Ithuemacany
1. Drei Lae Babulona Atraqatr?
Hnauëne laka, qaja jë së ka hape, ame “Babulona Atraqatr” ke, ene la hmi ka thoi? (Hna Amaman 17:5) Hane hi la köni mekune ka sa la hnying:
Ase hë ketr la fene hnengödrai hnene la itre mekuna i angeic. Öni Tusi Hmitrötr, Babulona Atraqatr a lapa hune la “nöjei atr, me nöjei nöj, me nöjei qene hlapa.” Ketre, angeic fe a “musi kowe la itre joxu ne fen.”—Hna Amaman 17:15, 18.
Tha politik kö me itre ka salem. Ke ame ngöne la ijine troa apatrenyi Babulona Atraqatr, tro pe kö a mel la itre “joxu ne fen” me itre “ka salem.”—Hna Amaman 18:9, 15.
Itre huliwa i angeic a ahmahmanyi Akötresie. Tusi Hmitrötr a hë angeic ka hape, “föe ne gojeny” pine laka, hnei angeic hna ce xöle memine la itre musi ne fen matre kapa qaathene itre ej, la itre trenge mani ka tru, me itre xaa ewekë ju kö. (Hna Amaman 17:1, 2) Ketre, angeic a amenune la nöjei atr ngöne la fene hnengödrai. Nge, tru mina fe la itre atr hnei angeic hna humuth.—Hna Amaman 18:23, 24.
2. Eu La Tro La Mesia a Mama?
Öni Tusi Hmitrötr, tro la Mesia a mama thupene la 69 lao wiik.—E jë la Daniela 9:25.
Eu la kola nyiqane la 69 lao wiik? Hna nyiqane lo 455 M.P.K. ngöne lo ijine kola traqa hnei Nehemia Gavena e Ierusalema matre “xupe hmaca la traon.”—Daniela 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.
Troa e tune kaa la 69 lao wiik? Kola qaja ngöne la itre xaa hna perofetane hnei Tusi Hmitrötr ka hape, ame la ca drai, ke ca macatre. (Numera 14:34; Ezekiela 4:6) Celë hi matre ame la ca wiik, ke 7 lao macatre. Haawe, ame hi lo lai 69 lao wiik ke, 483 lao macatre (69 x 7).
Eu la kola nyipune la 69 lao wiik? Ame la easa e la 483 lao macatre qane lo 455 M.P.K. easa traqa kowe la macatre 29 M.K.a Kolo hi lo ijine kola bapataiso Iesu me ië nyidrë troa Mesia!—Luka 3:1, 2, 21, 22.
3. Aqane Huliwane La Madra
Hetrenyi la itre techniques médicales göi troa huliwane la madra. Ame la itre xan, ke, tha hna kapa kö hnene la itre keresiano. Tune la troa hamë madra, maine tro pena xomi madra me pane amë acon qëmekene troa xöji së.—Deuteronomi 15:23.
Ame pe, ijije hi tro la keresiano a kapa la itre xaa aqane troa huliwane la madra. Tune la troa xomi madra (prise de sang), maine dializ, maine hémodilution, maine troa wasine la madra hnei masin (récupération du sang épanché), me ami coeur-poumon artificiel. Ngo qanyine kö la keresiano troa iëne la aqane troa huliwane la madra i angeic, ngöne la kola troa xöji angeic, maine ngöne la kola kuci examen médical, maine ngöne la kola kapa la ketre aqane nyinyine la mec. Tha ceitu kö la aqane huliwane la itre droketre la itre techniques e caha. Celë hi matre qëmekene tro la keresiano a kapa la ketre technique médicale, loi e tro angeic a pane atre hnyawa la aqane troa huliwane elanyi la madra i angeic. Haawe, isa hnyinge jë ka hape:
Maine hna anenine la madrang e trön nge hetre hnepe traeme hna tha pane neni, hapeu, ka loi kö lai kowe la mekuthetheung e tro hmaca ni a kapa la madra cili, nge tha hna pane ‘nenge kö a tro kuhu hnadro’?—Deuteronomi 12:23, 24.
Nge tune kaa e troa xome la madrang, me wasin, me hamë ni hmaca? Tro kö a huliwa la mekuthetheung hna inine hnei Tusi Hmitrötr? Maine tro pena la mekuthetheung a kapa la technique cili?
4. Mekuna i Tusi Hmitrötr Göi Isa Lapa
Tha mekuna i Tusi Hmitrötre kö troa isa lapa la lue trefën. Ngo maine tro nyidro a isa lapa, tha tro kö la ketre e nyidro a faipoipo hmaca. (1 Korinito 7:10, 11) Ame itre xaa ijin, hna hane fe isa lapa la itre xaa keresiano.
Tha eatrëne kö la hnëqa e hnine la fami: Pëkö tingeting e hnine la fami, pine laka xele kö la trahmanyi ma huliwa.—1 Timoteo 5:8.
Kola isi hnei lue trefën: Kola isi, uti hë la kola eatr hnei ketre. Loi e tro lai hna lep a mekune la mele i angeic.—Galatia 5:19-21.
Kola angazone la imelekeu ne la keresiano me Iehova: Itre ewekë hna kuca hnene la trahmanyi maine föe, matre tha tro hmaca kö la ketre e nyidro a nyihlue i Iehova.—Itre Huliwa 5:29.
5. Troa Xomi Mekune Tune Kaa Koi Itre Feet?
Ame la itre keresiano ke, tha angatre kö a sine la itre feet hna tha kapa hnei Iehova. Ngo hetrenyi la itre xaa feet laka, isa qanyi së kö iëne troa sine maine tha sine pena, thenge la mekuthetheu së hna inine hnei Tusi Hmitrötr. Hane hi cahu itre xaa ceitun:
E qaja ju koi epun hnei ketre atr ka hape: “Bonnes fêtes!” Ijije hi tro epuni a sa koi angeic ka hape: “Oleti!” Maine kola pi atre hnene lai atr la kepine matre tha epuni kö a sine la itre feet, qejepengöne jë koi angeic.
Föi epuni a hë epun matre tro epuni a pane ce xen memine la itre atrene la fami epun ngöne la ketre ijine feet. Maine ka loi kowe la mekuthetheu i epun, ijije hi tro epuni a qejepengöne kowe la föi epun ka hape, e troa kuca ngöne la ijine cili la ketre hna majemine kuca hnei fen, tha tro kö epuni a hane sin.
Maine tro la maseta i epuni a hamë ahnahna ngöne la itre feet ne pune macatre. Tro kö epuni a kapa? Qanyi epuni kö! Maine tro epuni a kapa lai ahnahna, tro kö la maseta i epun a mekune ka hape, epuni a hane atrune lai feet? Nge maine jë, nyidrëti a hamëne lai ahnahna ke, ka lolo la hnei epuni hna huliwa.
Ame ngöne la ketre ijine feet, kola hamë ahnahna koi epun hnene la ketre atr. Matre öni angeic koi epun: “Atre hi ni ka hape, tha ka sine kö eö la feete celë, ngo hane hi la kado i eö qaatheng.” Ma ame jë la angeic a ujë tun ke, ka lolo la thiina i angeic. Maine pena, angeic a pane tupath la lapaune i epun. Thupene la hnei epuni hna pane mekune hnyawa la lue ewekë cili, tro epuni a iëne ka hape, tro kö epuni a kapa maine tha kapa pena. Ame ngöne la nöjei mekune hne së hna troa xom, loi e tro palahi a wië la mekuthetheu së, nge tro palahi sa amadrinë Iehova.—Itre Huliwa 23:1.
6. Itre Mec Ka Ixötrekeu
Maine ka tru la ihnimi së koi itre xan, tro së lai a thupëne matre tha tro kö a ixötrekeu la meci së. Ka nyipici lai ngöne la easë wezipo, ngo ka nyipici fe ngöne la easë mekun ka hape, hna tithi së hnene la ketre mec ka ixötrekeu. Easë hi lai a drengethenge la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr ka hape: “Qa i eö troa hnime la atre lapa easenyi eö, tui eö hi.”—Roma 13:8-10.
Tune kaa la aqane troa trongëne la wathebo cili? Tha tro kö la atr hna tithe hnei mec ka ixötrekeu a ihaluth me ketre, me ibozu ngöne itrasitr. Ketre, tha tro kö angeic a elëhni, e tha hna hë angeic kö hnene la ketre fami. Qëmekene troa xomi bapataiso, nyipiewekë tro angeic a qaja la pengöi angeic kowe la kordinatör ne la lapa ne la itre qatre thup. E cili, tro hë angatr a kuca la ka ijij matre tha tro kö a xötre la meci angeic kowe la itre xaa ka troa xomi bapataiso. Maine ajane la ketre trejin hna tith ekö hnene la ketre mec ka ixötrekeu troa iatre me ketre, loi e tro angeic a pane xomi madra (test de dépistage). Aqane tro angeic hi lai a amamane ka hape, ‘tha angeic kö a thele la loi koi angeic hmekuj, ngo koi itre xane fe.’—Filipi 2:4.
7. Aqane Troa Nyinyine La Itre Jol Koi Salem Me Iutisai
Maine easë a huliwa me ketre atr maine ketre keresiano pena, loi e tro sa sija ngöne pepa la aqane trongen la mani, matre tha tro kö a traqa koi jol. (Ieremia 32:9-12) Ijije fe hi troa traqa kowe la itre keresiano, la itre neköi jol göi mani maine itre xaa ewekë ju kö. E cili, loi e troa canga nyinyine lai jol me iloi, nge tha tro kö a atre hnei itre xan.
Nge nemene la nyine troa kuca, e traqa ju sili trengathoi ketre maine huliwa qenatrekënö pena? (E jë la Mataio 18:15-17.) Hnei Iesu hna qaja la köni ewekë nyine troa kuca:
Loi e tro nyidroti a ce ithanatan lai jol.—Goeëne ju lai xötre 15.
Maine jole kö, sipo ixatua jë kowe la cas maine lue keresiano ka macaj ne la ekalesia.—Goeëne ju lai xötre 16.
Nge maine jole palahi, ame hë cili, tro jë kowe la itre qatre thup.—Goeëne ju lai xötre 17.
Maine hetre jol ka eje the së memine la ketre trejin, tha nyipiewekë kö troa iutisai, ke tro lai a adrone la ëje i Iehova memine la ekalesia. (1 Korinito 6:1-8) Ngo ame kö la itre xaa jol tune la seihnacil, me ithepe nekönatr, me pension alimentaire, me indemnité d’assurance, me faillite maine testament, ke loi e troa tro fë koi hna kootr. Maine tro la ketre keresiano a tro fë koi mus la ketre jol cememine la tingeting, ke tha angeic kö lai a ena la itre eamo qa hnine la Tusi Hmitrötr.
Ame la keresiano ka qajaqaja koi polis la ketre atr ka ihumuth, maine ka ilep, maine ka atrekënö, maine ka qanangazone la itre nekönatr me itre ka tru, tha angeic kö lai a ena la wathebo i Iehova.
a Qane lo 455 M.P.K. koi macatre 1 M.P.K. ke, traqa koi 454 lao macatre. Qane lo macatre 1 M.P.K. uti hë lo macatre 1 M.K. ke traqa koi ca macatre. (Pëkö macatre zéro.) Nge qane lo macatre 1 M.K. koi macatre 29 M.K. ke traqa koi 28 lao macatre. Haawe, e tro sa ce e asë lai ke, traqa koi 483 lao macatre.