Βοηθήματα Σκέψεως για Νωθρούς Εγκεφάλους

ΜΗΠΩΣ ο εγκέφαλός σας φαίνεται να σταματά όταν πρόκειται για την καθημερινή σκέψι και λήψι αποφάσεων; Ίσως να έχετε τη γνώμη ότι οι «σκεπτόμενοι» είναι πάντοτε λόγιοι και ιδιοφυΐες. Αυτό δεν αληθεύει. Οι περισσότεροι πραγματικά σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι συνηθισμένοι άνθρωποι που γνωρίζουν πώς ν’ αντιμετωπίζουν το αμέτρητο πλήθος των προκλήσεων που παρουσιάζονται μέρα με την ημέρα. Τι μπορεί να σας βοηθήση ν’ αναπτύξετε την ίδια ικανότητα;

Έχετε υπ’ Όψιν Όλους τους Σκοπούς Σας;

Όπως εξηγήσαμε στο προηγούμενο άρθρο, ο βασικός τρόπος υποβοηθήσεως για καλύτερη σκέψι είναι να έχετε πάντοτε στη διάνοιά σας τον γενικό σκοπό της ζωής σας. Αν ο κύριος σκοπός σας χαθή από την όρασι, η σκέψις γίνεται αβέβαιη.

Αλλ’ επίσης σπουδαίο για την υποκίνησι των λειτουργιών της σκέψεώς σας είναι αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσωμε δευτερεύοντες σκοπούς. Μερικά καθημερινά προβλήματα ποτέ δεν λύνονται, διότι οι άνθρωποι σκέπτονται μόνον τους μακροπρόθεσμους, τους κυριωτέρους σκοπούς, αγνοώντας τους μικρότερους κι εν τούτοις σπουδαίους σκοπούς.

Το πώς οι δευτερεύοντες σκοποί μπορούν να βοηθήσουν τη σκέψι μπορεί πάλι να εξεικονισθή με ένα ταξίδι. Το άτομο που ταξιδεύει από τη Μαδρίτη της Ισπανίας στο Βερολίνο της Γερμανίας γνωρίζει ποιος είναι ο κύριος σκοπός του. Μπορεί, όμως, να ήθελε να χωρίση το ταξίδι σε μικρότερα τμήματα, ίσως κάνοντας στάσεις στην Τουλούζη και στο Παρίσι της Γαλλίας. Τότε ολόκληρο το ταξίδι φαίνεται συντομώτερο και έχει ένα άμεσο σκοπό προς τον οποίον να κατευθύνη τη σκέψι του.

Το ίδιο συμβαίνει με τη ζωή μας. Ένα άτομο μπορεί να γνωρίζη τον πρωταρχικό σκοπό στη ζωή του. Κρατώντας αυτόν πρώτον, πρέπει, αφού ζυγίση προσεκτικά τις συνθήκες του, ν’ αποφασίση σχετικά με μερικούς δευτερεύοντες σκοπούς. Εργαζόμενος γι’ αυτούς, κάνει τον κύριο σκοπό του να φαίνεται ότι πλησιάζει ευκολώτερα και πιο γρήγορα.

Έτσι, ενώ ένας Χριστιανός έχει τον κύριο σκοπό να κερδίση την επιδοκιμασία του Θεού για ν’ αποκτήση αιώνια ζωή, με σύνεσι αποφασίζει σχετικά με μερικούς δευτερεύοντες σκοπούς στη ζωή. Ένας ιεραπόστολος κατευθύνει τη σκέψι του προς τον σκοπό να διατηρή το προνόμιό του να διδάσκη ανθρώπους σε ξένες χώρες. Αλλά, μπορεί επίσης να θέση αντικειμενικούς σκοπούς να μάθη τη νέα γλώσσα του και τα έθιμα του λαού καλύτερα. Ή ένας Χριστιανός πατέρας, μολονότι έχει τον ίδιο πρωταρχικό σκοπό με τον ιεραπόστολο, μπορεί να θέση ένα σκοπό να οικοδομήση πνευματικά την οικογένειά του μέσω μιας διευθετήσεως τακτικής Γραφικής μελέτης. Εξ άλλου, ο σκοπός του μπορεί να είναι το να ισορροπήση το πρόγραμμα της μελέτης των με οικογενειακή ψυχαγωγία.

Μετά απ’ αυτά, όταν οποιοσδήποτε από αυτούς τους ανθρώπους εξετάζη μια απόφασι, δεν πρέπει μόνο να σκεφθή, ‘Πώς θα επηρεάση αυτό τον κύριο σκοπό της ζωής μου;’ αλλά να ρωτήση επίσης, ‘Πώς θα επηρεάση αυτό οποιουσδήποτε δευτερεύοντες σκοπούς που έχω θέσει;’ Αυτό βοηθεί στο να κρατή την καθημερινή σκέψι σαφή, συγκεντρωμένη.

Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι μπορούν πολύ να υποβοηθήσουν τη σκέψι των με το να θέτουν ένα σκοπό κάθε μέρα. Το να γνωρίζετε ότι θα θέλατε να εκτελέσετε ωρισμένα καθήκοντα μέσα στην ημέρα συχνά σας υποκινή να εξετάσετε πώς θα τα κάμετε όλα με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Αυτό, βεβαίως, σημαίνει ότι κάθε μέρα πρέπει να προγραμματίζεται.

Μερικά άτομα βρίσκουν χρόνο για να προγραμματίσουν την εργασία της ημέρας με το να σηκώνωνται λίγο νωρίτερα το πρωί ή με το να κοιμούνται λίγο πιο αργά το προηγούμενο βράδυ. Άλλοι αξιοποιούν χρόνο που θα είχε σπαταληθή στην τηλεόρασι για να τον χρησιμοποιήσουν μ’ αυτόν τον τρόπο. Μερικοί χρησιμοποιούν μόλις μερικά λεπτά πριν φύγουν από την εργασία τους κάθε μέρα για να προγραμματίσουν τις δραστηριότητες της επομένης ημέρας.

Ένας πολυάσχολος επιχειρηματίας με εννέα παιδιά κάνει τον περισσότερο προγραμματισμό του ενώ βρίσκεται στο τραίνο. Λέγει: ‘Αν δεν είχα αυτόν τον χρόνο στη διάθεσί μου κάθε μέρα, ποτέ δεν θα έκανα σπουδαία σκέψι και καθημερινό πρόγραμμα.’

Σκέπτεσθε Συστηματικά;

Ένα άλλο υποβοηθητικό μέσον για να υποκινήσετε μια νωθρή διάνοια είναι να μάθετε να σκέπτεσθε μ’ ένα συστηματικό τρόπο. Αυτό απαιτεί να προσπαθήτε να βλέπετε κάθε πλευρά ενός ζητήματος. Για να μάθη κανείς πώς να το κάνη αυτό, μερικοί προτείνουν να χειρίζεται κανείς τα προβλήματα σαν να παίζη το παιχνίδι «Είκοσι Ερωτήσεις.» Σ’ αυτό το παιχνίδι δίδονται σε μια ομάδα ή επιτροπή είκοσι ευκαιρίες να ανακαλύψη ένα αντικείμενον που βρίσκεται στη διάνοια αυτού που διευθύνει το παιχνίδι. Ο σκοπός είναι να αποκλεισθούν όσο το δυνατόν περισσότερες πιθανότητες με κάθε ερώτησι, στενεύοντας προοδευτικά το πεδίον προς μια λογική απάντησι.

Το παιχνίδι περιλαμβάνει ένα πρότυπο παραγωγικής σκέψεως, στην πραγματικότητα τις αρχές της επιστημονικής ερεύνης, δηλαδή, να διατρέχη κανείς ένα κατάλογο ερωτήσεων για ν’ αποκλείη πιθανότητες έως ότου απομονώση μια απάντησι. Ένας μηχανικός ανασκοπεί με τη διάνοιά του αν ένα δοθέν πρόβλημα μπορεί να λυθή με ηλεκτρικά, υδραυλικά, χημικά, μηχανικά ή άλλα μέσα. Ένας γιατρός που κάνει μια διάγνωσι διατρέχει με τη διάνοιά του ένα κατάλογο ασθενειών με παρόμοια συμπτώματα, προσπαθώντας με τη διαδικασία του αποκλεισμού να φθάση στο ορθό συμπέρασμα.

Αυτή η διαδικασία της μεθοδικής σκέψεως μπορεί να εξεικονισθή με μια οικογένεια, η οποία αφού αποφάσισε να μετακομίση σε άλλο μέρος, καταστρώνει ένα κατάλογο των απαιτήσεων, στις οποίες ν’ ανταποκρίνεται το νέο σπίτι που πρέπει να βρουν: Επί παραδείγματι: (1) Θέλομε σπίτι ή διαμέρισμα; (2) Νέο ή παλαιό; (3) Μονώροφο ή διώροφο; (4) Ποιο καθωρισμένο ποσόν να μη υπερβαίνη η τιμή; (5) Στην πόλι ή σε προάστιο; (6) Πόση να είναι η μεγαλύτερη απόστασις από τον τόπον της εργασίας; (7) Από τα σχολεία; (8) Από την αγορά ή από άλλες εξυπηρετήσεις κ.λ.π.;

Έως ότου ριζώση μέσα σας η συνήθεια να χειρίζεσθε όλα τα προβλήματα συστηματικά, μη διστάζετε να χρησιμοποιήτε ένα γραπτό κατάλογο όμοιο με αυτόν. Βεβαίως, μπορείτε να μάθετε να σκέπτεσθε μ’ αυτόν τον τρόπο, αν τον χρησιμοποιήτε σε σχέσι με όλα τα καθημερινά σας καθήκοντα, όχι μόνον στις μεγάλες αποφάσεις της ζωής.

Επί παραδείγματι, είσθε μια σκεπτομένη νοικοκυρά; Αντί να ζηλεύετε κρυφά τις δήθεν «ταλαντούχες» γυναίκες, γιατί να μη χρησιμοποιήσετε την ίδια μέθοδο σκέψεως που πρέπει να χρησιμοποιούν αυτές για να κάνουν την εργασία τους; Ο Σαμ Σ. Μπαίηκερ στο βιβλίο του Το Κλειδί Σας για Παραγωγική Σκέψι (1962) δείχνει τρόπους για να το κάνετε αυτό:

«Ένας εξέχων καθηγητής της ψυχολογίας είπε, ‘Η ικανότης να δημιουργή κανείς δεν περιορίζεται στο ιδιαίτερα προικισμένο άτομο, αλλ’ είναι το έμφυτο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου με μεσαίες ικανότητες.’. . .Αν είσθε μια νοικοκυρά, υπάρχουν πολλές δημιουργικές προκλήσεις γύρω σας, που περιμένουν τη λύσι τους για την άνεσι και την απόλαυσι της οικογενείας σας. Σκεφθήτε κάτι τόσο απλό όσο η ντουλάπα με τα ρούχα. Μπορεί ν’ αφήσετε να δημιουργηθή μια ακαταστασία, όπως σε τόσα σπίτια. . .Ή, μπορεί να σχεδιάζετε δημιουργικά ώστε το κάθε πράγμα να έχη μια καθαρή, τακτική θέσι στη ντουλάπα, εξοικονομώντας χρόνο και διάθεσι για τον καθένα στην οικογένεια και κερδίζοντας έπαινο για τον εαυτό σας.»—Σελ. 1,17.

Το ίδιο μπορεί να λεχθή για το μαγείρεμά σας. Ένας διάσημος ψυχολόγος είπε: «Το να κάμη κάποιος μια πρώτης τάξεως σούπα είναι πιο δημιουργικό από το να πασαλείψη ένα μέτριο πίνακα ζωγραφικής.»

Ή ως γονεύς που σκέπτεσθε τις διακοπές της οικογενείας σας, κάθεστε πραγματικά για να σκεφθήτε το ταξίδι από την αρχή ως το τέλος; Εξετάζετε όλα τα πιθανά προβλήματα που θα μπορούσαν να εγερθούν σχετικά με το αυτοκίνητό σας; Τα ενδύματα για ένα διαφορετικό κλίμα; Αναψυχή για τα παιδιά ενώ θα οδηγήτε, και ούτω καθεξής;

Ή, μήπως έχετε δυσκολίες στις σχέσεις σας με μερικούς ανθρώπους; Έχετε σκεφθή ποια θετικά βήματα μπορείτε να κάνετε που πιθανόν θα αλλάξουν την κατάστασι;

Σε κάθε τομέα της ζωής το να σκέπτεσθε συστηματικά οτιδήποτε αντιμετωπίζετε και συμφωνεί με τους σκοπούς σας στη ζωή έχει ανυπολόγιστη αξία για την υποκίνησι μιας νωθρής διανοίας.

Μήπως Διστάζετε στη Λήψι Αποφάσεων;

Ένα άλλο υποβοηθητικό μέσον για να ανακαινίσετε τη διστακτική σκέψι είναι να θυμάστε ότι τα προβλήματα δεν «φεύγουν» απλώς αν τα αναβάλωμε ή αρνηθούμε να λάβωμε μια απόφασι. Το να μη λάβωμε καμμιά απόφασι, στην πραγματικότητα σημαίνει ότι λάβαμε μια απόφασι. Πολλά άτομα που διστάζουν όταν αντιμετωπίζουν αποφάσεις, ανακαλύπτουν ότι αργότερα είναι πιο δύσκολο να ληφθούν. Γιατί πολλοί έχουν αυτή την τάσι;

Μερικοί φοβούνται τις συνέπειες που φαντάζονται. Άλλοι θυμούνται περασμένες αποφάσεις και, μετανοώντας για τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκαν τα πράγματα, διστάζουν να λάβουν νέες. Αλλ’ ας υποθέσωμε ότι είχαν ενεργήσει διαφορετικά σχετικά με αυτές τις περασμένες αποφάσεις—ποιος μπορεί πράγματι να πη ότι τα πράγματα θα είχαν εξελιχθή πολύ καλύτερα;

Αφ’ ετέρου, πιθανόν να είχατε λάβει λανθασμένες αποφάσεις στο παρελθόν. Θα έπρεπε η υπερηφάνεια τώρα να σας εμποδίση από το να λάβετε άλλες στο μέλλον; Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, που δεν ήταν λιγώτερο σκεπτόμενος, είπε σχετικά με τα συμπεράσματά του από τη μελέτη: «Σκέπτομαι και σκέπτομαι μήνες, χρόνια, ενενήντα εννέα φορές ότι το συμπέρασμα είναι λανθασμένο. Την εκατοστή είναι ορθό.» Ευτυχώς, στις προσωπικές αποφάσεις το ποσοστό είναι συνήθως πολύ υψηλότερο απ’ αυτό.

Εν τούτοις, σαν ένα υποβοηθητικό μέσον στη λήψι καταλλήλων και γοργών αποφάσεων, ρωτήστε τον εαυτό σας, ‘Είμαι πρόθυμος να εξετάσω τις απόψεις άλλων ανθρώπων, ιδιαίτερα αν τους αφορά κατά κάποιον τρόπο η απόφασις;’ Ένας συνετός προϊστάμενος ή ο αρχηγός μιας οικογενείας κατανοεί ότι δεν είναι ο μόνος που γνωρίζει πώς να σκέπτεται. Ακόμη και στο επίπεδο της οικογενείας, κάθε μέλος μπορεί να έχη κάτι να συνεισφέρη. Ο Ρούντολφ Φλες παρατηρεί:

«Αν θέλετε να συγκεντρώσετε γρήγορα τις απόψεις των διαφόρων ηλικιών και φύλων, μείνετε στο σπίτι. Η βάσις για την καθαρή σκέψι. . .είναι η συνειδητοποίησις ότι σκεπτόμεθα βάσει της πείρας μας. Η οικογένεια. . .είναι ο τόπος όπου θα το μάθωμε αυτό μια για πάντα. . .Η οικογενειακή συνεργασία στη σκέψι είναι συνήθως όταν πρόκειται για μεγάλες αποφάσεις, όπως η αγορά ενός νέου σπιτιού. Σ’ αυτήν την περίπτωσι οι σύζυγοι, οι γυναίκες των και τα μεγαλύτερα παιδιά συγκεντρώνονται για να συζητήσουν το πρόβλημα, ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά των πιθανών λύσεων, σχεδιάζοντας με χαρτί και μολύβι και ανασκοπώντας τις διαθέσιμες πραγματικές πληροφορίες.»—Η Τέχνη της Καθαρής Σκέψεως (1951) σελ. 160,163.

Βεβαίως, όχι μόνον για μεγάλα ζητήματα, αλλά ακόμη και για μικρότερα είναι καλή ιδέα να συμβουλευώμεθα άλλους ανθρώπους. Η Βιβλική αρχή είναι αληθινή ότι «εν τω πλήθει των συμβούλων [οι σκοποί] στερεώνονται.» (Παροιμ. 15:22) Το να λάβωμε υπ’ όψιν τη συμβουλή άλλων ανθρώπων μάς εμποδίζει επίσης να λάβωμε βιαστικές ή στιγμιαίες αποφάσεις. Όπως μας θυμίζει μια άλλη παροιμία, «[οι λογισμοί] παντός προπετούς φέρουσι βεβαίως εις ένδειαν.»—Παροιμ. 21:5.

Μια άλλη πηγή πληροφορίας που βασίζεται στην πείρα είναι το αναγνωστικό υλικό. Εδώ κάποιος μπορεί να ωφεληθή από την πείρα του συγγραφέως, ενός ατόμου που ίσως έχει δαπανήσει χρόνια στον τομέα που καλύπτει το βιβλίο του ή το άρθρο του. Ωστόσο, αν διαβάζετε για να λάβετε πληροφορίες πριν λάβετε μια απόφασι, να είσθε εκλεκτικοί. Συχνά μόνον ένα μικρό μέρος όλων όσων δημοσιεύονται πάνω σ’ ένα θέμα έχει πραγματική αξία για σας. Διατηρήστε καθαρά στη διάνοιά σας το είδος της πληροφορίας που θέλετε. Αποφεύγετε ν’ αλλάζετε θέμα. Με άλλα λόγια, αντί «ταχείας αναγνώσεως» μάθετε «ταχεία σκέψι,» κρατώντας τη διάνοιά σας στον σκοπό σας.

Αφού συγκεντρώσετε ένα λογικό ποσόν πληροφοριών από την ανάγνωσι και τη συζήτησι και έχετε καταναλώσει χρόνο σε σκέψι, τότε λάβετε την απόφασί σας. Τελικά, εκτός αν αργότερα παρουσιασθούν συντριπτικές αποδείξεις προς το αντίθετο, προσκολληθήτε σ’ αυτό που έχετε αποφασίσει.—Ιακ. 1:5-8.

Με λίγα λόγια, για να μάθετε να σκέπτεσθε καθαρά απαιτείται να προσκολλάτε τη διάνοιά σας στον πρωταρχικό σκοπό της ζωής σας, καθώς και να θέτετε άλλους δευτερεύοντας σκοπούς στη ζωή. Κατόπιν, καθώς χειρίζεσθε καθημερινά προβλήματα, να προγραμματίζετε την εργασία σας, να σκέπτεσθε συστηματικά και να λαμβάνετε αποφάσεις με ένα τρόπο που να συμφωνή με τους σκοπούς σας.