I referenciajlel jiñi Jun chaʼan lac tempa bʌ I Subtʼan yicʼot i Melbal jiñi xÑoptʼan
6-12 I CHAʼAN JULIO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | ÉXODO 6, 7
«Wʌle mi caj a qʼuel chuqui mi caj c mel tiʼ tojlel Faraón»
(Éxodo 6:1, I tʼan Dios [ITD]) Lac Yum tsiʼ sube Moisés: Wʌle mi caj a qʼuel chuqui mi caj c mel tiʼ tojlel Faraón. Wersa mi caj i chocob loqʼuel. Mi caj i wetsʼob loqʼuel tiʼ lumal.
(Éxodo 6:6, 7, ITD) Subeñob jini israelob: Laʼ Yumon. Mi caj c juʼsʌbeñetla laʼ cuch tsaʼ bʌ i yʌqʼueyetla jini egiptojob. Mi caj c locʼsañetla ti majtan eʼtel tiʼ tojlelob. Mi caj j coltañetla ti cabʌl c pʼʌtʌlel yicʼot bʌbʌqʼuen tac bʌ c melbal. 7 Mi caj cotsañetla tic chaʼañoʼ bʌ. Mi caj cochel ti laʼ Dios. Mi caj laʼ ñaʼtan laʼ Yumon laʼ Dioson tsaʼ bʌ c pʌyʌyetla loqʼuel ti wocol eʼtel tiʼ tojlel egiptojob.
it-2 415 párr. 1
Moisés
Cheʼ jaʼel, an chuqui tsaʼ wen qʼuextʌyi tiʼ tojlel jiñi israelitajob. Ti ñaxan wen tsiʼ jacʼʌyob chuqui tsaʼ bʌ subentiyob ti Moisés, pero cheʼ bʌ tsaʼ cajiyob ti aqʼuentel ñumen tsʌts bʌ eʼtel ti faraón, tsiʼ contrajiyob Moisés, i Moisés tsiʼ taja i chʼijiyemlel i tsaʼ caji i cʼajtiben i coltaya Jehová (Éx. 4:29-31; 5:19-23). Dios tsiʼ pʼʌtʼesa Moisés cheʼ bʌ tiʼ sube chaʼan tsaʼix cʼoti i yorajlel chaʼan miʼ tsʼʌctesan jiñi tsaʼ bʌ i pijtayob Abrahán, Isaac yicʼot Jacob yicʼot jaʼel mi caj i yoque acʼ ti tsictesʌntel i sujmlel i cʼabaʼ Jehová cheʼ bʌ miʼ locʼsan jiñi israelitajob yaʼ ti Egipto i miʼ waʼchocon bajcheʼ jumpʼejl ñuc bʌ tejclum yaʼ ti Lum tsaʼ bʌ wʌn subentiyob (Éx. 6:1-8). Mi jiñicto ti jiñi bʌ ora tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Moisés jiñi israelitajob. Pero cheʼ bʌ tsaʼ ñumi i nuevejlel jiñi 9 wocol, tsiʼ qʼuextayob i melbal jiñi israelitajob yicʼot tsiʼ coltayob Moisés, jin chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ ñumi jiñi cojix bʌ wocol mach wocolix tsiʼ yubi chaʼan miʼ tempañob jiñi israelitajob i miʼ locʼsan majlel yaʼ ti Egipto ti muchʼul, cheʼ bajcheʼ miʼ chajpʌntel jiñi muʼ bʌ i majlelob ti guerra (Éx. 13:18).
(Éxodo 7:4, 5, ITD) Maʼanic mi caj i ñichʼtan a tʼan. Jini chaʼan joñon mi caj c juʼsʌbeñob i pusicʼal egiptojob. Mi caj c locʼsan tiʼ lumal Egipto jini israelob, come c chaʼañob ti mojt ti mojt. Mi caj c pʌsbeñob bʌbʌqʼuen tac bʌ c melbal. 5 Jini egiptojob mi caj i ñaʼtañob Yumʌlon cheʼ mic pʌsbeñob c pʼʌtʌlel chaʼan miʼ wersa chocob loqʼuel jini israelob. Cheʼ tsiʼ yʌlʌ Dios.
it-2 414 párr. 5, 6
Moisés
Yaʼan tiʼ tojlel Faraón yaʼ ti Egipto. Moisés yicʼot Aarón ñucob i yeʼtel come Jehová tsiʼ cʼʌñʌyob chaʼan miʼ contrajin jiñi diosob yaʼ ti Egipto. Tiʼ coltaya jiñi Janes yicʼot Jambres, yumʌloʼ bʌ chaʼan jiñi motomajob yujiloʼ bʌ wujt, Faraón tsiʼ cʼajtibe i coltaya jiñi i diosob yaʼ ti Egipto chaʼan miʼ contrajiñob Jehová (2 Ti. 3:8). Jiñi ñaxam bʌ milagro tsiʼ mele Aarón tiʼ tojlel Faraón jiñʌch tsaʼ bʌ i yʌlʌ Moisés chaʼan miʼ mejlel, ili milagro tsiʼ pʌsʌ chaʼan Jehová jiñʌch ñumen ñuc bʌ bajcheʼ jiñi diosob yaʼ ti Egipto, pero Faraón tsaʼto ñumen tsʌtsʼa i pusicʼal (Éx. 7:8-13). Ti wiʼil, cheʼ bʌ tsaʼ ujti jiñi i yuxpʼejlel wocol, jiñi motomajob tsaʼ cʼoti i yʌlob chaʼan «jiñʌch i cʼʌb Dios». Tiʼ caj jiñi tsoy tsaʼ bʌ loqʼuiyob tiʼ pʌchʌlel, maʼañix tsaʼ mejliyob ti majlel baqui an faraón chaʼan miʼ contrajiñob Moisés cheʼ bʌ woliʼ ñumel jiñi wocol (Éx. 8:16-19; 9:10-12).
Jiñi wocol tac an muʼ bʌ i cʼunʼesʌben i pusicʼal i an muʼ bʌ miʼ tsʌtsʼesʌbeñob. Moisés yicʼot Aarón tsiʼ subuyob ti jujumpʼejl jiñi 10 wocol muʼ bʌ caj i yujtel. Tsaʼ caj ti ujtel jiñi wocol tac cheʼʌch bajcheʼ tsaʼ wʌn ajli, ili tsiʼ pʌsʌ chaʼan Moisés jiñʌch waʼchocobil bʌ ti Dios. Jiñi i cʼabaʼ Jehová tsaʼ cʼoti ti cʌjñel tiʼ pejtelel Egipto, an tsaʼ bʌ i cʼunʼesʌbe i pusicʼal i an tsaʼ bʌ i ñumen tsʌtsʼesʌbe. Jiñi israelitajob yicʼot lamital egipciojob tsaʼ cʼunʼayob i pusicʼal, pero Faraón yicʼot jiñi i wiñicob tsaʼ ñumen tsʌtsʼayob i pusicʼal (Éx. 9:15, 16; 11:10; 12:29-39). Jiñi egipciojob maʼañic tsiʼ ñaʼtayob chaʼan tsaʼ contrajinti jiñi i diosob, yujilob chaʼan jiñʌch Jehová woli bʌ ti meloñel tiʼ tojlel jiñi i diosob. Cheʼ bʌ tsaʼix ñumi jiñi 9 wocol, Moisés tsaʼ cʼoti ti cʌjñel ti «ñuc tiʼ wutob i winicob Faraón yicʼot tiʼ wutob pejtel egiptojob» (Éx. 11:3).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Éxodo 6:3, ITD) Tsac pʌsʌ c bʌ tiʼ tojlelob Abraham, yicʼot Isaac yicʼot Jacob. Tsac tsictesʌbeyob j Cʼabaʼ chaʼan Dioson Mach bʌ anic i Pʼisol c Pʼʌtʌlel. Maʼanic tsac tsictesʌbeyob mi i Yumon. Jiñʌch yambʌ j Cʼabaʼ, Yumʌlon.
it-2 1140 párr. 4, 5
Mach bʌ añic i pʼisol i pʼʌtʌlel
Jehová tsiʼ cʼʌñʌ jiñi título «Dios mach bʌ añic i pʼisol i pʼʌtʌlel» cheʼ bʌ tsiʼ waʼchoco jiñi i tʼan yicʼot Abrahán chaʼan mi caj i yʌqʼuen juntiquil i yalobil, Isaac. Abrahán yomʌch miʼ wen ñop chaʼan Jehová mucʼʌch caj i tsʼʌctesan ili tsaʼ bʌ wʌn subenti. Cʼʌlʌl ti jimbʌ ora, tsaʼ caji ti cʼʌjñel ili título cheʼ bʌ miʼ yʌjlel chaʼan jiñʌch Dios muʼ bʌ caj i yʌqʼuen bendición jiñi Isaac yicʼot Jacob, come jiñʌch yaʼ bʌ ochemob ti jiñi trato tsaʼ bʌ melbenti Abrahán (Gn. 17:1; 28:3; 35:11; 48:3).
Chaʼan jiñi tsaʼ bʌ ajli, Dios tiʼ wiʼil sube Moisés ili tʼan: «Tsac pʌsʌ c bʌ tiʼ tojlelob Abraham, yicʼot Isaac yicʼot Jacob. Tsac tsictesʌbeyob j Cʼabaʼ chaʼan Dioson Mach bʌ anic i Pʼisol c Pʼʌtʌlel. Maʼanic tsac tsictesʌbeyob mi i Yumon. Jiñʌch yambʌ j Cʼabaʼ, Yumʌlon» (Éx. 6:3). Ili tʼan mach yomic i yʌl chaʼan Abrahán, Isaac yicʼot Jacob mach yujilobic i cʼabaʼ Jehová, tsaʼʌchix i wen cʼʌmbeyob, i cheʼ jaʼel jiñi i ñojteʼelob (Gn. 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16). Yaʼ ti libro i chaʼan Génesis, jiñi tʼan «Mach bʌ añic i pʼisol i pʼʌtʌlel» cojach 6 miʼ tajtʌl, pero jiñi i cʼabaʼ Jehová miʼ tajtʌl 172 yaʼ ti ñaxam bʌ tsʼijbujel hebreo. Anquese jiñi i jol familiajob ti wajali yujilobʌch chaʼan cojach Dios miʼ mejlel ti subentel bajcheʼ jiñi «Mach bʌ añic i pʼisol i pʼʌtʌlel», pero maxto i wen qʼueleyob baqui ñoj jaxʌl jiñi i sujmlel i cʼabaʼ yicʼot chuqui ñoj ochem ti jiñi cʼabaʼʌl. The Illustrated Bible Dictionary (edición de J. D. Douglas, 1980, vol. 1, i yopol 572) miʼ yʌl: «Jiñi tsaʼ bʌ wʌn subenti jiñi i jol familiajob ti wajali, jiñʌch muʼto bʌ caj i tsʼʌctiyel ti talto bʌ qʼuin, yom bʌ i yʌl chaʼan mucʼʌch i mejlel i ñopbeñob i tʼan jiñi Yahweh, juntiquilʌch Dios (ʼel) muʼ bʌ i mejlel (tajol yambʌ i sujmlel sadday) i tsʼʌctesan i tʼan. Jiñi tsaʼ bʌ pʌsle ti jiñi alʌ teʼ woli bʌ ti lejmel jiñʌch ñumen ñuc bʌ tsaʼ ujti come yaʼʌch baqui tsaʼ tsictiyi jiñi i pʼʌtʌlel Dios yicʼot chaʼan yaʼʌch an ti jiñi bʌ ora, ili jiñʌch ochem bʌ jaʼel ti jiñi cʼabaʼʌl Yahweh».
(Éxodo 7:1, ITD) Lac Yum tsiʼ sube Moisés: Awilan i wentajet Dios tiʼ tojlel Faraón. Aarón mi caj i yochel ti a waj ñusa tʼan.
it-2 414 párr. 2
Moisés
Anquese mach mejlic tsiʼ yubi i bʌ Moisés pero tsaʼʌch cʼʌjñi ti Dios. Pero Moisés tsiʼ ñaʼta chaʼan maʼañic mi caj i mejlel yicʼot tsiʼ yʌlʌ chaʼan mach wen yujilic tʼan. Moisés tsaʼ cʼoti i qʼuextan i pensar, cheʼ bʌ anto yom 40 jab chaʼan miʼ coltan jiñi israelitajob tsiʼ ñopo i ñaxan bajñel coltan. Moisés tsaʼto bej caji i sʌclan i tʼan chaʼan maʼañic miʼ mel tsaʼ bʌ subenti, ti wiʼil tiʼ yoque sube Jehová chaʼan maʼañic mi caj i mel jiñi eʼtel. Anquese Jehová maʼañic tsiʼ mulaj bajcheʼ tsiʼ mele, maʼañic tsiʼ cʌyʌ i cʼʌn, tsiʼ waʼchoco Aarón, i yeran Moisés, chaʼan miʼ yochel bajcheʼ i yaj ñusatʼan. Moisés jiñʌch waʼchocobil ti Dios, i jiñi Aarón mi caj i qʼuel Moisés bajcheʼ «Dios» i jiñi Aarón jiñʌch muʼ bʌ caj i yochel tiʼ yaj ñusatʼan. Cheʼ bʌ Moisés tsiʼ chaʼ chaʼle tʼan yicʼot jiñi xñoxob yicʼot cheʼ tsaʼ majli i pejcan jiñi Faraón, tajol Dios tiʼ sube Moisés chuqui yom bʌ miʼ mel, ti wiʼil Moisés tsiʼ chaʼ sube Aarón chuqui tsaʼ bʌ i yʌlʌ Dios chaʼan miʼ suben Faraón (jiñʌch tsaʼ bʌ ochi tiʼ qʼuexol jiñi Faraón tsaʼ bʌ i putsʼta Moisés ti jiñi 40 jab tsaʼix bʌ ñumi) (Éx. 2:23; 4:10-17). Ti wiʼil, Jehová tsiʼ yʌlʌ chaʼan Aarón jiñʌch i ‹yaj ñusatʼan› Moisés, yom bʌ i yʌl chaʼan Moisés jiñʌch xʼaltʼan i chaʼan Dios, i cheʼ lajal jaʼel jiñi Aarón jiñʌch xʼaltʼan i chaʼan Moisés. Cheʼ jaʼel, tiʼ sube Moisés chaʼan mi caj i sujtel bajcheʼ Dios tiʼ tojlel Faraón, yom bʌ i yʌl chaʼan mi caj i yʌqʼuentel i pʼʌtʌlel ti Dios yicʼot miʼ sujtel bajcheʼ am bʌ i yeʼtel tiʼ tojlel Faraón, jin chaʼan mach yomic miʼ bʌcʼñan jiñi rey yaʼ ti Egipto (Éx. 7:1, 2).
13-19 I CHAʼAN JULIO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | ÉXODO 8, 9
«Jiñi faraón wen ñuc bʌ miʼ yubin i bʌ maʼañic tsiʼ ñaʼta chaʼan woliʼ coltan Dios chaʼan miʼ tsʼʌctesan jiñi ñaʼtʌbil bʌ i chaʼan»
(Éxodo 8:15, ITD) Cheʼ bʌ tsiʼ qʼuele Faraón lajmenix wocol, tsaʼ chaʼ tsʌtsʼa i pusicʼal. Maʼanic tsiʼ jacʼbeyob. Tsaʼ ujti cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ lac Yum.
it-2 1105
Maʼañic bʌ miʼ qʼuextan i pensar
Am bʌ i mele Dios tiʼ tojlel jiñi quixtañujob miʼ pʌs chaʼan yujilʌch pijt come añʌch quixtañujob yicʼot tejclum tac yom bʌ miʼ jisʌntel pero Jehová maʼañic miʼ jisañob (Gn. 15:16; 2 P. 3:9). Añʌch wem bʌ tsiʼ jacʼʌyob jiñi tʼan, jin chaʼan tsiʼ tajbeyob i pʼuntaya Jehová (Jos. 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15). Pero an yambʌlob tsaʼ bʌ i ñumen tsʼaʼleyob Jehová yicʼot i tejclum (Dt. 2:30-33; Jos. 11:19, 20). Jehová maʼañic miʼ mʌctan jiñi quixtañujob yom bʌ i contrajiñob, miʼ cʌy chaʼan miʼ ñumen tsʌtsʼañob i pusicʼal. Cheʼ bʌ miʼ yʌqʼuen i xotʼ i mul jiñi mach bʌ yomobic i jacʼbeñob i tʼan miʼ pʌs chaʼan wen an i pʼʌtʌlel yicʼot miʼ yʌcʼ ti cʌjñel i cʼabaʼ (Laja yicʼot Éx. 4:21; Jn. 12:40; Ro. 9:14-18).
(Éxodo 8:18, 19, ITD) Jini xwujtob tsaʼ cajiʼ ñopob i mel ti mucul tac bʌ i ñaʼtibal, pero maʼanic tsaʼ mejliyob. Tsaʼ ajni uchʼ tiʼ tojlel winicob yicʼot alʌcʼʌl. 19 Jini xwujtob tsiʼ subeyob Faraón: Jiñʌch i cʼʌb Dios, cheʼob. Pero tsaʼ tsʌtsʼa i pusicʼal Faraón. Maʼanic tsiʼ jacʼbeyob. Tsaʼ ujti cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ lac Yum.
(Éxodo 9:15-17, ITD) 15, 16 Come an c pʼʌtʌlel chaʼan mic tsʌnsañetla ti pejteletla, pero mach cheʼic tsac chaʼle, come wolic pʌs c pʼʌtʌlel ti a tojlel chaʼan mi cʌcʼ c bʌ ti cʌjñel ti pejtelel pañimil. 17 Chʼejl maʼ chʌn pʌs a bʌ tic tojlel. Wolaʼ tsʼaʼleñon cheʼ maʼanic maʼ choc majlel c chaʼañoʼ bʌ.
it-1 1227
Jontolil
Cheʼ jaʼel, mach yujilobic jiñi jontoloʼ bʌ chaʼan woliʼ chaʼleñob coltaya chaʼan miʼ tsʼʌctiyel chuqui ñaʼtʌbil bʌ i chaʼan Jehová. Anquese miʼ tsʼaʼleñob Dios, pero an chuqui miʼ mejlel i mel Jehová chaʼan miʼ coltan jiñi xucʼuloʼ bʌ i wiñicob, i miʼ tsictiyel chaʼan tojʌch tiʼ pejtelel chuqui miʼ mel Jehová (Ro. 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Sal. 76:10). Ili miʼ yʌjlel ti Proverbios 16:4: «Pejtel chuqui tac tsiʼ mele lac Yum an i cʼʌjñibal. Tsiʼ mele jaʼel jini jontoloʼ bʌ chaʼan i qʼuiñilel wocol».
Jumpʼejl ejemplo jiñʌch jiñi Faraón, baqui Jehová tsiʼ cʼʌñʌ Moisés yicʼot Aarón chaʼan miʼ suben Faraón chaʼan yom miʼ yʌcʼ ti libre jiñi israelitajob. Dios mach jiñic tiʼ sujtesa ti jontol bʌ ili yumʌl ti Egipto, pero tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan cuxulto miʼ yajlel i an chuqui tac tsiʼ mele Jehová chaʼan miʼ pʌs chaʼan jiñi faraón wen jontolʌch i yomʌch miʼ jisʌntel. Añʌch i sujmlel cheʼ tsiʼ mele Jehová bajcheʼ jiñi, yaʼ mi lac taj ti Éxodo 9:15, 16 baqui miʼ yʌl: «Come an c pʼʌtʌlel chaʼan mic tsʌnsañetla ti pejteletla, pero mach cheʼic tsac chaʼle, come wolic pʌs c pʼʌtʌlel ti a tojlel chaʼan mi cʌcʼ c bʌ ti cʌjñel ti pejtelel pañimil».
Jiñi cojix bʌ wocol tsaʼ bʌ cʼoti tiʼ tojlel Egipto, jiñix baqui tsaʼ jisʌnti Faraón yicʼot i wiñicob yaʼ ti Chʌchʌc bʌ mar, i tsaʼ tsictiyi jaʼel jiñi i pʼʌtʌlel Jehová (Éx. 7:14-12:30; Sal. 78:43-51; 136:15). Anquese ñumeñix cabʌl jab tsaʼ ujti iliyi, jiñi tejclum tac yaʼ bʌ an tiʼ joytilel Egipto tsaʼto caj i bej alob (Jos. 2:10, 11; 1 S. 4:8). Cheʼ tsaʼic i jisa Jehová ti ora jiñi Faraón, maʼañic tsaʼ mejli ti tsictiyel ili ñuc bʌ i pʼʌtʌlel chaʼan i ñuclel yicʼot maʼañic tsaʼ mejli i locʼsan jiñi i tejclum.
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Éxodo 8:25-27, ITD) Faraón tsiʼ pʌyʌ tilel Moisés yicʼot Aarón. Tsiʼ subeyob: Cucula, aqʼuenla Dios tsʌnsʌbil bʌ i majtan pero wʌʼ jach yom ti ili lum, cheʼen. 26 Pero tsiʼ yʌlʌ Moisés: Mach cheʼic yom mic mel lojon, come cheʼ jini mi caj i tsʼaʼleñon lojon egiptojob cheʼ mi cʌqʼuen lojon c Yum Dios tsʌnsʌbil bʌ i majtan. Cheʼ mi cʌqʼuen lojon Dios tsʌnsʌbil bʌ i majtan muʼ bʌ i tsʼaʼleñob egiptojob, ¿mach ba muqʼuic i julon lojon ti xajlel cheʼ miʼ qʼuelon lojon? 27 Wersa mic majlel lojon uxpʼejl qʼuin xʌmbal ti colem bʌ i tiquiñal lum chaʼan mi cʌqʼuen lojon tsʌnsʌbil bʌ i majtan c Yum lojon Dios cheʼ bajcheʼ mi caj i subeñon lojon.
w04 15/3 25 párr. 9
Ñuc tac bʌ cʌntesʌntel am bʌ ti Éxodo
8:26, 27 ¿Chucoch tsiʼ yʌlʌ Moisés chaʼan jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl muʼ bʌ caj i yʌcʼob jiñi israelitajob jiñʌch «muʼ bʌ i tsʼaʼleñob egiptojob»? Yaʼ ti Egipto miʼ wen chʼujutesañob cabʌl añimal tac. Cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ Moisés chaʼan mi caj i tsʌnsan majtañʌl tsiʼ ñumen acʼʌ ti ñaʼtʌntel chaʼan yomʌch miʼ yʌjqʼuelob ti loqʼuel jiñi israelitajob yaʼ ti Egipto i miʼ majlelob yaʼ tiquin bʌ lum chaʼan miʼ tsʌnsʌbeñob i majtan Jehová.
(Éxodo 9:13, 14, ITD) Lac Yum tsiʼ sube Moisés: Chʼojyen ti wen sʌcʼajel. Cucu suben Faraón: C Yum lojon i Dios hebreojob woliʼ yʌl: Laʼ majlicob c chaʼañoʼ bʌ chaʼan miʼ chʼujutesañoñob. 14 Wʌle mi caj c wen ticʼlañet yicʼot a winicob tiʼ pejtelel a lumal chaʼan mi laʼ chaʼlen tsic pusicʼal, chaʼan maʼ ñaʼtan maʼanic yambʌ bajcheʼon ti pejtelel pañimil.
¿Ti chuqui mi caj i sujtesañonla Jehová?
5 Jehová tiʼ sujtesa jiñi Moisés bajcheʼ juntiquil xcoltaya chaʼan i tejclum Israel. Pero ¿baqui ora tsiʼ cʼʌñʌ Jehová? ¿Jimba cheʼ bʌ Moisés wen chajpʌbil tsiʼ yubi i bʌ come tsaʼ cʌntesʌnti «tiʼ pejtelel i ñaʼtʌbal egiptojob»? (Hch. 7:22-25). Maʼañic, Jehová tsiʼ ñaxan cʌntesa chaʼan yom miʼ pʌs i pecʼlel yicʼot i yutslel, i cheʼ jiñi tsiʼ cʼʌñʌ (Hch. 7:30, 34-36). I tsiʼ yʌqʼue i chʼejlel chaʼan miʼ pejcan jiñi pʼʌtʌl bʌ yumʌl ti Egipto (Éx. 9:13-19). ¿Chuqui miʼ mejlel laj cʌn chaʼan cheʼ baʼ ora Jehová tsiʼ cʼʌñʌ jiñi Moisés? Chaʼan miʼ cʼʌn majqui jach am bʌ wen tac bʌ i melbal (chaʼlebal) tiʼ chaʼan bʌ Dios i miʼ ñopbeñob jiñi i pʼʌtʌlel muʼ bʌ i yʌqʼueñob (Is. 12:2).
20-26 I CHAʼAN JULIO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | ÉXODO 10, 11
«Moisés yicʼot Aarón tsiʼ pʌsʌyob i chʼejlel»
(Éxodo 10:3-6, ITD) Jini chaʼan Moisés yicʼot Aarón tsaʼ majliyob baʼan Faraón. Tsiʼ subeyob: Lac Yum, i Dios hebreojob, woliʼ yʌl: «¿Jala to ba mi caj a peqʼuesan a bʌ tic tojlel? Choco majlel c chaʼañoʼ bʌ chaʼan miʼ chʼujutesañoñob. 4 Mi maʼanic maʼ chocob majlel, ijcʼʌl mi caj c choc tilel sajcʼ ti a lumal.5 Mi caj i mujlan lum. Cheʼ jini mach chʌn tsiquilic lum. Mi caj i cʼuxob jini pimel yicʼot pʌcʼʌbʌl tac tsaʼ bʌ cʌle cheʼ bʌ tsaʼ ñumi tuñijaʼ. Mi caj i cʼuxob pejtel i yopol teʼ. 6 Mi caj i bujtʼel ti sajcʼ a wotot yicʼot i yotot tac pejtel egiptojob. Cʼʌlʌl tiʼ tejchibal Egipto maʼanic baʼ ora tsaʼ ñumi sajcʼ cheʼ bajcheʼ iliyi», cheʼen lac Yum. Cheʼ tsiʼ yʌlʌyob Moisés yicʼot Aarón. Cheʼ jini tsaʼ loqʼuiyob tiʼ tojlel Faraón.
w09 15/7 20 párr. 6
Lajin Jesús i chaʼlen subtʼan yicʼot a chʼejlel
6 Laʼcu lac ñaʼtan waʼli bajcheʼ cʼamel tsiʼ pʌsʌ i chʼejlel Moisés cheʼ bʌ tsajñi i pejcan faraón yaʼ ti Egipto, juntiquil yumʌl mach bʌ qʼuelbil jach bajcheʼ waʼchocobil bʌ ti diosob, miʼ qʼuelob bajcheʼ juntiquil dios come i yalobil jiñi dios solar Ra. Tajol ili rey tsiʼ chaʼ chʼujutesa i yejtal cheʼ bajcheʼ ñʌmʌl i mel jiñi yambʌ faraoñob. Ili jontol bʌ yumʌl yicʼot pʼʌtʌl bʌ maʼañic majqui yom miʼ suben chuqui yom miʼ mel. Muʼ bʌ i yʌl jiñʌch jumpʼejl mandar. Moisés, juntiquil xcʌnta tiñʌmeʼ, wen uts yicʼot an i pecʼlel, pero mach junsujtel jach tsaʼ majli i pejcan jiñi faraón anquese mach pʌybilic. ¿Chuqui tiʼ sube Moisés jiñi Faraón? Tiʼ cʼajtibe chaʼan miʼ yʌcʼ ti loqʼuel jiñi israelitajob, i tiʼ sube chaʼan mi maʼañic, Dios mi caj i chocben tilel cabʌl wocol jiñi egipciojob. ¿Yom ba an i chʼejlel Moisés ti jiñi bʌ ora? Yomʌch (Núm. 12:3; He. 11:27).
(Éxodo 10:24-26, ITD) Faraón tsiʼ pʌyʌ tilel Moisés. Tsiʼ sube: Cucula, chʼujutesan laʼ Yum. Laʼ majlicob laʼ walobilob. Cojach miʼ cʌytʌl laʼ wʌlacʼ, pejtel laʼ tiñʌmeʼ tac yicʼot laʼ wacax tac, cheʼen. 25 Pero Moisés tsiʼ yʌlʌ: Wersa mi caj c pʌy lojon majlel cʌlacʼ, pejtel tiñʌmeʼ yicʼot wacax, chaʼan mi cʌqʼuen lojon tsʌnsʌbil bʌ yicʼot pulbil bʌ i majtan Dios. 26 Jini cʌlacʼ lojon wersa miʼ majlel quicʼot lojon. Maʼanic mi caj i cʌytʌl mi juntsʼijtic i yoc. Come wersa mic pʌy lojon majlel chaʼan mic chʼujutesan lojon c Yum Dios. Mach cujilic lojon jaycojt yom chaʼan i majtan cheʼ mic chʼujutesan lojon. Jinto mij cʼotel lojon mi caj i pʌsbeñon lojon.
(Éxodo 10:28, ITD) Faraón tsiʼ sube: Loqʼuen tic tojlel. Chʌcʌ qʼuele a bʌ chaʼan maʼanic maʼ chʌn tilel baʼ añon, come mi tsaʼ chaʼ tiliyet baʼ añon mux caj a chʌmel.
(Éxodo 11:4-8, ITD) Moisés tsiʼ sube Faraón: Lac Yum woliʼ yʌl: «Cheʼ ti yojlil acʼʌlel mi caj c ñumel ti Egipto. 5 Pejtel ascuñuloʼ bʌ ti Egipto mi caj i chʌmelob cʼʌlʌl ti ascuñʌl bʌ i yalobil Faraón cʼʌlʌl ti ascuñʌl bʌ i yalobil jini mozojob woliyoʼ bʌ ti eʼtel ti molino, yicʼot jaʼel pejtel ñaxan bʌ alʌcʼʌl. 6 Mi caj i tejchel cʼam bʌ uqʼuel ti pejtelel a lumal. Maʼanic baʼ tsaʼ ujti ti yambʌ ora. Maʼanic mi caj i chaʼ ujtel lajal bajcheʼ jini. 7 Pero maʼanic chuqui mi caj i tumbentelob israelob, mi winic, mi bʌteʼel. Maʼanic mi caj i wis wojiñob tsʼiʼ. Cheʼ jini mi caj laʼ ñaʼtan mach lajalobic mij qʼuel egiptojob cheʼ bajcheʼ israelob». Cheʼ woli yʌl lac Yum. 8 Pejtelel a piʼʌlob ti eʼtel mi caj i tilelob baʼ añon. Mi caj i cʼuchchocoñob i bʌ tic tojlel. Mi caj i yʌlob: «Loqʼuen tic tojlel lojon yicʼot pejtel a piʼʌlob muʼ bʌ i tsajcañetob». Cheʼ jini mi caj c loqʼuel, cheʼen Moisés. Wen michʼatax tsaʼ loqʼui Moisés tiʼ tojlel Faraón.
it-2 415 párr. 2
Moisés
Yom añʌch i chʼejlel yicʼot miʼ ñop ti Dios chaʼan miʼ majlel i pejcan Faraón. Moisés yicʼot Aarón tsaʼ mejli i melob tsaʼ bʌ subentiyob cojach tiʼ coltaya jiñi chʼujul bʌ i yespíritu Jehová. Cojach yom mi lac ñaʼtan majquiyob jiñi i wiñicob Faraón, cʌmbil bʌ bajcheʼ ñumen ñuc bʌ yumʌl ti jimbʌ ora. Moisés yicʼot Aarón yaʼañob tiʼ tojlel jiñi jontol bʌ faraón, muʼ bʌ yʌl i bʌ chaʼan juntiquilʌch Dios, i cheʼ jaʼel yaʼañob jiñi xticʼojelob, i yumob jiñi soldadojob, jiñi xcʌntayajob yicʼot jiñi i mozojob. Ili wiñicob ñucobʌch i yeʼtel jaʼel lajal bajcheʼ jiñi Faraón. Ili wiñicob woliʼ coltañob Faraón yicʼot jiñi i diosob yaʼ ti Egipto. Mach cojach junsujtel tsajñi Moisés yicʼot Aarón baqui an Faraón. Pero tsaʼ ñumen tsʌtsʼa majlel i pusicʼal come mach yomic i yʌcʼ ti libre jiñi israelitajob. Pero cheʼ bʌ tiʼ subuyob jiñi i yochojlel wocol, Faraón tsaʼ wen michʼa i tsiʼ choco loqʼuel jiñi Moisés yicʼot Aarón. I cheʼ bʌ tsaʼ tili jiñi i nuevejlel wocol, Moisés yicʼot Aarón tsaʼ subentiyob chaʼan maʼañic mi chaʼ majlelob baqui an Faraón, mi maʼañic miʼ jacʼob miʼ tsʌnsʌntelob (Éx. 10:11, 28).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Éxodo 10:1, 2, ITD) Lac Yum tsiʼ sube Moisés: Cucu baʼan Faraón, come tsaʼix c chaʼ tsʌtsʼesʌbe i pusicʼal Faraón yicʼot i piʼʌlob ti eʼtel chaʼan mic pʌsbeñob ñuc tac bʌ i yejtal c pʼʌtʌlel. 2 Mi caj a suben a walobilob yicʼot i yalobilob a walobilob bajcheʼ tsac pʌsʌyob ti tonto jini egiptojob chaʼan ti jini ñuc tac bʌ i yejtal c pʼʌtʌlel chaʼan mi laʼ ñaʼtan joñon Yumʌlon.
w95 1/9 11 párr. 11
Jiñi i wiñicob Jehová tsiʼ contrajiyob jiñi mach bʌ i sujmic diosob
11 Cheʼ bʌ jiñi israelitajob yaʼto añob ti Egipto, Jehová tsiʼ choco majlel Moisés tiʼ tojlel Faraón, Jehová tsiʼ yʌlʌ: «Cucu baʼan Faraón, come tsaʼix c chaʼ tsʌtsʼesʌbe i pusicʼal Faraón yicʼot i piʼʌlob ti eʼtel chaʼan mic pʌsbeñob ñuc tac bʌ i yejtal c pʼʌtʌlel. Mi caj a suben a walobilob yicʼot i yalobilob a walobilob bajcheʼ tsac pʌsʌyob ti tonto jini egiptojob chaʼan ti jini ñuc tac bʌ i yejtal c pʼʌtʌlel chaʼan mi laʼ ñaʼtan joñon Yumʌlon» (Éxodo 10:1, 2). Jiñi israelitajob tsaʼ bʌ i jacʼʌyob tʼan tiʼ subeyob i yalobil chaʼan bajcheʼ cʼamel i pʼʌtʌlel Jehová. I jiñi i yalobilob tsiʼ chaʼ subeyob jaʼel jiñi i yalobilob i cheʼʌch tsaʼ caji i bej melob majlel yicʼotob yambʌ i pʼolbalob. Cheʼ bajcheʼ iliyi, miʼ chʌn cʼajtesʌntel jiñi i pʼʌtʌlel Jehová. Cheʼ lajal jaʼel ili ora, jiñi tatʌlob jiñʌch añoʼ bʌ tiʼ wenta chaʼan miʼ cʌntesañob i yalobil (Deuteronomio 6:4-7; Proverbios 22:6).
(Éxodo 11:7, ITD) Pero maʼanic chuqui mi caj i tumbentelob israelob, mi winic, mi bʌteʼel. Maʼanic mi caj i wis wojiñob tsʼiʼ. Cheʼ jini mi caj laʼ ñaʼtan mach lajalobic mij qʼuel egiptojob cheʼ bajcheʼ israelob. Cheʼ woli yʌl lac Yum.
it-1 895 párr. 7
Éxodo
Jehová tsaʼ mejli i ñuqʼuesan i cʼabaʼ yicʼot i coltan jiñi israelitajob cheʼ bʌ tsiʼ pʌsʌ jiñi ñuc bʌ i pʼʌtʌlel. Cheʼ bʌ yaʼix añob tiʼ yambʌ i junwejlel jiñi chʌchʌc bʌ mar, Moisés yicʼot jiñi israelitajob tsaʼ cajiyob ti cʼay i jiñi Míriam, jiñi xʼaltʼan, tsaʼ caji i jatsʼ jiñi pandereta, i jiñi yambʌ xʼixicob tsaʼ cajiyob ti son yicʼot ti cʼay cheʼ bajcheʼ woliʼ mel Míriam (Éx. 15:1, 20, 21). Jiñi israelitajob mach yaʼix yaʼañob yicʼot jiñi i contrajob. Cheʼ bʌ tsaʼix loqʼuiyob ti Egipto, maʼañix chuqui miʼ mejlel i ticʼlañob, mi juntiquilic wiñic o juncojt añimal, mi juncojticto tsʼiʼ tiʼ wojwoyob (Éx. 11:7). Yaʼ ti éxodo maʼañic miʼ yʌjlel chaʼan jiñi Faraón yicʼot i wiñicob tsaʼ ochiyob yaʼ ti mar i yaʼ tsaʼ jisʌntiyob, pero ti Salmo 136:15 miʼ jamʌ al chaʼan Jehová «tsiʼ choco ochel Faraón yicʼot i soldadojob yaʼ ti ojlil Chʌchʌc bʌ Ñajb».
27 I CHAʼAN JULIO-2 I CHAʼAN AGOSTO
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | ÉXODO 12
«¿Chuqui i sujmlel jiñi Pascua chaʼan jiñi xñoptʼañob?»
(Éxodo 12:5-7, ITD) Yom juncojt tiñʌmeʼ mach bʌ i pʼajomalic. Yom i tat bʌ am bʌ jumpʼejl i jabil, mi tiñʌmeʼ mi chivo. 6 Cʌntanla jinto miʼ tsʼʌctiyel lujumpʼejl tsic ti ili uw. Cheʼ ti ili tsic yom miʼ tsʌnsañob tiñʌmeʼ tac pejtelel israelob muʼ bʌ i tempañob i bʌ. Cheʼ ti icʼajel mi caj i tsʌnsañob. 7 Mi caj i chʼʌmob lamital jini chʼichʼ. Mi caj i boñob chaʼtejc jini chumteʼ tiʼ tiʼ otot yicʼot i tsʼomteʼlel i tiʼ otot tac yaʼ baʼ mi caj i cʼuxob.
w07 1/1 20 párr. 4
«Mi caj laʼ wubin i tijicñʌyel laʼ pusicʼal»
4 Jesús tsaʼ chʌmi cheʼ ti 14 i chaʼan nisán ti jabil 33. Ti jiñi bʌ tsic miʼ mejlel jiñi i qʼuiñilel Pascua muʼ bʌ i mejlel ti jujumpʼejl jab yaʼ ti Israel. Ti jimbʌ qʼuin, jiñi familia tac miʼ cʼuxob juncojt cʼocʼ bʌ tiñʌmeʼ. Ili miʼ cʼajtesʌbeñob i chʼichʼel jiñi tiñʌmeʼ tsaʼ bʌ i colta jiñi ascuñʌloʼ bʌ i yalobilob jiñi israelitajob cheʼ bʌ jiñi ángel tiʼ tsʌnsa jiñi ascuñʌloʼ bʌ i yalobilob jiñi egipciojob cheʼ ti 14 i chaʼan nisán ti jabil 1513 cheʼ maxto tilemic Cristo (Éxodo 12:1-14). Jiñi tiñʌmeʼ muʼ bʌ i cʼuxob ti Pascua i yejtalʌch Jesús, i jiñʌch tsaʼ bʌ i taja ti tʼan jiñi apóstol Pablo: «Come jini lac Tiñʌmeʼ chaʼan Pascua jiñʌch Cristo tsaʼ bʌ ajqʼui ti chʌmel chaʼañonla» (1 Corintios 5:7). Cheʼ bajcheʼ i chʼichʼel jiñi tiñʌmeʼ tsiʼ colta ti wajali jiñi israelitajob, jiñi i chʼichʼel Jesús miʼ coltan cabʌl quixtañujob (Juan 3:16, 36).
(Éxodo 12:12, 13, ITD) Come mi caj c ñumel ti Egipto ti ili acʼʌlel. Mi caj c jatsʼ pejtel jini ascuñʌloʼ bʌ ti Egipto, winicob yicʼot i yʌlacʼob. Mi caj c jisan pejtel jini diosteʼ tac i chaʼan egiptojob. Joñon Yumʌlon. 13 An i cʼʌjñibal jini chʼichʼ chaʼan miʼ tsictesan laʼ wotot tac baʼ chumuletla. Cheʼ mij qʼuel jini chʼichʼ mi caj c ñumel. Maʼanic chuqui mi caj c tumbeñetla mi tsʼitaʼic cheʼ mic jatsʼ jini egiptojob.
mwb18.04 2 recuadro
¿A WUJILIX BA?
Jiñi Pascua maʼañic tsiʼ yoque pʌsʌ chuqui mi caj i mejlel tiʼ Cʼajtesʌntel i chʌmel Jesús, pero añʌch chuqui miʼ mejlel laj cʌn chaʼan jiñi qʼuiñijel. Jiñi apóstol Pablo tsiʼ laja Jesús bajcheʼ tiñʌmeʼ cheʼ bʌ tiʼ yʌlʌ: «Jini lac Tiñʌmeʼ chaʼan Pascua jiñʌch Cristo tsaʼ bʌ ajqʼui ti chʌmel chaʼañonla» (1 Co. 5:7). I chʼichʼel jiñi tiñʌmeʼ tsaʼ bʌ pʌjqʼui ti jiñi puerta tac tsiʼ yʌcʼʌ coltʌntel i jiñi i chʼichʼel Jesús miʼ yʌcʼ coltʌntel (Éx. 12:12, 13). Cheʼ jaʼel, maʼañic miʼ cʼʌsbentel mi juntsʼijtic i bʌquel jiñi tiñʌmeʼ. Jesús maʼañic tsaʼ cʼʌsbenti mi juntsʼijtic i bʌquel, anquese ñʌmʌl ti cʼʌsbentel i bʌquel cheʼ bʌ miʼ tsʌnsʌntel bajcheʼ jiñi (Éx. 12:46; Jn. 19:31-33, 36).
(Éxodo 12:24-27, ITD) Mi caj laʼ chʌn mel Pascua yicʼot laʼ walobilob ti pejtelel ora. 25 Baʼ ora mi laʼ cʼotel ti jini lum muʼ bʌ caj i yʌqʼueñetla lac Yum cheʼ bajcheʼ tsiʼ subeyetla, xucʼul yom mi laʼ chʌn mel Pascua. 26 Cheʼ miʼ cʼajtibeñetla laʼ walobilob: «¿Chuqui i sujmlel Pascua?» mi cheʼob, 27 mi caj laʼ jacʼ: «Jiñʌch i majtan lac Yum muʼ bʌ lac tsʌnsʌben chaʼan Pascua, come lac Yum tsaʼ ñumi ti pam i yotot tac israelob yaʼ ti Egipto cheʼ bʌ tsiʼ tsʌnsa egiptojob. Maʼanic tsiʼ tsʌnsayon lojon». Cheʼ yom mi laʼ subeñob, cheʼen Moisés. Jini israelob tsiʼ lijiyob i bʌ. Tsiʼ chʼujutesayob Dios.
w13 15/12 20 párr. 13, 14
«Jiñʌch jumpʼejl qʼuin yom bʌ mi laʼ ñaʼtan»
13 Jiñi wiʼilix bʌ miʼ yilañob pañimil an chuqui tac ñuc bʌ miʼ caj i cʌñob chaʼan miʼ cʌntesañob ti wiʼil jiñi i yalobilob. Junchajp jiñʌch cheʼ bʌ Jehová miʼ cʌntan i wiñicob. Jiñi xbiʼtalob mi caj i cʌñob chaʼan tiʼ sujm añʌch Dios yicʼot chaʼan cuxulʌch, miʼ chʼʌm ti ñuc i tejclum yicʼot miʼ coltan. Cheʼʌch tiʼ pʌsʌ iliyi cheʼ bʌ tsiʼ colta jiñi ascuñʌloʼ bʌ i yalobil jiñi israelitajob «cheʼ bʌ tsiʼ tsʌnsa egiptojob».
14 Ili ora, jiñi tatʌlob xñoptʼañoʼ bʌ mach xicʼbilobix chaʼan miʼ subeñob i yalobil ti jujumpʼejl jab chaʼan jiñi Pascua. Pero ¿muʼ baʼ pʌsben a walobilob chaʼan Dios jiñʌch muʼ bʌ i coltan i tejclum? ¿Muʼ ba i taj i qʼuelob chaʼan mucʼʌch a ñop jaʼel chaʼan Jehová miʼ bej coltan i wiñicob ili ora? (Sal. 27:11; Is. 12:2). ¿Muʼ ba tsictesʌbeñob a walobilob iliyi ti wen jach bʌ tʼan? Cheʼ bajcheʼ iliyi mi caj i ñumen ñopob ti Jehová.
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Éxodo 12:12, ITD) Come mi caj c ñumel ti Egipto ti ili acʼʌlel. Mi caj c jatsʼ pejtel jini ascuñʌloʼ bʌ ti Egipto, winicob yicʼot i yʌlacʼob. Mi caj c jisan pejtel jini diosteʼ tac i chaʼan egiptojob. Joñon Yumʌlon.
it-2 601 párr. 5
Pascua
Jiñi diez wocol tsaʼ bʌ cʼoti tiʼ tojlel Egipto tsiʼ pʌsʌ chaʼan jiñi i diosob maʼañobic i pʼʌtʌlel, pero jiñi cojix bʌ wocol baqui tsaʼ chʌmi jiñi ascuñʌl bʌ i yalobilob jiñi egipciojob tsiʼ jamʌ pʌsʌ chaʼan cheʼʌchi (Éx. 12:12). Jiñi i tat tiñʌmeʼ jiñʌch chʼujul bʌ añimal i chaʼan jiñi dios Ra, cheʼ bʌ tsaʼ caji i cʼʌmbeñob jiñi i chʼichʼel chaʼan miʼ bombeñob i tiʼ i yotot jumpʼejlʌch pʼajoñel tiʼ tojlel jiñi egipciojob. Chʼujul miʼ qʼuelob jaʼel jiñi i tat wacax, jin chaʼan cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi jiñi ascuñʌl bʌ i yalobil jiñi egipciojob tsiʼ yʌcʼʌ ti quisin jiñi dios Osiris. Jiñi Faraón tsaʼ chʼujutesʌnti bajcheʼ i yalobil jiñi dios Ra, pero cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi jiñi i yalobil faraón tsaʼ tsictiyi chaʼan maʼañic i pʼʌtʌlel jiñi dios Ra mi jiñicto Faraón.
(Éxodo 12:14-16, ITD) Jiñʌch jumpʼejl qʼuin yom bʌ mi laʼ ñaʼtan. Yom mi laʼ chʌn mel ili qʼuin chaʼan c ñaʼtʌntel yicʼot laʼ walobilob yicʼot pejtelel laʼ pʼolbal muʼ bʌ caj i tilelob. Yom mi laʼ chʌn ñaʼtan ili qʼuin ti pejtelel ora. 15 Wucpʼejl qʼuin mi caj laʼ cʼux waj mach bʌ anic i levadurajlel. Cheʼ tiʼ tejchibal jini qʼuiñijel mach yomic miʼ tajtʌl mi tsʼitaʼic levadura ti laʼ wotot. Mi an majqui miʼ cʼux levadura cheʼ woli jini qʼuiñijel mach mejlic i yajñel yicʼot c winicob ti Israel muʼ bʌ i tempañob i bʌ. 16 Ti ñaxan bʌ qʼuin chʼujul mi caj j qʼueletla cheʼ mi laʼ tempan laʼ bʌ. Cheʼ jaʼel ti wucpʼejlel qʼuin chʼujul mi caj j qʼueletla cheʼ mi laʼ tempan laʼ bʌ. Mach yomic mi laʼ chaʼlen eʼtel ti ili qʼuin. Pero mi mejlel laʼ chajpan jini yom bʌ mi laʼ cʼux.
it-1 548
Tempa bʌ
Junchajp yʌñʌl bʌ miʼ mejlel ti ili chʼujul bʌ tempa bʌ jiñʌch cheʼ maʼañic miʼ mejlel jumpʼejl eʼtel muʼ bʌ i ñusan ti pʼis i mandar Dios. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ tiʼ yorajlel jiñi qʼuiñijel chaʼan caxlan waj mach bʌ añic i levadurajlel, ti jiñi ñaxam bʌ qʼuin yicʼot cheʼ ti sábado miʼ mejlel chʼujul tac bʌ tempa bʌ. Jin chaʼan Jehová tsiʼ yʌcʼʌ ili mandar: «Mach yomic mi laʼ chaʼlen eʼtel ti ili qʼuin. Pero mi mejlel laʼ chajpan jini yom bʌ mi laʼ cʼux» (Éx. 12:15, 16). Ti jiñi chʼujul bʌ tempa bʌ, jiñi motomajob miʼ tsʌnsʌbeñob jiñi majtañʌl i chaʼan bʌ Jehová, jiñi maʼañic miʼ ñusan ti pʼis jiñi mandar muʼ bʌ i yʌl chaʼan mach yomic miʼ chaʼleñob eʼtel (Lv. 23:37, 38). Ti jiñi bʌ ora mach chaʼan jach miʼ toʼol ñusañob qʼuin jiñi quixtañujob, jiñʌch jumpʼejl qʼuin chaʼan miʼ chʼujutesañob Dios. Cheʼ ti sábado jiñi tejclum miʼ tempañob i bʌ chaʼan miʼ comol chʼujutesañob Jehová yicʼot miʼ chʼʌmob i cʌntesʌntel. Miʼ tajob i wenlel cheʼ bʌ miʼ yubiñob i pejcʌntel yicʼot cheʼ bʌ miʼ tsictesʌbentelob jiñi i Tʼan Dios, cheʼ bajcheʼ miʼ mejlel ti sinagoga ti wajali (Hch. 15:21). Anquese jiñi quixtañujob maʼañic miʼ melob tʌtsʼ bʌ eʼtel cheʼ ti sábado yicʼot ti jiñi chʼujul tac bʌ tempa bʌ, muʼ bʌ i ñumen aqʼueñob i yorajlel jiñʌch jiñi oración yicʼot miʼ wen ñaʼtañob jiñi tsaʼ bʌ i mele chuqui tac an yicʼot chuqui ñaʼtʌbil bʌ i chaʼan.