Ibuot 4
Jesus Christ Ukpọhọde Ifiọk Abasi
1, 2. Didie ke mme ido ukpono ererimbot ẹbiat ukpọhọde ifiọk Abasi?
AFO ada ke enyịnusụn̄, esịn eyen ukpọhọde kiet osio esịn efen. Eyo etie tuep tuep onyụn̄ okịm, ndien afo emenyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndidụk esịtufọk—edi eyen ukpọhọde oro ikpọhọkede usụn̄. Etie nte eyen ukpọhọde esie edi oro, edi eka ukpọhọde iwọn̄ọkede. Edi n̄kpọ edikpu didie ntem! Afo ọtọn̄ọ ntak ese nditọ ukpọhọde fo. Nte eyen ukpọhọde esie ke afo akama? Nte owo amabiat ukpọhọde oro?
2 Eti uwụtn̄kpọ edi oro kaban̄a se ndutịme ido ukpono ererimbot emi anamde ye ifiọk Abasi. Ke nditịm ntịn̄, ediwak owo ẹmebiat ukpọhọde oro ebererede enye man nnyịn ifiọk—Jesus Christ. Ndusụk ido ukpono ẹmesio ukpọhọde oro, ẹfụmide Jesus ofụri ofụri. Mmọ eken ẹmewọn̄ọde idaha Jesus, ẹtuakde ibuot ẹnọ enye nte Ata Ọkpọsọn̄ Abasi. Ke idaha ekededi, ifiọk Abasi odịbe nnyịn ke nnyịn mînyeneke nnennen ifiọk iban̄a akpan owo emi, Jesus Christ.
3. Ntak ẹkemede ndikot Jesus ukpọhọde ifiọk Abasi?
3 Afo emekeme nditi ke Jesus ọkọdọhọ ete: “Nsinsi uwem oro edi ndifiọk Fi, ata Abasi kierakiet, ye Enyeemi Afo ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ.” (John 17:3) Ke nditịn̄ emi, Jesus ikanamke inua. N̄wed Abasi ọsọn̄ọ etịn̄ ndien ndien aban̄a ufọn edinyene nnennen ifiọk mban̄a Christ. (Ephesus 4:13; Colossae 2:2; 2 Peter 1:8; 2:20) Apostle Peter ọkọdọhọ ete: “Kpukpru mme prọfet ẹketịn̄ ikọ nte ntiense ẹban̄a [Jesus Christ].” (Utom 10:43) Ndien apostle Paul ekewet ete: “Ofụri inyene ọniọn̄ ye ifiọk [ẹdịbe Jesus] ke idem.” (Colossae 2:3) Paul akakam ọdọhọ ete ke kpukpru un̄wọn̄ọ Jehovah ẹwọrọ ẹsu ke Jesus. (2 Corinth 1:20) Ntre Jesus Christ edi sụk ukpọhọde ifiọk Abasi. Ana ifiọk oro nnyịn inyenede iban̄a Jesus ọbọhọ ediwọn̄ọde uduot ye idaha esie ekededi ke ndutịm Abasi. Edi ntak emi mme anditiene Jesus ẹdade enye nte akpan n̄kpọ ke mme uduak Abasi?
MESSIAH ORO ẸKEN̄WỌN̄ỌDE
4, 5. Idotenyịn ewe ẹkekọn̄ọ ke Messiah, ndien didie ke mme mbet Jesus ẹkese enye?
4 Ọtọn̄ọde ke eyo anam-akpanikọ owo oro Abel, mme asan̄autom Abasi ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ẹma ẹdori enyịn ke Mfri oro Jehovah Abasi ke idemesie ekebemde iso etịn̄. (Genesis 3:15; 4:1-8; Mme Hebrew 11:4) Ẹma ẹyarade ẹte ke Mfri oro edinam uduak Abasi nte Messiah, emi ọwọrọde “Enyeemi Ẹyetde Aran.” Enye ‘edima idiọkido,’ ndien ẹma ẹbemiso ẹtịn̄ ẹban̄a uyama Obio Ubọn̄ esie ke psalm. (Daniel 9:24-26; Psalm 72:1-20) Anie ediwụt ke imọ idi Messiah?
5 Kere ban̄a nduaidem oro akparawa Jew kiet emi ekekerede Andrew okokopde ke ini enye akakpan̄de utọn̄ ọnọ mme ikọ Jesus a-Nazareth. Andrew ama efehe aka ebịne Simon Peter eyeneka esie onyụn̄ akasian enye ete: “Nnyịn imokụt Messiah.” (John 1:41) Mme mbet Jesus ẹma ẹnịm ẹte ke enye ekedi Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde. (Matthew 16:16) Ndien mme ata Christian ẹma ẹnyịme ndikpa kaban̄a edinịm ke akpanikọ oro nte ke Jesus ekenen̄ede edi Messiah, m̀mê Christ, oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a. Nso nsọn̄ọ ke mmọ ẹkenyene? Ẹyak nnyịn ikere iban̄a uyarade ita.
UYARADE NTE KE JESUS EKEDI MESSIAH
6. (a) Ewe udịm ubon ekenyene ndisio Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde ndi, ndien nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Jesus okoto udịm ubon oro? (b) Ntak owo ekededi oro odude uwem ke 70 E.N. ama ekebe mîkemeke ndidọhọ ke imọ idi Messiah?
6 Udịm ubon Jesus ọnọ akpa isọn̄ ndida ndiọn̄ọ enye nte Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde. Jehovah ama etịn̄ ọnọ Abraham asan̄autom Esie ete ke Mfri oro ẹken̄wọn̄ọde edito ubon esie. Isaac eyen Abraham, Jacob eyen Isaac, ye Judah eyen Jacob ẹma ẹbọ ukem un̄wọn̄ọ oro. (Genesis 22:18; 26:2-5; 28:12-15; 49:10) Ediwak isua ikie ke ukperedem ẹma ẹwụt akpan udịm ubon emi Messiah ediwọrọde oto ke ini ẹkesiande Edidem David ẹte ke Owo emi ediwọrọ oto udịm ubon esie. (Psalm 132:11; Isaiah 11:1, 10) Mbụk Gospel Matthew ye Luke ẹsọn̄ọ ke Jesus ọkọwọrọ oto udịm ubon oro. (Matthew 1:1-16; Luke 3:23-38) Okposụkedi Jesus ekenyenede mme ata asua, baba owo mmọ kiet ikenenike iban̄a udịm ubon esie oro ẹkediọn̄ọde ntatara ntatara. (Matthew 21:9, 15) Nte an̄wan̄ade, ndien, owo ikemeke ndineni mban̄a udịm ubon esie. Nte ededi, ẹma ẹbiat n̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade ubon mme Jew ke ini mbon Rome ẹkebụmede Jerusalem ke 70 E.N. Nte ini akade, baba owo kiet ikekemeke ndinọ uyarade ke imọ ikedi Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde.
7. (a) Nso idi udiana uyarade nte ke Jesus ekedi Messiah? (b) Didie ke Micah 5:2 okosu ke ebuana ye Jesus?
7 Prọfesi ẹmi ẹsude edi udiana uyarade. Ediwak prọfesi ke N̄wed Abasi Usem Hebrew ẹtịn̄ ẹban̄a nsio nsio ikpehe ke usụn̄uwem Messiah. Ke ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N., prọfet Micah ama ebemiso etịn̄ ete ke akwa andikara emi edimana ke ekpri obio Bethlehem. Obio iba ke Israel ẹkekere Bethlehem, edi prọfesi emi ama owụt m̀mê ewe: Bethlehem Ephrathah, emi Edidem David akamanade. (Micah 5:2) Ete ye eka Jesus, Joseph ye Mary, ẹkedụn̄ ke Nazareth, n̄kpọ nte kilomita 150 ke edem edere Bethlehem. Nte ededi, ke ini Mary akasan̄ade ye idịbi, Caesar Augustus andikara Rome ama owụk kpukpru owo ke Israel ete ẹka ẹkesịn enyịn̄ ke obio emana mmọ.a Ntre Joseph ekenyene ndimen n̄wan esie oro akasan̄ade ye idịbi n̄ka Bethlehem, emi Jesus akamanade.—Luke 2:1-7.
8. (a) Ini ewe ndien ye nso n̄kpọntịbe ke “urua” 69 ọkọtọn̄ọ? (b) “Urua” 69 oro ẹkebịghi adan̄a didie, ndien nso ikotịbe ke ini mmọ ẹketrede?
8 Ke ọyọhọ isua ikie itiokiet M.E.N., prọfet oro Daniel ama ebemiso etịn̄ ete ke “Messiah Ọbọn̄” edibiọn̄ọde ke “urua” 69 ama ekebe tọn̄ọ nte ẹkenọ ewụhọ ẹte ẹtọn̄ọ ntak ẹdiọn̄ ẹnyụn̄ ẹbọp Jerusalem. (Daniel 9:24, 25) Kiet kiet ke otu “urua” ẹmi ekebịghi isua itiaba.b Nte ekemde ye Bible ye mbụk ererimbot, ẹkenọ ewụhọ ẹte ẹfiak ẹbọp Jerusalem ke 455 M.E.N. (Nehemiah 2:1-8) Ntre Messiah ekenyene ndibiọn̄ọde ke isua 483 (69 nam awak ke itie 7) ke 455 M.E.N. ama ekebe. Oro ada nnyịn edisịm 29 E.N., kpa isua oro Jehovah akadade edisana spirit eyet Jesus aran. Jesus ke ntem ama akabade edi “Christ” (emi ọwọrọde “Enyeemi Ẹyetde Aran”), m̀mê Messiah.—Luke 3:15, 16, 21, 22.
9. (a) Didie ke Psalm 2:2 okosu? (b) Nso idi ndusụk prọfesi eken ẹmi ẹkesude ke idem Jesus? (Se chart.)
9 Nte ededi, idịghe kpukpru owo ẹkenyịme Jesus nte Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde, ndien N̄wed Abasi ama ebemiso etịn̄ aban̄a emi. Nte ẹwetde ke Psalm 2:2, ẹma ẹnọ Edidem David ndausụn̄ ke odudu spirit Abasi ndibem iso ntịn̄ nte: “Ndidem ererimbot ẹdaha ẹda, mbọn̄ ẹnyụn̄ ẹbono ẹdụk odu ẹban̄a Jehovah ye Messiah esie.” Prọfesi emi ama owụt ete ke mme andikara ẹtode se iwakde ikan idụt kiet ẹyediana kiet man ẹn̄wana ye Enyeemi Jehovah Eyetde Aran, m̀mê Messiah. Ndien se ikotịbede edi oro. Mme adaiso ido ukpono mme Jew, Edidem Herod, ye Pontius Pilate andikara Rome kpukpru ẹma ẹnyene ubọk ke ndinam ẹwot Jesus. N̄kani asua oro Herod ye Pilate ẹma ẹkabade ẹdi ata ufan ọtọn̄ọde ke ini oro kaiso. (Matthew 27:1, 2; Luke 23:10-12; Utom 4:25-28) Kaban̄a n̄kaiso uyarade nte ke Jesus ekedi Messiah, mbọk se chart oro etienede emi ẹkotde “Ndusụk N̄wọrọnda Prọfesi Ẹban̄ade Messiah.”
10. Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah ọkọsọn̄ọ ke Jesus ekedi Enyeemi Ẹyetde Aran emi ikọn̄wọn̄ọde?
10 Ikọ ntiense Jehovah Abasi edi ọyọhọ uyarade ita emi ọsọn̄ọde itie Messiah Jesus. Jehovah ama ọdọn̄ mme angel man ẹkenam mme owo ẹfiọk ẹte ke Jesus ekedi Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde. (Luke 2:10-14) Ke akpanikọ, ke ini uwem Jesus ke isọn̄, Jehovah ke idemesie ama etie ke heaven etịn̄ ikọ, owụtde edinyịme oro enye onyịmede Jesus. (Matthew 3:16, 17; 17:1-5) Jehovah Abasi ama ọnọ Jesus odudu ndinam mme utịben̄kpọ. Kiet kiet ke otu mmọemi ẹkedi n̄kaiso uyarade otode Abasi nte ke Jesus ekedi Messiah, koro Abasi tutu amama ikpọnọhọ owo abian̄a odudu ndinam mme utịben̄kpọ. Jehovah n̄ko ama ada edisana spirit esie anam ẹwet mme mbụk Gospel, man uyarade itie Messiah Jesus akabade edi ubak Bible, kpa n̄wed oro ẹkabarede ẹnyụn̄ ẹsuande ntatara ntatara ẹkan ke mbụk.—John 4:25, 26.
11. Uyarade odu awak adan̄a didie nte ke Jesus ekedi Messiah?
11 Ke ofụri ofụri, mme utọ uyarade ẹmi ẹsịne mme akpanikọ ke ediwak itie ikie ẹmi ẹnamde ẹdiọn̄ọ Jesus nte Messiah oro ẹken̄wọn̄ọde. Nte an̄wan̄ade, ndien, mme ata Christian nte enende ẹda enye nte enyeemi ‘kpukpru mme prọfet ẹketịn̄de ikọ ntiense ẹban̄a’ ye nte ukpọhọde ifiọk Abasi. (Utom 10:43) Edi ekese efen efen ẹdu ndikpep mban̄a Jesus Christ akan uyarade oro nte ke enye ekedi Messiah. M̀mọ̀n̄ ke enye okoto? Enye eketie didie?
EDIDU JESUS MBEMISO EDIDE OWO
12, 13. (a) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Jesus ama odu ke heaven mbemiso enye ekedide isọn̄? (b) Anie edi “Ikọ,” ndien nso ke enye akanam mbemiso enye akakabarede edi owo?
12 Ẹkeme ndibahade uwem Jesus nsịn ke ikpehe ita. Akpa ọkọtọn̄ọ anyanini mbemiso enye akamanade ke isọn̄. Micah 5:2 ọkọdọhọ ke ntọn̄ọ Messiah ekedi “tutuko, kpa ke eyo eset.” Ndien Jesus ama etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ete ke imọ ikoto “ke enyọn̄,” oro edi, heaven. (John 8:23; 16:28) Enye okodu ke heaven ebịghi adan̄a didie mbemiso edide isọn̄?
13 Ẹkekot Jesus “ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi [Abasi] obonde” sia edide Jehovah okobot enye nnennen nnennen. (John 3:16) Nte ‘Enyeemi ẹkebonde ẹte edi Akpan, ndien ẹdibot ofụri ererimbot,’ Abasi ndien ama ada Jesus ke ndibot kpukpru n̄kpọ eken. (Colossae 1:15; Ediyarade 3:14) John 1:1 ọdọhọ ke “Ikọ” (Jesus ke edidu esie mbemiso edide owo) okodu ye Abasi “ke editọn̄ọ.” Ntre Ikọ okodu ye Jehovah ke ini ẹkebotde “enyọn̄ ye isọn̄.” Abasi ekenyene nneme ye Ikọ ke ini Enye ọkọdọhọde ete: “Ẹyak nnyịn inam owo isịn ke mbiet nnyịn.” (Genesis 1:1, 26) Kpasụk ntre, anaedi Ikọ ekedi edima “etubom anamutom” Abasi oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mme N̄ke 8:22-31 (NW) nte ọniọn̄ ke mbiet owo, odude ke n̄kan̄ Jehovah anam kpukpru n̄kpọ. Ke Jehovah ama okobot enye, Ikọ ama abiat anana-ibat isua ye Abasi ke heaven mbemiso akakabarede edi owo ke isọn̄.
14. Ntak emi ẹkotde Jesus “mbiet Abasi emi enyịn owo mîkwe”?
14 Eyịghe idụhe N̄wed Mbon Colossae 1:15 okotde Jesus “mbiet Abasi emi enyịn owo mîkwe”! Ebede ke ndinyene n̄kpet n̄kpet ebuana ke anana-ibat isua, okopitem Eyen oro ama enen̄ede ebiet Ete esie, Jehovah. Emi edi ntak efen Jesus edide ukpọhọde ọnọ-uwem ifiọk Abasi. Kpukpru n̄kpọ oro Jesus akanamde ke adan̄aemi okodude ke isọn̄ edi ukem se Jehovah akpakanamde. Ntem, ndifiọk Jesus n̄ko ọwọrọ ndikọri ke ifiọk oro inyenede iban̄a Jehovah. (John 8:28; 14:8-10) Nte an̄wan̄ade, ndien, edi akpan n̄kpọ ndikpep n̄kpọ efen efen mban̄a Jesus Christ.
USỤN̄UWEM JESUS KE ISỌN̄
15. Jesus akasan̄a didie edimana nte mfọnmma nsekeyen?
15 Ọyọhọ ikpehe iba ke usụn̄uwem Jesus ekedi mi ke isọn̄. Enye ke unyịmesịt ama osụhọde idem nte Abasi ọkọnọde uwem esie oto heaven okodu ke idịbi anam-akpanikọ eyenan̄wan Jew oro mîkọfiọkke erenowo emi ekekerede Mary. Okopodudu edisana spirit, m̀mê anamutom odudu Jehovah, ‘ama odoro’ Mary, anamde enye oyomo ndien ke akpatre aman mfọnmma nsekeyen. (Luke 1:34, 35) Jesus ikadaha unana mfọnmma ndomokiet imana, sia uwem esie okotode mfọnmma Ebiet. Ẹkebọk enye ke ufọk oro mînyeneke ubọk nte eyen Joseph anamusọ eto oro ẹmende-men ẹkama ndien enye ekedi akpan ke otu ediwak nditọ ke ubon oro.—Isaiah 7:14; Matthew 1:22, 23; Mark 6:3.
16, 17. (a) Jesus akada odudu ndinam mme utịben̄kpọ oto m̀mọ̀n̄, ndien nso ikedi ndusụk mmọ? (b) Nso idi ndusụk edu ẹmi Jesus okowụtde?
16 Ntotụn̄ọ ukpono oro Jesus ekenyenede ọnọ Jehovah Abasi ama ayayarade ke ini enye ekedide isua 12 ke emana. (Luke 2:41-49) Ke ama ọkọkọri okpon onyụn̄ ọtọn̄ọ utom esie ke edide isua 30, Jesus n̄ko ama owụt ntotụn̄ọ ima oro enye akamade ekemmọ owo. Ke ini edisana spirit Abasi ọkọnọde enye odudu ndinam mme utịben̄kpọ, enye ke mbọm ama ọkọk mbon udọn̄ọ, mbụn̄ọ, mbon oro ẹbiomode ndo, mme nnan, mme inan, mbon akpamfia. (Matthew 8:2-4; 15:30) Jesus ama ọnọ ediwak tọsịn owo ẹmi ẹkekopde biọn̄ udia. (Matthew 15:35-38) Enye ama anam oyobio oro ekesịnde uwem mme ufan esie ke itiendịk odobo. (Mark 4:37-39) Ke akpanikọ, enye ama akam anam mme akpan̄kpa ẹset. (John 11:43, 44) Mme utịben̄kpọ ẹmi ẹdi akpanikọ ẹmi ẹtịmde ẹdiọn̄ọ ke mbụk. Idem mme asua Jesus ẹma ẹdọhọ ke enye ‘ama anam ediwak idiọn̄ọ.’—John 11:47, 48.
17 Jesus ama asan̄a ke ofụri obio emana esie, ekpepde mme owo n̄kpọ aban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. (Matthew 4:17) Enye n̄ko ama onịm n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ime ye eti ibuot. Idem ke ini mme mbet esie ẹkekpude enye, enye ke mbọm ama ọdọhọ ete: “Spirit ọsọp, edi obụkidem edi mmemmem.” (Mark 14:37-39a) Edi, Jesus ama enyene uko onyụn̄ etịn̄ ikọ in̄wan̄în̄wan̄ ye mbon oro ẹkesịnde akpanikọ ke ndek ẹnyụn̄ ẹfịkde mbon oro mînyeneke un̄wam. (Matthew 23:27-33) Ke akande kpukpru, enye ke mfọnmma usụn̄ ama ekpebe uwụtn̄kpọ ima Ete esie. Jesus ama akam onyịme ndikpa man anana mfọnmma ubonowo enyene idotenyịn aban̄a ini iso. Eyịghe idụhe, ndien, ke nnyịn nte odotde imekeme nditịn̄ mban̄a Jesus nte ukpọhọde ifiọk Abasi! Ih, enye edi oduuwem ukpọhọde! Edi ntak emi nnyịn idọhọde oduuwem ukpọhọde? Emi ada nnyịn edisịm ọyọhọ ikpehe ita ke usụn̄uwem esie.
JESUS MFỊN
18. Didie ke nnyịn ikpese Jesus Christ mfịn?
18 Okposụkedi Bible obụkde aban̄a n̄kpa Jesus, enye ke odu uwem idahaemi! Ke akpanikọ, mme owo ke mme itie ikie ẹmi ẹkedude uwem ke akpa isua ikie E.N. ẹkedi mme ntiense akpanikọ oro nte ke enye ama eset ke n̄kpa. (1 Corinth 15:3-8) Nte ẹketịn̄de ke prọfesi, enye ke oro ebede ama osụhọde etie ke ubọk nnasia Ete esie onyụn̄ ebet ndibọ odudu nte edidem ke heaven. (Psalm 110:1; Mme Hebrew 10:12, 13) Ntre didie ke nnyịn ikpese Jesus mfịn? Nte nnyịn ikpese enye nte nsekeyen emi odude ke usịn-udia ufene oro ananade un̄wam? M̀mê nte eren oro ọbọde ndutụhọ emi ẹwotde? Baba. Enye edi ọkpọsọn̄ Edidem oro akarade! Ndien ke mîbịghike kemi, enye eyeda itie ukara esie osịm isọn̄ nnyịn oro odude ke mfịna.
19. Nso ke Jesus edinam ke n̄kpet n̄kpet ini iso?
19 Ke Ediyarade 19:11-15, ẹtịn̄ ẹban̄a Edidem Jesus Christ in̄wan̄în̄wan̄ nte edide ke akwa odudu ndisobo ndiọi owo. Ima ima Andikara eke heaven emi enyene udọn̄ didie ntem ndida utịt nsọk ndutụhọ oro ọnọmọde ediwak miliọn owo mfịn! Ndien enye enen̄ede enyene udọn̄ ndin̄wam mbon oro ẹdomode ndikpebe mfọnmma uwụtn̄kpọ oro enye okonịmde ke adan̄aemi enye okodude ke isọn̄. (1 Peter 2:21) Enye oyom ndikpeme mmọ mbe “ekọn̄ akwa usen Abasi, Andikara kpukpru n̄kpọ” oro asan̄ade ekpere usọp usọp, emi ẹsiwakde ndikot Armageddon, man mmọ ẹkeme ndidu uwem ke nsinsi nte mme andidu ke isọn̄ ke idak Obio Ubọn̄ Abasi eke heaven.—Ediyarade 7:9, 14; 16:14, 16.
20. Nso ke Jesus edinam ọnọ ubonowo ke ini Ukara Tọsịn Isua esie?
20 Ke ini Ukara Tọsịn Isua emem Jesus oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a, enye eyenam mme utịben̄kpọ ke ibuot ofụri ubonowo. (Isaiah 9:6, 7; 11:1-10; Ediyarade 20:6) Jesus eyekọk kpukpru udọn̄ọ onyụn̄ ada utịt ọsọk n̄kpa. Enye eyenam ediwak biliọn owo ẹset man mmọ n̄ko ẹkeme ndinyene ifet ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄. (John 5:28, 29) Afo eyekop nduaidem ndikpep n̄kpọ efen efen mban̄a Obio Ubọn̄ Messiah esie ke ibuotikọ kiet oro odude ke iso. Tịm fiọk emi: Nnyịn ikemeke ndikam n̄kekere adan̄a nte uwem nnyịn edidide utịbe utịbe ke idak ukara Obio Ubọn̄. Edi akpan n̄kpọ didie ntem ndinen̄ede mmehe ye Jesus Christ! Ih, edi akpan n̄kpọ nte nnyịn ikûdede ifre Jesus, kpa oduuwem ukpọhọde ifiọk Abasi oro adade osịm nsinsi uwem.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Edisịn enyịn̄ ke n̄wed emi ama an̄wam Obio Ukara Rome ndibọ mme tax mfọn mfọn. Ntem, Augustus ye unana edifiọk ama an̄wam ke ndinam prọfesi aban̄ade andikara emi ‘ediyakde ọbọ-utomo asan̄a ke idụt ebe,’ osu. Kpasụk prọfesi oro ekebem iso etịn̄ ete ke ‘ẹyebụn̄ ọbọn̄ ediomi,’ m̀mê Messiah, ke eyo andida itie andikara emi. Ẹkewot Jesus ke ini ukara Tiberius, andida itie Augustus.—Daniel 11:20-22.
b Mme Jew eset ẹma ẹnyene ọsọ ekikere ẹban̄a mme urua eke isua. Ke uwụtn̄kpọ, kpa nte kpukpru ọyọhọ usen itiaba ekesidide usen Sabbath, kpukpru ọyọhọ isua itiaba ekedi isua Sabbath.—Exodus 20:8-11; 23:10, 11.
DOMO IFIỌK FO SE
Didie ke udịm ubon Jesus ọkọsọn̄ọ ke enye ekedi Messiah?
Nso idi ndusụk prọfesi ẹban̄ade Messiah ẹmi ẹkesude ke Jesus?
Didie ke Abasi okowụt nnennen nnennen nte ke Jesus ekedi Enyeemi Ẹyetde Aran?
Ntak emi Jesus edide oduuwem ukpọhọde ifiọk Abasi?
[Chart ke page 37]
NDUSỤK N̄WỌRỌNDA PRỌFESI ẸBAN̄ADE MESSIAH
PRỌFESI N̄KPỌNTỊBE EDISU
NTỌN̄Ọ NTỌN̄Ọ UWEM ESIE
Isaiah 7:14 Amana oto n̄wan eke Matthew 1:18-23
mîfiọkke erenowo
Jeremiah 31:15 Ẹwot nseknditọ ke Matthew 2:16-18
enye ama akamana
UTOM UKWỌRỌIKỌ ESIE
Isaiah 61:1, 2 Utom esie otode Abasi Luke 4:18-21
Isaiah 9:1, 2 Utom ukwọrọikọ ama anam Matthew 4:13-16
owo ẹkụt akwa un̄wana
Psalm 69:9 Enyene ifịk ọnọ John 2:13-17
ufọk Jehovah
Isaiah 53:1 Owo ikonịmke enye John 12:37, 38
ke akpanikọ
Zechariah 9:9; Awat ke abak ass odụk Matthew 21:1-9
Psalm 118:26 Jerusalem; ẹdara nte
edidem ye nte enyeemi
edide ke enyịn̄ Jehovah
EDIDA NNỌ YE N̄KPA ESIE
Psalm 41:9; 109:8 Apostle kiet ikanamke Utom 1:15-20
akpanikọ; ada Jesus ọnọ
ndien ekem ẹda owo efen
ẹsịn ke itie esie
Zechariah 11:12 Ẹda ẹnọ ke mbak Matthew 26:14, 15
silver 30
Psalm 27:12 Ẹtie ntiense nsu Matthew 26:59-61
ẹban̄a enye
Psalm 22:18 Ẹsịn afia ẹban̄a John 19:23, 24
edisịnen̄kpọ esie
Isaiah 53:12 Ẹbat ẹsịn ke otu Matthew 27:38
mme anamidiọk
Psalm 22:7, 8 Ẹsụn̄i ke adan̄aemi Mark 15:29-32
akpade
Psalm 69:21 Ẹnọ vinegar Mark 15:23, 36
Isaiah 53:5; Ẹkịm John 19:34, 37
Isaiah 53:9 Ẹbụk ye mbon inyene Matthew 27:57-60
Psalm 16:8-11 Ẹnam eset mbemiso Utom 2:25-32;
abiarade Ut 13:34-37
[Ndise ke page 35]
Abasi ama ọnọ Jesus odudu ndikọk mbon udọn̄ọ