Αλέξανδρος ο Μέγας
Τα κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχαν τεραστία επίδρασι στον αρχαίο κόσμο. Σε διάστημα ολίγων ετών εκυριάρχησε σε μια έκτασι μεγαλύτερη από εκείνην που είχε κυριαρχήσει οποιοσδήποτε άρχων πριν από την εποχή του. Αλλά τι είδους άτομο ήταν ο Αλέξανδρος ο Μέγας;
Μια πρώτη πηγή πληροφορίας είναι ο Έλλην βιογράφος Πλούταρχος, ο οποίος έζησε τρεις αιώνες μετά την εποχή του Αλεξάνδρου. Επομένως οι αφηγήσεις του δεν είναι άμεσες, αλλά βασίζονται στα συγγράμματα αρχαιοτέρων ιστορικών. Ομοίως ο Έλλην ιστορικός Αρριανός, του δευτέρου αιώνος μ.Χ., χρειάσθηκε να βασίση το έργον του στο έργον άλλων. Αν λάβωμε αυτές τις πηγές για ό,τι αξίζουν, αποκαλύπτεται η εξής ιστορία:
Χαρακτηριστικά που Εκδηλώθηκαν Ενωρίς στη Νεανική του Ηλικία
Ενωρίς στη ζωή ο Αλέξανδρος εξεδήλωσε φιλοδοξία, αγάπη για δόξα και ένα ενδιαφέρον σε ζητήματα που συνήθως είναι μικρού ενδιαφέροντος για νεαρά παιδιά.
Όταν ήταν πολύ νέος ο Αλέξανδρος σε μια περίπτωσι, σε απουσία του πατέρα του Φιλίππου, εδέχθη πρέσβεις από τον βασιλέα της Περσίας. Οι ερωτήσεις του απεκάλυψαν τις λειτουργίες μιας πρακτικής διανοίας ακόμη και τότε. Ερώτησε πράγματα όπως για τη «φύσι του δρόμου προς το εσωτερικό της Ασίας, για τον χαρακτήρα του βασιλέως των, πώς συμπεριφερόταν στους εχθρούς του και τι δυνάμεις μπορούσε να παρατάξη στο πεδίον της μάχης.»
Η χαρά του Αλεξάνδρου για τις νίκες του πατέρα του ήταν περιωρισμένη. Αισθανόταν ότι τα κατορθώματα του πατέρα του θα μπορούσαν να του στερήσουν την ευκαιρία να κάμη μεγάλα και ένδοξα έργα. Δεν ενδιαφερόταν να κληρονομήση πλούτο και πολυτέλειες, αλλ’ ήθελε να δείξη το θάρρος του και ν’ αποκτήση δόξα με τα δικά του κατορθώματα.
Το είδος της δόξας που επεδίωκε ο Αλέξανδρος ήταν εκείνο που θεωρούσε αντάξιο για βασιλείς. Επομένως δεν εντυπωσιαζόταν από επαγγελματίες αθλητές. Όταν ρωτήθηκε, αν θα έτρεχε έναν αγώνα δρόμου στους Ολυμπιακούς αγώνες, ο Αλέξανδρος υπέδειξε ότι θα το έκανε αυτό αν επρόκειτο να τρέξη μαζί με βασιλείς.
Ο Αλέξανδρος είχε πλήρη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ικανότητές του. Ένα χτυπητό παράδειγμα τούτου περιλαμβάνει τον ίππον Βουκεφάλαν. Όταν ο ίππος αυτός παραμερίσθηκε ως τελείως άχρηστος και δυσκολομεταχείριστος, ο Αλέξανδρος σύμφωνα με τις εκθέσεις είπε: «Τι έξοχο άλογο χάνουν από έλλειψι ικανότητος και θάρρους για να το διευθύνουν!» Ακούοντας αυτή την παρατήρησι αρκετές φορές, ο Φίλιππος ανταπήντησε: «Κατακρίνεις εκείνους που είναι μεγαλύτεροί σου, σαν να ήξερες περισσότερα, και σαν να ήσουν ικανώτερος απ’ αυτούς για να τον δαμάσης;» Ο Αλέξανδρος θαρραλέα εβεβαίωσε ότι μπορούσε να δαμάση το άλογο καλύτερα από τους άλλους. Αν αποτύγχανε, συμφώνησε να πληρώση ολόκληρη την τιμή του ίππου. Αλλά δεν απέτυχε, αναγκάζοντας τον πατέρα του ν’ αναφωνήση: «Γυιε μου, ζήτησε να βρης ένα βασίλειο ανάλογο και αντάξιο σου, διότι η Μακεδονία είναι πολύ μικρή για σένα.»
Αργότερα ο Φίλιππος εκάλεσε τον Αριστοτέλη ώστε ο Αλέξανδρος να μπορέση να εκπαιδευθή από τον περίφημο αυτόν φιλόσοφο. Εκτός του ότι μετέδωκε τις απόψεις του για τα ήθη και την πολιτική, πιστεύεται ότι ο Αριστοτέλης εδίδαξε επίσης στον Αλέξανδρο την ιατρική.
Φαίνεται ότι ο Αριστοτέλης ήταν κυρίως υπεύθυνος για το ενδιαφέρον του Αλεξάνδρου στη μάθησι και την ανάγνωσι. Αυτό το ενδιαφέρον του Αλεξάνδρου συνεχίσθηκε σε όλη του τη ζωή. Τοποθετούσε κάτω από το προσκέφαλό του το εγχειρίδιό του και το αντίγραφο της Ιλιάδος του Ομήρου που είχε διορθωθή από τον Αριστοτέλη. Ο Αλέξανδρος εξακολούθησε να διαβάζη ιστορία, θεατρικά έργα και ωδές. Ακόμη και σε ζητήματα γνώσεως επιζητούσε την υπεροχή και γι’ αυτό εξέφρασε την αποδοκιμασία του όταν έμαθε ότι ο Αριστοτέλης είχε δημοσιεύσει πράγματα που είχε μεταδώσει σ’ αυτόν προφορικώς. Ο Αλέξανδρος έγραψε: «Δεν έκαμες καλά που εδημοσίευσες τα βιβλία σου της προφορικής διδασκαλίας διότι τι υπάρχει τώρα στο οποίον ξεχωρίζομε από τους άλλους, αν τα προβλήματα εκείνα τα οποία ιδιαιτέρως διδαχθήκαμε γίνωνται προσιτά σε όλους;»
Ήδη σαν έφηβος ο Αλέξανδρος διακρίθηκε σε στρατιωτικά κατορθώματα. Στα δεκαέξη του χρόνια, ενώ απουσίαζε ο πατέρας του, κυβερνούσε τη Μακεδονία. Κατέβαλε τους στασιαστάς Μαίδους, κατέλαβε την πρωτεύουσά των με έφοδο, εξετόπισε τους κατοίκους, εγκατέστησε άλλους μέσα στην πόλι και έπειτα ωνόμασε τον τύπο εκείνον με το όνομά του, δηλαδή Αλεξανδρούπολην.
Ώς Βασιλευς και Στρατιωτικός Ηγέτης
Μετά τη δολοφονία του πατέρα του Φιλίππου, ο Αλέξανδρος, στην ηλικία των είκοσι ετών έγινε βασιλεύς της Μακεδονίας. Στη διάρκεια της βασιλείας του, που διήρκεσε λιγώτερο των δεκατριών ετών, ο Αλέξανδρος εξακολούθησε να οδηγήται από μια απεριόριστη επιθυμία για δόξα. Μολονότι φαινομενικά ήταν ένας οραματιστής, είχε την αποφασιστικότητα να μεταβάλλη τα όνειρά του σε πραγματικότητα. Παρά τις μεγάλες ανισότητες, επροχώρησε θαρραλέα για την επιτυχία των σχεδίων του.
Σύμφωνα με την ίδια του τη μαρτυρία (καθώς παρατίθεται από τον ιστορικό Αρριανό), ο Αλέξανδρος κληρονόμησε από τον πατέρα του μόνον λίγα χρυσά και αργυρά κύπελλα. Μολονότι ο Φίλιππος χρωστούσε πεντακόσια τάλαντα, υπήρχαν λιγώτερα από εξήντα τάλαντα στο θησαυροφυλάκιο. Ωστόσο, ο Αλέξανδρος δανείσθηκε άλλα οκτακόσια τάλαντα και έπειτα μ’ ένα συγκριτικώς μικρό στρατό, άρχισε μια εκστρατεία κατακτήσεων. Και επέτυχε, επεκτείνοντας τις κατακτήσεις του ως μέσα στην Ινδία.
Φυσικά, δεν θα έπρεπε να παραβλέψωμε ότι ο Αλέξανδρος είχε το πλεονέκτημα ν’ αρχίση την εκστρατεία του μ’ ένα πεπειραμένο στρατό. Αλλά χρειαζόταν εκ μέρους του αξιόλογη επιτηδειότης. Νέες καταστάσεις παρουσιάζονταν. Έπρεπε ν’ αντιμετωπίζωνται τελείως διάφορα μέσα πολέμου. Επομένως οι εχθρικές δυνάμεις έπρεπε να πολεμώνται με διαφορετική αλλά κατάλληλη τακτική.
Έπειτα, επίσης, σε μεγάλο βαθμό ήταν η προσωπικότης του Αλεξάνδρου που κρατούσε το στρατό σε προέλασι για μια αξιόλογο περίοδο με συγκριτικώς μικρές δυσκολίες στις τάξεις του. Μπορούσε να κατακτά και να διατηρή την αφοσίωσι των ανδρών του.
Ο στρατός του μπορούσε να βλέπη ότι αυτός ποτέ δεν νοιαζόταν για τον εαυτό του. Ένα παράδειγμα τούτου αναφέρεται στον καιρό που ο Αλέξανδρος και οι άνδρες του εβάδιζαν μέσα από μιαν αμμώδη έρημο. Μολονότι υπέφερε από έντονη δίψα, έχυσε μπροστά στους άνδρες του το νερό που μερικοί στρατιώτες μπόρεσαν να προμηθεύσουν γι’ αυτόν με πολλή δυσκολία από μια ρηχή κοίτη ποταμού. Πριν χύση το νερό, ευχαρίστησε κατάλληλα τους στρατιώτες.
Προς το τέλος της βραχείας του ζωής ο Αλέξανδρος μπορούσε να λέγη: «Δεν έχω κανένα μέρος του σώματός μου, το μπροσθινό τουλάχιστον, που να έμεινε χωρίς σημάδια από πληγές δεν υπάρχει κανένα όπλο που χρησιμοποιήθηκε σε μάχη από κοντά ή που εκσφενδονίσθηκε από μακρυά, του οποίου δεν έχω το σημάδι. Ή για να το πιο καλύτερα, πληγώθηκα με ξίφος, χέρι με χέρι τοξεύθηκα με βέλη, χτυπήθηκα από καταπέλτη, χτυπήθηκα πολλές φορές με λίθους και ρόπαλα.»
Και με άλλες πράξεις, επίσης, κατέκτησε την αφοσίωσι και τον θαυμασμό των στρατιωτών του. Σε μια περίπτωσι κανόνισε μια άδεια απουσίας για νεοπαντρεμένους άνδρες, ώστε να μπορέσουν αυτοί να περάσουν τον χειμώνα μαζί με τις συζύγους των στη Μακεδονία. Στην πρώτη περίοδο της βασιλείας του είχε πλήρη εμπιστοσύνη στους φίλους του. Μια φορά ενώ ο Αλέξανδρος ήταν σοβαρά ασθενής, ένας γιατρός, ονόματι Φίλιππος, παρασκεύασε μια ισχυρή δόσι φαρμάκου γι’ αυτόν. Όταν επρόκειτο να την δώση στον Αλέξανδρο, έφθασε ένα σημείωμα που ειδοποιούσε τον Αλέξανδρο ότι ο Βασιλεύς Δαρείος είχε δωροδοκήσει τον Φίλιππο για να τον δηλητηριάση. Ο Αλέξανδρος ωστόσο πήρε το φάρμακο ενεχείρισε το σημείωμα στον Φίλιππο, και ενώ ο Φίλιππος το διάβαζε, αυτός ήπιε το φάρμακο. Δεν συνέβη κανένα κακό· μάλλον, η συνταγή ωδήγησε στην ανάρρωσι του Αλεξάνδρου.
Έπειτα από μάχες ο Αλέξανδρος επισκεπτόταν τους πληγωμένους, εξήταζε τις πληγές τους, επαινούσε τους στρατιώτες για τις γενναίες τον πράξεις και τους τιμούσε με δωρεές για τη συνέχισι των επιτυχιών των. Οποτεδήποτε υπήρχαν λάφυρα ύστερα από μια πολιορκία, ακύρωνε τα χρέη των ανδρών του, μη κάνοντας ερώτησι για το πως υφίσταντο εκείνα τα χρέη. Όσο για κείνους που έπεφταν σε μάχη, ο Αλέξανδρος ετοίμασε μια λαμπρή κηδεία. Οι γονείς και τα παιδιά των νεκρών της μάχης εξαιρούνταν από όλους τους φόρους και τις υπηρεσίες. Χάριν διασκεδάσεως, μετά τις μάχες ο Αλέξανδρος ωργάνωνε αγώνες και παιχνίδια.
Στην Αρχή Ήταν Σχετικά Εγκρατής σε Συνήθειες
Ανόμοια με πολλούς άλλους άρχοντες, ο Αλέξανδρος θεωρούσε «βασιλικώτερον το να κυβερνά τον εαυτό του παρά να κατακτά τους εχθρούς του.» Έχει αναφερθή ότι η μόνη γυναίκα με την οποίαν είχε στενές σχέσεις πριν από τον γάμο του ήταν η Βαρσίνη, η χήρα του Μέμνωνος, στρατηγού των Περσικών στρατιών. Σχετικά με τον γάμο του Αλεξάνδρου με τη Ρωξάνη, ο Έλλην βιογράφος Πλούταρχος γράφει:
«Ήταν πράγματι, μια υπόθεσις έρωτος, κι εντούτοις φαινόταν ταυτοχρόνως να συμβάλλη στον σκοπό που επεδίωκε. Διότι αυτό ικανοποίησε τον κατακτημένο λαό, να τον βλέπη να εκλέγη σύζυγο από ανάμεσά τους, και αυτό τους έκαμε να αισθάνωνται την πιο ζωηρή αφοσίωσι γι’ αυτόν, να βλέπουν ότι στο μόνο πάθος που αυτός, ο πιο εγκρατής άνδρας είχε υπερνικηθή, εν τούτοις έδειξε υπομονή εωσότου μπορέση να την αποκτήση μ’ ένα νόμιμο και έντιμο τρόπο.»
Ο Αλέξανδρος επίσης σεβάσθηκε τους γάμους των άλλων. Μολονότι η σύζυγος του Βασιλέως Δαρείου ήταν αιχμάλωτός του, φρόντισε όπως αυτή τύχη εντίμου μεταχειρίσεως. Προσωπικά ο Αλέξανδρος δεν την είδε και δεν επέτρεψε σε άλλους να μιλούν μπροστά του για την καλλονή της. Ομοίως, όταν έμαθε ότι δύο Μακεδόνες στρατιώτες είχαν υβρίσει τις συζύγους κάποιων ξένων διέταξε να εκτελεσθούν αν αποδεικνύονταν ένοχοι.
Ο Αλέξανδρος θεωρούσε την ομοφυλοφιλία ως κάτι πολύ χαμερπές. Όταν του έγινε μια προσφορά ν’ αγοράση δυο νεαρά παιδιά χάριν σεξουαλικής ευχαριστήσεως, εξωργίσθηκε πάρα πολύ κι’ έγραψε ότι ο ‘πωλητής και το εμπόρευμά του πήγαινε για καταστροφή.’
Ο Αλέξανδρος ήταν μετριοπαθής στις συνήθειές του στο φαγητό. Εν, τούτοις, στο πιοτό του, φαίνεται ότι τελικά παρασύρθηκε σε υπερβολές. Μιλούσε πάρα πολύ σε κάθε κύπελλο κρασιού που έπινε κι’ εκόμπαζε για τα κατορθώματά του. Σε τέτοιες περιπτώσεις του άρεσε επίσης να τον κολακεύουν.
Πολύ Θρησκευτικός
Όπως η μητέρα του Ολυμπιάς, ο Αλέξανδρος ήταν πολύ θρησκευτικός. Υπάρχει κάποια αμφισβήτησις αν πραγματικά επίστευε ότι ο ίδιος ήταν θεός. Ο Πλούταρχος δείχνει ότι ο Αλέξανδρος απλώς χρησιμοποιούσε ισχυρισμούς για θεότητα ως ένα όχημα για να διατηρή ένα αίσθημα ανωτερότητος μεταξύ άλλων ανθρώπων. Εν τούτοις, ο Αλέξανδρος ήταν πολύ προσεκτικός στο να κάνη θρησκευτικές τελετουργίες. Προσέφερε θυσίες πριν και μετά τις μάχες, και συμβουλευόταν τους μάντεις του σχετικά με τη σημασία ωρισμένων οιωνών. Επίσης συμβουλευόταν το μαντείο του Άμμωνος στη Λιβύη. Και στη Βαβυλώνα εφήρμοζε τις οδηγίες των Χαλδαίων σχετικά με τις θυσίες, ιδιαιτέρως στον Βηλ.
Έχοντας υπ’ όψι αυτή τη θρησκευτική κλίσι και το ενδιαφέρον, δυνατόν να υπάρχη κάποια βάσις για όσα ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος αναφέρει για την επίσκεψι του Αλεξάνδρου στην Ιερουσαλήμ (μολονότι πολλοί σκέπτονται διαφορετικά). Αναφέρεται ότι ο Ιουδαίος αρχιερεύς έδειξε στον Αλέξανδρο το βιβλίο του Δανιήλ όπου τονίζεται ότι ένας Έλλην θα κατέστρεφε την αυτοκρατορία της Περσίας. Ο Αλέξανδρος υπέθεσε ότι αυτός ο ίδιος ήταν το άτομο που είχε προλεχθή και αργότερα έδωσε στους Ιουδαίους κάθε τι που επιθυμούσαν.
Καθώς περνούσε ο χρόνος, η θρησκευτικότης του Αλεξάνδρου φαίνεται να είχε γίνει στην πραγματικότητα μια μονομανία. Ο Πλούταρχος γράφει:
«Όταν μια φορά ο Αλέξανδρος υπέκυψε σε φόβους μιας υπερφυσικής επιρροής, η διάνοιά του έγινε τόσο ανήσυχη και τρόμαζε τόσο εύκολα ώστε, αν συνέβαινε το ελάχιστα ασυνήθιστο ή έκτακτο πράγμα, το νόμιζε σαν θαύμα ή προμήνυμα και η αυλή του γέμιζε από μάντεις και ιερείς των οποίων απασχόλησις ήταν να θυσιάζουν και να εξαγνίζουν και να προλέγουν το μέλλον.»
Αυτό κάπως παραλληλίζεται με την κατάστασι των συγχρόνων δικτατόρων σαν τον Χίτλερ, ο οποίος συμβουλευόταν αστρολόγους προτού προβή σε διαβήματα ή κινήσεις.
Περισσότερη Χειροτέρευσι της Προσωπικότητος
Και σε άλλα ζητήματα ο Αλέξανδρος άλλαξε προς το χειρότερο. Πρώτα δεχόταν δυσμενή σχόλια που γινόταν γι’ αυτόν και προσπαθούσε να κρίνη χωρίς προκατάληψι. Αργότερα, όμως, άρχισε εύκολα να πιστέυη σε ψευδείς κατηγορίες. Εφόσον η διαφύλαξις της δόξας του και της φήμης του γινόταν το σπουδαιότατο πράγμα στη ζωή του, επέβαλε τιμωρίες με την πιο μεγάλη αυστηρότητα. Όταν έφθασε να πιστεύση ότι ο Φιλώτας είχε αναμιχθή σε μια απόπειρα κατά της ζωής του, ο Αλέξανδρος διέταξε να τον εκτελέσουν. Κατόπιν, έστειλε διαταγή στη Μηδία όπως και ο Παρμενίων επίσης, ο πατέρας του Φιλώτα, εκτελεσθή. Αυτό έγινε παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε καμμιά απόδειξις ότι ο Παρμενίων είχε αναμιχθή σε συνωμοσία για τον θάνατο του Αλεξάνδρου.
Μια από τις σκοτεινότερες πράξεις του Αλεξάνδρου ήταν η δολοφονία του φίλου του Κλείτου σ’ ένα παροξυσμό λυσσώδους μέθης. Ο Αρριανός σχολιάζοντας το επεισόδιο, παρατηρεί:
«Ο Αλέξανδρος δείχθηκε εκεί δούλος δυο ελαττωμάτων, από τα οποία κανένας άνδρας που σέβεται τον εαυτό του δεν θα έπρεπε να νικηθή, δηλαδή, του πάθους και της μέθης.»
Εν τούτοις, ο Αλέξανδρος ανεγνώρισε τη χαμέρπεια της πράξεώς του. Πολλοί αρχαίοι ιστορικοί (κατά τον Αρριανό) λέγουν ότι ο Αλέξανδρος καταδίκασε τον εαυτό του επειδή έγινε ο φονεύς των φίλων του. Επί τρεις ημέρες ήταν στην κλίνη του, χωρίς να φάγη, ούτε να πιή. Τελικά οι φίλοι του μπόρεσαν να τον πείσουν να φάγη.
Αναφέρεται ότι ο Ανάξαρχος ο Σοφιστής παρηγόρησε τον Αλέξανδρο λέγοντάς του ότι «εκείνο που γίνεται από ένα μεγάλον Βασιλέα θα έπρεπε να θεωρήται δίκαιο.» Αναφορικά με αυτό ο Αρριανός λέγει:
«Λέγω ότι (ο Ανάξαρχος) έκαμε στον Αλέξανδρο ένα κακό σοβαρώτερο από τη στενοχώρια που τον επίεζε . . . Διότι διαδίδεται η ιστορία ότι ο Αλέξανδρος επιθυμούσε ακόμη όπως οι άνθρωποι προσκυνούν μπροστά του, με την ιδέα ότι ο Άμμων ήταν πατέρας του μάλλον παρά ο Φίλιππος, και επειδή αυτός τώρα ακολουθούσε τους τρόπους των Περσών και των Μήδων, τόσο με την αλλαγή της ενδυμασίας του όσο και με τις αλλαγές που έκαμε γενικά στον τρόπο της ζωής του. Λέγουν ότι δεν του έλειπαν καθόλου οι πρόθυμοι κόλακες οι οποίοι τον υπέθαλπαν σ’ αυτό.»
Έτσι φαίνεται ότι η σφοδρά επιθυμία του Αλέξανδρου για δόξα τελικά παρήγαγε σ’ αυτόν τα πιο ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά.
Ο Θάνατος του Αλεξάνδρου
Στη Βαβυλώνα, ύστερα από φοβερές μάχες στην Ινδία, ο Αλέξανδρος προσεβλήθη από πυρετό. Τα βασιλικά ημερολόγια αναφέρουν ότι, ενώ ο πυρετός ήδη τον έκαιε, δυο φορές ήπιε έως αργά τη νύχτα μαζί με τον Μήδιον. Η κατάστασις του Αλεξάνδρου όλο και χειροτέρευε, μολονότι εξακολουθούσε να προσφέρη τις συνηθισμένες θυσίες. Τελικά έχασε τη λαλιά του.
Οι στρατιώτες επέμεναν να ιδούν τον Αλέξανδρο. Βασίζοντας τα σχόλιά του στα βασιλικά ημερολόγια, ο Αρριανός γράφει:
«Ήταν ήδη αμίλητος καθώς ο στρατός παρήλαυνε μπροστά του. Εν τούτοις αυτός χαιρετούσε τον καθένα και όλους, σηκώνοντας το κεφάλι του, καίτοι με δυσκολία, και νεύοντας σ’ αυτούς με τα μάτια.»
Δυο ημέρες περίπου αργότερα, ο Αλέξανδρος πέθανε, αφού έζησε μόνον τριανταδυό χρόνια και οκτώ μήνες. Ήταν ακριβώς όπως είχαν παρατηρήσει μερικοί σοφοί Ινδοί:
«Ω Βασιλεύ Αλέξανδρε, κάθε άνθρωπος κατέχει ακριβώς τόση γη όση αυτή πάνω στην οποία στεκόμεθα· και συ, που είσαι ένας άνθρωπος σαν τους άλλους, εκτός του ότι είσαι πλήρης δράσεως και επίμονος, περιπλανάσαι επάνω σε όλη αυτή τη γη μακρυά από το σπίτι σου, βασανισμένος ο ίδιος, βασανίζοντας και τους άλλους. Αλλά δεν θα περάση πολύς καιρός που θα πεθάνης, και θα κατέχης ακριβώς τόση γη όση θ’ αρκή για την ταφή σου.»
Μολονότι ο Αλέξανδρος είχε χειροκροτήσει τα λόγια των σοφών εκείνων ανδρών, ποτέ δεν τα πρόσεξε. Η φιλοδοξία του τον ωθούσε να κατακτά συνεχώς εωσότου η ζωτικότης του εξαντλήθηκε τελείως. Στον θάνατο δεν είχε τίποτε περισσότερο από όσο έχουν οι άλλοι άνθρωποι.