Jehovah Ekeme Ndin̄wam Fi Idem Ama Emem Fi

1-2. Ekesitie apostle Paul didie ndusụk ini? Ntak emi ikemede ndidọhọ ke se enye ekewetde aban̄a idemesie an̄wan̄a nnyịn? (Rome 7:21-24)

AMA okop enyịn̄ oro apostle Paul, nso isidụk fi ekikere? Ndi edi isụn̄utom emi ekesikwọrọde ikọ uko uko, owo emi ekenen̄erede ọdiọn̄ọ ndikpep owo Ikọ Abasi, m̀mê owo emi ekewetde ediwak n̄wed ke Bible? Kpukpru oro ẹnen. Edi n̄kpọ en̄wen emi idiọn̄ọde iban̄a Paul edi ke enyene mme ini emi enye ekesifụhọde, esịt onyụn̄ etịmede enye. Idem ama esimem enye ndusụk ini kpa nte esidide ye ediwak nnyịn.

² Kot Rome 7:21-24. Ke leta emi Paul ekewetde ọnọ mbon Rome, enye ama etịn̄ nte etiede enye ke idem. An̄wan̄a ediwak nnyịn sia esitie nnyịn ntre n̄ko. Kpa ye edide Paul ama ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi, enye ikọfọnke ima. Ama enen̄ede ọdọn̄ enye ndinam uduak Abasi, edi ekedi nte enye etịmede ndinam oro, enye ke an̄wana ye ndiọi n̄kpọ emi ẹkesidọn̄de enye. Ikokụreke ke oro. Ndusụk ini esịt ama esimia enye ufen ke ntak mme n̄kpọ emi enye akanamde mbemiso enye akabarede Christian. Enye ama onyụn̄ enyene mfịna en̄wen emi mîkamaha ndikụre kpa ye ofụri se enye eketịmede.

3. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi? (Se n̄ko “Se Ẹnamde An̄wan̄a.”)

³ Kpa ye emi eketiede Paul ntre ke idem, enye ikayakke mme n̄kpọ emi ẹkeyomde ndinam idem emema enye do ẹdi se enye ekerede kpukpru ini. Imọn̄ ineme mme mbụme emi ke ibuotikọ emi: Nso ikanam etie Paul ndusụk ini nte enye edi “owo nditaha”? Nso ikan̄wam enye ini idem ekememde enye? Nso ikeme ndin̄wam nnyịn idem ama emem nnyịn?

SE IKESINAMDE IDEM EMEM PAUL

4. Nso ikesinam idem emem Paul?

⁴ Mme n̄kpọ emi enye akanamde ke ini edem. Mbemiso Paul akakabarede Christian, ẹkesidiọn̄ọ enye nte Saul, enye ama onyụn̄ anam mme n̄kpọ emi enye akatuade n̄kpọfiọk nte ini akakade. Se uwụtn̄kpọ mi. Ini ẹketọn̄ọde Stephen emi ọkọsọn̄ọde ada anam n̄kpọ Abasi ẹwot, Saul do akada, enye ama onyụn̄ enyịme ẹwot enye. (Utom 7:58; 8:1) Ini ẹkenyụn̄ ẹkọbọde mme Christian n̄kpa n̄kpa, Saul akada iso.​—Utom 8:3; 26:9-11.

5. Ekesitie Paul didie ke idem enye ama eti mme n̄kpọ emi enye akanamde ke ini edem?

⁵ Ke apostle Paul ama akakabade Christian, esịt ama esifịna enye ndusụk ini aban̄a mme n̄kpọ emi enye akanamde ke ini edem. Ekeme ndidi ekedi nte eyo esierede, ntre ke ndiọi n̄kpọ emi enye ekesinamde ini emi enye ọkọkọbọde mme Christian ẹkenen̄ede ẹfịna enye. Ke uwụtn̄kpọ, ini enye ekewetde akpa leta emi enye ọkọnọde ẹsọk esop Corinth ke n̄kpọ nte isua 55 eyo mme apostle, enye ọkọdọhọ ete: “Ndotke se ẹkotde apostle, koro mma n̄kọbọ esop Abasi.” (1 Cor. 15:9) Ke n̄kpọ nte isua ition ama ekebe, ini enye ewetde leta ọnọ mbon Ephesus, enye ọkọdọhọ ke imọ “[imosụhọde ikan] owo emi ekpride akan ke otu ndisana owo.” (Eph. 3:8) Ke leta emi enye ekewetde ọnọ Timothy, Paul ọkọdọhọ ke imọ ikesidi “osụn̄i isụn̄i ye andikọbọ ye owo emiom.” (1 Tim. 1:13) Ekere ke eketie Paul ke idem didie enye ama aka esop okosobo owo emi enye ekesikọbọde m̀mê mbonubon owo oro?

6. Nso idi n̄kpọ en̄wen emi mîkayakke Paul ọbọ emem? (Se ikọ idakisọn̄ n̄ko.)

⁶ N̄kukịm ke obụkidem. Paul ekemen n̄kpọ kiet emi mîkayakke enye ọbọ emem odomo ye “n̄kukịm ke obụkidem.” (2 Cor. 12:7) Apostle oro iketịn̄ke se n̄kpọ oro ekedide, edi nte enye eketịn̄de aban̄a n̄kpọ oro anam ikụt ke ekedi n̄kpọ emi akabiakde enye​—edide ekedi udọn̄ọ, mfịna emi ekemende enye esịt ọkọn̄ ke enyọn̄, m̀mê mfịna en̄wen.b

7. Didie ke mme n̄kpọ emi ẹkesidide n̄kpọ mfịna ẹnọ Paul ẹkesinam ọsọn̄ enye ndinam se ifọnde ndusụk ini? (Rome 7:18, 19)

⁷ Mme n̄kpọ emi ẹkedide n̄kpọ mfịna ẹnọ enye. Paul ama enyene mme n̄kpọ emi ẹkesidide n̄kpọ mfịna ẹnọ enye. (Kot Rome 7:18, 19.) Kpa ye emi enye ekebierede ndisinam nti n̄kpọ, enye ikọfọnke ima ndien idiọkn̄kpọ emi enye akadade-da amana ama esinam ọsọn̄ enye ndinam nti n̄kpọ. Paul ama enyịme ke enyene ekọn̄ emi imọ ikesin̄wanade ye idem imọ kpukpru ini, ke ekesidi imọ ima iyom ndinam nti n̄kpọ, ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de imọ ẹte imọ, ‘Enye oro ke m̀mọ̀n̄?’ Kpa ye oro, Paul ama enen̄ede etịme man enye idisidụk afia oro. (1 Cor. 9:27) Kere do ndien nte ekesiyatde enye ini ekededi emi ndiọi n̄kpọ emi enye eketịmede ndikan ubọk ẹfiakde ẹsio iso ẹnyan!

SE IKAN̄WAMDE PAUL INI IDEM EKEMEMDE ENYE

8. Mme leta Paul ẹwụt ke enye akanam nso aban̄a mme n̄kpọ emi ẹkedide n̄kpọ mfịna ẹnọ enye?

⁸ Se ikụtde ke mme leta Paul ẹwụt ke enye ama esitie ekere nte spirit Abasi ekemede ndin̄wam enye ye nditọ-ete esie ẹkan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de mmọ. (Rome 8:13; Gal. 5:16, 17) Paul ama esiwak nditịn̄ mban̄a ndiọi ido ye ndiọi n̄kpọ emi ẹkemede ndidọn̄ mme Christian, emi akpanade mmọ ẹn̄wana ẹkan. (Gal. 5:19-21, 26) Imenịm ke Paul ama esitie ekere aban̄a mme n̄kpọ emi ẹkedide n̄kpọ mfịna ẹnọ enye, okot N̄wed Abasi, oyom mme item emi ẹdin̄wamde enye ye mme akpan n̄kpọ emi enye edinamde man ekeme ndikan mfịna oro. Imenịm n̄ko ke enye ama esinam item emi enye ekesinọde mbon en̄wen.

9-10. Nso ikan̄wam Paul akan mme n̄kpọ emi ẹkenamde idem emem enye? (Ephesus 1:7) (Se ndise n̄ko.)

⁹ Kpa ye edide idem ama esimem Paul ndusụk ini, enye ama esikeme ndika iso n̄kop inemesịt. Ke uwụtn̄kpọ, esịt ama esinem enye ndikop nti n̄kpọ mban̄a mme esop nto mbon emi ẹketienede enye ẹkekwọrọ ikọ ke nsio nsio itie. (2 Cor. 7:6, 7) N̄kpọ en̄wen emi akanamde enye okop idatesịt ekedi nditọ-ete emi ẹkedide mme ufan esie. (2 Tim. 1:4) Paul ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke Jehovah ama imọ. Inemesịt Paul ekedi ke enye ama ekeme ndinam n̄kpọ Abasi ye “edisana ubieresịt.” (2 Tim. 1:3) Idem ke ini enye ekesịnede ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Rome, Paul ama ọdọhọ nditọ-ete esie “ẹdat esịt ke Ọbọn̄.” (Phil. 4:4) Ikọ esie ikebietke ikọ owo emi ekerede mfịna esie tutu enye adia enye idem ama. Imenen̄ede ikụt ke n̄kpọ emi ekpeketịmerede Paul okpodụk enye ekikere, ke enye ama ekeme ndisio n̄kpọ oro mfep man afiak okop inemesịt.

¹⁰ Se ikan̄wamde Paul ekeme ndikan kpukpru mme n̄kpọ emi ẹkenamde idem emem enye ekedi enye ndinịm ke imọ isịne ke otu mbon emi Jesus akakpade afak. (Gal. 2:20; kot Ephesus 1:7.) Oro akanam enye enen̄ede enịm ke ntak ufak emi Jesus Christ ekekpede, ke Jehovah efen ọnọ imọ, ke oyonyụn̄ aka iso efen ọnọ imọ. (Rome 7:24, 25) Kpa ye mme ndudue emi Paul akanamde ke ini edem ye nsio nsio n̄kpọ emi ẹkedide n̄kpọ mfịna ẹnọ enye, Paul ama ekeme “[ndinam] edisana utom” nnọ Abasi ye idatesịt.​—Heb. 9:12-14.

11. Nso inam uwụtn̄kpọ Paul ọsọn̄ọ nnyịn idem?

¹¹ Ukem nte Paul, imekeme ndikere ke en̄wan emi akade iso ke esịtidem nnyịn edi n̄kpọ kpukpru usen. Ekeme ndidi se ikerede, se inamde, m̀mê se itịn̄de esịn en̄wan oro. Imonyụn̄ ikeme ndidọhọ ete, ‘O owo nditaha nte ami!’ ukem nte Paul. Kop se Sista Elizac emi mîyọhọke isua 30 kan̄a etịn̄de aban̄a se enye osụk etịmede ndikan ubọk. Enye ọdọhọ ete: “Ami ndikere mban̄a se iketịbede inọ Paul esisọn̄ọ mi idem. Enem mi ndidiọn̄ọ ke idịghe ami ikpọn̄ ke esitie ntre ke idem. Oro edi n̄kpọ en̄wen emi etide mi ke Jehovah ọdiọn̄ọ se iwọrọde ikọt esie.” Kpa ye emi inyenede mme n̄kpọ emi ẹsinamde idem emem nnyịn, nso ikeme ndinam inyene edisana ubieresịt ukem nte Paul inyụn̄ ika iso ikop idatesịt ukem nte Paul?

SE IKEMEDE NDIN̄WAM NNYỊN IDEM AMA EMEM NNYỊN

12. Didie ke ndika iso nnam se idinamde ika iso ikpere Abasi an̄wam nnyịn yak ikan mme n̄kpọ emi ẹnamde idem emem nnyịn?

¹² Ka iso nam mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde fi aka iso ekpere Abasi. Ima isinam mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn ika iso ikpere Abasi, oro ayan̄wam nnyịn inen̄ede isịn ekikere ke se idinemde nnyịn esịt. Imekeme ndimen se itịn̄de emi idomo ye nti n̄kpọ emi isinamde man idem ọsọn̄ nnyịn. Ima idia udia ọfọn, isisịn̄ede idem kpukpru ini inyụn̄ ide idap ọfọn, idem esinem nnyịn. Ntre ke onyụn̄ edi ye se inemede emi. Kpukpru nnyịn imọdiọn̄ọ nte esinemde nnyịn ke idem ima ikot Ikọ Abasi kpukpru ini, isika ukwọrọ-ikọ, itịm idem inọ mbono esop, idodụk, inyụn̄ itiene inam se ẹnamde do. Ekpedi enyene mme n̄kpọ emi ẹnamde idem emem nnyịn, utọ nti n̄kpọ emi ibatde do ẹsinam ikop inemesịt.​—Rome 12:11, 12.

13-14. Didie ke ndinam mme n̄kpọ emi ẹn̄wamde owo aka iso ekpere Abasi an̄wam ndusụk nti ikọt Abasi?

¹³ Kop uwụtn̄kpọ Brọda John. Ini enye ekedide isua 39 ẹma ẹdọhọ enye ke utọ kansa emi enye ọdọn̄ọde, ke owo ifan̄ kpọt ẹdọn̄ọ. Nsonso oro ndịk ama anam enye, idem onyụn̄ etịmede enye. Enye ama ekere ete: ‘Idaha eyenọwọn̄ nte ami, nnam didie ndọn̄ọ?’ Itetịn̄ mi, eyen esie erenowo ekedi isua ita kpọt ini oro. Nso ikan̄wam John ọyọ? Enye ọdọhọ ete: “Kpa ye edide ama esikak mi ke idem, mma n̄kụt nte ke ubon mi ẹka iso ẹnam mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn inen̄ede ikpere Abasi. Ima isidụk kpukpru mbono esop, isika ukwọrọ-ikọ kpukpru urua, inyụn̄ isinịm Utuakibuot Ubon kpukpru ini idem ke ini mîkememke ndinam ntre.” Ke John etiede ekere nte n̄kpọ eketiede ini oro, enye ọdọhọ ete: “Ndịk emi edinamde fi nsonso emi mfịna oro edide ama odon̄ode fi, eyenen̄ede okụt ke Jehovah ama fi, ke enye ke ọsọn̄ọ fi idem. Jehovah ekeme ndinam fi okop odudu kpa nte enye akanamde mi n̄kop odudu.”

¹⁴ Eliza emi ima iketetịn̄ iban̄a ọdọhọ ete: “Kpukpru ini emi ndụkde mbono esop nnyụn̄ ntiede ke idemmi n̄kpep Ikọ Abasi, mme n̄kpọ oro ẹsiti mi ke Jehovah ke okop akam mi, ke enye enen̄ede ama mi. Oro esinam esịt enem mi.” Esenyịn circuit kiet ke Africa emi ekerede Nolan etịn̄ se isin̄wamde enye ye Diane an̄wan esie. Enye ọdọhọ ete: “Idem ke ini idem ememde nnyịn, imesika iso inam mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn inen̄ede ikpere Jehovah. Jehovah esinam inen̄ede ikụt ke imọ ke in̄wam nnyịn ida mfịna nnyịn nte akpanade ida. Imesidomo nditi ke Jehovah ayan̄wam nnyịn onyụn̄ ọdiọn̄ nnyịn; nnyịn idiọn̄ọke nte enye edisan̄ade inam oro, edi imọdiọn̄ọ ke ayanam.”

15. Ekeme ndiyom inam nso man ikan mme n̄kpọ emi ẹnamde idem emem nnyịn? Nọ uwụtn̄kpọ.

¹⁵ Idem akpaka iso emem nnyịn, enyene mme n̄kpọ en̄wen emi ikemede ndinam ndian ye mbon emi ima ikeneneme man ikan mfịna oro ubọk. Se uwụtn̄kpọ mi. Yak idọhọ ke enyene ubiak edem. Okpodomo ndisan̄a isan̄ kpukpru usen, ekeme ndifiak mfere fi. Edi okpoyom yak ubiak edem oro etre, ekeme ndidi se anamde ndụn̄ọde aban̄a mfịna oro, akam ekeme ndidi se ekenemede n̄kpọ oro ye dọktọ. Ukem oro n̄ko ke edi ye se inemede emi. Idem ekpesiwak ndimem nnyịn, ekeme ndidi se inamde ndụn̄ọde iban̄a n̄kpọ oro ke Bible ye ke mme n̄wed esop Abasi. Imakam ikeme ndikeneme n̄kpọ oro ye Christian emi ekemede ndinọ nnyịn eti item. Se mme n̄kpọ en̄wen emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn mi.

16. Nso ikeme ndin̄wam fi ọdiọn̄ọ se isitịmerede fi ekikere? (Psalm 139:1-4, 23, 24)

¹⁶ Bọn̄ akam dọhọ Jehovah atat fi enyịn ọdiọn̄ọ se idinen̄erede in̄wam fi. Edidem David ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah etịm ọdiọn̄ọ imọ. Ntre David ama ọdọhọ Jehovah an̄wam imọ idiọn̄ọ se itịmerede imọ “ekikere.” (Kot Psalm 139:1-4, 23, 24.) Afo n̄ko emekeme ndidọhọ Jehovah an̄wam fi ọdiọn̄ọ ndiọi ekikere emi ẹsinamde idem emem fi onyụn̄ ọdiọn̄ọ nte ekemede ndikan mmọ ubọk. Emekeme ndibụp idemfo mme mbụme nte: ‘Nso idi akpan n̄kpọ emi esitịmerede mi ekikere? Ndi enyene n̄kpọ emi esinamde n̄kere mme n̄kpọ emi ẹsitịmerede mi do? Ndi mmesima ndisịn ofụri ekikere mi ke mme n̄kpọ emi ẹsitịmerede mi do utu ke ndisio mmọ unyọn̄?’

17. Nso ye nso ke ekeme ndikpep mban̄a emi ẹdin̄wamde fi esịn ekikere ke mme n̄kpọ emi ẹdisọn̄ọde fi idem? (Se mme ndise n̄ko.)

¹⁷ Ama etie ke idemfo ekpep n̄kpọ, kpep se idin̄wamde fi ke mfịna emi enyenede. Ekpedi ke ini ke ini afo ekpep aban̄a ndusụk edu Jehovah, oro ekeme ndin̄wam fi. Se uwụtn̄kpọ mi, apostle Paul ndiketie n̄kere mban̄a ufak ye nte Jehovah esifende ọnọ owo ama an̄wam enye eti-eti. Afo n̄ko emekeme ndinam ukem oro. Da N̄wed Ndụn̄ọde Mme Ntiense Jehovah, Watch Tower Publications Index, m̀mê mme n̄kpọ en̄wen emi isidade inam ndụn̄ọde kpep ban̄a utọ ibuotikọ nte mbọm Abasi, nte Abasi esifende owo, ye nsinsi ima Abasi. Ama okụt mme ibuotikọ emi ẹdin̄wamde fi, wewet mmọ nịm. Nịm se ewetde oro ke ebiet emi edikemede ndisọp n̄kụt. Idem ama ọtọn̄ọ ndimem fi, kemen mme ibuotikọ emi ekewetde enịm do sụhọde tetie kpep. Domo ndise nte mme n̄kpọ emi okotde ẹkemede ndin̄wam fi ke mfịna fo.​—Phil. 4:8.

18. Siak ndusụk ibuotikọ emi ndusụk mme Christian ẹkpepde ẹban̄a, emi an̄wamde mmọ.

¹⁸ Eliza emi ima iketetịn̄ iban̄a ekekpep n̄kpọ aban̄a Job. Enye ọdọhọ ete: “Ediwak se iwọrọde mi ẹbiet se ikọwọrọde Job. Eke esie ekedi mfịna kiet ama okụre, en̄wen odụk. Kpa ye oro, ini eketiede nte ke ufen ọmọn̄ ọbọ Job ibifịk, enye okosụk ese Jehovah iso kpa ye edide enye ikọdiọn̄ọke se ikanamde mme mfịna oro ẹsịm enye.” (Job 42:1-6) Diane emi ima iketetịn̄ iban̄a ọdọhọ ete: “Ami ye ebe mi ke isat ndusụk ibuotikọ ke n̄wed San̄a Kpere Jehovah ikpep. Imama nte Jehovah anamde n̄kpọ ye nnyịn nte oboteso anamde ye mbateso. Utu ke nnyịn nditie ntua ubaha ke mme ndudue emi inamde, idomo ndikere se Jehovah osụk ekpepde nnyịn ye nte enye odomode ndinam nnyịn ifọn ikan se ikesidide. Oro anam inen̄ede ikpere enye.”​—Isa. 64:8.

NỊM KE JEHOVAH AYAN̄WAM FI ONYỤN̄ ỌDIỌN̄ FI

19. Nso ke mîkpanaha idori enyịn ndikụt?

¹⁹ Ekpededi imanam kpukpru se idin̄wamde nnyịn ika iso ikpere Jehovah, inyụn̄ ikpep mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn ke mfịna emi inyenede, yak ikûdori enyịn ite ke mme mfịna emi ẹsitịmerede nnyịn esịt m̀mê emi ẹsinamde ifụhọ ẹyesop kpukpru, idịghe aba. Ekeme ndidu mme usen emi editiede nnyịn ke idem nte eketiede apostle Paul emi ọkọdọhọde ke idi owo nditaha! Edi, mme n̄kpọ emi ẹtịmerede nnyịn ekikere ẹma ẹdọn̄ idem ẹdi, Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn yak esịt ana nnyịn sụn̄. Ẹyak inịm ke ediwak usen ke uwem nnyịn ẹdidi mme usen emi inyenede eti ubieresịt inyụn̄ inyenede kpukpru ntak ndikop idatesịt ke uwem, nnyụn̄ n̄kop idatesịt ke se inamde inọ Jehovah.

20. Nso ke afo ebiere ndinam?

²⁰ Ẹyak ibiere ke nnyịn idiyakke ndiọi n̄kpọ oro ikanamde ke ini edem, mme afanikọn̄ emi inyenede, m̀mê mme n̄kpọ emi ẹdide n̄kpọ mfịna ẹnọ nnyịn ẹkama nnyịn ẹbọp ekpan̄. Edieke iyakde Jehovah an̄wam nnyịn, enye ekeme ndinam esịt ana nnyịn sụn̄ mme n̄kpọ oro ẹma ẹdi nditịmede nnyịn esịt. (Ps. 143:10) Usen ke edi emi idisikerede nti n̄kpọ, ikereke ndiọi n̄kpọ baba kiet; ẹyak ibet usen oro. Utu ke ndikere ndiọi n̄kpọ, edidi kwa usen ima idemede, inyeneke n̄kpọ ndomokiet emi etịmerede nnyịn ekikere, nnyịn ikop inemesịt ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah Abasi nnyịn emi amade nnyịn!