Μεταμόρφωσις του Τρόπου Ζωής στην Αφρική
ΣΤΗΝ έκδοσι Αμερικανός Εθνολόγος δημοσιεύεται μια κοινωνιολογική μελέτη της μητριαρχικής κοινωνίας που επικρατεί στην Επαρχία Λουαπούλα της Ζάμπια. Η ερευνήτρια Κάρλα Ο. Πόουε του Πανεπιστημίου Λέθμπριντζ της Αλμπέρτα του Καναδά, εξετάζει την επίδρασι που έχουν οι διάφορες θρησκευτικές αποχρώσεις στους παραδοσιακούς τρόπους ζωής των κατοίκων της Λουαπούλα. Η Πόουε, αφού δαπάνησε 18 μήνες μαζί μ’ αυτούς τους ανθρώπους, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μόνο «οι Μάρτυρες τον Ιεχωβά κατορθώνουν» να επιτύχουν «αλλαγή στη συμπεριφορά μεταξύ των μελών τους ως προς τη συγγένεια, την οικογένεια, και τις οικονομικές δραστηριότητες,» ενώ οι άλλες θρησκείες έχουν «ένα ασήμαντο υπόμνημα επιτυχίας δίνοντας κατεύθυνσι στην πρακτική διαγωγή και κάνοντας το άτομο να εμμένη σ’ αυτή τη διαγωγή.» Η μελέτη της περιλαμβάνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
«Στα χωριά οι δραστηριότητες των [Μαρτύρων του Ιεχωβά] προσεγγίζουν εκείνο που θα μπορούσε ν’ αναμένη κανείς από τις καλύτερες λυτρωτικές, μη επαναστατικές κινήσεις. Τα μέλη τους σχεδόν ανεπαίσθητα αναδιοργανώνουν τη ζωή τους κι’ έτσι, με έμμεσο τρόπο, τις κοινωνίες τους, με σκοπό να γίνουν πλήρεις μέτοχοι στην επερχόμενη βασιλεία του Θεού. . . .
«Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, των οποίων οι διδασκαλίες αποτελούν μια μέθοδο εκμαθήσεως με σκοπό την οικοδόμησι ωρίμων δούλων, . . . έχουν κερδίσει μεταξύ των συμπατριωτών τους τη φήμη ευσυνείδητα εντίμων ανθρώπων, κι’ έτσι προτιμούνται για εργασίες που έχουν σχέσι με το χειρισμό χρημάτων.»
Η ερευνήτρια Πόουε, περιγράφοντας τις οικογενειακές παραδόσεις των κατοίκων της Λουαπούλα, εξηγεί ότι επειδή η κληρονομιά στην κοινωνία τους καθορίζεται μέσω της γραμμής της μητέρας, «η μητριαρχία της Λουαπούλα καθιστά ικανές τις γυναίκες να ελέγχουν τη γη, να συλλέγουν εμβάσματα από τα παιδιά, και να χωρίζουν τους ‘άχρηστους’ συζύγους.» Η ερευνήτρια, επίσης, παρατηρεί τα εξής: «Οι γυναίκες πιστεύουν ότι τα εύκολα διαζύγια είναι ζωτικά σε καταστάσεις όπου οι άνδρες δεν είναι ‘εκπαιδευμένοι’ να παρέχουν πρωτίστως τα αναγκαία για τη σύζυγο και τα παιδιά.» Πόσο καλά μπόρεσαν οι Μάρτυρες ν’ αντιμετωπίσουν αυτή την παραδοσιακή συζυγική διαγωγή;
Η Πόουε απαντά: «Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σημειώνουν μεγαλύτερη επιτυχία από τα μέλη άλλων θρησκευτικών αποχρώσεων στη διατήρησι σταθερών γαμήλιων ενώσεων. Όπως συμβαίνει με τους εργοδότες και τους δούλους, η επιτυχία τους αντιπροσωπεύει μια τροποποιημένη ανταλλαγή σχέσεως μεταξύ συζύγων οι οποίοι, στις νέο-ανακαλυφθείσες, μη απειλητικές, συνεργατικές προσπάθειες, είναι υπόλογοι τής μεταξύ τους συμπεριφοράς, σ’ ένα νέο πρόσωπο, τον Θεό. Σε αντάλλαγμα της εμπιστοσύνης, κάτι που είναι πολύ δύσκολο να παραχωρήση μια γυναίκα σε κάποιον άνδρα εκτός από τον αδελφό της (στη μητριαρχική κοινωνία της Λουαπούλα), ο σύζυγος που είναι Μάρτυς του Ιεχωβά διδάσκεται και ωριμάζει αρκετά ώστε ν’ αναλαμβάνη την ευθύνη για την ευημερία της συζύγου του και των παιδιών του. Αλλά εκτός του ότι συμμετέχουν σε μια ανταλλαγή μεταξύ εμπιστοσύνης και ευθύνης, οι σύζυγοι ενθαρρύνονται να είναι άτομα με ακεραιότητα (αμπαντού αμπακισίνκα). Αυτή η πρωταρχική απαίτησις για ακεραιότητα ενώνει το γάμο.»
Σε ποιον αποδίδει αυτή η κοινωνιολογική μελέτη τον έπαινο για μια τέτοια μεγάλη προσαρμογή στους παραδοσιακούς τρόπους ζωής μεταξύ των κατοίκων της Λουαπούλα; Η συγγραφέας παρατηρεί ότι μεταξύ των Μαρτύρων του Ιεχωβά «η Αγία Γραφή θεωρείται σαν ‘υπόδειγμα’ για κοινωνική ζωή.» Όπως το εκφράζη η συγγραφέας: «Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Λουαπούλα χρησιμοποιούν την Αγία Γραφή για να δημιουργήσουν άτομα που αξίζει να συμμετέχουν σ’ ένα νέο κόσμο.»