Γιατί να Είσθε Εκλεκτικοί Όταν Παρακολουθήτε Τηλεόρασι;

«ΤΟ πιο τρομερό όπλο των τηλεπικοινωνιών που εφευρέθηκε ποτέ.» Πόσο καλά αυτά τα λόγια, που ελέχθησαν από ένα γνωστό συγγραφέα ντοκυμανταίρ της τηλεοράσεως, περιγράφουν το θαύμα της τηλεοράσεως! Και πράγματι είναι θαύμα!

Ακριβώς όπως το βλέμμα σας μετακινείτε πέρα δώθε περίπου σαράντα έξη φορές για να διαβάσετε μια στήλη τυπωμένη σ’ αυτό το περιοδικό, έτσι και η ακτίς της μηχανής της τηλεοράσεως, που χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξερευνά κάθε εικόνα ή είδωλο σε 525 γραμμές. Με τριάντα πλήρεις εικόνες το δευτερόλεπτο, αυτό σημαίνει ότι η ακτίς χρειάζεται λιγώτερο από ένα δεκαπεντάκις χιλιοστό του δευτερολέπτου για να διερευνήση μια γραμμή. Και μιλάμε για ταχεία ανάγνωσι. Όχι μόνον αυτό, αλλά η μηχανή εξερευνά πρώτα όλες τις μονές γραμμές, 1, 3, 5, 7 και ούτω καθ’ εξής και κατόπιν επιστρέφει στην άνω αριστερά γωνία της εικόνος και εξερευνά όλες τις ζυγές γραμμές, 2, 4, 6. Η μέθοδος με την οποία οι μηχανές λήψεως της τηλεοράσεως φωτογραφίζουν το χρώμα και οι δέκται της τηλεοράσεως το αναπαράγουν (αν και το χρώμα δεν μεταδίδεται στην πραγματικότητα) είναι ακόμη περισσότερο αξία θαυμασμού.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες καυχώνται για 930 σταθμούς τηλεοράσεως και για περισσότερες από 93 εκατομμύρια συσκευές τηλεοράσεως, από τις οποίες περισσότερες από 30 τοις εκατό είναι έγχρωμες. Στα περασμένα πέντε χρόνια πωλήθηκαν δέκα εκατομμύρια συσκευές ετησίως. Λέγουν ότι η μέση οικογένεια χρησιμοποιεί τη συσκευή της τηλεοράσεως περίπου έξη ώρες ημερησίως κατά μέσον όρον.

Ο άνθρωπος πράγματι έχει κατακτήσει το διάστημα όσον αφορά τη μετάδοσι πληροφοριών με εικόνες και ηχητικώς. Αλλά πώς χρησιμοποιείται αυτό το μέσον; Κάνει ο άνθρωπος την καλύτερη δυνατή χρήσι του;

Πολλά Παράπονα για τα Προγράμματα Τηλεοράσεως

Τα πιο κοινά παράπονα σχετικά με τα προγράμματα τηλεοράσεως αφορούν τις διαφημίσεις. Σχεδόν όλοι οι θεαταί πιστεύουν ότι τα προγράμματα αυτά θα έπρεπε να είναι λιγώτερα, συντομώτερα και ειδικά να διακόπτουν λιγώτερες φορές. Ένας αξιωματούχος κατηγορεί τους σταθμούς τηλεοράσεως για δήθεν επηρεασμένες πολιτικές απόψεις. Ένας άλλος αξιωματούχος τους κατηγορεί ότι δημιουργούν πνευματική «έρημο.» Και ακόμη ένας άλλος εδήλωσε: «Πήραμε το πιο ισχυρό μέσον που επινοήθηκε ποτέ από τον άνθρωπο για μόρφωσι και έμπνευσι και—όπως με τον ναό στην εποχή του Ιησού—το αναθέσαμε στους εμπόρους και τους τοκογλύφους.»

Οι δημοσιογράφοι ομιλούν στον τύπο για τον «άνοστο χυλό της εμπορικής τηλεοράσεως,» και υποτιμητικά αναφέρονται στις επαναλαμβανόμενες διαφημίσεις ως «επεξεργασμένα σκουπίδια.» Παραπονούνται: «Δεν είναι περίεργο ότι τα δίκτυα παραπονούνται ότι κανένας δεν ενδιαφέρεται για τις σοβαρές προσφορές των. Δεν έχουν αρχίσει να προσπαθούν να τις κάμουν ενδιαφέρουσες.» Ένας από τους εξέχοντας σχολιαστάς της Αμερικανικής τηλεοράσεως, ο εκλιπών Έντουαρντ Μάρρω, κάποτε περιέγραψε τα προγράμματα της τηλεοράσεως ως «αποδείξεις παρακμής, φυγής και απομονώσεως από τις πραγματικότητες του κόσμου στον οποίον ζούμε.» Η περισσότερη απ’ αυτή την επίκρισι απευθύνεται εναντίον των προγραμμάτων που προορίζονται για τα παιδιά ή που παρακολουθούνται από τα παιδιά.

Γιατί; Γιατί; Γιατί;

Γιατί υπάρχουν τόσα πολλά παράπονα για όσα παρουσιάζονται στην οθόνη της τηλεοράσεως, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες; (Στις περισσότερες από τις άλλες χώρες η τηλεόρασις είναι, σε μεγάλο βαθμό ή εξ ολοκλήρου, μονοπώλιο της κυβερνήσεως· εκείνη αποφασίζει τι θα ιδή ο λαός.) Ένας καλώς πληροφορημένος διευθυντής μιας από τις πιο πολυάσχολες διαφημιστικές εταιρίες της Αμερικής απήντησε σ’ ένα από αυτά τα «γιατί» μ’ ένα άρθρο υπό τον τίτλο «Οι Πραγματικοί Κύριοι της Τηλεοράσεως.» Σ’ αυτό έλεγε ότι το 1959 τα δύο κυριώτερα δίκτυα της Τηλεοράσεως παρουσίαζαν «προγράμματα ποιότητος.» Τότε ένα τρίτο δίκτυο, που κατείχε την τρίτη θέσι με μεγάλη διαφορά, «ελάνσαρε μια ομάδα νέων προγραμμάτων που διεκρίνοντο από τυποποιημένη βία και μη τυποποιημένη αιματοχυσία.» Αμέσως κατέλαβε τη δεύτερη θέσι με ελάχιστη διαφορά, και έτσι τα άλλα δυο δίκτυα συνεβιβάσθησαν όσον αφορά την ποιότητα των προγραμμάτων τους για να διατηρήσουν τα ακροατήριά των, για λόγους αυτοσυντηρήσεως.a

Τι προσδιορίζει την «ποιότητα» των προγραμμάτων; Η ανταπόκρισις του κοινού. Σύμφωνα με αυτόν τον διαφημιστικό διευθυντή, «στην μετάδοσι εμπορικών υποθέσεων, δεν έχετε την πολυτέλεια να επιβάλλετε είτε τις δικές σας αντιλήψεις είτε τις αντιλήψεις του ακροατηρίου σας. Αντιθέτως καθορίζονται για λογαριασμό σας από τη σχετική επιτυχία των ανταγωνιστών σας.»

Και τα παραπάνω δεν είναι γνώμη ενός μόνον ανθρώπου. Ένας σχολιαστής των πέντε προγραμμάτων τηλεοράσεως, τα οποία κατείχαν τις υψηλότερες θέσεις τον χειμώνα του 1970-1971 είπε προσφάτως ότι ήσαν αυτά που περιέγραψε ως «φθηνά, αηδιαστικά, βαρετά, ανιαρά και χωρίς πνεύμα.» Η προτίμησις του κοινού αναμφιβόλως είναι μια αιτία που κάνει τα προγράμματα της τηλεοράσεως να παρουσιάζουν τόσο πολλές ελλείψεις.

Ένα άλλο «γιατί» είναι ο αντίκτυπος που μπορεί να προκαλέση ένα δίκτυο παρουσιάζοντας μια προκλητική επισήμως εξακριβωμένη παρουσίασι για τα τρέχοντα προβλήματα. Η επισήμως εξακριβωμένη παρουσίασις του θέματος με τον τίτλο «Η Πώλησις του Πενταγώνου» ησχολείτο με την τακτική του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης των Η.Π. να δημιουργή ευνοϊκές εντυπώσεις για τις δραστηριότητές του και την πολιτική του. Μολονότι κατετάγη από μερικές πηγές σαν ένα από τα καλύτερα ντοκυμαντέρ της χρονιάς, προκάλεσε την οργή των πολιτικών. Επίσης επεδείχθη πολύ λίγος ενθουσιασμός από μέρους των σταθμών μελών, επειδή φοβήθηκαν μην χάσουν την άδεια λειτουργίας.

Επίσης μια εξακριβωμένη παρουσίασις, που εξέθετε πώς οι τράπεζες μεροληπτούν εναντίον των Νέγρων και των πτωχών, είχε ως αποτέλεσμα τουλάχιστον ένας από τους σταθμούς που την παρουσίασαν να χάση ένα σημαντικό εισόδημα. Ένα πρόγραμμα που εξέθετε αυτούς που τοπικώς προκαλούσαν μόλυνσι κατέληξε σε τόσο τεταμένες σχέσεις μεταξύ μερικών ανωτέρων υπαλλήλων του σταθμού της τηλεοράσεως που το παρουσίασε και μερικών από την τοπική εμπορική κοινότητα, ώστε εκρίθη σκόπιμο να απολυθή ο δημοσιογράφος που είχε ασχοληθή με αυτό το πρόγραμμα. Έτσι ο φόβος για οικονομικά ή πολιτικά αντίποινα είναι ένας άλλος λόγος για τον οποίον δεν παρουσιάζονται πιο συχνά καλύτερα προγράμματα.

Ένα Άλλο «Γιατί»

Τα προαναφερθέντα «γιατί» δεν τα εξηγούν όλα· υπάρχει και κάτι άλλο. Τα δίκτυα της τηλεοράσεως, και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί δεν μπορούν να ρίχνουν όλο το φταίξιμο στους ώμους των άλλων. Αυτό γίνεται φανερό από το γεγονός ότι κατά καιρούς παρουσιάζονται μερικά θαυμάσια προγράμματα, ιδιαίτερα από εκπαιδευτικούς ή «δημοσίους» σταθμούς, όπως ονομάζονται τώρα. Ένα εξέχον παράδειγμα είναι το εξαιρετικά δημοφιλές πρόγραμμα «Ο Δρόμος του Σησαμιού,» αντικείμενον πολλών επαίνων. Σχετικά με αυτό Ο Ταχυδρόμος της ΟΥΝΕΣΚΟ υποκινήθηκε να γράψη ότι ήταν «ένα έργο σε συνέχειες γεμάτο εξυπνάδα και χιούμορ, χωρίς καμμιά βία, και περιείχε το σαφές μήνυμα ότι κανένα πρόβλημα δεν μπορούσε να λυθή χωρίς συνεργασία. Κατά δεύτερον λόγο, επιδιώκει να διδάξη στα μικρά παιδιά γράμματα, αριθμούς και απλές αριθμητικές πράξεις, να διεγείρη το λεξιλόγιό των και τις ικανότητές των λογικεύσεως και να τους ανοίξη τα μάτια στον έξω κόσμο.» Έτσι ένα πρόγραμμα που παρουσιάσθηκε τον Μάιο του 1971 παρίστανε τον αριθμό 12, το μεγάλο και το μικρό γράμμα Ε, γορίλλες την ώρα του παιγνιδιού και μια ακολουθία χορών που έδειχναν την διαφορά μεταξύ ενός τριγώνου και ενός τετραγώνου. Ήταν ένα πρόγραμμα διασκεδαστικό για τους μεγάλους και μορφωτικό για τα παιδιά.

Τι δείχνουν αυτά τα γεγονότα; Ότι οικοδομητικά και μορφωτικά προγράμματα μπορούν να είναι επιτυχή αν χρησιμοποιηθή γι’ αυτά αρκετή επιδεξιότης και ποιότης· αν αυτοί που τα παράγουν είναι πράγματι αφωσιωμένοι στο καθήκον των και δεν τσιγκουνεύονται δολλάρια ή προσπάθεια. Γι’ αυτό πολλές φορές οι μικρές διαφημιστικές ιστορίες του ενός μόλις λεπτού μπορεί να είναι οι πιο διασκεδαστικές ταινίες του προγράμματος τηλεοράσεως μιας βραδυάς.

Η Ανάγκη να Είμεθα Εκλεκτικοί

Τα προγράμματα της τηλεοράσεως αντανακλούν τη γενική παρακμή των αξιών. Αλλά τι περισσότερο θα μπορούσε κανείς να περιμένη; Γιατί θα έπρεπε η βιομηχανία της τηλεοράσεως να είναι πιο ιδεαλιστική από ότι είναι άλλες στη σημερινή εποχή; Το κύριο ενδιαφέρον τους είναι το κέρδος.

Βεβαίως, ως ένας μέσος αναγνώστης αυτού του περιοδικού μπορείτε να κάνετε πολύ λίγα αν μπορήτε να κάνετε κάτι όσον αφορά τη βελτίωσι της ποιότητος των προγραμμάτων της τηλεοράσεως. Αλλά μπορείτε να βελτιώσετε τις δικές σας συνήθειες παρακολουθήσεως της τηλεοράσεως. Μπορείτε να είσθε εκλεκτικοί σχετικά με το τι πρόγραμμα θα παρακολουθήσετε. Αν είσθε γονεύς, θα πρέπη επίσης να σας απασχολή πολύ το τι είδους προγράμματα παρακολουθούν τα παιδιά σας. Βεβαιωθήτε ότι αυτό που παρακολουθούν είναι εποικοδομητικό και όχι σκουπίδια. Και ιδιαίτερα εμποδίστε να βλέπουν εικόνες βίας, διότι η παρακολούθησις της τηλεοράσεως κάνει τα παιδιά αναίσθητα στη βία. Το πρόβλημα είναι μεγάλο, με ένα επεισόδιο βίας κάθε 14 λεπτά και ένα φόνο κάθε 45 λεπτά. Σύμφωνα με τον Δρα Β. Μπ. Κλάιν, «Δημιουργούμε θιασώτας της βίας.» Τα επεισόδια βίας γίνονται υποδείγματα που αργότερα τα παιδιά μιμούνται στη ζωή.

Έγινε κάποια κίνησις για να ελαττωθή το ποσοστόν της βίας, αλλά λίγη για την ελάττωσι της σεξουαλικής ανηθικότητος στην οθόνη της τηλεοράσεως. Δεν μπορεί κανείς να εξακολουθή να παρακολουθή ανθρώπους με χαλαρή διαγωγή χωρίς ο ίδιος να γίνη ηθικώς αναίσθητος. Και έτσι, όπως και με τη βία, τέτοια παραδείγματα χαλαρής διαγωγής γίνονται υποδείγματα για τη διαγωγή των θεατών στη ζωή. Η βίβλος λέγει: «Μη πλανάσθε· φθείρουσι τα καλά ήθη αι κακαί συναναστροφαί.» (1 Κορ. 15:33) Δεν θα διαλέγατε τη συντροφιά ανθρώπων που είναι γνωστόν ότι έχουν χαλαρά ήθη, έτσι δεν είναι; Τότε γιατί να τους συναναστρέφεσθε μέσω της τηλεοράσεως; Το να είσθε εκλεκτικοί σημαίνει να είσθε προσεκτικοί τι είδους προγράμματα τηλεοράσεως παρακολουθείτε.

Και το να είσθε εκλεκτικοί σημαίνει επίσης να ελέγχετε τον χρόνο που δαπανάτε παρακολουθώντας τηλεόρασι. Όπως εκθέτει ο Δρ. Τζ. Α. Στάινερ στο βιβλίο του Οι Άνθρωποι Βλέπουν τη Τηλεόρασι, πολλά άτομα έχουν μια αμφιταλαντευόμενη στάσι προς την τηλεόρασι, δηλαδή έχουν αντιμαχόμενες ιδέες σχετικά με αυτήν. Ενώ λέγουν ότι απολαμβάνουν το να παρακολουθούν τηλεόρασι, συγχρόνως εκφράζουν ανησυχία γιατί βλέπουν πολλή τηλεόρασι.

Μπορεί να προέλθη όφελος και ευχαρίστησις με το να παρακολουθήτε τηλεόρασι, αλλά υπάρχει η περίπτωσις να γίνετε και μανιώδης. Όταν αφήνετε προγράμματα της τηλεοράσεως να σας κάνουν να παραμελήτε τα καθήκοντά σας, να στερήσθε τον ύπνο που σας χρειάζεται, να στερήσθε την υγιή άσκησι και τον καθαρό αέρα, τότε δεν είσθε εκλεκτικός αλλά μανιακός. Ούτε είσθε εκλεκτικός ως Χριστιανός διάκονος αν παραμελήτε κάποια από τις διακονικές υποχρεώσεις σας προκειμένου να παρακολουθήσετε προγράμματα τηλεοράσεως.

Η τηλεόρασις είναι πράγματι ένα τρομερό όπλο επικοινωνίας, αληθινά ένα θαύμα. Αλλά μάθετε να το ελέγχετε· μην το αφήνετε να σας ελέγχη.

[Υποσημειώσεις]