Βουνά Σκουπιδιών—Θα μας Θάψουν;

ΕΙΝΑΙ πραγματικά παράδοξο. Στη διάρκεια αυτής της γενιάς, ο άνθρωπος ταξίδεψε στη σελήνη και γύρισε πίσω στη γη. Σύγχρονοι δορυφόροι, κατασκευασμένοι με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και εξοπλισμένοι με φωτογραφικές μηχανές υψηλής ευκρίνειας, εκτοξεύτηκαν δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μέσα στο διάστημα και έστειλαν στη γη φωτογραφίες σε κοντινά πλάνα από μακρινούς πλανήτες. Ο άνθρωπος κατέβηκε στα βάθη των ωκεανών, εντόπισε βυθισμένα σκάφη περασμένων αιώνων και έφερε πίσω στην επιφάνεια τους πολύτιμους θησαυρούς τους—θησαυρούς μιας εποχής που είχε ξεχαστεί εδώ και πολύ καιρό. Οι επιστήμονες δάμασαν το ασύλληπτο άτομο και είτε ωφέλησαν τον άνθρωπο είτε εξαφάνισαν από το πρόσωπο της γης ολόκληρες πόλεις μαζί με τους κατοίκους τους. Σε μερικά μικροσκοπικά τσιπ πυριτίου ενός κομπιούτερ, που δεν είναι μεγαλύτερα από το νύχι του ανθρώπου, μπορεί να αποθηκεύσει κανείς το κείμενο ολόκληρης της Αγίας Γραφής, με τη δυνατότητα να το ανακαλέσει στη στιγμή. Ταυτόχρονα όμως, οι άνθρωποι, που είναι προικισμένοι μ’ αυτόν το θησαυρό ικανότητας και νοημοσύνης, δεν καταφέρνουν να βρουν ένα σωστό τρόπο για να απαλλαγούν από τα σκουπίδια του ίδιου τους του σπιτιού, και να απελευθερώσουν έτσι τη γενιά τους από το φόβο ότι θα θαφτεί ζωντανή μέσα σ’ αυτά.

Ας αναλογιστούμε καταρχήν το δίλημμα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε σχέση με τα απορρίμματα. Όπως αναφέρεται, οι Αμερικανοί πετάνε 400.000 και πλέον τόνους σκουπίδια κάθε μέρα. Χωρίς να συμπεριλάβουμε τα κατάλοιπα που προέρχονται από τις βιομηχανίες και από τα κατασκευαστικά έργα, κάθε χρόνο πετιούνται 160 εκατομμύρια τόνοι σκουπίδια—«αρκετά για να καλύψουν 1.000 ποδοσφαιρικά γήπεδα σε ύψος 30 ορόφων ή αρκετά για να γεμίσουν μια φάλαγγα απορριμματοφόρων φορτηγών που, κολλητά το ένα με το άλλο, θα κάλυπταν τη μισή απόσταση γης-σελήνης», ανέφερε το περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek). Το 90 και πλέον τοις εκατό αυτών των σκουπιδιών μεταφέρονται με φορτηγά σε χωματερές, μέχρι να υψωθούν οι σωροί των απορριμμάτων πολλές δεκάδες μέτρα πάνω από το έδαφος.

Η Πόλη της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα, έχει πρόσβαση στο μεγαλύτερο δημοτικό σκουπιδότοπο του κόσμου—8.000 στρέμματα στο νησί Στέιτεν της Νέας Υόρκης. Καθημερινά περισυλλέγονται 24.000 τόνοι σκουπίδια και μεταφέρονται 24 ώρες το 24ωρο από είκοσι περίπου μαούνες σ’ αυτή τη χωματερή που είναι γεμάτη με βουνά από σκουπίδια. Υπολογίζεται ότι, μέχρι το έτος 2000, αυτός ο σωρός των σκουπιδιών θα «φτάσει σε ύψος μιάμιση φορά όσο είναι το Άγαλμα της Ελευθερίας και θα καταλάβει περισσότερα κυβικά μέτρα σε όγκο απ’ ό,τι η Μεγάλη Πυραμίδα της Αιγύπτου». Αναμένεται ότι μέχρι να κλείσει η χωματερή, μέσα σ’ αυτή τη δεκαετία, θα έχει φτάσει σε ύψος τα 150 μέτρα. Όταν ο Ντέιβιντ Ντίνκινς, ο νεοεκλεγμένος δήμαρχος της Νέας Υόρκης, ανέλαβε τις υπηρεσίες του, ο προϊστάμενος της Υγειονομικής Υπηρεσίας τον καλωσόρισε με το εξής μήνυμα: «Γεια σας. Καλώς ήρθατε στο Δημαρχείο. Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να σας πω ότι δεν υπάρχει τόπος για να βάλετε τα σκουπίδια».

«Όλες οι μεγάλες πόλεις στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πρόβλημα με τις χωματερές τους», είπε κάποιος ειδικός. «Απλώς, οι σκουπιδότοποι της Αμερικής γεμίζουν, ενώ δεν δημιουργούνται καινούριοι», δήλωσε το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report). Και το άρθρο συνέχιζε: «Μέχρι το 1995 θα έχουν κλείσει οι μισοί από τους σκουπιδότοπους που υπάρχουν τώρα. Πολλοί απ’ αυτούς δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες προδιαγραφές για την προστασία του περιβάλλοντος».

Υπολογίζεται ότι στην Καλιφόρνια ο μέσος πολίτης πετάει περίπου 1.100 κιλά σκουπίδια το χρόνο. «Στην κομητεία του Λος Άντζελες παράγουμε αρκετά σκουπίδια που θα γέμιζαν το Στάδιο Ντότζερ περίπου κάθε εννιά μέρες», είπε ένας ειδικός για το περιβάλλον. Οι σκουπιδότοποι του Λος Άντζελες αναμένεται να γεμίσουν μέχρι το 1995. «Τι θα γίνει μετά;» ρωτάνε οι πολίτες του. Όμως αυτή η κρίσιμη στιγμή μπορεί να έρθει συντομότερα απ’ ό,τι αναμένεται, όπως επισήμανε ένας περιβαλλοντολόγος της Καλιφόρνιας: «Στην πραγματικότητα τα απορριμματοφόρα φορτηγά μας τριγυρνάνε στην πόλη κάθε μέρα και δεν έχουν πού να ρίξουν τα σκουπίδια».

Το Σικάγο αντιμετωπίζει την προοπτική να κλείσουν οι 33 σκουπιδότοποί του μέσα στο πρώτο μισό αυτής της δεκαετίας. Άλλες μεγάλες πόλεις που αντιμετωπίζουν την πληγή των σκουπιδιών, απλώς μεταφέρουν τα απορρίμματά τους σε άλλες χωματερές πέρα από τα όρια της πολιτείας τους. Αυτό έχει ξεσηκώσει θυελλώδεις αντιδράσεις σε πολιτείες που δέχονται τα ανεπιθύμητα σκουπίδια άλλων. Κάπου 28.000 τόνοι σκουπίδια μεταφέρονται κάθε μέρα στους αυτοκινητόδρομους της Αμερικής με σκοπό την ανεύρεση κάποιου σκουπιδότοπου. Έχει αναφερθεί ότι η Νέα Υόρκη, το Νιου Τζέρσεϊ και η Πενσυλβανία εξάγουν οκτώ εκατομμύρια τόνους σκουπίδια το χρόνο. Πρόκειται πράγματι για δαπανηρή μέθοδο απαλλαγής από τα σκουπίδια. «Κι ακόμη χειρότερα», γράφει το περιοδικό Νιούζγουικ, «μερικοί οδηγοί που μεταφέρουν κρέας και αγροτικά προϊόντα [στις Ανατολικές Πολιτείες των Η.Π.Α.] σε ψυγεία-φορτηγά επιστρέφουν [στις Δυτικές Πολιτείες] μεταφέροντας σκουπίδια γεμάτα σκουλήκια με τα ίδια φορτηγά». Το Κογκρέσο μελετάει την απαγόρευση αυτής της τακτικής λόγω των φανερών κινδύνων για την υγεία.

Η κρίση των σκουπιδιών δεν είναι πρόβλημα μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών. Κι άλλα έθνη, επίσης, απειλούνται από τα βουνά των σκουπιδιών. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, προσπαθεί να θέσει το πρόβλημα αυτό υπό έλεγχο. Υπολογίζεται ότι μέχρι το έτος 2005, το Τόκιο και τρεις γειτονικές πόλεις θα έχουν πλεόνασμα 3,43 εκατομμύρια τόνους σκουπίδια. Κι αυτές οι πόλεις αντιμετωπίζουν την ανάγκη να τα εξάγουν. «Τα σκουπίδια είναι ένα εξαγώγιμο προϊόν της Ιαπωνίας χωρίς ζήτηση», είπε κάποιος συγγραφέας.

Ενώ μερικά έθνη δεν έχουν πληγεί ακόμη από το πρόβλημα του πώς να απαλλαγούν από τα σκουπίδια των σπιτιών, πολλά έχουν έρθει αντιμέτωπα με το πρόβλημα του τι να κάνουν τα βιομηχανικά τους απόβλητα. Για παράδειγμα, χώρες που χρησιμοποιούν γιγαντιαίους κλίβανους αποτέφρωσης για να καίνε τα σκουπίδια τους αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των χιλιάδων τόνων στάχτης, μέρος της οποίας μπορεί να είναι πολύ τοξικό. Η κραυγή διαμαρτυρίας «Μακριά απ’ την αυλή μου» αυξάνεται, καθώς οι πολίτες έρχονται αντιμέτωποι με την προοπτική να γίνει η γειτονιά τους χώρος απόθεσης σκουπιδιών. Το τι θα γίνει με τα απόβλητα είναι μια ερώτηση η οποία φέρνει σε αμηχανία εκείνους που ασχολούνται μ’ αυτό το πρόβλημα. Μαούνες φορτωμένες με χιλιάδες τόνους τοξικά απόβλητα περιφέρονται στις θάλασσες αναζητώντας κάποια «αυλή» σε ξένες ακτές. Πολλές δεν γίνονται δεκτές. Έρχονται αντιμέτωπες με το σύνδρομο «Μακριά απ’ την αυλή μου».

Στα πρόσφατα χρόνια, οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν γίνει σκουπιδότοποι για χιλιάδες τόνους ανεπιθύμητα απόβλητα. Μερικά απ’ αυτά έχουν απλώς αφεθεί σε ανοικτές εκτάσεις από ασυνείδητα άτομα. «Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί ανακαλύπτουν ότι η προστασία του δικού τους περιβάλλοντος μπορεί να σημαίνει μόλυνση των περιοχών στις οποίες ζουν άλλοι άνθρωποι», έγραψε το περιοδικό Ανασκόπηση του Παγκόσμιου Τύπου (World Press Review).

Η εφημερίδα Δε Τζέρμαν Τρίμπιουν (The German Tribune) ανέφερε τον Οκτώβριο του 1988 ότι η Ζυρίχη της Ελβετίας εξήγε το πλεόνασμα των σκουπιδιών της στη Γαλλία και ότι ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία και η Αυστραλία είχαν βρει σκουπιδότοπους στην «αυλή» της Ανατολικής Ευρώπης.

Και η ιστορία συνεχίζεται. «Η κρίση των σκουπιδιών δεν μοιάζει με καμιά άλλη απ’ όσες έχουμε αντιμετωπίσει», είπε ένας αξιωματούχος των Η.Π.Α. «Όταν υπάρχει πρόβλημα ξηρασίας, οι άνθρωποι κάνουν οικονομία στο νερό. Αλλά σ’ αυτή την κρίση, απλώς παράγουμε περισσότερα σκουπίδια».

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

‘Γεμίζουν μια φάλαγγα απορριμματοφόρων φορτηγών που, κολλητά το ένα με το άλλο, θα κάλυπταν τη μισή απόσταση γης-σελήνης’

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

«Τα σκουπίδια είναι ένα εξαγώγιμο προϊόν της Ιαπωνίας χωρίς ζήτηση»