Furu ye kanutigi Ala ka nilifɛn ye

1, 2. a) N’an tagara furusiri dɔ la, an ka teli k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la ani mun na do? b) An bena ɲiningali jumanw lo lajɛ kalansen nin na?

YALA a ka di i ye ka taga furusiri la wa? Furusiri ka di mɔgɔ caaman ye sabu o ye ninsɔndiyako ye. O loon na, furuɲɔgɔnmaw b’u ka fani ɲanaman ɲanamanw don. Min yɛrɛ filɛ ka di, o ye u ɲɛdaw manamanatɔ ye ninsɔndiya fɛ! O loon nin na, yɛlɛmisɛnw b’u daa la ani u jigi b’a la ko koow bɛɛ bena ɲɛ u fɛ u ka furu kɔnɔ.

² Nka, an ka kan ka sɔn a ma ko mɔgɔ caaman tɛ furu jati sɔbɛko ye tugun bi. Hali n’an b’a fɛ kɔɲɔcɛ ni kɔɲɔmuso ka furu ka sabati, tuma dɔw la an b’an yɛrɛ ɲininga ko: ‘Yala hɛɛrɛ bena sɔrɔ furu nin kɔnɔ wa? Yala a bena kɛ furututuko ye wa?’ O be bɔ cɛɛ n’a muso yɛrɛ lo la: Ala be ladili min di furu koo la, yala u bena u janto o la ani k’a sira tagama wa? (Talenw 3:5, 6). U ka kan k’o lo kɛ walisa ka to Ala ka kanuya la. An k’a filɛ Bibulu be ɲiningali naani nunu jaabi cogo min na: Furu kuun ye mun lo ye? N’i b’a fɛ ka furu, i bena jɔn lo sugandi ka kɛ i furuɲɔgɔn ye? I be se k’i yɛrɛ labɛn furu kama cogo di? Ani, mun lo be se ka furuɲɔgɔnmaw dɛmɛ u ka to hɛɛrɛ la?

FURU KUUN YE MUN LO YE?

3. Mun na hakilitigiyako tɛ ka furu ni kuun bɛrɛ t’a la?

³ Dɔw b’a miiri ko mɔgɔ tɛ se ka hɛɛrɛ sɔrɔ n’i ma furu, ko i ka ɲɛnamaya tɛ se k’i wasa ani k’i ninsɔndiya n’i ma furuɲɔgɔn sɔrɔ. O kɔni tɛ tiɲɛn ye fewu! Yesu tun ye cɛgwana ye ani a y’a fɔ ko furubaliya ye nilifɛn ye. A ye mɔgɔw jija ko min be se ka sɔn furubaliya ma, o ka sɔn a ma (Matiyo 19:11, 12). Ciden Pol fana y’a yira ko nafa be furubaliya la (1 Korɛntikaw 7:32-35). Nka, Yesu ni Pol ma furubaliya koo kɛ waajibiko ye. K’a fɔ ko “a daganin te ka furu,” o ye “jinaw ka kalan” lo ye tiɲɛn na (1 Timote 4:1-3). O bɛɛ n’a ta, minw b’a fɛ ka Jehova sago kɛ ni miiriya kelen ye, furubaliya nafa ka ca olu fɛ. Hakilitigiyako tɛ ka furu ni kuun bɛrɛ t’a la, i n’a fɔ ka tugu mɔgɔw darakan kɔ dɔrɔn.

4. Mun na deenw be lamɔ cogo fisaman na furu ɲuman lo kɔnɔ?

⁴ Faan wɛrɛ fɛ, yala kuun bɛrɛ b’a la ka furu wa? Ɔnhɔn, kuun b’a la. Furu fana ye kanutigi Ala ka nilifɛn dɔ ye (Zɛnɛsi 2:18). O kama nafa dɔw b’a la ani a be se ka kɛ hɛɛrɛ sababu ye mɔgɔ fɛ. Ɲɛyirali fɛ, deenw be lamɔ cogo fisaman na furu ɲuman lo kɔnɔ. U mako be min na, o ye gwa hɛɛrɛman lo ye. U mako b’a la fana u bangebagaw k’u lamɔ, k’u kanu, k’u kolo ani k’u ladi (Zaburuw 127:3; Efɛzikaw 6:1-4). Nka, deen wolo dɔrɔn tɛ furu kuun ye.

5, 6. a) Waajulikɛla 4:9-12 ka fɔta la, teriya sɔbɛ nafa dɔw ye mun lo ye? b) Mun lo be se k’a to furu be kɛ i n’a fɔ jurukisɛ saba melekenin ɲɔgɔn na?

⁵ Kalansen nin basiginin be bibulusen min kan, an k’o lajɛ ani vɛrise wɛrɛ minw kɔnna o ɲɛ: “Mɔgɔ fila ka fisa ni mɔgɔ kelen ye, k’a masɔrɔ u bɛ tɔnɔ ɲuman sɔrɔ u ka baara la. Ni u la kelen binna, dɔ bɛ se ka a lawuli. Nka ni mɔgɔ kelen binna, o ye bɔnɛ ye sabu mɔgɔ si tɛ yen k’a lawuli. O cogo la ni mɔgɔ fila bɛ da ɲɔgɔn kɛrɛ fɛ, u fila bɛ nɛnɛ bɔ ɲɔgɔn na, nka min kelen don, o bɛ se ka nɛnɛ bɔ a yɛrɛ fari la cogo di? Ni binkannikɛla binna mɔgɔ fila kan, olu bɛ ɲɔgɔn dɛmɛ nka mɔgɔ kelen tɛ se. Jurukisɛ saba melekelen ɲɔgɔn na, o tigɛ man di.”—Waajulikɛla 4:9-12, ABM.

⁶ Bibulusen nunu kɔrɔ jɔnjɔn ɲɛsinna teriya nafa lo ma. Tiɲɛn lo, teriya fisaman be kɛ furu lo kɔnɔ. I ko vɛrise nunu b’a yira cogo min na, cɛɛ n’a muso ka teriya sɔbɛ be se k’a to u be ɲɔgɔn dɛmɛ ka ɲɔgɔn dusu saalo ani ka ɲɔgɔn tanga. Furu be barika sɔrɔ kosɔbɛ ni mɔgɔ wɛrɛ niin be furucɛ ni furumuso ka jɛnɲɔgɔnya koo la. Vɛrise nunu b’a yira ko jurukisɛ fila be se ka tigɛ nɔgɔman na. Nka, jurukisɛ saba melekenin ɲɔgɔn na, ale tigɛ ka gwɛlɛ kosɔbɛ. Ni cɛɛ n’a muso b’a ɲini fɔlɔ k’u yɛrɛ koo diya Jehova ye, o la u ka furu be kɛ i n’a fɔ jurukisɛ saba melekenin ɲɔgɔn na. U ka furu be barika sɔrɔ kosɔbɛ sabu mɔgɔ min niin b’a la, o ye Jehova lo ye.

7, 8. a) Cɛnimusoko nege be kerecɛn furubali minw tɔɔrɔla, ciden Pol ye ladili juman di u ma? b) Bibulu b’an dɛmɛ ka tiɲɛnko juman lɔn furuko ta fan fɛ?

⁷ Ka fara o kan, a daganin lo ka cɛnimusoko nege wasa furu dɔrɔn lo kɔnɔ. Furu dɔrɔn lo kɔnɔ cɛnimusoko be se ka jati ninsɔndiya sababu ye tiɲɛn na (Talenw 5:18). Wagati dɔ mana se kanbelew ni sunguruw fɛ, cɛnimusoko nege b’a daminɛ ka gwan u la. Hali n’u tɛmɛna o wagati kan, cɛnimusoko nege bele be se ka to k’u tɔɔrɔ. N’u m’u yɛrɛ minɛ, o negew be se k’u bila koo nɔgɔninw wala koo bɛnbali dɔw la. Hakili senu ye Pol lasun ka ladili nin di cɛgwana ni musogwanaw ma: “Nga ni min y’a lɔn ko a te se k’a yɛrɛ minɛ, o tigi ka furu. O ka fisa a ma a be tɔɔrɔ o nigɛ fɛ.”—1 Korɛntikaw 7:9; Zaki 1:15.

⁸ Koo o koo mana mɔgɔ lasun a ka furu, a ka ɲi k’a hakili to tiɲɛnko dɔw la. I ko Pol y’a sɛbɛ, minw be furu kɛ, “olu bena tɔɔrɔba sɔrɔ.” (1 Korɛntikaw 7:28). Mɔgɔ furulenw be gwɛlɛya dɔw sɔrɔ minw tɛ mɔgɔ furubaliw kan. O bɛɛ n’a ta, n’i y’a latigɛ ka furu, i be se ka mun lo kɛ walisa ka gwɛlɛyaw nɔgɔya i ka furu kɔnɔ ani ka hɛɛrɛ caaman sɔrɔ? A fɔlɔ, i ka hakili sɔrɔ k’i furuɲɔgɔn sugandi ka ɲɛ.

JƆN LO BE SE KA KƐ FURUƝƆGƆN ƝUMAN YE I FƐ?

9, 10. a) Pol ye ɲɛyirali juman ta k’a yira ko farati b’a la ka furu dannabali ma? b) Minw be Ala ka ladili mafiɲɛya ani u be furu dannabaliw ma, mun lo ka teli k’u sɔrɔ?

⁹ Hakili senu ye Pol lasun ka miiriya jɔnjɔn dɔ sɛbɛ an ka kan k’an janto min na n’an be furuɲɔgɔn ɲinina. A ko: “Aw kana don dannabaliw fɛ u ka tɔnnajiri [zuu] bɛnbaliw kɔrɔ.” (2 Korɛntikaw 6:14, ABM). Pol ka ɲɛyirali tun basiginin lo sɛnɛko dɔ lo kan. Ni zuu kelen lara bɛgɛn fila kan k’a sɔrɔ u bonya wala u fanga tɛ kelen ye fewu, u fila bɛɛ bena tɔɔrɔ le. O cogo kelen na, ni dannabaga ni dannabali furula ɲɔgɔn ma, siga t’a la bɛnbaliya ni dusutiɲɛ lo bena kɛ u ta ye. N’u la kelen b’a fɛ ka to Jehova ka kanuya la ani tɔɔ kelen mako t’o la, u ɲɛnako fɔlɔw tɛna kɛ kelen ye. O be se ka na ni dusukasiba ye u fɛ. O le kama, Pol ye kerecɛnw ladi ko u ka furu “dannabaaw cɛma dɔrɔn.”—1 Korɛtikaw 7:39, ABM.

¹⁰ Kerecɛn furubali dɔw y’a jati ko ka don zuu bɛnbali kɔrɔ ni dannabali ye, o ka fisa ni kelennasigi tɔɔrɔ ye. Dɔw b’a latigɛ ka Bibulu ka ladili mafiɲɛya ani u be mɔgɔ dɔ furu min tɛ Jehova sagokɛla ye. Tuma caaman na, o be na ni dusukasiba lo ye. U b’u yɛrɛ sɔrɔ mɔgɔ dɔ bolo u tɛ se ka baro kɛ ni min ye koo nafamanbaw kan. O be na ni kelennasigi sifa dɔ ye min muɲuli ka gwɛlɛ ka tɛmɛ furubaliya kelennasigi kan. Nka hɛɛrɛko lo k’a ye ko kerecɛn furubali waa caaman b’u janto Ala ka ladiliw la furuko ta fan fɛ ani u b’u sira tagama ni kantigiya ye (Zaburuw 32:8). Hali ni furu nege b’u la, u be to cɛgwanaya wala musogwanaya la fɔɔ n’u nana furuɲɔgɔn sɔrɔ Jehova Ala batobagaw cɛma tuma min na.

11. Mun lo be se k’i dɛmɛ k’i furuɲɔgɔn sugandi ka ɲɛ? (Gafe ɲɛɛ 114 ka koorilen lajɛ fana.)

¹¹ Ayiwa, o kɔrɔ tɛ ko Jehova sagokɛlaw bɛɛ be se ka kɛ furuɲɔgɔn ɲuman ye. N’i b’a fɛ ka furu, i ka mɔgɔ dɔ ɲini min sɔɔn bɛnnin lo e ta ma. A filɛ fana n’a tigi be Ala kanu kosɔbɛ ani n’aw ka laɲinitaw ye kelen ye Alako ta fan fɛ. Jɔncɛ kantigiman jɛnkulu ye barokun caaman sɛbɛ furuɲɔgɔn sugandili koo kan. Ladili minw dira, u basiginin be Bibulu kan. A ka ɲi i k’u lajɛ ani ka delili kɛ o koo la. O kɔ, i k’a to u k’i ɲɛminɛ k’o kooba latigɛ.a—Zaburuw 119:105.

12. Jamana caaman ka landa ye mun ye furuko ta fan fɛ, ani ɲɛyirali juman be Bibulu kɔnɔ an be kalan sɔrɔ min na?

¹² Jamana caaman ka landaw la, bangebagaw lo be furuɲɔgɔnma sugandi u deenw ye. O jamanaw na, mɔgɔ caaman sɔnna a la ko bangebagaw lo ka kan k’o kooba latigɛ sabu u be koo lɔn ani u hakili ka boon ka tɛmɛ u deenw ta kan. O ɲɔgɔnna furuw ka teli ka ɲɛ i n’a fɔ Bibulu sɛbɛwagati taw. Bi, bangebaga minw b’o kɛ, u be se ka kalan nafaman sɔrɔ Ibrahima ka koo la, ale y’a ka baaraden ci ka taga muso ɲini a dencɛ Isiyaka ye. Ibrahima ɲɛnako tun tɛ ka muso ɲini min bangebagaw be ni lɔyɔrɔba wala nafolo ye. Nka, a y’a jija sɔbɛ la ka muso ɲini Isiyaka ye Jehova batobagaw cɛma.b—Zɛnɛsi 24:3, 67.

I BE SE K’I YƐRƐ LABƐN FURU KAMA COGO DI?

13, 14. Kanbele min b’a fɛ ka furu, Talenw 24:27 ka miiriya be se k’a dɛmɛ cogo di?

¹³ Ni furu koo b’i la sɔbɛ la, a ka ɲi i k’i yɛrɛ ɲininga ko: ‘Yala ne labɛnnin lo tiɲɛn na wa?’ E be kanuyako, cɛnimusoko, sigiɲɔgɔnya ni deenw lamɔko jati cogo min na, o dɔrɔn t’a yira ko i labɛnnin lo. I b’a fɛ ka mɔgɔ min furu, aw fila bɛɛ kelen kelen ka kan ka miiri kunkanbaara jɔnjɔn dɔw koo la.

¹⁴ Kanbele min b’a fɛ ka furu, ale ka kan ka jatiminɛ kɛ kosɔbɛ miiriya jɔnjɔn nin kan: “I ka baara labɛn kɛnɛma, a labɛn i ka foro la. O kɔ, i bena se k’i ka soo lɔ.” (Talenw 24:27). Vɛrise nin kɔrɔ jɔnjɔn ye mun lo ye? Galen, ni cɛɛ tun b’a fɛ k’a ka “soo lɔ,” o kɔrɔ, n’a tun b’a fɛ ka furu ani ka denbaya sɔrɔ, a tun ka kan k’a yɛrɛ ɲininga ko: ‘Yala see be ne ye ka muso ni deenw ladon wa?’ A tun ka kan k’a ka forow labɛn fɔlɔ, o kɔrɔ, k’a ka sɛnɛfɛnw ladon. O kelen lo bi. Ni cɛɛ dɔ b’a fɛ ka furu, a ka kan k’a yɛrɛ labɛn k’a ka kunkanbaara dafa. Ni farikolodɛsɛ t’a kan, a ka kan ka baara kɛ. Ala ka Kuma b’a yira ko mɔgɔ min t’a janto a ka denbaya la farikolo ni dusukunnataw ni Alako ta fan fɛ, o tigi ka jugu ni dannabali ye!—1 Timote 5:8.

15. Sunguru be se ka mun lo kɛ walisa k’a yɛrɛ labɛn furu kama?

¹⁵ O cogo kelen na, muso min b’a fɛ ka furu, ale fana ka kan ka sɔn kunkanbaaraba dɔw la. Bibulu b’a yira ko a ka kan ka kɛ ni setigiya ni jogo dɔw ye walisa ka se k’a cɛɛ dɛmɛ ani k’a janto a somɔgɔw la (Talenw 31:10-31). Cɛɛw ni muso dɔw be kɔrɔtɔ ka furu k’a sɔrɔ u labɛnnin tɛ k’u ka kunkanbaaraw dafa. Olu be hasiriyako lo kɛ sabu u t’u yɛrɛ ɲininga u bena se ka min ɲɛ u furuɲɔgɔn ye. Nka, min yɛrɛ kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ o bɛɛ kan, o ye ko minw b’a fɛ ka furu, u ka kan k’u yɛrɛ labɛn Alako ta fan fɛ.

16, 17. Minw b’u yɛrɛ labɛnna furu kama, olu ka kan ka jatiminɛ kɛ Bibulu kɔnɔ miiriya jɔnjɔn jumanw lo kan?

¹⁶ Ala ye lɔyɔrɔ minw latigɛ furucɛ ni furumuso ye, a ka ɲi mɔgɔ ka miiri olu kan walisa k’a yɛrɛ labɛn furu kama. Cɛɛ ka kan k’a lɔn a kɔrɔ ye min ye ka kɛ kerecɛn denbaya kuntigi ye. O lɔyɔrɔ tɛ sira di a ma a k’a fanga digi a somɔgɔw kan. Nka, a ka kan ka Yezu ka kuntigiya kɛcogo ladegi (Efɛzikaw 5:23). O cogo kelen na, Ala ye danbe la muso kan ka lɔyɔrɔ min di a ma, muso ka kan k’o faamu. Yala a bena sɔn ka kolo “a cɛ ka sariya” ye wa? (Ɔrɔmukaw 7:2, ABM). A be sariya dɔ kɔrɔ ka ban, o min ye Jehova ni Krista ka sariya ye (Galatikaw 6:2). A cɛɛ be kuntigiya min kɛ soo kɔnɔ, o bena kɛ sariya wɛrɛ ye a kun. N’a nana a yɛrɛ sɔrɔ cɛɛ dafabali ka kuntigiya kɔrɔ, yala a bena sɔn ka kolo a ye ani k’a dɛmɛ wa? N’a be siranna o ɲɛ, a ka fisa a kana furu.

¹⁷ Ka fara o kan, bɛɛ labɛnnin ka kan ka kɛ k’a janto a furuɲɔgɔn ka makoya kɛrɛnkɛrɛnninw na (Filipikaw 2:4). Pol y’a sɛbɛ ko: “Aw kelen kelen bɛɛ k’a ka muso kanu i n’a fɔ aw yɛrɛ, musow fana k’u ka cɛɛw boɲa [kosɔbɛ].” Hakili senu ye Pol dɛmɛ a k’a faamu ko cɛɛ mako be koo kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ la: a b’a fɛ k’a ye ko a muso b’a bonya kosɔbɛ. Muso fana mako be koo kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ la: a b’a fɛ k’a ye ko a cɛɛ b’a kanu.—Efɛzikaw 5:21-33.

18. Minw be teriya kɛra furu kama, mun na u ka kan k’u yɛrɛ minɛcogo lɔn?

¹⁸ Cɛɛ ni muso be wagati min ta ka teriya kɛ furu kama, o tɛ ɲɛnagwɛ wagati dama ye. O ye wagati ye u fɛ k’a ɲini ka ɲɔgɔn minɛcogo lɔn ka ɲɛ ani k’a filɛ n’a ka ɲi u ka furu ɲɔgɔn ma. Wagati lo fana u k’u yɛrɛ degi yɛrɛminɛli la. Kanuya wale dɔw nege be se ka gwan u la sabu cɛɛ ni muso ka teli ka jarabi ɲɔgɔn na. Nka, kanuya sɔbɛ b’an bali ka wale dɔ kɛ min bena an ka kanulen mako sa Alako ta fan fɛ (1 Tesalonikaw 4:6). O kama, n’i be teriya kɛra ni mɔgɔ dɔ ye furu kama, i k’i yɛrɛ minɛcogo lɔn. I furula wo, i ma furu wo, yɛrɛminɛli bena i nafa i ka ɲɛnamaya kuru bɛɛ kɔnɔ.

I BE SE KA MUN LO KƐ WALISA I KA FURU KA KƐ FURUTUTUKO YE?

19, 20. Kerecɛn be furuko jati cogo min na, faranfasi juman be o ni duniɲa mɔgɔw ta cɛ? Ɲɛyirali dɔ ta k’o ɲɛfɔ.

¹⁹ Cɛɛ ni muso ye dadili min kɛ ɲɔgɔn ye, u ka kan k’o ta sɔbɛ la n’u b’a fɛ u ka furu ka mɛɛn. Gafew ni filimuw kɔnɔ, mɔgɔw ka teli k’a jati ko furu ye kanbele ni sunguru ka tagamaɲɔgɔnya labanko ɲuman ye. Nka tiɲɛn na, koow tɛ ten. Furu ye koo dɔ lo daminɛ ye, Jehova b’a fɛ min ka kɛ furututuko ye (Zɛnɛsi 2:24). A fɔ man di, nka mɔgɔ caaman tɛ furuko jati ten bi. Siya dɔw fɛ, furu be i ko jurukisɛ fila tuguda. N’a sɔrɔ u t’a kala ma, nka o ntalen kuma bɛnnin lo kosɔbɛ bimɔgɔw ka furu jaticogo ma. Mun na do? Tiɲɛn lo ko ni jurukisɛ sirila ka ɲɛ, a tuguda be barika sɔrɔ. Nka, jurukisɛ be se ka siri ka kɛ tuguda ye nɔgɔman na ani ka foni nɔgɔman na fana.

²⁰ Bi, mɔgɔ caaman tɛ furu jati furututu koo ye. U be sɔn furu la joona joona sabu u b’a miiri ko a bena u mako ɲɛ. Nka, u jigi b’a la fana ko u bena se k’u kuun bɔ a la joona n’a ka gwɛlɛ kojugu. An kana ɲinɛ Bibulu ka ɲɛyirali kɔ, ko furu ye jɛnɲɔgɔnya ye min be i n’a fɔ juru. Batojuruw dilanna walisa u ka mɛɛn. Hali ni sanfɔɲɔ juguyara cogo o cogo, u man kan ka tiɲɛ wala ka foni. O cogo kelen na, furu dabɔra furututu lo kama. I hakili to a la ko Yezu y’a fɔ ko: “Ala ye min jɛn ka kɛ kelen ye, mɔgɔ si kana o faran.” (Matiyo 19:6). N’i furula, i ka kan ka furuko jati o cogo kelen na. Yala o koo be furu kɛ doni ye mɔgɔ kun na wa? Ayi.

21. Furucɛ n’a muso ka kan ka ɲɔgɔn jati cogo di, ani mun lo be se k’u dɛmɛ k’o kɛ?

²¹ Furucɛ n’a muso ka kan ka ɲɔgɔnw filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. Ni bɛɛ kelen kelen b’a jija k’a janto tɔɔ kelen ka jogo ɲumanw n’a ka jijali kɛli la, u ka furu bena kɛ ninsɔndiya ni lafiya yɔrɔ ye. Yala a bɛnnin lo k’i furuɲɔgɔn dafabali filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye o cogo la wa? Jehova tɛ koo bɛnbali kɛ abada, nka a b’an filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye ani o ye hɛɛrɛko ye an fɛ. Zaburuw sɛbɛbaga ye ɲiningali kɛ ko: “Matigi, ni i tun bɛ tilenbaliya jate, jɔn tun na se ka jo sɔrɔ?” (Zaburuw 130:3, ABM). Cɛɛ ni muso fana ka kan ka ɲɔgɔn filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye ten ani ka sɔn ka yafa ɲɔgɔn ma.—Kɔlɔsikaw 3:13.

22, 23. Mɔgɔ minw furunin lo bi, Ibrahima ni Sara ye ɲɛyirali ɲuman juman to u ye?

²² Furuɲɔgɔnmaw mana koow muɲu saan caaman kɔnɔ, duga caaman be se ka sɔrɔ u ka furu la. Bibulu be Ibrahima ni Sara ka furu koo fɔ an ye tuma min na u tun kɔrɔla. U ye gwɛlɛyaw ni tɔɔrɔw sɔrɔ u ka furu kɔnɔ. I ka miiri k’a filɛ min kɛra Sara la a saan 60nan na. O wagati lo la a bɔra Uri duguba la k’a ka boon ɲumanba to yen ani ka taga to ka si fanibuguw kɔnɔ a sii tɔɔ bɛɛ la. O bɛɛ n’a ta, a tun kolonin lo a cɛɛ ka kuntigiya ye. A kɛra dɛmɛbaga ɲuman ye Ibrahima fɛ. A ye bonya la Ibrahima kan. Ibrahima ye koo o koo latigɛ, a y’a dɛmɛ walisa u bɛɛ ka ɲɛ. A ka kololi tun tɛ filankafoya koo ye. Hali “a yɛrɛ kɔnɔ” a tun b’a cɛɛ jati a matigi ye (Zɛnɛsi 18:12; 1 Piyɛri 3:6). A tun be Ibrahima bonya n’a dusukun bɛɛ ye.

²³ Tiɲɛn lo, o kɔrɔ tɛ ko Ibrahima ni Sara tun be koow jati cogo kelen na tuma bɛɛ. Loon dɔ la, Sara ye ladili dɔ di min “ma diya Ibrayima ye fewu.” Nka Jehova ka kuma kosɔn, Ibrayima y’a yɛrɛ majigi ka mɛnni kɛ a muso fɛ ani o kɛra hɛɛrɛko ye u ka denbaya kɔnɔ (Zɛnɛsi 21:9-13). Ibrahima n’a muso tun masirinin lo Ala la. Bi, furuɲɔgɔnw be se ka kalan sɔrɔ u fɛ koo caaman na, hali minw furutuma mɛɛnna.

24. Furu sifa juman lo be bonya la Jehova Ala kan ani mun na do?

²⁴ Kerecɛn kafo kɔnɔ, furuɲɔgɔnma waa caaman be hɛɛrɛ la: muso b’a cɛɛ bonya kosɔbɛ, cɛɛ b’a muso kanu ani k’a bonya, u fila be Jehova sago kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye. N’i y’a latigɛ ka furu, i k’i furuɲɔgɔnma sugandi ni hakilitigiya ye, i k’i yɛrɛ labɛn ka ɲɛ furu kama, ani i k’i jija sɔbɛ la hɛɛrɛ ni kanuya ka kɛ i ka furu kɔnɔ walisa ka bonya la Jehova Ala kan. O cogo la, siga t’a la i ka furu bena i dɛmɛ i ka to Ala ka kanuya la.