SAPIT KENZ
Onor nou bann paran aze
1. Ki nou drwa nou paran, e alors konman nou devret santi e azir anver zot?
BYEN lontan en zonm saz ti donn sa konsey: “Ekout ou papa ki’n fer ou, e pa mepriz ou manman senpleman akoz i’n vin vye.” (Proverb 23:22) Ou kapab dir: ‘Mon pa pou zanmen fer sa!’ Olye mepriz nou manman ouswa nou papa, laplipar nou nou santi en lanmour profon pour zot. Nou rekonnet ki nou drwa zot en kantite. Premyerman, nou paran in donn nou lavi. Menm si Zeova i Sours lavi, san nou paran nou pa ti pou egziste. Napa nanryen ki nou kapab donn nou paran ki pli presye ki lavi li menm. Deplis, zis mazin sa kantite sakrifis, swen, depans, ek latansyon ki zot in donnen pour ede fer en zanfan grandi depi lanfans ziska adilt. Alors, pa i rezonnab ki Parol Bondye i donn nou sa konsey: ‘Respekte nou papa ek nou manman . . . pour ki nou a viv ere e lontan lo later’!—Efezyen 6:2, 3.
KONSYAN ZOT BEZWEN EMOSYONNEL
2. Konman bann zanfan ki’n vin adilt i ranpli zot “devwar” anver zot paran?
2 Zapot Pol ti ekrir bann Kretyen: “Fodre ki sa bann zanfan [ek pti zanfan] i aprann met an pratik premyerman zot lafwa anver zot prop fanmir, e ensi, ranpli zot devwar anver zot paran ek gran paran. Se sa ki fer plezir Bondye.” (1 Timote 5:4) Bann zanfan ki’n vin adilt i ranpli zot “devwar” par demontre lapresyasyon pour sa bann lannen ki zot paran in kontan zot, pour travay ek swen ki zot paran ek gran paran in donnen pour zot. En fason ki bann zanfan i kapab demontre zot lapresyasyon se par rekonnet ki bann dimoun aze i byen bezwen lanmour ek sipor, parey tou dimoun. Parey nou tou, zot bezwen santi zot ganny apresye e osi santi ki zot lavi i annan valer.
3. Ki mannyer nou kapab onor nou paran ek gran paran?
3 Alors, nou kapab onor nou paran ek gran paran par fer zot konnen ki nou kontan zot. (1 Korentyen 16:14) Si nou pa pe reste avek nou paran, nou bezwen rapel ki kominik avek zot i en keksoz ki fer zot bokou dibyen. En pti let ankourazan, en kou-d-telefonn, oubyen en vizit, i kapab fer zot kontan en kantite. Kan i ti annan 82 an, Miyo ki reste Zapon ti ekrir: “Mon fiy [ki son mari i vizit diferan kongregasyon] i dir mwan: ‘Silvouple manman, “vwayaz” avek nou.’ I anvoy mwan zot progranm ek nimero telefonn kot zot pou ete sak semenn. Mon kapab ouver mon map e apre dir: ‘A, zot isi aprezan!’ Mon toultan remersye Zeova pour donn mwan en fiy koumsa.”
ASISTE ZOT AVEK BANN BEZWEN MATERYEL
4. Konman ki tradisyon larelizyon Zwif ti ankouraz dimoun pour azir dan en fason kriyel anver bann paran aze?
4 Eski onor nou paran i osi enplik pran swen avek zot bezwen materyel? Wi, sa i souvan leka. Dan letan Zezi, bann sef relizye Zwif ti siport sa tradisyon ki si en dimoun i deklar son larzan ouswa son propriyete konman en keksoz ki’n ganny “konsakre pour Bondye,” sa dimoun ti ganny libere avek responsabilite pour servi sa keksoz pour pran swen avek son paran. (Matye 15:3-6) Sa i vreman kriyel! An realite, akoz zot ti egois, sa bann sef relizye ti pe ankouraz bann dimoun pour pa onor zot paran me plito pour tret zot avek mepri par refize donn zot sa ki zot bezwen. Nou pa zanmen anvi fer en keksoz koumsa!—Deterononm 27:16.
5. Menm si gouvernman i fer bann provizyon dan serten pei, akoz ki onor ou paran i parfwa enkli donn led finansyel?
5 Denozour, dan bokou pei, gouvernman in etabli bann progranm sosyal ki fourni serten provizyon materyel tel parey manze, lenz, ek landrwa reste pour bann vye dimoun. Anplis ki sa, sa bann dimoun aze zot menm zot in kapab met dekote serten resours pour zot servi dan zot vye zour. Me si sa bann resours i fini oubyen pa ase, dan sa ka bann zanfan i onor zot paran par fer sa ki zot kapab pour satisfer bezwen zot paran. Annefe, pran swen avek bann paran aze i montre ki nou atase avek Bondye, Loter laranzman fanmiy.
LANMOUR EK SAKRIFIS
6. Ki laranzman serten in fer pour okip zot paran?
6 Bokou zanfan ki’n vin adilt in demontre lanmour e fer sakrifis pour kapab pran swen avek zot paran malad. Serten in fer zot paran vin reste avek zot oubyen zot in al reste pre obor zot. Lezot in al reste kot zot paran. Souvannfwa, bann laranzman koumsa in vin en benediksyon pour sa paran ensi ki pour sa zanfan.
7. Akoz i byen pour pa azir vitman ler pe fer bann desizyon konsernan bann paran aze?
7 Me parfwa, sa bann laranzman pa byen marse. Akoz? Petet akoz desizyon in ganny fer tro vitman oubyen i’n ganny fer zis akoz nou lemosyon. Labib i donn sa lavertisman apropriye: “Sa enn ki malen i egzamin son lepa.” (Proverb 14:15) Par egzanp, sipoze ou vye manman pe ganny difikilte pour reste li tousel e ou krwar ki i pou pli bon si i vin reste avek ou. Pandan ki ou pe byen reflesir lo sa ki ou anvi fer, ou kapab mazin lo sa bann kestyon: Ki i vreman bezwen? Eski i annan servis sosyal prive oubyen gouvernman ki ofer en lot solisyon ki akseptab? Eski i anvi demenaze? Si i fer li, dan ki fason son lavi pou ganny afekte? Eski i pou bezwen kit son bann zanmi deryer? Ki mannyer sa i kapab afekte li emosyonnelman? Eski ou’n koz avek li lo sa bann keksoz? Dan ki fason en tel demenazman i kapab afekte ou, ou msye ouswa ou madanm, ek ou zanfan? Si ou manman i bezwen swen, lekel ki pou donn li? Eski sa responsabilite i kapab ganny partaze? Eski ou’n diskit sa ka avek tou sa ki pou enplike direkteman?
8. Lekel ki ou kapab konsilte ler ou pe deside konman ou pou ed ou paran aze?
8 Vi ki sa responsabilite pour pran swen avek paran aze i konsern tou zanfan dan en fanmiy, petet i en bon lide pour fer en pti renyon an fanmiy afen ki tou dimoun i kapab partisipe pour fer bann desizyon. Koz avek bann ansyen dan kongregasyon oubyen avek bann zanmi ki’n fer fas avek menm sitiasyon i osi kapab ede. Labib i averti: “Bann plan pa reisi kot napa konversasyon konfidansyel, me letan i annan en kantite konseye i annan lakonplisman.”—Proverb 15:22.
MET OU DAN ZOT PLAS E KONPRAN ZOT
9, 10. (a) Kantmenm zot in avanse dan laz, ki konsiderasyon bann dimoun aze i devret gannyen? (b) Nenport ki desizyon ki en zanfan adilt i pran pour son paran, ki i devret toultan akord zot?
9 Pour onor nou paran aze, fodre ki nou met nou dan zot plas e konpran zot. Anmezir ki lavyeyes i antre, i vin pli difisil pour bann aze kapab marse, manze, e rapel keksoz. Zot kapab bezwen led. Souvan bann zanfan i tant pour tro oule protez zot e esey kontrol zot lavi. Me bann aze i bann adilt ki’n ganny lasazes ek leksperyans diran zot lavi, kot zot in konpran konman pour pran swen avek zot lekor e fer zot prop desizyon. Pour prezerv zot lidantite ek dinite, zot bezwen kontinyen zwe zot rol konman paran ek adilt. Bann paran ki santi ki zot devret aprezan les zot zanfan kontrol zot lavi i kapab perdi zot lazwa oubyen ankoler. Serten pa kontan e menm reziste sa ki zot kapab vwar konman bann zefor pour priv zot zot lendepandans.
10 Napa solisyon fasil pour bann problenm koumsa. Me i en laprev labonte lo nou par pour les nou paran aze diriz zot prop lavi e fer zot prop desizyon otan ki posib. I byen pour pa fer desizyon konsernan kwa ki bon pour ou paran san ki ou koz avek zot avan. Petet zot in kapab perdi en kantite akoz lavyeyes. Les zot gard sa ki zot ankor annan. Petet ou pou vwar ki pli ou evite kontrol zot lavi, ou pou annan en pli bon relasyon avek zot. Zot pou pli ere, e ou osi tou. Menm si i arive ki ou bezwen ensiste avek zot lo serten keksoz pour zot byennet, onor ou paran i enplik akord zot sa dinite ek respe ki zot merite. Parol Bondye i donn sa konsey: “Devan bann seve blan ou devret leve, e ou merit montre konsiderasyon pour en vye dimoun.”—Levitik 19:32.
GARD EN BON LATITID
11-13. Menm si en dimoun ti napa en bon relasyon avek son paran dan lepase, ki mannyer i kapab desarz sa latas difisil pour pran swen avek zot dan zot vye zour?
11 Parfwa en problenm ki bann zanfan ki’n vin adilt i rankontre letan zot pe onor zot paran aze, se sa relasyon ki zot ti annan avek zot paran kan zot ti ankor pli zenn. Petet ou papa pa ti demontre lafeksyon ek lanmour, ou manman ti dominer e sever. Petet ou ankor fristre, ankoler, oubyen ou ankor pe soufer akoz zot pa ti sa paran ki ou ti oule zot vini. Eski ou kapab sirmont sa bann tel santiman?a
12 Basse, ki ti grandi Finlenn, i rakonte: “Mon boper ti en zofisye SS dan Lalmanny Nazi. I ti fasilman pran lakoler, e sa ti fer li vin en dimoun danzere. Plizyer fwa, i ti bat mon manman devan mwan. En fwa ler i ti ankoler avek mwan, i ti tir son sang e tap mwan avek sa bouk dan mon figir. I ti tap mwan telman for ki mon ti tonm lo lili.”
13 Me ti annan lezot laspe dan son personnalite. Basse i azoute: “De lot kote, i ti travay tre dir e i pa ti negliz son responsabilite pour pran swen avek son fanmiy lo plan materyel. I pa ti zanmen montre mwan lafeksyon parey en papa, me mon ti konnen ki i ti en dimoun ki ti’n ganny afekte emosyonnelman diran son lavi. Son manman ti pous li letan i ti ankor en zenn garson e anmezir ki i ti grandi i ti toultan pe lager avek lezot. I ti antre dan larme ankor byen zenn. Mon ti kapab konpran li en serten degre e mon pa ti blanm li. Kan mon ti grandi, mon ti oule fer tou sa ki mon kapab pour ed li ziska son lanmor. I pa ti fasil, me mon ti fer sa ki mon ti kapab. Mon ti esey vin en bon piti ziska son lanmor, e mon panse ki i ti aksepte mwan sa fason.”
14. Ki verse Labib ki aplikab dan tou sitiasyon, enkli bann sitiasyon ki arive kan pe pran swen avek bann paran aze?
14 Parey dan lezot laspe lavi, sa konsey Labib i aplikab dan bann sitiasyon lavi fanmiy: “Zot devre ranpli avek konpasyon, labonte, limilite, ladouser ek pasyans. Siport kanmarad, pardonn kanmarad sak fwa ki enn ant zot i ofans en lot. Parey Senyer ti pardonn zot, zot osi pardonn kanmarad.”—Kolosyen 3:12, 13.
SA ENN KI PE OKIP EN PARAN MALAD I BEZWEN SWEN LI OSI
15. Akoz ki okip bann paran i parfwa koz bokou douler emosyonnel?
15 Pour pran swen avek en paran malad i en travay dir, ki enplik bokou louvraz, plis responsabilite, ek bokou letan. Me laspe pli difisil i souvannfwa lo kote emosyonnel. I fer en dimoun bokou lapenn pour vwar son paran pe perdi son lasante, memwar, ek lendepandans. Sandy, ki reste an Porto Riko, i rakonte: “Mon manman ti vreman enportan dan nou fanmiy. I ti vreman fer mal pour vwar li soufer e pour pran swen avek li. Premye kou, i ti konmans bwete; apre i ti bezwen en baton, apre en sipor pour kapab mars avek, apre en wiltyer. Apre sa, son lasante ti kontinyen deteryore ziska ki i ti mor. I ti annan kanser lezo e i ti toultan bezwen swen, lizour konman aswar. Nou ti benny li, donn li manze, e lir avek li. I ti vreman difisil, sirtou emosyonnelman. Ler mon ti realize ki mon manman ti pe mor, mon ti plere akoz mon ti kontan li en kantite.”
16, 17. Ki konsey ki kapab ed en dimoun ki pe pran swen avek en paran pour gard en pwennvi balanse lo bann keksoz?
16 Si ou dan menm sitiasyon, ki ou kapab fer pour nobou fer fas avek sa sitiasyon? Ekout Zeova par lir Labib e koz avek li dan lapriyer, pou ed ou en kantite. (Filipyen 4:6, 7) Dan en fason pratik, fer sir ki ou manz byen e esey dormi byen. Ler ou fer sa, ou pou dan en pli bon leta emosyonnelman e fizikman, pour pran swen avek sa enn ki ou kontan. Pour kas en pe sa routin, petet ou kapab tanzantan pran en moman repo. Menm si i pa posib pour pran en vakans, toudmenm i byen si ou progranm serten letan pour ou relaks. Pour nobou fer sa, ou kapab fer laranzman ki en lot dimoun i reste avek ou paran malad.
17 Souvan bann adilt ki okip bann ki malad i annan bann ekspektasyon ki pa rezonnab lo zot lekor. Pa bezwen santi ou koupab pour sa ki ou pa kapab fer. Dan serten sirkonstans, petet ou pou bezwen met ou paran malad dan en lenstitisyon kot i pou ganny swen medikal ek latansyon. Si ou pe pran swen avek en dimoun, ekspekte sa ki rezonnab pour ou lekor. Ou devret balans pa zis bezwen ou paran me osi bezwen ou zanfan, ou msye ouswa ou madanm, e ou prop bezwen.
PWISANS KI NAPA SON PAREY
18, 19. Ki Zeova in promet nou, e ki leksperyans ki montre ki i’n gard sa promes?
18 Atraver son Parol, Labib, Zeova i fourni gidans avek lanmour ki kapab en gran led pour en dimoun ki pe pran swen avek son paran. Me sa pa sel led ki i fourni. Anba lenspirasyon divin, en psalmis ti ekrir: “Zeova i pre avek tou bann ki envok li, . . . i pou tann zot lapel pour led, e i pou sov zot.” Zeova pou sov, oubyen prezerv, son bann serviter fidel menm atraver bann sitiasyon tre difisil.—Psonm 145:18, 19.
19 Myrna, ki reste Filipin, ti aprann sa ler i ti pe pran swen avek son manman, ki ti’n paraliz net apre en latak. Myrna i ekrir: “Napa keksoz pli fer mal ki pour vwar en dimoun ki ou kontan pe soufer, kot i pa kapab dir ou kote ki fer mal. I konmsi ou vwar li pe noye ptit-a-pti, e napa nanryen ki ou ti kapab fer. Plizyer fwa, mon ti tonm azenou e mon ti dir Zeova ki degre fatige mon ti fatige. Mon ti plere parey David, ki ti sipliy Zeova pour met son larm dan en boutey e rapel li. [Psonm 56:8] Parey Zeova ti promet, i ti donn mwan lafors ki mon ti bezwen. ‘Zeova ti vin konman en sipor pour mwan.’”—Psonm 18:18.
20. Ki promes Labib ki ed bann ki pran swen avek zot paran pour reste pozitif, menm si sa enn ki zot pe okipe i mor?
20 Zot dir ki pran swen avek bann paran aze i en “zistwar ki pa fini byen.” Kantmenm ou fer pli bon zefor pour pran swen avek bann dimoun aze, zot kapab apre mor, parey manman Myrna. Me bann ki annan konfyans dan Zeova i konnen ki lanmor pa lafen sa zistwar. Zapot Pol ti dir: “Mon annan sa menm lesperans dan Bondye . . . ki tou dimoun bon konman move, pour resisite.” (Akt 24:15) Bann ki’n perdi bann paran aze dan lanmor, i trouv rekonfor dan lesperans rezireksyon ansanm avek sa promes pour en nouvo lemonn merveye kot “lanmor pou nepli egziste.”—Revelasyon 21:4.
21. Ki byenfe bann ki onor zot paran aze i gannyen?
21 Bann serviter Bondye i annan en profon respe pour zot paran, menm si zot in vin vye. (Proverb 23:22-24) Zot onor zot paran. An fezan sa, zot eksperyans sa ki sa proverb enspire i dir: “Ou papa ek ou manman pou rezwir, e sa enn ki’n donn ou nesans pou zwaye.” (Proverb 23:25) Pli enportan ki tou, sa bann ki onor zot paran aze i osi onor e fer plezir Zeova.
a Nou pa pe diskit bann sitiasyon ekstrenm kot bann paran in abiz zot lotorite ek konfyans, ki kapab ganny vwar konman en lofans kont lalwa.