Ndikop Inemesịt ke Ata Otu Nditọete Ofụri Ererimbot

NTE WILLIE DAVIS OBỤKDE

Ke 1934 Akwa Iduọ Ndutịm Uforo ke ọkọnọmọ ererimbot, ndien United States okodu ke ọkpọsọn̄ mfịna ndutịm uforo. Ke ọwọrọde ọkpọn̄ Itieutom Idotenyịn Ubọhọ ke Cleveland, Ohio, en̄wan ama odu ke ufọt bodisi kiet ye owo oro ọkọdọhọde nte idide owo Communist. Bodisi oro ama otop onyụn̄ owot owo Communist oro ye Vinnie Williams, ekaeka mi, oro akadade ekpere.

MBON Communist ẹma ẹdomo ndiwọn̄ọde n̄kpan̄a emi nsịn ke ntịme eke orụk, sia ekaeka mi ekedide obubịt owo ndien bodisi oro ekedi afiaowo. Mmọ ẹma ẹsuan mme babru ntọt ye mme utọ ibuotikọ nte “Bodisi Cleveland Asari Asari eke Orụk” ye “Ẹsio Usiene Uwotowo Ẹmi.” Mbon Communist ẹma ẹdiomi ẹnyụn̄ ẹse ẹban̄a edinam ubụk ekaeka mi. Ami mmenyene ndise mme obiom okpo oro​—⁠kpukpru mmọ edide mfiaowo, kpukpru mmọ ẹnyụn̄ edide mbon n̄ka Communist. Owo mmọ kiet kiet emenede efụtubọk ke enyọn̄ ke ido oro ekedidade ke ukperedem nte idiọn̄ọ Odudu Mbubịt Owo.

Ke ini ekaeka mi akakpade, eyen esie akasan̄a ye idịbi mi, ndien ọfiọn̄ inan̄ ke ukperedem mma mmana. Mma nnyene mfịna utịn̄ikọ nte n̄kọkọride. N̄kekemeke nditịn̄ ikọ ye unana edikek ekek, ntre ufọkn̄wed ini uyen mi ama esịne ukpep utịn̄ikọ.

Ete ye eka mi ẹma ẹdian̄ade ndọ ke ini n̄kedide isua ition, ndien eka nnyịn ọkọbọk mi ye eyeneka mi an̄wan. Ke ini n̄kedide isua duop, mma ntọn̄ọ ndinyam mme udia ke nyọn̄de ufọkn̄wed ndi man an̄wam ke ubiatokụk ubon. Isua iba ke ukperedem mma ntọn̄ọ ndinam utom mbemiso ye ke nnyọn̄de ufọkn̄wed ndi, n̄kabarede ndi akpan owo ke ubon oro adade okụk edi. Ke ini Mama akakade ufọkibọk okonyụn̄ oyomde ẹnam enye usiakidem ediwak ini, mma n̄kpọn̄ ufọkn̄wed nnyụn̄ ntọn̄ọ ndinam utom ofụri ini.

Edida N̄wụt Otu Nditọete

Ke 1944 kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ama ọnọ n̄wan eyen eyeneka eka mi n̄wed “The Truth Shall Make You Free,” ndien mma ntiene mbuana ke ukpepn̄kpọ Bible oro ẹketọn̄ọde ye enye. Ke isua oro mma ntọn̄ọ ndidụk Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi ke Esop Eastside. Albert Cradock, ọnọitem ufọkn̄wed oro, ama enyene ukem mfịna utịn̄ikọ oro n̄kenyenede, edi enye ama ekpep nte akarade enye. Nso n̄kpọ nsịnudọn̄ ke enye ekedi ntem ọnọ mi!

Mme mbọhọidụn̄ nnyịn akpan akpan ẹkedi mbon Italy, Poland, Hungary, ye mme Jew, ndien mbon ẹmi ẹketode orụk ẹmi ye mbon ekpụk en̄wen ẹkenam esop oro. Ami ye n̄wan eyen eyeneka eka mi ikedi kiet ke otu akpa mbon America oro ẹkesiahade ẹto Africa ndikabuana ye esop oro ekedide eke mfiaowo ẹmi, edi Mme Ntiense oro akananam iwụtke asari eke orụk ye nnyịn. Ke akpanikọ, mmọ kpukpru ini ẹma ẹsikot mi esen ke ufọk mmọ ndidia udia.

Ke 1956, mma n̄wọrọ n̄ka n̄kan̄ edem usụk United States ndinam utom ke ebiet emi udọn̄ kaban̄a mme asan̄autom okokponde akan. Ke ini n̄kafiakde n̄ka edem edere ke ini ndaeyo kiet ndidụk mbono district, ediwak nditọete ke Cleveland ẹma ẹdise mi ẹnyụn̄ ẹnyene ufiop ufiop udọn̄ ke mme utom mi. Udọn̄ mmọ ama ekpep mi akpan ukpepn̄kpọ kiet: “[Ẹkûse] n̄kpọ eke mbufo, edi ẹkam ẹse n̄kpọ owo en̄wen” kpukpru ini.​—⁠Philippi 2:⁠4.

Ntatara Utom Uyọhọ Ini

Ke November 1959, ke mma n̄kanam utom ukwọrọikọ uyọhọ ini ke isua ita nte asiakusụn̄, ẹma ẹnọ mi ikot ndinam utom ke Bethel Brooklyn, kpa ibuot itieutom ofụri ererimbot eke Mme Ntiense Jehovah ke New York. Ẹkenọ mi n̄kanam utom ke Itieutom Unọ N̄wed Ọwọrọ. Esenyịn itieutom mi, Klaus Jensen, ye William Hannan, owo ubet mi, mmọ mbiba ẹkedide mfiaowo, ẹma ẹkabade ẹdi mme ete mi eke spirit. Owo mmọ kiet kiet ama anam utom ke ekperede ndisịm isua 40 ke Bethel ke ini oro n̄kebehede.

Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1960, n̄kpọ nte owo 600 ẹkedu ke ubon Bethel, ndien n̄kpọ nte owo 20 ẹkedi mbon America oro ẹkesiahade ẹto Africa. Ke ini oro, en̄wan eke orụk ama ọtọtọn̄ọ nditịmede United States, ndien nsịn̄ede ama odu ke mme ebuana eke orụk ye orụk. Nte ededi, Bible ekpep ete ke “Abasi iten̄eke owo enyịn,” ndien nnyịn ikpeten̄eke. (Utom 10:​34, 35) Mme nneme eke spirit oro nnyịn ikesinyenede ke Bethel kpukpru usenubọk ama ọsọn̄ọ ubiere nnyịn ndinyịme ekikere Abasi ke mme utọ n̄kpọ oro.​—⁠Psalm 19:⁠7.

Ke adan̄aemi n̄kanamde utom ke Bethel Brooklyn mma ndisobo ye Lois Ruffin, asiakusụn̄ emi okotode Richmond, Virginia, ndien nnyịn ima idọ ndọ ke 1964. Ubiere nnyịn ekedi ndisụk ndu ke utom uyọhọ ini, ntre ke ima ikadian ndọ nnyịn ima ifiak ika n̄kan̄ usụk usụk United States. Akpa nnyịn ikanam utom nte mme akpan asiakusụn̄, ndien ekem ke 1965, ẹma ẹnọ mi ikot ndidụk utom circuit. Ke isua duop oro ẹketienede, ima isika ikese mme esop ke stet Kentucky, Texas, Louisiana, Alabama, Georgia, North Carolina, ye Mississippi.

Idomo Oro Otu Nditọete Nnyịn Okosobode

Mmọ oro ẹkedi mme isua akwa ukpụhọde. Mbemiso nnyịn ikọkpọn̄de ika Edem Usụk, mme orụk ẹma ẹbahade. Ibet ama akpan mbubịt owo ndika ukem ufọkn̄wed, ndidia udia ke ukem ufọk unyamudia, ndide idap ke ukem ufọkisen, ndidep n̄kpọ ke ukem ufọkurua, m̀mê idem ndikam n̄n̄wọn̄ mmọn̄ ke ukem mmọn̄ esan̄ ukwak nte mfiaowo. Edi ke 1964 Ufọkmbet United States ama ọnọ Mbet Unen Mbio Obio oro akakpande asari ke an̄wan̄wa ebiet, esịnede n̄kpọ uka isan̄. Ntre ntak ikodụhe aba inọ ubahade eke orụk ekededi oro asan̄ade ye ibet.

Ke ntre mbụme ekedi, Nte nditọete nnyịn iren ye iban ke mme esop ẹmi kpukpru owo ẹkedide mbubịt ye mme esop ẹmi kpukpru owo ẹkedide mfia ẹyebuana ọtọkiet ẹnyụn̄ ẹwụt ima ye ima iman ẹnọ kiet eken mîdịghe nte mfịghe otode mbio obio ye mme ndammana ekikere ini edem eyenam mmọ ẹsịn ebuana ọtọkiet? Ekedi n̄kpọ-ata ndinam ewụhọ N̄wed Abasi emi: “Ẹda ima nditọete ẹma kiet eken; ẹsọp ndikpono kiet eken.”​—⁠Rome 12:⁠10.

Adan̄a nte owo ekededi ekemede nditi, ọsọ ekikere oro okodude, akpan akpan ke Edem Usụk, ekedi nte ke mbubịt owo ẹkedi mme usụhọde owo. Ekikere emi ama ọsọn̄ọ odu ke ekikere mme owo ke ekperede ndidi kpukpru ikpehe n̄kaowo, esịnede mme ufọkabasi. Ntre ikememke ndusụk mfiaowo ndida ke mmimọ ye mbubịt owo idi ukem. Ke akpanikọ, oro ekedi ini idomo ọnọ otu nditọete nnyịn​—⁠ọnọ mbubịt owo ye mfiaowo.

Ke inemesịt, mme esop nnyịn ke ofụri ofụri ẹma ẹnam n̄kpọ ke utịbe utịbe usụn̄ ẹban̄a edibuana ọtọkiet. Mme ekikere ekpụk kiet ndifọn n̄kan efen oro ẹketịmde ẹkpep ke ediwak isua ikie ikọsọpke ikụre. Kpa ye oro ke ini ẹketọn̄ọde edibuana ọtọkiet, nditọete nnyịn ẹma ẹma oro ata etieti, n̄wakn̄kan ke otu mmọ ẹma ẹdara ke ndikeme ndisop idem ọtọkiet.

Nte enemde, idem mbon oro mîdịghe Mme Ntiense ẹma ẹbere ye edibuana ọtọkiet eke esop nnyịn oro. Ke uwụtn̄kpọ, ke Lanett, Alabama, ẹma ẹbụp mme mbọhọ ke n̄kpet n̄kpet Ufọkmbono Obio Ubọn̄ m̀mê mmọ ẹfan̄a ẹban̄a mbubịt owo ndidi mme mbonoesop. Akanin̄wan afiaowo kiet ama ọkọm eyenete kiet edide obubịt owo ubọk, ọdọhọde ete: “Mbọk sidi mbọhọ nnyịn nyụn̄ dikpono Abasi fo adan̄a nte amama!”

Mme Anam-Akpanikọ Nditọete ke Ethiopia

Ke 1974 nnyịn ima ikop inemesịt ndibọ ukpep isụn̄utom ke ọfiọn̄ ition ye ubak ke Watchtower Bible School of Gilead ke New York City. Ekem ẹma ẹnọ nnyịn ika idụt Ethiopia ke Africa. Ikebịghike nte ẹkedorode Haile Selassie, andikara, ẹfep ẹnyụn̄ ẹkọbi ẹtem ke ufọk esie. Sia utom ukwọrọikọ nnyịn okodude ke ukpan, nnyịn ima idara ufiop ufiop n̄kpet n̄kpet ebuana eke nditọete Christian nnyịn.

Nnyịn ikodụn̄ inyụn̄ inam utom ye ediwak mbon oro ẹkedikọbide ke ukperedem ke ntak mmọ ndisọn̄ọ nyịre ke utuakibuot akpanikọ. Ẹma ẹkam ẹwot ndusụk ndima ufan nnyịn. Adera Teshome ekedi ekemmọ ebiowo ke esop kiet ke Addis Ababa, ibuot obio Ethiopia.a Ẹma ẹwot enye ke ama okodu isua ita ke ufọk-n̄kpọkọbi. Nte ido edide, n̄wan esie ama ofụhọ etieti. Nso n̄kpọ inemesịt ekedi ntem ke ediwak isua ke ukperedem ndikụt enye ọyọhọde ye idatesịt nte anamde utom nte asiakusụn̄!

Ẹma ẹbiere ikpe n̄kpa ẹnọ Worku Abebe, anam-akpanikọ eyenete en̄wen, utịm ikatiaita.b Edi akananam enye ikokopke ndịk! Ke akpatre ini oro n̄kokụtde enye, enye ama owụt mi utọn̄ oro mme ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ẹkedade etak ikan̄ ẹnuak. Enye ke mbubru ama ọdọhọ ete ke imọ isidia etak ikan̄ ke udia usenubọk, udia uwemeyo, ye udia mbubịteyo. Okposụkedi emi enye ama akakpa ke anyanini, nditọete ẹsụk ẹteti enye ke ima ima usụn̄.

Hailu Yemiru edi eyenete en̄wen oro ntide ke ima ima usụn̄.c Enye ama owụt n̄wan esie n̄wọrọnda ima. Ẹma ẹmụm n̄wan esie, edi sia enye akasan̄ade ye idịbi ndien eyeman eyen ke mîbịghike, Hailu ama eben̄e mme ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi m̀mê imọ imekeme ndida itie esie ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ekem, ke ini enye mîkonyịmeke ndikan̄ mbuọtidem esie, ẹma ẹwot enye.​—⁠John 15:​12, 13; Ephesus 5:28.

Ke ntak idiọk idaha ukaraidem ke Ethiopia, nnyịn ima ikpọn̄ ika Kenya ke 1976. Nnyịn ima inam utom oro ẹsan̄ade-san̄a ke isua itiaba, ikade ikese nditọete ke ediwak idụt Edem Usiahautịn Africa​—⁠esịnede Kenya, Ethiopia, Sudan, Seychelles, Uganda, ye Tanzania. Mma nnam isan̄ n̄ko n̄ka Burundi ye Rwanda ediwak ini nte ubak utom isụn̄utom ndinyene nneme ye mbon ukara kaban̄a edisịn utom nnyịn ke n̄wed nte ibet onyịmede ke mme idụt oro.

Ekedi n̄kpọ inemesịt ndifiak n̄ka Ethiopia ke January 1992 ndidụk akpa mbono district oro ẹkenịmde do ke ẹma ẹkedorode ukpan ke utom nnyịn. Ediwak ke otu se ibede owo 7,000 oro ẹkedude ikọdiọn̄ọke kiet eken, sia nditọete oro ke akpa ẹkesisopde idem ke n̄kpri otu. Ke usen mbono kiet kiet, n̄wakn̄kan owo ẹma ẹsidodu ke hour iba mbemiso ndutịm ọtọn̄ọde ẹnyụn̄ ẹdu ẹbịghi ẹsịm esịt esịt mbubịteyo, ẹdarade ima ima otu nditọete nnyịn.

Ẹma Ẹkan Usua Ekpụk

Usua ekpụk edi ọsọ n̄kpọ ke Africa ke ediwak isua ikie. Ke Burundi ye Rwanda, ke uwụtn̄kpọ, mme akpan ekpụk oro ẹdude, Hutu ye Tutsi, ẹmesua kiet eken ke anyanini. Tọn̄ọ nte idụt ẹmi ẹkenyene ukaraidem ẹto Belgium ke 1962, mme andito ekpụk iba emi ẹmewot kiet eken ke ediwak tọsin ke ini ke ini. Ke ntre, edi n̄kpọ inemesịt didie ntem ndikụt mme andito ekpụk ẹmi ẹkabarede ẹdi Mme Ntiense Jehovah nte ẹnamde utom ọtọkiet ke emem! Ata ima oro mmọ ẹwụtde ẹnọ kiet eken ẹsịn udọn̄ ọnọ ediwak mbon eken ndikpan̄ utọn̄ nnọ akpanikọ Bible.

Ukem ntre, mme ekpụk ke Kenya ẹma ẹnyene mme mfịna mmọ. Nso ukpụhọde idu ntem ke otu nditọete Christian ẹdide ikọt Jehovah ke Kenya! Afo emekeme ndikụt mbon nsio nsio ekpụk ẹdianade kiet ẹtuak ibuot ke Mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Edi n̄kpọ inemesịt ọnọ mi ndikụt ediwak ke otu mmọemi ẹtrede usua ekpụk mmọ ẹnyụn̄ ẹwụtde ata ima ẹnọ nditọete mmọ iren ye iban ẹtode ekpụk en̄wen.

Ndikop Inemesịt Mban̄a Otu Nditọete Nnyịn

Nte mfiakde nse edem ke se ibede isua 50 oro mbuanade ye esop Abasi, esịt mi ọyọhọ ye ekọm nnyenede nnọ Jehovah ye Eyen esie, Jesus Christ. Edi utịben̄kpọ ke akpanikọ ndikụt se mmọ ẹnamde odu ke isọn̄! Baba, mme idaha kpukpru ini isifọnke ima ye ikọt Abasi, m̀mê mmọ ndifọn mma mfịn. Edi owo ikemeke ndidori enyịn nte ke ẹkeme ndisio mme ukpepn̄kpọ usua eke orụk emi ererimbot Satan ekpepde ke ediwak isua ikie mfep ke okoneyo kiet. Kamse, nnyịn isụk idi mme anana mfọnmma.​—⁠Psalm 51:⁠5.

Nte mmende esop Jehovah ndomo ye ererimbot, esịt mi ọyọhọ ye esịtekọm aban̄a ata, otu nditọete ofụri ererimbot nnyịn. Ami ke ima ima usụn̄ nsụk nteti nditọete oro ke Cleveland ẹmi ẹkebọkde mi ke akpanikọ ke ima ima usụn̄, kpukpru ẹkedide mfiaowo. Ndien esịt ama enem mi nte n̄kokụtde nditọete nnyịn ke edem usụk United States, mfiaowo ye mbubịt owo, ẹnyenede ima nditọete ofụri esịt utu ke mme ekikere usua. Ekem, ke n̄kade Africa n̄kokụt ke enyịn mi nte Ikọ Jehovah ekemede ndisọhi mme usua ekpụk mfep anam mi n̄wụt esịtekọm nnọ otu nditọete ofụri ererimbot nnyịn n̄kan.

Ke akpanikọ, Edidem David eke usen edem ama etịn̄ nte ọfọnde ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Idụn̄ nditọete ke idem ọtọkiet ọfọn didie! onyụn̄ eye didie!”​—⁠Psalm 133:⁠1.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 23]

Edinam ubụk ekaeka mi

[Ndise ke page 24]

Mme Ntiense Tutsi ye Hutu ẹnam utom ọtọkiet ke emem

[Ndise ke page 25]

Ye n̄wan mi, Lois