Ahohmanh “Ṭhatlonak In Va Lehrul Hna Hlah U”
“Mi nih nan cungah ṭhatlonak an tuah ahcun ṭhatlonak in va lehrul hna hlah u. Mi vialte nih a ṭha tiah an ruahmi kha tuah i zuam u.”—ROM 12:17.
1. Zei tuahsernak dah a si tawn bal lomi a si lo?
NGAKCHIA pakhat cu a unau pa-khatkhat nih a nam tikah a tam deuh cu hei nam ve in an lehrulh tawn hna. Ngaihchiat awk cu mah bantuk lehrulhnak cu ngakchia lawng nih an tuah lo. Upa tampi zong nih an tuah ve. Mi pakhatkhat nih an lung a fahter tikah lehrulh an duh. Upa a tam deuh nih cun hei nam ṭhan ve cu an hmang lai lo nain tampi cu fimzer tein phun dang in lehrulh an hmang. A lung a fahtertu kha harnak a pe hngami thangchiatnak bia chim asiloah a hlawhtlinnak donh awk lam kawlnak hna a si kho. Zei bantuk lam hman zong ah tinhmi cu aa khat ko—lehrulh kha a si kho.
2. (a) Khrihfa hna nih lehrulh awk forhnak kha zeicah an al? (b) Zei biahalnak hna le zei Baibal angan dah kan i ruah lai?
2 Lehrulh awk forhnak cu a hram a fek tuk cang nain a hmaanmi Khrihfa pawl nih cun an al. “Ṭhatlonak in va lehrul hna hlah u” timi lamkaltu Paul ralrinpeknak tu kha zulh an i zuam. (Rom 12:17) A sangmi mah phunglam ningin nun awkah zei nih dah a kan forh lai? A hlei in ahote dah ṭhatlonak in lehrulh awk an si lo? Lehrulh hman kan hrial ahcun zei ṭhatnak hna dah kan zun lai? Mah biahalnak leh awkah Paul bia a hnuhmai ruat in lehrulh hman hrial cu a hmaanmi, dawtnak le toidornak aa telmi zulh awk lam a si kha Rom 12 nih zeitindah a langhter ti zoh u sih. Mah kong pathum kha pakhat hnu pakhat kan i ruah lai.
‘Cucaah . . . Fakpi In Kan Nawl Hna’
3, 4. (a) Rom angan 12 a hram thawk ah zei kong dah Paul nih a rak chim i “cucaah” timi biafang a hman cu zei sullam dah a ngeih? (b) Rom khua Khrihfa hna Pathian zaangfahnak an hmuhmi nih zei ṭhatnak dah a chuah-ter awk a si?
3 Angan 12 a hramthawk ah Paul nih Khrihfa pakhat nunnak ah hmual a ngeimi aa pehtlaimi konglam pali kha a langhter. Jehovah, zumtu khat pawl, zumlotu pawl, nawlngeimi uktu pawl he kan i peh-tlaihnak kha a rak langhter. Lehrulh awk forhnak telin a hmaan lomi lungput doh awk a sinak a hrampi a ruang kha Paul nih a rak langhter. Hitin a ti: “Cucaah ka u le ka nau hna, Pathian nih a kan zaangfahnak nganmi ruangah hin, . . . [“fakpi in kan nawl hna,” NW].” (Rom 12:1) “Cucaah” timi biafang hi i cinken. Cu biafang cu “a cunglei chimmi hna zoh in” timi sullam a ngei. A tak ah Paul nih hitin a timi a si: ‘Atu nai ka chimmi zoh in atu ka chim laimi thil kha tuah awkah fakpi in kan nawl hna.’ Rom Khrihfa hna kha Paul nih zeidah a rak chimh hna?
4 A cakuat chung i a hmasa angan 11 nak ah an phun ningin thisa Israel miphun nih an rak cohlan lomi ruahchannak, Pathian Pennak ah Khrih he uktu ṭuan ding tinvo sung kha Judah mi he miphun dang hna he hmuh khawh a sinak kong kha Paul nih a rak chim. (Rom 11:13-36) Cu bantuk tinvo sung cu ‘Pathian zaangfahnak’ thawng lawngin hmuh khawh a si. Pathian nih cu tluk in a nganmi zaangfahnak ngan a langhter caah Khrihfa hna nih zeitindah leh awk a si? An lungthin cu lawmhnak in khah awk a si i Paul nih hitin a chim chapmi bia hi tuah awkah an lung a tho lai: “Pathian sinah a nungin pekchanhmi raithawinak bantuk in i pe tuah u; a rian ah aa pumpemi le cohlan awk tlakmi si tuah u; cucu biaknak taktak Pathian nan pek awk biaknak cu a si.” (Rom 12:1) Asinain Khrihfa hna cu a taktak ah zeitindah Pathian sinah “raithawinak” in an i pek khawh lai?
5. (a) Zeitindah mi pakhat cu Pathian sinah “raithawinak” in amah le amah aa pek khawh? (b) Zei phunglam dah Khrihfa pawl tuahsernak cungah huham a ngeih awk a si?
5 Paul nih hitin a rak fianter: “Hi vawlei kalning hin kal ve lengmang ti hlah u, sihmanhsehlaw chunglei in Pathian nih nan lungthin kha a dih-umnak in in thleng hna seh. Cu tikah a ṭhami thil le Pathian nih a lawmhmi thil le a tlingmi thil kha nan hngalh khawh lai, cucu Pathian duhmi an si.” (Rom 12:2) An ruahnak kha vawlei lungput i remhter loin an lungthin kha Khrih ruahning in siter awk a herh. (1 Korin 2:16; Filipi 2:5) Cu phunglam cu tuchan kanmah telin a hmaanmi Khrihfa vialte nifa tuahsernak cungah huham a ngeih awk a si.
6. Rom 12:1, 2 i Paul ruahtuaknak hrambunh in lehrulh hman hrial awkah zei nih dah a kan forh?
6 Rom 12:1, 2 i Paul ruahtuaknak nih zeitindah a kan bawmh? Thlarau chiti thuhmi Rom Khrihfa hna bantuk in phun tampi le ngol loin Pathian pekmi zaangfahnak le nifa kan nunnak ah a kan pek lengmangmi a zaangfahnak hna ruang-ah lawmhnak nganpi kan ngei. Cucaah lawmhnak in a khatmi lungthin nih kan thazang, kan ngeihmi le kan ṭhawnnak dihlak in Pathian rian ṭuan awkah a kan forh. Cu bantuk lungthin nih vawlei he i lo loin a si khawh chungin Khrih ruahnak bantuk ngeih awkah a kan forh. Khrih bantuk lungput ngeihmi nih midang—zumtu he, zumlotu he kan i pehtlaih-nak a ṭhatter. (Galati 5:25) Tahchunhnak ah Khrih ruahnak bantuk kan ngeih ahcun lehrulh awk forhnak kha al loin kan um lai lo.—1 Piter 2:21-23.
‘Nan I Dawtnak Hi Lungthin Taktak In A Si Awk A Si’
7. Rom angan 12 ah zei bantuk dawtnak kong dah aa ṭial?
7 Lehrulh kan hrialnak cu mah cu a hmaanmi lam a si lengah dawtnak lam a si ca zongah a si. Lamkaltu Paul nih dawtnak forhfialnak kong zeitindah a chim kha zoh hmanh. Rom chungah Paul nih Pathian le Khrih dawtnak a langhter lio ah “dawtnak” (Grik in a·gaʹpe) biafang kha atu le atu a rak hman. (Rom 5:5, 8; 8:35, 39) Asinain angan 12 ah Paul nih a.ga’pe kha phun dang in a hman—mi-nung pakhat le pakhat cung langhtermi dawtnak kong a chim tikah a si. Thlarau laksawng phun tampi a um i zumtu cheukhat lakah hmuhmi aa dan cionak kong a chim hnu ah Khrihfa vialte ngeih awk a simi ziaza pakhat kha a rak langhter. “Kan i dawtnak hi lungthin taktak in a si awk a si” tiah a rak ti. (Rom 12:4-9) Midang cungah dawtnak langhter hi a hmaanmi Khrihfa sinak i a biapi bik hmelchunh a si. (Marka 12:28-31) Kannih Khrihfa hna nih kan langhtermi dawtnak hi lungthin taktak in a si kha a fian nakhnga Paul nih a kan forh.
8. Zeitindah lungthintak in dawtnak kha langhter khawh a si?
8 Cu lengah, Paul nih lungthintak in dawtnak zeitindah langhter khawh a si kha hitin a chim: “Thil ṭha lo kha hua hna u law thil ṭha kha i tlaih peng hna u.” (Rom 12:9) “Hua” timi le “i tlaih peng” timi biafang hna hi hmul a ngei ngai. “Hua” timi biafang kha “huat tuk” tiah leh khawh a si. Ṭhatlonak a phi chuak lawng si loin ṭhatlonak theng kha kan huat lai. (Salm 97:10) “I tlaih peng” timi biafang hi a biafang ningin “kaw in sengh” timi sullam a ngeimi Grik verb in lehmi a si. Dawtnak taktak a ngeimi Khrihfa pakhat cu a ṭhami ziaza he fek tein aa seng asiloah aa ṭem chih ti a si i cucu aa chuahpimi a ziaza he ṭhen khawh lomi pakhat a hung si.
9. Paul nih zei cawnpiaknak dah atu le atu a langhter?
9 A hlei in dawtnak langhter khawh ning lam khat kha Paul nih atu le atu a langhter. Hitin a ti: “Nanmah an hremtu hna kha Pathian sinah thluachuahnak halpiak hna u; a si thluachuahnak kha halpiak hna u, chiatserhnak si loin.” “Mi nih nan cung-ah ṭhatlonak an tuah ahcun ṭhatlonak in ve lehrul hna hlah u.” “Phuhlam hmang hlah u, ka naule hna.” “Ṭhatlonak kha i teiter hlah u, ṭhatnak tu in ṭhatlonak kha tei i zuam u.” (Rom 12:14, 17-19, 21) Paul a bia nih zumlotu, a kan ralchantu hna hmanh zeitindah pehtlaih ding an si kha fiang tein a langhter.
“An Hremtu Hna Kha Pathian Sinah Thluachuahnak Halpiak Hna U”
10. A kan hremtu hna kha zeitindah thlua-chuah halpiak khawh a si?
10 “An hremtu hna kha Pathian sinah thluachuahnak halpiak hna u” timi Paul forhnak ningin zeitindah kan tuah? (Rom 12:14) Jesuh nih a zultu pawl kha hitin a ti hna: “Nan ral kha va daw hna u law an hremtu hna kha thla va campiak hna u.” (Matthai 5:44; Luka 6:27, 28) Cu a si caah a kan hremtu hna cung dawtnak langhter khawh ning lam khat cu an caah thlacampiaknak, an hngalh lo ruangah an kan ralchanh nain Pathian sinah nawlpiaknak thawngin biatak an hngalh khawh nakhnga Jehovah nih an mit a auter hna lai. (2 Korin 4:4) A taktak ah hremtu pa-khat caah Pathian sin thluachuah halpiak cu khuaruahhar si dawh a lo ko lai. Asinain kan ruahnak le Khrih ruahnak a hun i lawh deuh tikah kan ral hna cungah dawtnak kan hun langhter khawh deuh lai. (Luka 23:34) Cu bantuk dawtnak langhternak in zei ṭhatnak dah kan hmuh khawh?
11. (a) Steven zohchunh awk in zeidah kan i cawn khawh? (b) Paul a sining nih a langhter bantuk in hremtu cheukhat cu zeitindah an i thlen khawh?
11 Steven cu a hremtu hna caah thla a rak cammi pakhat a si i a thlacamnak cu pakpalawng a rak si lo. A.D. 33 Pentekos hnu, a rauh hlan ah Steven cu Khrihfabu a ralchantu hna nih an tlaih i Jerusalem khua lengah an hnuh i lung in an cheh. A thih hlan ah “Bawipa, hi sualnak hi an cung_ah khing hlah,” tiah a rak au. (Lamkaltu 7:58–8:1) Mah ni i Steven thlacampiakmi hna lak ah Saul zong aa tel i amah cu Steven an thah a hmumi le a hna a tlami pa-khat a si. A hnu ah a thoṭhanmi Jesuh cu Saul hmai ah a rak lang. Hlan ah hremtu a rak simi cu pa cu Khrih hnu zul pakhat a hung si i Rom Baibal ṭialtu lamkaltu Paul a hung si. (Lamkaltu 26:12-18) Steven thlacampiaknak thawngin Paul hremtu a rak si lio i a sualnak kha Jehovah nih rak ngai-thiam sehlaw a lo. (1 Timote 1:12-16) Paul nih “an hremtu hna kha Pathian sinah thluachuahnak halpiak hna u” tiah Khrihfa pawl a forh hna kha khuaruahhar awk a si lo. Hremtu cheukhat cu a donghnak ah Pathian sal an hung si kho ti kha amah hmuhtonmi in a hngalh. Cu bantuk cun kan chan ah Jehovah salle cu an umtu ziaza a daih ruangah hremtu cheukhat cu zumtu an hung si.
‘Mi Vialte He I Rem U’
12. Rom 12:17 i cawnpiaknak bia cu a hme 9 i Paul chimmi he zeitindah aa pehtlaih?
12 Zumtu hna le zumlotu hna he zeitindah i pehtlaih ding a si kha Paul nih hitin a kan cawnpiak chap: “Mi nih nan cungah ṭhatlonak an tuah ahcun ṭhatlonak in va lehrul hna hlah u.” Mah cu “thil ṭhalo kha hua hna u law thil ṭha kha i tlaih peng hna u” tiah hmasa i a chimmi he aa pehtlai. A taktak ah mi pakhat nih midang kha a lehrulh hna ahcun thil ṭhalo kha ka huat tiah zeitindah a chim khawh lai? Cuti tuah cu “lungthin taktak” in dawtnak he aa ralchanh. Cu hnu ah Paul nih hitin a ti: “Mi vialte nih a ṭha tiah an ruahmi kha tuah i zuam u.” (Rom 12:9, 17) Mah bia cu zeitindah kan zulh?
13. “Mi vialte nih a ṭha tiah an ruahmi” kha zeitindah kan tuah?
13 Paul nih Korin khua mi hna sin i a hmasa a cakuat ah lamkaltu pawl tonmi hremnak kong kha a rak ṭial. Hitin a ti: “Van le vawlei le vancungmi le minung nih zoh nuam men i hei hman awk khi kan si. . . . Chiat an kan serh tikah thlua-chuah le vanluh kan pek hna; an kan hrem tikah a in in kan i in. An ning zak seh tiah biaziar in an kan ti tikah bia nem in kan leh hna.” (1 Korin 4:9-13) Cu bantuk in tuchan a hmaanmi Khrihfa hna zong hi vawlei mi hna nih an kan ngiat. A ding lo in pehtlaih kan si lio hmanh ah aa dawhtlakmi kan ziaza kha kan pawngkam ummi hna nih an hmuh tikah Khrihfa nih kan chimmi thawngpang kha ṭha deuh in an lehrulh ko lai.—1 Piter 2:12.
14. I rem awkah zei tiang dah kan tuah awk a si?
14 Midang he i rem awkah zei tiang dah kan tuah awk a si? Kan tuah khawh chung tiangin a si. Khrihfa unau hna kha Paul nih hitin a ti hna: “Mi vialte he i rem awk kha nan i zuam khawh chungin i zuam u.” (Rom 12:18) “Nan i zuam khawh chung-in” timi bia hi midang he i rem awk i zuam tikah a zungzal in a si kho lai lo ti a sawhmi sining ṭha a langhtermi bia a si. Tahchunhnak ah mi pakhat he i remnak ding ca men ah Pathian nawlbia kha zul lo in kan um lai lo. (Matthai 10:34-36; Hebru 12:14) Asinain a dingmi phunglam hna kha dinhdorh loin “mi vialte he” i rem awkah kan tuah khawhmi vialte kha kan tuah.
“Phuhlam Hmang Hlah U”
15. Phuhlam hman lo awk a sinak zei a ruang dah Rom 12:19 ah hmuh a si?
15 Paul nih lehrulh hman lo awkah a fekmi a ruang dang pakhat kha a chim. Cucu zulh dingmi toidornak lam a si. Hitin a rak ti: “Phuhlam hmang hlah u, ka naule hna; Pathian thinhunnak tu nih khan cucu tuah deuh ko seh, Zeicahtiah Cathiang nih pei, ‘Phuhlam cu keimah rian a si, keimah nih ka lehrulh hna lai, tiah Bawipa nih a ti.’” (Rom 12:19) Phuhlam aa zuammi Khrihfa pakhat cu mi ruamkai a si. Pathian lawng nih tuahnak nawl a ngeihmi kha a banh a si. (Matthai 7:1) Mah lengah thil kha amah theng nih a tuahnak thawngin “keimah nih ka lehrulh hna lai” timi Jehovah biakam a zumh lo a langhter a si. Asinain Jehovah nih ‘a mi hna caah bia a ceih lai, NW’ kha a hmaanmi Khrihfa hna nih an zumh. (Luka 18:7, 8,; 2 Thesalon 1:6-8) Annih nih phuhlam ding kha Pathian kut chungah toidor tein an chiah.—Jeremiah 30:23, 24; Rom 1:18.
16, 17. (a) Mi pakhatkhat ‘lu cungah meiṭil chonh’ timi sullam cu zeidah a si? (b) Zaangfahnak nih zumlotu pakhat a lungthin a nemtermi na hmu bal maw? Na hmuh bal ahcun tahchunhnak pakhat in chim.
16 Ral pakhat kha lehrulhnak nih a lungthin tu a hahter chin khawh. Asinain zaangfahnak he pehtlaih tikah a lungthin a nem ṭhan lai. Zeiruangah? Paul nih Rom Khrihfa hna sin i a ṭialmi bia hi ruat hmanh. Hitin a ti: “Na ral cu a rawl a ṭam ahcun rawl va pe, A ti a haal ahcun ti va pe, Cu ti na tuahnak nih cun a lu cungah meiṭil a chonh lai.” (Rom 12:20; Phung-thlukbia 25:21, 22) Mah nih zeidah a chim duhmi a si?
17 “A lu cungah meiṭil a chonh lai” timi cu Baibal chan lio i thir, dar pawl titter ning in a rami langhternak bia a si. Thir kha mei chung ah an chiah i meiṭil kha thir tang lawngah si loin thir cung zongah an chiah hna. A cung i chiahmi meiṭil nih mei kha a linhter chin i a hakmi thir cu a hang ah a hung i cang i a thurhnawm kha a thianh. Cu bantuk in ralchantu pawl cungah zaangfahnak langhternak thawng-in a hakmi an lungthin kha a “ti” lai i an ziaza a ṭhatter deuh khawh. (2 Siangpahrang 6:14-23) A taktak ah Khrihfabu chungmi tampi cu Jehovah salle nih an cungah zaangfahnak an langhtermi ruang-ah a hmaanmi biaknak nih an lungthin a rak lak hmasatnak hna a si.
Lehrulh Kan Hman Lonak A Ruang
18. Zeicah lehrulh hman lo cu a hmaanmi le dawtnak ngeih le toidornak ngeih a si?
18 Rom angan 12 kha a tawinak in ruah tikah “ṭhatlonak in va lehrul hna hlah u” timi a biapimi kong hna kha kan hmuh. Pakhatnak ah, lehrulh hman hrial cu zulh awk a hmaanmi lam a si. Kan cung i Pathian zaangfahnak zoh tikah Jehovah sinah mah le mah i pek cu a hmaanmi a si lengah nan ral daw hna u timi nawlbia telin a nawlbia dihlak zulh kha duh taktak awk a si. Pahnihnak ah, lehrulh hman lo cu zulh awk dawtnak lam a si. Lehrulh loin daihnak karhternak thawngin fak piin a kan ralchanhtu hna hmanh Jehovah a biami si awkah a bawmh hna lai kha dawtnak in kan i ruahchan. Pathumnak ah, lehrulh hman hrial cu zulh awk toidornak lam a si. “Phuhlam cu keimah rian a si” tiah Jehovah nih a ti caah lehrulh hman cu ruamkai a si. Pathian Bia nih hitin ralrinpeknak bia a chim: “Aa porhlawmi nih cun mi nihsawhnak tuan ah an hmuh lai. Cucaah mi toidorte i um a ṭha deuh.” (Phungthlukbia 11:2) Phuhlam ding kha Pathian kut cung chiahnak nih toidormi kan si a langhter.
19. A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?
19 Paul nih zeitindah midang he kan i pehtlaih ding a si timi kong a chimmi kha a tawinak in a rak langhter. Khrihfa hna kha hitin a forh hna: “Ṭhatlonak kha i teiter hlah u, ṭhatnak tu in ṭhatlonak kha tei i zuam u.” (Rom 12:21) Tuchan ah zei a ṭhalomi ṭhawnnak hna dah kan ton? Zeitindah tei khawh an si? Mah biahalnak a phi le cu he aa pehtlaimi biahalnak dang a phi kha a hnu capar ah kan i ruah lai.
Na Fianter Kho Maw?
• Rom angan 12 ah zei cawnpiaknak dah atu le atu kan hmuh?
• Lehrulh hman lo awkah zei nih dah a kan forh?
• ‘Ṭhatlonak in lehrulh’ kan hman lo ahcun kanmah he midang he zei ṭhatnak dah kan zun lai?
[Caption on page 8]
Rom angan 12 nih Khrihfa pakhat le a tang i langhtermi hna pehtlaihnak kha a chim
• Jehovah
• zumtu khat pawl
• zumlotu pawl