnak” le “khual” tiin sullam a ngeimi biafang pahnih fonhmi a si. Khual le ramdangmi cungah zei lungput dah kan ngeih? Ram cheukhat ah Khrihfa hna nih an Khrihfabu umnak hmun sang ah aa ṭhialmi ramdangmi hna kha thawngṭha chimh awkah miphun dang holh cawn an i zuam. Annih cu khualdawtnak a langhter zungzalmi ah telh khawh an si. Kannih a tam deuh caah miphun dang holh cawn kha kan sining nih a pe lai lo ti cu a hmaan ko. Asinain holh tampi in Baibal bia lehmi Miphung Vialte Caah Thawngṭha cauk kha ṭha ten hmangin ahopaoh ramdangmi bawmhnak ah hmual ngei tein i tel khawh a si. Phungchimnak ah mah cauk na hmanmi in a phichuak ṭha na hmu bal maw?
Zawnruahnak Langhter
15. Jesuh nih Rom 12:15 ruahnak cheuhnak kha zeitindah a langhter?
15 Rom 12:15 rel. Mah a hme chung Paul bia kha zawnruahnak langhter tiah a tawinak in kan chim khawh. Midang lawmhnak asiloah ngaihchiatnak hngalhthiam awk le anmah bantuk in tuar ve awkah cawn a hau. Lungthin tak in Pathian rian kan ṭuan ahcun lawmhnak kan hrawm hna lai asiloah zawnruahnak kan langhter lai. Khrih zultu 70 cu phung an chimnak in thanuam ngaiin an kir i an hlawhtlinnak kong an chim tikah Jesuh theng “thiang thlarau nih lawmhnak in a khahter.” (Luka 10:17-21) Jesuh cu anmah bantukin aa lawm ve. Phundang cun Jesuh cu a hawipa Lazaruh a thih tikah ‘a ṭapmi sinah a ṭap ve.’—Johan 11:32-35.
16. Zeitindah zawnruahnak langhter khawh a si, ahote nihdah a hleiin langhter awk a si?
16 Zawnruahnak a langhtermi Jesuh kha i zohchunh kan duh. Zumtu khat aa lawmh tikah an sinah i lawmh ve kan duh. Cu bantuk cun kan unau an lungfahnak le ngaihchiatnak kha a rannak in hngalh kan i zuam lai. A ngaih a chiami zumtu pawl bia kha zawnruahnak he a caan pe in kan ngaihpiak hna ahcun an lung a dam deuh ngaingai lai. A caan ahcun kan ngaih a chiat tuk ve caah mitthli tlak tiangin zawnruahnak kan langhter men lai. (1 Pit. 1:22) A hleiin Khrihfa upa nih zawnruahnak langhternak ah Paul cawnpiaknak kha an zulh awk a si.
17. Rom angan 12 ah zei kong dah kan cawn, a hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?
17 Rom a ngan 12 i kan rak i ruah cangmi cacang hna cu Khrihfa hna caah nunzia le unau he pehtlaihnak kong cawnpiaknak an si. A hnu capar ah ralchanhtu le hremtu hna telin kan zumhnak aa khat lomi hna kha zeitindah hmuh ding le pehtlaih ding a si timi Rom angan 12 i a tangmi cacang kha kan i ruah lai.
Zoh Ṭhannak
• ‘Lungthin taktak tein a rian kan ṭuan’ kha zeitindah kan langhter?
• Pathian rian kha tangdornak le toidornak he zeicah ṭuan awk a si?
• Zumtu khat cungah zawnruahnak zeitindah langhter khawh a si?
[Cahmai 4 hmanthlak]
Khrihfa rian ah zeicah kan i tel?
[Cahmai 6 hmanthlak]
Ramdangmi nih Pennak kong an hngalh nakhnga pakhat cio nih zeitindah bawmh khawh a si?