Ẹnyene Anyanime ye Kpukpru Owo
“Ikpe ye mbufo, nditọete, ẹsua ẹnọ mmọ eke ẹsan̄ade otịme otịme, ẹsọn̄ọ mbon iduọesịt idem, ẹkama mbon mmemidem, ẹnyene anyanime ye kpukpru owo.”—1 THESSALONICA 5:14.
1. M̀mọ̀n̄ ndien ke mme idaha ewe ke Mme Ntiense Jehovah ẹkenyene anyanime?
NSO uwụtn̄kpọ ke Mme Ntiense Jehovah eyomfịn ẹnịm ntem ke ndinyene anyanime! Mmọ ẹma ẹyọ ekese nsọn̄ọn̄kpọ ye ukọbọ ke n̄kani idụt ukara Nazi ye Fascist ye ke mme utọ idụt nte Malawi tutu osịm usen nte mfịn. Mbon oro ẹdude ke mme ubon oro ẹbaharede ke ntak ido ukpono ẹnyene anyanime n̄ko.
2. Mme n̄kpọ iba ewe inam paradise eke spirit oro ikọt Jehovah ẹdarade odu?
2 Kpa ye ukọbọ ye nsọn̄ọn̄kpọ oro mmọ ẹsobode, ikọt Jehovah oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ẹmedara mme edidiọn̄ ke paradise eke spirit. Ke akpanikọ, mme akpanikọ ẹwụt nte ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹma ẹtọn̄ọ ndidara enye ke isua 1919. Nso ida paradise eke spirit emi idi? Akpa kan̄a, mme idaha paradise ẹmi ẹdu ke otu ikọt Jehovah koro Abasi ama afiak ọnọ mme asan̄autom esie ẹmi ẹyetde aran “obio,” m̀mê idaha, edisana utuakibuot mmọ. (Isaiah 66:7, 8) Paradise eke spirit emi okụt unen n̄ko koro kpukpru owo ẹmi ẹdude ke enye ẹkọride mbun̄wụm spirit Abasi. Anyanime edi kiet ke otu ẹmi. (Galatia 5:22, 23) Ẹkeme ndikụt nte edu emi edide akpan n̄kpọ adan̄a nte paradise eke spirit nnyịn abuanade ke ikọ emi eyen ukpepn̄kpọ oro, William Barclay, eketịn̄de ete: “Utọ n̄kpọ nte ebuana Christian ikemeke ndidu ye unana makrothumia [anyanime]. . . . Ndien ntak kaban̄a oro akam edi emi—nte ke makrothumia edi akpan edu Abasi (Rom. 2.4; 9.22).” (A New Testament Wordbook, page 84) Ih, anyanime edi akpan n̄kpọ ntre!
Ndinyene Anyanime ye Nditọete Nnyịn
3. Ewe ukpepn̄kpọ aban̄ade edinyene anyanime ke Jesus ọkọnọ Peter?
3 Apostle Peter nte an̄wan̄ade ama enyene ndusụk mfịna ke ndiwụt anyanime, koro enye ama obụp Jesus inikiet ete: “Ọbọn̄, ikafan̄ ke eyenete mi edidue mi, ndien ndahado nnọ enye? m̀mê tutu osịm utịm ikatiaba?” Jesus ọkọnọ enye item ete: “Ndọhọke fi nte, tutu osịm utịm ikatiaba, edi tutu osịm ikatiaba ke itie ata ye duop.” (Matthew 18:21, 22) Ke ikọ en̄wen, adan̄a idụhe inọ ibat ini emi anade nte nnyịn iyọ kiet eken inyụn̄ ifen owo oro anamde nnyịn idiọk. Kamse, nnyịn ikemeke ndikere nte ke owo ekededi akpanam ibat okosịm utịm ike 77! Edi, ndifen nnọ ntre ke akpanikọ oyom anyanime.
4. Ntak oyomde mbiowo akpan akpan ẹnyene anyanime?
4 Ke ini edide edisịm nditọete eke spirit ndiwụt anyanime, mfan̄a ndomokiet idụhe nte ke iyomke mbiowo esop ẹdi uwụtn̄kpọ. Ẹkeme ndidomo ime mmọ koro ndusụk ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹkeme nditre ndiwụt ntịn̄enyịn m̀mê ẹnana udọn̄. Mmọ eken ẹkeme ndinam n̄kpọ mmen̄e mmen̄e ke ini edide edisịm edinen̄ede ndiọi edu. Ana mbiowo ẹkpeme mbak mme mmeme nditọete Christian mmọ iren ye iban edinam mmọ ẹsọp iyatesịt m̀mê utọk. Utu ke oro, mme ekpemerọn̄ eke spirit ẹmi ẹnyene nditi item emi: “Edi nnyịn ẹmi ikopde idem ikpobiom mmemidem mbon mmemidem, itre ndinem idem nnyịn esịt.”—Rome 15:1.
5. Nso ke nnyịn ikeme ndiyọ edieke inyenede anyanime?
5 Ekem n̄ko, utọk owo ye owo ekeme ndidemede ke ntak mmeme ye mme ndudue owo. Ke ntak mme ndudue m̀mê esen esen ido, nnyịn, yak idọhọ, imesinam esịt ayat nditọete nnyịn, ndien mmọ ẹkeme ndinam ntre ye nnyịn. Ke ntre, item emi odot didie ntem: “Ẹme ime ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken, edieke owo mbufo ekededi enyenede ikọ ye owo; kpa nte Ọbọn̄ ekefende mbufo, ẹfen mmọ en̄wen kpasụk ntre.” (Colossae 3:13) “[Ndi]me ime ye kiet eken” ọwọrọ ndinyene anyanime, okposụkedi emi nnyịn ikemede ndinyene nti ntak ndinyene ikọ ye owo. Inaha isio usiene m̀mê imia eyenete nnyịn ufen, m̀mê idem ndisụk enye uyo.—James 5:9.
6. Ntak emi edinyene anyanime edide usụn̄ eti ibuot?
6 Item emi ẹkụtde ke N̄wed Mbon Rome 12:19 edi ke ukem ntak oro: “Ẹkûsio usiene ẹnọ idem mbufo, ndima mme ufan mi, edi ẹbọk idem ke usụn̄ ẹnọ iyatesịt Abasi: koro ẹwet ẹte, Jehovah ete, Usiene enyene Mi, Ami nyesio usiene.” ‘Ndibọk idem ke usụn̄ nnọ iyatesịt’ ọwọrọ nditre ndisọp iyatesịt, m̀mê ndinyene anyanime. Ndiwụt edu emi edi usụn̄ eti ibuot, koro enye ada ufọn ọsok nnyịn ye mmọ en̄wen. Edieke mfịna edemerede, nnyịn ke idem nnyịn imesikop inem ikan koro ke ndinyene anyanime, nnyịn inamke n̄kpọ ẹdiọk ẹkan. Ndien owo emi nnyịn inyenede anyanime inọ okop inem akan n̄ko koro nnyịn imiaha enye ufen m̀mê ndisio usiene ke ndusụk usụn̄. Eyịghe idụhe Paul eketemede ekemmọ mme Christian ete “ẹsọn̄ọ mbon iduọesịt idem, ẹkama mbon mmemidem, ẹnyene anyanime ye kpukpru owo”!—1 Thessalonica 5:14.
Ke Ekpụk Ubon
7. Ntak oyomde mme ọdọ ndọ ẹnyene anyanime?
7 Ẹsitịn̄ nte ọfọnde ẹte ke inem inem ndọ edi edidianakiet eke nti mme andifen iba. Nso ke oro ọwọrọ? Nte ke mme owo oro ẹdọde ndọ ye inemesịt ẹsinyene anyanime ke nte ẹnamde n̄kpọ ye kiet eken. Mme owo ẹsiwak ndima kiet eken ke ntak nsio nsio edu mmọ. Mme ukpụhọde ẹmi ẹkeme ndidi n̄kpọ ẹmade, edi mmọ n̄ko ẹkeme ndidi ntak utọk oro adiande n̄kpọ ke mfịghe ye editịmede esịt oro ẹma ẹkenanam mme Christian oro ẹdọde ndọ ẹkụt “ukụt ke obụkidem.” (1 Corinth 7:28) Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke ebe anana udọn̄ ke n̄kpri n̄kpọ m̀mê etie nte iwụtke ntịn̄enyịn̄ m̀mê mbitmbịt mbịtmbịt. Emi ekeme ndinen̄ede ndi n̄kpọ idomo nnọ n̄wan esie. Edi edieke ekikere ẹmi ẹnọde ke mfọnido mînyeneke ufọn, enye n̄kukụre ekeme ndiyọ mme mmeme esie ke ndinyene anyanime.
8. Ntak ẹkemede ndiyom mme ebendọ ẹnyene anyanime?
8 Ke n̄kan eken, n̄wanndọ ekeme ndiwụk n̄tịn̄enyịn n̄kaha ke n̄kpri n̄kpọ onyụn̄ ọkọbọ ke nditọk ebe esie. Emi ekeme ndinam ẹti itien̄wed Abasi emi nte ọfọnde: “Ọfọn ndidụn̄ ke enyọn̄ ọkọm akan ndibuana ufọk ye n̄wan utọk.” (Mme N̄ke 25:24, Today’s English Version) Ke utọ idaha ntre, oyom anyanime man ẹnam item Paul emi: “Mme ebe, ẹma iban mbufo, ekûnyụn̄ ẹsọn̄ ido ye mmọ.” (Colossae 3:19) Oyom anyanime n̄ko man mme ebe ẹnam item apostle Peter emi: “Kpasụk ntre, mbufo mme ebe ẹdu uwem ye iban mbufo nte mme enyene-ibuot owo; ẹnọ iban ukpono, nte mmọemi ẹmemde ẹkan mbufo, sia mmọ ẹnyụn̄ ẹtienede mbufo ẹbuana ke ufọn uwem; mbak n̄kpọ edibiọn̄ọ akam mbufo.” (1 Peter 3:7) Mme mmeme an̄wan esie ẹkeme ndidomo ebe ndusụk ini, edi anyanime eyen̄wam enye ndiyọ mmọ.
9. Ntak ẹyomde anyanime ke n̄kan̄ mme ete ye eka?
9 Oyom mme ete ye eka ẹnyene anyanime edieke anade mmọ ẹkụt unen ke ndibọk nditọ mmọ. Nditọn̄wọn̄ ẹkeme ndinam mme ukem ndudue oro ndien ndien. Ekeme nditie nte mmọ ẹsọn̄ ibuot m̀mê isọpke ndikpep n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹkeme ndikaiso ndomo mme ete ye eka mmọ. Ke mme utọ idaha oro, iyomke mme ete ye eka ẹdide Christian ẹsọp iyatesịt, ẹduọk mfaraidem m̀mê edu mmọ edi oyom ẹtie sụn̄ ke adan̄aemi ẹsọn̄ọde ẹda ẹnọ ndinen edumbet. Mme ete ẹkpenyene nditi nte ke mmimọ n̄ko ima idi uyen inikiet inyụn̄ isinam mme ndudue n̄ko. Mmọ ẹnyene ndida item Paul emi nsịn ke edinam: “Mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo, mbak esịt ediduọ mmọ.”—Colossae 3:21.
Ye Mbon Oro Ẹdude ke An̄wa
10. Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ ke itieutom nnyịn, nte ẹkụtde ke ewe ifiọkutom?
10 Ke ntak unana mfọnmma owo ye ibụk, mme idaha oro mîfọnke ẹkeme ndidemede ke itie emi Christian anamde utom. Edi usụn̄ eti ibuot ndinyene usọ nnyụn̄ nnyọ mme ukwan̄ edinam ke ntak emem. Ifiọkutom Christian kiet emi okosobode ekese unana unyịme oto ofụbe ufụp nsan̄autom owụt nte emi ekemede ndiwụt eti ibuot. Sia eyenete emi mîkọtọhọke iban̄a emi edi ekenyenede anyanime, nte ini ebede enye ama ekeme nditọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye nsan̄autom emi ọkọnọde afanikọn̄ mi.
11. Ini ewe ke ana nnyịn inyene anyanime akpan akpan, ndien ntak-a?
11 Oyom ikọt Jehovah ẹnyene anyanime akpan akpan ke ini ẹnọde mbon oro mîdụhe ke esịt esop Christian ikọ ntiense. Ediwak ini, mme Christian ẹsisobo mme ibọrọ oro ẹtiede usọn̄enyịn usọn̄enyịn m̀mê nsọn̄ido nsọn̄ido. Nte okpodot m̀mê okpowụt eti ibuot ndibọrọ ke ukem usụn̄ oro? Baba, koro oro ikpedịghe ediwụt anyanime. Usụn̄ eti ibuot edi nditi nnyụn̄ ntiene ọniọn̄ ọniọn̄ n̄ke emi: “Sụn̄sụn̄ ibọrọ akabade iyatesịt efep: edi uyat ikọ edemede iyatesịt.”—Mme N̄ke 15:1.
Mbuọtidem ye Idotenyịn Ẹn̄wam Ndinyene Anyanime
12, 13. Mme edu ewe idin̄wam nnyịn inyene anyanime?
12 Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ndinyene anyanime, ndiyọ mme mfụhọ mfụhọ idaha? N̄kpọ kiet edi mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ Abasi. Ana nnyịn inyịme ikọ Abasi. N̄wed Abasi ọdọhọ ete: “Idomo ikosịmke mbufo ibọhọke se inade owo ndibiom; edi Abasi edi akpanikọ, idinyụn̄ iyakke ẹdomo mbufo ẹbe se ukeme mbufo ẹdide; edi Enye eyesiak usụn̄ ubọhọ ọnọ mbufo ke ufọt idomo, man mbufo ẹkeme ndibiom enye.” (1 Corinth 10:13) Ke ikọ en̄wen, nte akani anamutom uyọhọ-ini kiet ekesịnde enye: “Edieke Abasi onyịmede enye, ami mmekeme ndiyọ enye.” Ih, nnyịn imekeme ndiyọ enye ke ndinyene anyanime.
13 Idotenyịn ke Obio Ubọn̄ Abasi enyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye mbuọtidem. Ke ini enye edikarade isọn̄, ẹyesio kpukpru ndiọi idaha oro ẹsidade mfụhọ ẹsọk nnyịn ẹfep. Ke afan̄ emi, David, andiwet psalm ọkọdọhọ ete: “Tre ifụtesịt, nyụn̄ kpọn̄ ifiopesịt: kûyat esịt kûnyụn̄ unam idiọk baba. Koro ẹyekpok mme idiọkowo ẹfep: edi mmọ eke ẹbetde Jehovah ẹyeda isọn̄ ẹnyene.” (Psalm 37:8, 9) Idotenyịn akpanikọ oro nte ke Abasi eyesọp ndida utịt nsọk kpukpru idomo idomo idaha ẹmi an̄wam nnyịn ndinyene anyanime.
14. Ewe ifiọkutom iwụt ntak emi nnyịn ikpenyenede anyanime ye nsan̄andọ oro mînịmke ke akpanikọ?
14 Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ edieke nsan̄andọ oro mînịmke ke akpanikọ adade mfụhọ ọsọk nnyịn? Kaiso se Abasi kaban̄a un̄wam, nnyụn̄ kaiso nyene idotenyịn nte ke andibiọn̄ọ oro eyekabade edi andituak ibuot nnọ Jehovah. N̄wan kiet ọdọde Christian ndusụk ini ama esisịn ndinam udia ebe esie nnyụn̄ nyet mme ọfọn̄ esie. Enye ama esitịn̄ ndek ndek ikọ, inyeneke nneme ye enye ke ediwak usen, idem onyụn̄ odomode ndinam ẹtọ enye ibọk ke odudu ifọt. Eren emi ọkọdọhọ ete, “Edi mma nsiwọn̄ọde mbịne Jehovah kpukpru ini ke akam, ndien mma mbuọt idem ke Enye ndin̄wam mi n̄kọri eti edu anyanime man n̄kûduọk edida ukem ukem eke Christian mi. Ami mma nnyene idotenyịn n̄ko nte ke usen kiet ekikere esịt esie eyekpụhọde.” Ke isua 20 ke utọ edu unam n̄kpọ oro ẹma ẹkebe, n̄wan esie ama ọtọn̄ọ ndinam ukpụhọde, ndien enye ọkọdọhọ ete: “N̄wụt esịtekọm didie ntem nnọ Jehovah ke enye ndikan̄wam mi n̄kọri mbun̄wụm spirit, kpa anyanime, koro ami mmekeme ndikụt utịp idahaemi: N̄wan mi ọmọtọn̄ọ ndisan̄a ke usụn̄ uwem!”
Akam, Nsụhọdeidem, ye Ima Ẹyen̄wam
15. Ntak emi akam ekemede ndin̄wam nnyịn ndinyene anyanime?
15 Akam edi akwa un̄wam efen ke ndinyene anyanime. Paul akakpak ete: “Ẹkûtịmede esịt ke baba n̄kpọ kiet, edi ke kpukpru n̄kpọ, ẹsan̄a ye akam ye n̄kpeubọk ye ekọm, ẹsian Abasi se mbufo ẹyomde. Ndien emem Abasi, emi ayan̄ade ifiọk owo, eyekpeme mbufo esịt ye ekikere ke Christ Jesus.” (Philippi 4:6, 7) Ti n̄ko ndinam item emi: “Top mbiomo fo nọ Jehovah, ndien enye eyekama fi: enye idiyakke edinen owo esehede ke nsinsi.”—Psalm 55:22.
16. Ke ndinyene anyanime, didie ke nsụhọdeidem ekeme ndin̄wam nnyịn?
16 Nsụhọdeidem edi n̄ko akwa un̄wam efen ke ndikọri mbun̄wụm spirit edide anyanime. Owo ntan̄idem isinyeneke ime. Enye esitọhọ mmemmem mmemmem, ọsọp iyatesịt, ndien idiyọhọ edu unam n̄kpọ ekededi oro mîfọnke. Kpukpru ẹmi ẹdi ision̄kpọ ye edinyene anyanime. Edi owo nsụhọdeidem idibatke idem ke akpan n̄kpọ ikaha. Enye eyebet Jehovah, nte David akanamde ke ini Edidem Saul ekebịnde ikọt oyom enye ye ke ini Shimei, owo Benjamin, ọkọnọde enye usọn̄enyịn. (1 Samuel 24:4-6; 2 Samuel 16:5-13) Ntem, nnyịn ikpenyene udọn̄ ndisan̄a “ke kpukpru nsụkidem ye ifụre ifụre ido, ye anyanime; [i]me ime ye kiet eken ke ima.” (Ephesus 4:2, 3a) Akande oro, nnyịn ikpenyene ‘ndisụhọde idem ke iso Jehovah.’—James 4:10.
17. Ntak emi ima edin̄wamde nnyịn ndinyene anyanime?
17 Ima unana ibụk an̄wam nnyịn akpan akpan ndinyene anyanime. Ke akpanikọ, “ima enyenyene anyanime,” koro enye anamde nnyịn inyene ke esịt mfọnn̄kan udọn̄ mbon en̄wen. (1 Corinth 13:4) Ima an̄wam nnyịn ndinyene mbọm, inịm idem nnyịn, yak idọhọ, ke idaha mbon en̄wen. Akande oro, ima an̄wam nnyịn ndinyene anyanime koro enye “ememe kpukpru n̄kpọ, ononịm se ifọnde ke akpanikọ kpukpru ini, ododori enyịn aban̄a kpukpru n̄kpọ, ememe ime ke kpukpru n̄kpọ. Ima idibehe ifep [ke] nsinsi.” (1 Corinth 13:7, 8) Ih, nte ikwọ Obio Ubọn̄ ọyọhọ 200 ke n̄wed Sing Praises to Jehovah esịnde enye:
“Ima enyene enyịn ndikụt eti.
Ima ọbọp itie ebuana nditọete.
Ima ọfọn ido ye anamidiọk,
Oyom ndikụt se mmọ ẹnamde ọfọn.”
Ndime Anyanime ye Idatesịt?
18. Didie ke ekeme ndime anyanime ye idatesịt?
18 Paul ama ọbọn̄ akam ete ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ke Colossae ẹkpeyọhọ ye nnennen ifiọk uduak Abasi man mmọ ẹsan̄a ke ido nte ototde Jehovah, ẹnem enye esịt, ẹnyụn̄ ẹn̄wụm mfri ke kpukpru nti utom. Ẹyenam mmọ ke ntre ‘ẹda kpukpru odudu ẹsọn̄ọ idem nte asan̄ade ekekem ye ukeme ubọn̄ Esie, man mmọ ẹkeme ndibiom kpukpru n̄kpọ nnyụn̄ mme anyanime ye idatesịt.’ (Colossae 1:9-11) Edi, didie ke owo ekeme ndime “anyanime ye idatesịt”? Oro inyeneke ntuaha, koro ndinyene idatesịt emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke N̄wed Abasi idịghe n̄kpọ edinyene inemesịt m̀mê idara kpọt. Mbun̄wụm spirit eke idatesịt abuana ntotụn̄ọ uyụhọ ke ndinam nnennen n̄kpọ ke iso Abasi. Enye n̄ko edi uyarade idotenyịn edibọ n̄kpọ eyenutom oro ẹken̄wọn̄ọde nte utịp edinyene anyanime. Oro edi ntak Jesus ọkọdọhọde ete: “Ọfọfọn ọnọ mbufo ke adan̄aemi owo edisụn̄ide mbufo, ẹnyụn̄ ẹnam mbufo isịnenyịn, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ kpukpru orụk idiọkn̄kpọ ke nsu ẹdian mbufo kaban̄a Mi. Ẹdat esịt, ẹdara etieti: koro utịp mbufo ke heaven omokpon: koro kpa ntre ke mmọ ẹkenam mme prọfet ẹmi ẹbemde mbufo iso ẹdu isịnenyịn.”—Matthew 5:11, 12.
19. Mme uwụtn̄kpọ ewe iwụt nte ke ẹkeme ndime anyanime ye idatesịt?
19 Jesus ama enyene utọ idatesịt oro. Ke akpanikọ, “ke ntak idatesịt oro ẹkenịmde enye ke iso enye ama ọyọ eto ndutụhọ, esuene esuene edisịn ke ndek.” (Mme Hebrew 12:2) Idatesịt oro ama an̄wam Jesus ndinyene anyanime. Ukem ntre, kere ban̄a se ikotịbede ke ini ẹkemiade mme apostle ẹnyụn̄ ẹwụkde mmọ ẹte “ẹkûtịn̄ ikọ ke enyịn̄ Jesus.” Mmọ ẹma “ẹwọrọ ẹkpọn̄ esop, ẹdara koro ẹbatde ẹte mmọ ẹmedot ndibọ esuene kaban̄a enyịn̄ Jesus. Ndien kpukpru usen, ke temple ye ke ufọk, mmọ idopke uyo ndikpep nnyụn̄ n̄kwọrọ, ẹte Jesus edi Christ” (Utom 5:40-42) Nso eti uwụtn̄kpọ ke edi ntem owụtde nte ke mme anditiene Christ ẹkeme ndime anyanime ye idatesịt!
20. Edieke nnyịn inyenede anyanime, didie ke emi ekeme nditụk itie ebuana nnyịn ye mbon en̄wen?
20 Ikọ Abasi ke akpaniko ọnọ ọniọn̄ ọniọn̄ item ke ini enye etemede nnyịn ete ikûsio usiene, ikûsọp iyatesịt ke adan̄aemi idoride enyịn ndibọ se ifọnde ikan—ih, ndinyene anyanime! Nnyịn imoyom akam ofụri ini ye mbun̄wụm spirit Abasi emi man inyene eti itie ebuana ye nditọete nnyịn iren ye iban ke esop, ye mbon oro ẹdude ke ekpụk ubon nnyịn, ye mbon oro ẹdude ke ebiet emi nnyịn inamde utom, ọkọrọ ye mme owo oro nnyịn isobode ke utom Christian. Ndien nso ikeme ndin̄wam nnyịn ndinyene anyanime? Mbuọtidem, idotenyịn, nsụhọdeidem, idatesịt, ye ima. Edi akpanikọ, ye mme utọ edu ẹmi nnyịn imekeme ndinyene anyanime ye kpukpru owo.
Nte Afo Emeti?
◻ Ntak emi anyanime edide akpan n̄kpọ ke nnyịn ndibuana ke paradise eke spirit?
◻ Ntak emi oyomde mbiowo akpan akpan ẹnyene anyanime?
◻ Ntak emi akpanade ebendọ ye ibanndọ ẹkọri anyanime?
◻ Ewe mme edu en̄wen idin̄wam nnyịn ndinyene anyanime?
[Ndise ke page 17]
Ewe item Jesus ikan̄wam Peter ndinyene anyanime?