Mino Hna Jehovah Biak Kha I Thim U
“Nihin ni ah hin nan biak ding cu i thim u.”—JOSHUA 24:15.
1, 2. Zei bantuk a hmaan lomi tipil innak phun dah Khrihfaram ah a um?
NGAKCHIA pawl nih “Khrih kha an hngalh khawh cang a si ahcun Khrihfa si hna seh” tiah A.D. kum zabu pahnihnak i caṭialtu Tertullian nih a rak ṭial. A chan lio i zumh pialmi Khrihfa biaknak chungah hram a rak thlami bawhte chuakka pawl tipil peknak kha a rak al a si. Tertullian le Baibal kha ralchanh in Church i an Lu bik Augustine nih tipil cu i chuahpimi sualnak a thenh, cun tipil in loin a thimi bawhte pawl cu hell mei ah an tla lai tiah a rak ti. Cu zumhnak ruangah ngakchia tete kha a ran khawh chungin tipil an pek hna.
2 Khrihfaram i mi tam bik zulhmi biaknak hna nih a chuakka bawhte kha tipil an pek ṭheo rih hna. Cuhleiah, minung tuanbia ah Khrihfa aa timi ram hna i an uktu le biaknak lamhruaitu hna nih an tlaihmi “Khrihfa a si lomi” hna kha hramhram in tipil an pek hna. Asinain, ngakchiate tipil pek le kum upa cangmi hna kha rumro in tipil pek cu Baibal chungah a um lo.
Nihin Ah Hramhram in Pumpekter A Um Lo
3, 4. Aa pumpemi nulepa hna i fale cu zei nih dah mah lungtho tein pumpeknak tuah awkah a bawmh hna?
3 Nulepa lakah pakhat lawng zumhawktlak Khrihfa a si hmanh ah ngakchia pawl kha Pathian nih a thiangmi in a cohlan hna tiah Baibal nih a ti. (1 Korin 7:14) Hi bantuk fale hna cu Jehovah i aa pumpemi salle an si colh maw? An si lo. Asinain, Jehovah sin i aa pumpemi nulepa hna kuttang ah a ṭhangmi ngakchia pawl cu mah lungtho tein Pathian sinah pumpeknak tuah khawh awkah cawnpiaknak an hmu. A fimmi Siangpahrang Solomon nih hitin a rak ṭial: “Ka fapa, na pa nawlbia kha zul hna law na nu cawnpiaknak kha hlaw hna hlah. . . . Na kal tikah an in hruai lai, na ih tikah an in ven lai, naa hlauh tikah bia an in ruah lai. Zeicahtiah nawlbia cu mei-inn a si i cawnpiaknak cu ceunak a si. [“Chimhhrinhnak cu nunnak lam a si.” NW]”—Phungthlukbia 6:20-23.
4 Khrihfa nulepa hna i lamhruainak kha mino pawl nih an zulh a si ahcun an caah huhphenhnak petu a si kho. Solomon zong nih hitin a rak ti: “Fapa fim nih a pa a lawmhter, Sihmanhsehlaw fapa hrut cu a nu caah ngaihchiatnak a si.” “Ka fapa, ngai law fim tuah, A hmaanmi lam zulh awk kha i sehchih tuah.” (Phungthlukbia 10:1; 23:19) Nulepa cawnpiaknak in mino hna ṭhatnak hmuh awkah lungthin cheuhnak, fimchimhnak le chimhhrinhnak hna kha lungtho tein nan cohlan lai. Mifim in hrin nan si lo nain, ‘a fimmi’ nan si lai i “nunnak lam” ah lungtho tein nan kal kho lai.
A Duh Ningin Timi Cu Zeidah A Si?
5. Paul nih fale hna le pale pawl kha zeidah a cawnpiak hna?
5 Lamkaltu Paul nih hitin a rak ṭial: “Ngakchia hna, nan nu le nan pa bia ngai hna u, cucu Khrihfa rian a si i a hmaanmi thil zong a si caah nan tuah awk a si. ‘Na nu le na pa upat hna,’ ti hi nawlbia hmasabik a si i, ‘cu ti na tuah ahcun na caah a ṭha lai i ram chungah saupi na nung lai,’ tiah chapchihmi a si. Nulepa hna, nan fale kha an thin hung seh ti in ti hna hlah u. Jehovah cawnpiak ning le duhning in ṭhanter hna u.”—Efesa 6:1-4, NW.
6, 7. Jehovah a duhnak he aa tlak in fale cawnpiaknak ah zeidah aa tel i mah cu a ding loin nulepa nih an fale cungah nawlngeih zeicah a si lo?
6 Khrihfa nulepa hna nih an fale kha “Jehovah cawnpiak ning le duhning in” an ṭhanter hna tikah a ding loin an cungah an tuah a si maw? A si lo. A hmaan i ziaza a ṭhatter tiah an ruahmi kha nulepa nih fale an cawnpiak hna tikah aho nih dah sual a phawt khawh hna lai? Pathian a um ti a zum lomi hna nih an fale kha Pathian a um lo tiah an cawnpiak hna caah annih kha sual an phaw hna lo. Roman Catholic pawl nih an fale kha Catholic zumhnak cawnpiak ding rian kan ngei tiah an ruah i cuti an tuah caah annih kha sual an phaw hlei hna lo. Cu bantukin, Jehovah Hngaltu hna nih a hrampi biatak le ziaza lei nunphung hna he a tlaimi Jehovah ruahnak kha an fale nih an ngeih nakhnga an cawnpiak hna caah fale thinlung a ukmi an si tiah annih kha sualphawt awk an si lo.
7 Biakam Thar i Theological Dictionary nih a chimning ah Efesa 6:4 i Pathian “duhning in” tiah lehmi a hramthawk Grik biafang nih “thinlung lei remh ding, palhnak remhpiak ding le thlarau lungput ngeih ding i zuam” kha a sawh. Mino pakhat nih ṭhikhat pawl hneknak le an tuahmi tuah ve duhnak ruangah nulepa cawnpiaknak kha a al a si ah tah? Harnak a phanhtertu ding cu a nulepa maw asiloah a ṭhikhat pawl dah an si? Ritnak sivai hman ding, zu tampi din ding asiloah ziaza ṭhalo tuah dingin ṭhikhat pawl nih an hnek a si ahcun an fa ruahning kha a remh i a ṭhalomi tuahsernak i ṭih a nunning kha a hngalhthiam nakhnga a bawmmi nulepa hna cu sualphawt awk an si maw?
8. Timote kha zumtu a sitermi ah zeidah aa tel?
8 Lamkaltu Paul nih mino Timote sinah hitin ca a rak ṭial: “Biatak kan cawnpiakmi ah khan dir law fekte in zum peng ko. Nangmah cawnpiaktu saya cu ahodah kan si kha na kan hngalh i na ngakchiat lio tein Cathiang kha a hngalmi na si; na hngalh bangin Cathiang nih cun Khrih Jesuh zumhnak thawngin hmuhmi khamh-nak i an kalpi khotu fimnak kha an pek.” (2 Timote 3:14, 15) Timote cu a ngakchiat lio tein a nu le a pi nih Ca Thiang hngalhnak ah hram bunh in a zumhnak a feh nakhnga an rak cawnpiak. (Lamkaltu 16:1; 2 Timote 1:5) A hnu i, Khrihfa an hun si tikah, annih nih Timote kha hramhram in zumtu an siter lo nain Cathiang hngalhnak cungah hram bunh in an fianter caah zumtu a hung si.
Jehovah Nih Nangmah An Thimter
9. (a) Jehovah nih minung kha zeitindah upatnak a pek hna i, zeiruangah? (b) Pathian fapa ngeihchun nih mah duh thimnak kha zeitindah a rak hman?
9 Jehovah nih minung kha seh bantukin amah duhnak lawng tuah i thil dang tuah kho lo dingin a ser khawh. Asinain, minung kha cuti ser can ah upatnak langhter in duh thimnak nawl a pek. Kan Pathian nih mah lungtho tein a nawlngeihnak tang i um kha a duh. Upa, ngakchia thlu loin minung nih dawtnak in an biak kha a hmuh tikah a lung aa lawm. Jehovah duhnak kha dawtnak in ngaihnak ah a ṭha bikmi zohchunhawk cu Pathian Fapa ngeihchun a si. A Fapa kong kha hitin a rak chim: “Amah hi ka dawtmi ka Fapa a si, Amah cungah hin ka lung a tling.” (Matthai 3:17) Hi Fater nih a Pa kha hitin a rak ti: “Ka Pathian, zeitluk in dah na duhnak tuah cu ka duh! Na cawnpiaknak cu ka lung chungah kaa chiah hna.”—Salm 40:8; Hebru 10:9, 10.
10. Jehovah cohlanmi biaknak i a hrampi cu zeidah a si?
10 Jehovah nih a Fapa lamhruainak tangah a rian a ṭuanmi hna sinin cu bantuk mah lungtho in a duhnak zulh ding kha aa ruahchan. Salm caṭialtu pa profet bia kha hla in hitin a rak sak: “Na ral kha na tuk hna ni ah, na mi nih anmah lungtho tein an in chuah hnawh lai. Na tlangval hna cu zinglei dap bantukin na sinah tlang thiang ah khan an ra chuak lai.” (Salm 110:3) Jehovah i van le vawlei cung a bupi nih Pathian duhnak kha dawtnak in an ṭuan.
11. Aa pumpemi nulepa kuttang ah a ṭhangmi mino hna nih zei thimnak dah an tuah lai?
11 Cucaah, nannih mino hna nu le pa nih siseh, Khrihfa upa hna nih siseh tipil in dingin hramhram in an in hne hna lai lo ti kha nan hngalhthiam awk a si. Jehovah biak duhnak cu na lungthin chungin a chuah awk a si. Hlan lio chan ah Joshua nih Israel mi hna kha hitin a rak ti hna: “[Jehovah] rian kha lungtakte le zumh-awktlak tein ṭuan u; . . . nihin ah hin nan biak ding cu i thim u.” (Joshua 24:14-22) Cu bantukin, Jehovah sinah i pumpe in a duhnak tuah awkah na nunnak hman cu nangmah pumpak thimmi a si lai.
Na Rian Kha Cohlang
12. (a) Nulepa nih an fale kha an cawnpiak khawh hna nain zeidah an tuahpiak khawh hna lo? (b) Mino pakhat nih aa thimnak caah zeitik ah dah Jehovah hmai ah ṭuanvo a lak?
12 Nulepa hna i zumhawktlak sinak nih nannih mino pawl kha huhphenhnak an pek khawh ti hna lo caan a phan lai. (1 Korin 7:14) Zultu Jeim nih hitin a rak ṭial: “Hi a ṭhami thil hi ka tuah awk a si tiah a hngal ko ṭung i a tuah lomi cu mi sual a si.” (Jeim 4:17) Nulepa hna nih fale caah Pathian biak khawh a si lo bantukin fale zong nih nulepa caah Pathian biak khawh a si lo. (Ezekiel 18:20) Amah Jehovah le aa tinhmi kong kha na cawng cang maw? Mah khakha hngalhthiam in Pathian he pumpak pehtlaihnak a thawk khomi kumkhua na phan cang maw? Cu ti a si ahcun, amah biak dingin biakhiahnak na tuah khawh cang tiah Pathian nih a ruah cu aa tlakmi a si ko lo maw?
13. Tipil a ing rih lomi mino pawl nih mah le mah zeidah i hal awk a si?
13 Pathian a ṭihzahmi nulepa kuttang ah a ṭhang i Khrihfa pumhnak ah aa pummi le Pennak kong thawng ṭha chimnak hmanh ah aa telmi mino pakhat na si maw? Cuti a si ahcun, nangmah le nangmah kha lungthiang tein hitihin i hal: ‘Zeiruangah kaa pumh i phungchim ka vah? Nulepa hnek ruangah maw asiloah Jehovah lungton duh ruangah dah?’ “A ṭhami thil le Pathian nih a lawmhmi thil le a tlingmi thil” kha nangmah theng nih na hneksak cang maw?—Rom 12:2.
Zeicah Tipil In Awkah A Caan Na Thawn?
14. Tipil in kha zei a ruang um loin a caan thawn awk a si lo kha zei Baibal zohchunh awk nih dah a langhter?
14 “Zei nih dah tipil in a ka donh lai?” Thawng ṭha chimtu Filip kha hi biahalnak a tuahtu Ethiopia bawi nih Jesuh cu Messiah a si ti kha a hngalhka lawng a si rih. Sihmanhsehlaw Ethiopia bawi kha Cathiang hngalhnak a za in a ngeihmi nih Khrihfabu chungmi pakhat in Jehovah biak awkah zapi hngalh in thanh dingah a caan thawn awk a si lo ti kha a hngalhter. (Lamkaltu 8:26-39) Cu bantukin, Lidia tiah an auhmi nu pakhat nih a lungthin kha a hun i “Paul nih a chimmi bia [a] ngaih” hnu ah amah le a innchungkhar cu “tipil” an ing colh. (Lamkaltu 16:14, 15) Cu bantuk ṭhiam-thiam in, Filipi khua i thonginn bawi cu Paul le Silas nih “Bawipa bia . . . an chimh” mi kha a ngaih i “chikkhatte ah amah le a innchungkhar diklak in tipilnak an ing colh.” (Lamkaltu 16:25-34) Cucaah, Jehovah le aa tinhmi kongah a hrampi hngalhnak na ngeih i a duhnak kha lungthin tak in na tuah ahcun, cun Khrihfabu ah min-ṭhatnak na hmuh i pumhnak le Pennak kong thawng ṭha chimnak ah hmaan tein naa tel peng a si ko ahcun zeiruangah tipil in awkah caan na thawn lai?—Matthai 28:19, 20.
15, 16. (a) Zei a hmaan lomi ruahnak nih dah mino cheukhat kha tipil in awk a donh khawh hna? (b) I pumpek in tipil in cu mino caah zeitindah huhphenhnak a si khawh?
15 Palhnak na tuah sual ahcun sualphawt na si lai kha na ṭihṭanh caah mah a biapimi kehlan kha kar awkah i cungcang in na um a si maw? Cuti a si ahcun, mah hihi ruat hmanh: Ni khatkhat i mawṭaw pah lai kha na ṭih ruangah lam cungah kal loin na um lai maw? Um hlah! Tipil in awkah na sining nih a tlinh ko ahcun i cungcang in um awk a si lo? Jehovah sinah na pum naa pek i a duhnak tuah kha na hna a tlak ahcun mah nih khan palhnak tuah kha a si khawh chungin doh awkah an forh lai. (Filipi 4:13) Mino hna zaangfahnak in tipil in awk a caan thawn ruangah sualphawt kan si lai lo tiah ruat sual hlah u. Nannih nih ṭuanvo lak khawhnak kumkhua nan phanh tikah tipil nan in ah siseh, nan in lo ah siseh nan tuahsernak he aa tlai in Jehovah hmai ah nan kong nan i chim lai.—Rom 14:11, 12.
16 Vawlei cung pumpuluk i Hngaltu tampi hna nih an no lio caan ah tipil in awk biakhiahnak an tuah cu a ṭhahnem tuk tiah an ruah. Nitlak lei Europe ram i kum 23 a simi Hngaltu pakhat i zohchunhawk hi ruat hmanh. Kum 13 ka si ah tipil ka in caah “tlanval lio pumsa duhnak” nih a ka tei nakhnga lo ralrinnak a ka ngeihter tiah a ti. (2 Timote 2:22) Amah cu a ngakchiat lio tein caan tling rianṭuantu pakhat si ding tinhnak a rak ngei. Atu cu, Jehovah Hngaltu hna i zung ṭengnge ah lunglawm tein rian a ṭuan. Nangmah i tel in Jehovah biak awk aa thimmi mino vialte nih thluachuah tampi nan hmuh lai.
17. Zei kong hna ah dah ‘Bawipa nih tuah hna seh ti a duhmi’ kha hngalhthiam a herh?
17 Pumpeknak le tipil innak cu kan nunnak i zeizong kongah Jehovah duhnak biapi in ruahnak in nun aa thawknak a si. Kan i pumpeknak ningin tuahṭuannak ah “a caan cawk,” aa tel. Cucu zeitindah kan tuah? Santlai lomi ah hman dingmi a caan kha Baibal ṭha tein hlathlainak, hmaan tein i pumhnak le “Pennak kong Thawng ṭha” chimnak ah a si khawh chungin i telnak caah hmannak in a si. (Efesa 5:15-16, NW; Matthai 24:14) Jehovah sinah i pumpek in a duhnak tuah duhnak lungthin nih hrimhnak kan hmanning, ei din ningcang le hla kan ngaihmi phun hna i tel in kan nunnak a ka zakip ah ṭhathnemnak a chuahter lai. Zungzal in nuamhnak an pe hngami hrimhnak kha i thim. ‘Bawipa nih a duhmi’ kha ralchanh loin nuamh khawhnak lam tampi a um kha a nuammi Hngaltu mino thong tampi hna nih an in chimh lai.—Efesa 5:17-19.
“Na Sinah Kan Kal Ve Ko Lai”
18. Mino hna nih zei biahalnak dah mah le mah i hal awk a si?
18 Jehovah nih B.C. 1513 kum in A.D. 33 kum tiang amah a bia i a kong tehte a khangtu ding vawlei cung minung bu a rak ngei. (Isaiah 43:12) Israel mino pawl cu mah miphun khan hrin an rak si. Pentekos ni thawk in, Jehovah nih “amah min putu dingah” “miphun” thar a simi thlarau Israel miphun phunkhat a rak ngei. (1 Piter 2:9, 10; Lamkaltu 15:14; Galati 6:16) Khrih nih “amah ta a simi mi thiang si awkah le ṭhatnak tuah a duhmi siter awkah” a rak thenh hna tiah lamkaltu Paul nih a rak ti. (Titas 2:14) Nannih mino hna nih mah miphun hmuh khawhnak hmun kha nanmah tein biakhiahnak nan tuah khawh. Nihin ah ahote dah “zumhawktlak a simi miphun . . . dinnak a tuahmi miphun” cu an si. Ahote dah Baibal phunglam ningin a nungmi le Jehovah i zumh-awktlak Hngaltu timi he aa tlak in a um, ahote dah Pathian pennak kha minung caah pakhat lawng a simi ruahchannak a si tiah a thanhmi an si? (Isaiah 26:2-4) Khrihfaram church pawl le biaknak dang hna kha zoh law an ziaza le Pathian salle taktak zulh dingin halmi Baibal phung hna kha tahchunh tuah.
19. Vawlei cung mi nuai tampi hna nih zeidah fekte in an hun zumh?
19 Jehovah Hngaltu hna i a taang rihmi chiti thuh a simi hna cu “zumhawktlak a simi miphun” an si kha mino pawl i tel in vawlei cung dihlak i minung nuai tampi hna nih fek tein an hun zumh. Thlarau Israel mi kha annih nih hitin an ti hna: “Pathian cu na sinah a um ti kha kan theih caah na sinah kan kal ve ko lai.” (Zekhariah 8:23) Nannih mino hna Pathian miphun lakah um in Jehovah i vawlei thar ah zungzal nun awkah “nunnak kha [nan] i thim” lai tiah ruahchannak ngei in thla kan in campiak hna.—Deuteronomi 30:15-20; 2 Piter 3:11-13.
I Ruah Ṭhannak
• A duhning timi ah zeidah aa tel?
• Jehovah cohlanmi biakning phun cu zeidah a si?
• Aa pumpemi nulepa kuttang ah a ṭhangmi mino vialte nih zei thimnak dah an tuah lai?
• Zeicah tipil in awkah ningcang lo piin a caan thawn ding a si lo?