ALIEN

Troa atreine ce ithanata hnei keme me thin me kuku, e hnei angatr hna ce ithawakeune hnyawa la itre mekun, me ifekeune la itre aliene hni angatr.

ENYIPIEWEKËN

Tro kö a jole catr la kola ce ithanata memine la nekö i epun, ngöne la nyën a thöth. Önine la ketre itus (Breaking the Code), “E co petre kö la nekönatr, pëkö mekun hnei nyën hna juetrën, kola qaja asë koi keme me thin. Ngo, ame hë la nyën a nyiqaane tru trootro, tha fe hmaca kö nyëne la itre mekune i nyën, matre tha mama ha koi nyidro la itre aliene hni nyën.” Ngacama tha ajane hë la nekönatr troa ithanata, ngo ame pe, ijine tro hi lai a ce ithanata me nyën!

NYINE TRO EPUNI A KUCA

Thele jë la ijine ka loi koi nyën. Ithanata jë me nyën, ngacama hnenyipajidri ju hë.

“Maine jë, tro epuni a qaja ka hape, ‘Eö a pi ithanata la jidr? Pëkö hna lai!’ Ngo, nyine eetre pin, la nekönatr a fe koi epuni la hni nyën? Tha celë kö la hna thel hnene la itre keme me thin”​—Lisa.

“Ka canga meköle ni e hej, ngo ame la itre neköng, angatr a pi porotrik e hnenyipajidr.”​—Herbert.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “The tro kö kete a thele la loi i angeice kö, loi pe la loi i kete ate kö.”​—1 Korinito 10:24.

Drei nyëne hnyawa ju. Önine la ketre kem: “Ame ngöne la itre xaa ijin, kola ithanata koi ni hnene la itre neköng, ngo thaa seme sinee nyudreni kö hneng. Ame la mekunang ka hape, thaa öhne kö nyudren, ngo atre hnyawa hi nyudren!”

Maine kola ajolë epuni hnene la tele, maine mobilisi pena, apine ju. Drenge hnyawa ju la hna qaja hnene la nekö i epun, ngacama ame koi epun, tha ka nyipiewekë kö.

“Loi e tro sa amamane kowe la nekö së laka, ka nyipiewekë la mekuna i nyën. Maine tha nyipiewekëne kö së la mekuna i nyën, tro pë hë nyëne lai a lapa fë mekun, maine thele ixatua thene la itre xa atr.”​—Maranda.

“Maine thaa ka meköti kö la mekune hna qaja hnene la nekö i epun, the canga wesitre kö.”​—Anthony.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Wange hnyawa nyipunie la aqane deng.”​—Luka 8:18.

Thele ijine jë troa ce ithanata me nyën. Ame itre xa ijin, ka hmaloi kowe la nekönatr troa ithanata, e tha kolo kö a lapa iqëmekekeu memine la keme me thin.

“Eahuni a porotrike hnyawa la kola ce ti loto. Ka hetre thangane catre kö la tro ni a lapa ezi nyën me porotrik hune la troa iqëmekekeu.”​—Nicole.

Ka lolo e troa ithanata ngöne la ijine kola ce xen.

“Ame la eahuni a ce xeni e hej, eahuni a isa qaja la itre ewekë ka traqa ngöne la drai, ka loi maine ka ngazo. Celë hi aqane acatrene la casi hun. Nge tha sihngödri kö koi huni laka, hetre ka tro palahi a xatua huni ngöne la itre jol.”​—Robin.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Loi e tro nöjei ate asëjëihë a canga deng, me hnöthe troa ewekë.”​—Iakobo 1:19.

ALIEN

Ame la kola ihaji, tre, kola hape, troa amekötine la jë ne la nekönatr, maine ini nyëne pena. Ame itre xa ijin, kolo fe a qaja la troa nango wenë amekötine la thiina ne la nekönatr, la nyën a huliwa menu. Easa hajin, maine hamën kowe la nekönatr la itre trepene meköt, matre tro palahi nyën a atreine axecië mekune hnyawa.

ENYIPIEWEKËN

Ame ngöne la itre macatre ka ase hë, alanyimu la itre keme me thin ka mekun laka, tha tro kö a hajin la nekönatr wanga tro nyën a mekune ka hape, ka pë hnënyöngöne nyën. Ngo, ame la keme me thin ka inamacan tre, nyidroti a athip la itre wathebo ka tha jole kö koi nyën troa trongën, me xatua nyën troa xötrethenge itre ej.

“Nyipiewekë tro la keme me thin a ami ifego thatraqane la nekönatr, matre troa xatua nyëne elanyi ngöne la nyën a tru. Ngo, e pëkö ifego, ceitune hi la nekönatr memine la ketre he ka pë iujin laka, tro pala kö nyën a luzi elany.”—Pamela.

NYINE TRO EPUNI A KUCA

Troa eatrëne la hna qaja. Maine tha trongëne kö la nekönatr la itre wathebo hnei epuni hna athip, canga ameköti nyëne jë. Ngo, e ka lolo la thiina i nyën, qaja aloinyi nyëne jë.

“Kolo palahi a tha idrei la itre atr enehila. Celë hi matre, ame la kola drengethenge hnene la itre neköng, eni a qaja aloinyi nyudren. Maine tro palahi sa qaja aloinyi nyudren ke, troa hmaloi koi nyudreni elanyi troa kapa la ihaji.”—Christine.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Ame la hna trane hnei ate, celë hi hnei angeice hna tro ha menuën.”​—Galatia 6:7.

The sasaithi tulu kö. Loi e troa hamëne la ihaji ka ihmeku memine la macatre ne la nekönatr, me atreine troa trotrohnin, memine fe la etrune la ngazo hnei nyën hna kuca. Troa hetre thangane la ihaji, e ka ihmeku hi memine la ngazo hna kuca. Maine tha trongëne kö la nekönatr la itre wathebo göi mobilis, loi e troa xom qaathei nyën la mobilis, maine tuluthe hi la aqane huliwane ej koi hnepe ijine hi. Nge, the nue trenge elëhni kö kowe la nekönatr, ngo tha tru pe la ngazo hnei nyën hna kuca.

“Hnenge hna pane thel troa atre ka hape, hnei nyëne jë kö hna thë troa tha idrei, maine thatre kö nyën. Isapengöne kö la nekönatr ka majemine kuca la ketre ngazo, nge loi e troa canga wenë amekötin, memine la nekönatr ka tria, nge loi e tro hi a hmekë nyën.”—Wendell.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “The aielëhnine kö la ite nekö i nyipunie, wanga [kucakuca pi] angat.”​—Kolose 3:21.

Loi e hetre ihnim. E hna nyitrepene la ihaji hnei ihnim, tro ha hmaloi kowe la nekönatr troa kapa me trongëne la ihaji keme me thin.

“Ame la kola tria hnene la neköng, eni hi a qaja koi nyën laka, ka tru koi ni lo aqane axecië mekune i nyën ekö. Nge, e tro palahi nyio a ihaji me xatua nyën, tha tro kö a qaja angazo nyën.”—Daniel.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Ihnimi la ate xome ahoeane me ka menyik.”​—1 Korinito 13:4.

ALIEN

Ame la itre trepene mel tre, kola qaja la itre trepene meköt hne së hna melëne ngöne la mele së. Epuni kö a nyipici ngöne la nöjei götrane la mele i epun? Tha sihngödri kö laka, aja i epun troa hane inin la itre trepene meköt cili kowe la itre nekö i epun.

Kolo fe a qaja la itre trepene meköt göi loi me ngazo. Ame la atr ka hetreny, me ka xötrethenge hnyawa la itre trepene meköt cili tre, ketre atr ka catre huliwa, me ka thiina ka meköt, nge ka wangatrun la itre xa atr. Celë hi itre thiina lai ka nyipiewekë catre kowe la nekönatr, ngöne la nyën a thöth.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Ininejë la nekönate thenge la jë i nyën ; nge e qatë hë tha tro kö nyën’ a jea qa ngön.”​—Ite Edomë 22:6.

ENYIPIEWEKËN

Kola tru trootro la itre jia ne huliwa ka hnyipixe, matre nyipiewekë troa hetre trepene mel. Öni Karyn: “E nöjei drai, kola mama la itre ewekë ka ngazo ngöne la itre mobilis. Ame itre xa ijin, easë hi a lapa ezi angatr, nge angatr a goeëne la itre iatr ka ngazo!”

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Ite ka tru . . . [la] angete majemine huliwane la hni troa wangate hmekune la loi me ngazo.”​—Heberu 5:14.

Troa hetre trepene meköt göi loi me ngazo. Kola qaja la itre thiina ka lolo, tune la troa atreine olen me sipon, me wangatrune la itre atr. Kola patre trootro la thiina cili ke, ame kowe la itre atr enehila, ka tru koi angatr la itre ordinatör me itre mo ka hnyipixe, nge co pë hë la itre atr.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Ame la hnei nyipunie hna ajane ite ate troa kuca koi nyipunie, kuca tune jë lai koi angat.”​—Luka 6:31.

NYINE TRO EPUNI A KUCA

Amamane jë la itre trepene mel. Önine la itre ka inamacan ka hape, tro la itre thöth a thipëne la kuci ngazo, e hna thuemacanyi nyudreni hnyawa laka, ka ngazo la aqane ujë cili.

IXATUA: Xome jë la ketre ewekë ka traqa ngöne la nöj matre troa ce ithanatan memine la nekö i epun la itre trepene mel. Maine kola qaja ngöne la itre nuvel laka, hetre ihumuth, qaja jë ka hape: “Öhne hi hmunë la aqane imethinë ne la itre atr enehila! Ame koi hmunë, hnauëne laka, itre atr a ujë tune la?”

“Ka jole catr kowe la nekönatr troa wangatrehmekune la loi me ngazo, e tha atrepengöne kö nyën la lue ewekë cili.”​—Brandon.

Inine jë la itre trepene meköt göi loi me ngazo. Nyipici laka, tha ka jole kö troa inine la nekönatr tro nyën a qaja ka hape, “eni a sipon” maine “oleti” maine troa metrötrëne la itre xan. Ngo, önine la ketre itus (Parenting Without Borders): “Loi e tro nyën a trotrohnine laka, ketre atrene fe nyëne la ketre hnepe lapa, me uma ne ini, me ketre lapa. Ame e cili, tro hë nyën a kuca la itre huliwa ka loi thatraqane la itre atr asë, ngo tha thatraqai nyëne casi kö.”

IXATUA: Thue jolene jë la nekö i epun, matre tro nyën a trotrohnine la enyipiewekëne troa ixatua.

“Maine tro la nekönatr a majemine huliwa, tha tro kö nyën a sesëkötr elanyi ngöne la nyëne ha mele cas. Tro ha hmaloi koi nyëne troa xome la itre xa hnëqa ke, majemine hë nyën qaane lo kola co.”​—Tara.

ALIEN

Keme me thin a amamai tulu ngöne la nyidroti a mel thenge la itre ini hnei nyidroti hna hamën. Tune kaa e hetre ka fenifeni qëhnelö, nge xele kö epuni ma ithanata memin. Matre epuni a qaja kowe la nekö i epun ka hape, “Qaja jë ka hape, patre kö ni!” Hapeu, tro kö nyëne lai a qaja palahi la nyipici elany?

“Maine tha hna pane kuca kö hnei keme me thine la hnei nyidroti hna qaja ke, tha tro jë kö la nekönatr a trongën. Ame asë hi la hnei keme me thin hna qaja me kuca tre, hna kuca fe hi hnene la itre nekönatr. Nge, ame la kola isa tro la ini hne së hna hamën memine la itre huliwa së, haawe, tro kö nyudreni lai a qaja koi së.”​—David.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Eö a cainöje, ka hape, The ënö kö, hape u, ënö kö eö?”​—Roma 2:21.

ENYIPIEWEKËN

Keme me thin la hna pane nyitipune hnene la itre nekönatr, me itre thöth, nge pine pë hë la itre xa atr, tune la itre sinee i nyudren. Celë hi matre, epuni hi lai ka ijij troa xatua nyudren troa xötrëne la gojenyi ka loi. Ngo, tro nyudreni a traqa kow, e hnei epuni hna pane trongën la ini hnei epuni hna hamën.

“Tro së a anyimua qaja la ketre ewekë kowe la nekö së, nge thatre kö së ka hape, drenge hi nyën. Ngo, e tha trongëne kö së la ini hne së hna hamën, canga drenge hi nyën, nge nyëne hi lai a amexej. Itre nekönatr a goeën asë la hne së hna kuca, uti fë hë ngöne la itre ijine thatre kö së.”​—Nicole.

TREPENE MEKÖT NE LA TUSI HMITRÖTR: “Ame la inamacane qa koho, te . . . [ka] pë thoi ngön.”​—Iakobo 3:17.

NYINE TRO EPUNI A KUCA

Wange jë la itre trepene mele i epun. Nemene la itre hnenge hna goeën? Nemene la aqane ujëng kowe la föeng, me haa neköng? Tune kaa la itre sineeng? Eni kö a meku itre xan? Eni kö a ajan tro la neköng a tui eni elany?

“Tha tro kö ni me föeng a upe la itre nekö i nyio troa trongëne itre trepene meköt, nge tha hnei nyio pe hna trongën.”​—Christine.

Qeje menu jë pine la itre ngazo hnei epuni hna kuca. Atre fe hi la itre nekö i epun laka, tha ka pexeje kö epun. Ame la epuni a qeje menu kowe la föi epun, memine la nekö i epun tre, epuni hi lai a amamane koi angatr la aqane nyipici me hni ka ipië.

“Nyipiewekë kowe la nekö së troa drei së e qaja amamane la itre tria së, me qeje menu. Ngo, e tha hne së kö hna ujë tune lai, ame koi nyudren, tha ka ngazo kö e troa juetrën la itre ngazo i nyudren.”​—Robin.