Αγαύη—Ένα Φυτό με Πολλές Χρήσεις

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα» στο Μεξικό

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ διαμέσου του κεντρικού Μεξικού, θα δη κανείς χωράφια σπαρμένα σε μακρυές ευθείες σειρές με μεγάλα μάλλον, αλλά σχετικώς χαμηλά φυτά. Αυτά σε άλλους τόπους τα γνωρίζουν γενικά ως αγαύες, αλλά στο Μεξικό τα λένε μάγκουεη.

Μερικοί εν μέρει πληροφορημένοι ταξιδιώται δυνατόν να θεωρούν το μάγκουεη ή αγαύη μόνον σαν την πηγή δημοφιλών ποτών. Ίσως να γνωρίζουν ότι το πούλκε, ένα ντόπιο ποτό του Μεξικού, και η διεθνώς γνωστή τεκουίλα γίνονται από τους χυμούς του μάγκουεη. Αλλά το μάγκουεη έχει πολλές άλλες χρήσεις. Στην πραγματικότητα, χιλιάδες άνθρωποι στο Μεξικό ασχολούνται στην παραγωγή προϊόντων από αυτά τα αξιοσημείωτα φυτά.

Εμφάνισις και Ανάπτυξις

Το μάγκουεη έχει έναν κοντό, ογκώδη κορμό, που κάνει να φαίνεται ότι τα φύλλα του βλαστάνουν κατ’ ευθείαν από τη ρίζα. Τα γκριζοπράσινα φύλλα είναι χονδρά και σαρκώδη, και είναι συγκεντρωμένα γύρω από τη βάσι του φυτού. Εν τούτοις, είναι δυνατόν να φθάνουν σε 2,75 μέτρα μήκος και σε τριάντα πόντους πλάτος! Τα φύλλα καταλήγουν σε ένα μυτερό μαύρο αγκάθι, και έχουν αγκαθωτά χείλη.

Το μάγκουεη αναπτύσσεται πολύ αργά. Κάθε χρόνο σχηματίζονται περισσότερα φύλλα, και όλο και περισσότερη τροφή αποθηκεύεται σ’ αυτά. Ύστερα από είκοσι ή τριάντα περίπου χρόνια, ένα κεντρικό κοτσάνι βλαστάνει προς τα πάνω, φθάνοντας σε έξη ή περισσότερα μέτρα ύψος σε λίγες μόνο μέρες! Αυτό το κοτσάνι ανθοφορεί με δέσμες από κιτρινωπά λουλούδια. Και κατόπιν, αφού βγάλη άνθη μόνο μια φορά στη ζωή του, το φυτό πεθαίνει.

Η καλλιέργεια του μάγκουεη ή της αγαύης δεν έχει πρόσφατη αρχή. Οι Αζτέκοι Ινδιάνοι του Μεξικού πριν από εκατοντάδες χρόνια καλλιεργούσαν το φυτό για το ποτό που έκαναν από τους χυμούς του, καθώς επίσης και για τις ίνες του τις οποίες χρησιμοποιούσαν στην ύφανσι. Το μάγκουεη αναπτύσσεται καλά σε κλίμα με θερμοκρασία 18 έως 23 βαθμών Κελσίου περίπου και σε υψόμετρο 1100 έως 2000 μέτρων περίπου. Έτσι ευδοκιμεί στο κεντρικό Μεξικό, όχι μακρυά από την Πόλι του Μεξικού.

Πούλκε, το Δημοφιλές Ποτό του Μεξικού

Το πούλκε γίνεται από ποικιλίες του φυτού μάγκουεη. Αυτό το λευκωπό γαλακτώδες ποτό παράγεται και καταναλίσκεται κυρίως στο κεντρικό τμήμα του Μεξικού και γι’ αυτό λίγοι άνθρωποι έξω από τη χώρα το γνωρίζουν. Επειδή η δημοτικότης του περιορίζεται στο Μεξικό, υπάρχει η παροιμία, «Πιο Μεξικάνικο κι’ από το πούλκε,» που αναφέρεται σε κάτι που είναι εντελώς της χώρας.

Λίγη αλλαγή έχει γίνει στην παρασκευή του πούλκε από τον τρόπο που το έκαναν οι Αζτέκοι πριν από αιώνες. Όταν το φυτό μάγκουεη αρχίζη να στέλνη ψηλά το τεράστιο ανθοφόρο κοτσάνι του, γίνεται μια εισροή ζαχαρώδους χυμού στο κοτσάνι. Αποκόπτοντας το βλαστάρι προτού βγη και κάνοντας ένα κοίλωμα στο κέντρο του φυτού, μπορεί να συλλεχθή αυτός ο ελαφρός χυμός που ονομάζεται άγκουα μίελ. Έχει λεχθή ότι ένα φυτό παρήγαγε 1000 λίτρα χυμού!

Κατά την παρασκευή του πούλκε, ο ζαχαρώδης χυμός αφήνεται να υποστή ζύμωσι. Όταν αυτό το υγρό γίνη πυκνό, γαλακτώδες και λίγο πολύ παχύρρευστο, καθώς οι ζαχαρώδεις ουσίες μετατρέπονται σε οινόπνευμα, το προϊόν πωλείται ως πούλκε. Στο 1521 οι Ισπανοί ακούγοντας το Ινδιάνικο όνομα γι’ αυτό το γενομένο με τη ζύμωσι ποτό, «Πολιούκι» (αποσυντεθειμένο,) το πρόφεραν «πούλκε,» και το όνομα έμεινε. Μερικοί θεωρούν την οσμή και την πυκνότητα του πούλκε δυσάρεστα, αλλά το ποτό, ωστόσο έχει διατηρήσει τη δημοτικότητά του.

Οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούσαν το πούλκε ως συστατικό διαφόρων φαρμάκων. Ακόμη και σήμερα το ποτό είναι γνωστό ότι έχει πολλές υγιεινές ιδιότητες, ειδικά αν χρησιμοποιήται με μέτρο. Περιέχει μια καλή αναλογία πρωτεϊνών, βιταμινών του συμπλέγματος B, βιταμίνης C και μεταλλικών αλάτων. Βασικώς στο πούλκε βρίσκονται τα ίδια θρεπτικά στοιχεία που υπάρχουν στο γάλα και στο κρέας.

Στις Μεξικανικές πολιτείες του Μεξικού και του Ιδάλγκο η χρήσις του πούλκε είναι πολύ κοινή· τα παιδιά το πίνουν ακόμη και από τη νηπιακή ηλικία. Αν, όμως, δεν χρησιμοποιήται με μέτρο, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι βλαβερά. Υπερβολική χρήσις δυνατόν να προκαλέση ακόμη και διανοητική νωθρότητα και πρήξιμο του προσώπου και των άκρων. Ενδεικτική των κακών αποτελεσμάτων που μπορεί να έχη είναι η παροιμία που έχουν για το πούλκε μερικοί Μεξικανοί, δηλαδή: «Το άσπρο νέκταρ των μαύρων ονείρων.»

Η Τεκουίλα και το Μεσκάλ

Ένα ακόμη πιο κοινώς χρησιμοποιούμενο ποτό που γίνεται από το μάγκουεη είναι η τεκουίλα. Η παραγωγή της τεκουίλα είναι μια μεγάλη βιομηχανία στο Μεξικό. Πάνω από τριάντα εκατομμύρια λίτρα παράγονται ετησίως, από τα οποία περίπου 10 τοις εκατό εξάγονται. Η τεκουίλα γίνεται από το μπλε μάγκουεη.

Για να παραχθή η τεκουίλα, το μπλε μάγκουεη πρέπει να ωριμάση, που χρειάζεται έξη έως δεκατρία χρόνια. Τότε τα φύλλα αποκόπτονται μέχρις ότου το κεντρικό κοτσάνι γίνη κοίλο σαν ένα κύπελλο σχήματος ανανά μέσα στο οποίο συλλέγεται ο χυμός. Αυτόν τον χυμό τον πηγαίνουν στο εργοστάσιο, όπου τον αφήνουν να υποστή ζύμωσι και κατόπιν, με μια μέθοδο δι’ αποστάξεως, παράγεται ένα οινοπνευματώδες ποτό ανοικτού διαφανούς χρώματος. Αυτό είναι πολύ δυνατό και, αν δεν χρησιμοποιηθή με μέτρο, μπορεί να προκαλέση βλαβερά αποτελέσματα.

Το μεσκάλ είναι ένα άλλο ποτό που παράγεται με απόσταξι των χυμών του φυτού μάγκουεη. Είναι κιτρινωπού χρώματος και είναι ένα επίσης δυνατό οινοπνευματώδες ποτό που χρησιμοποιείται συνετά μόνον με μέτρο. Είναι ενδιαφέρον ότι μερικά είδη μεσκάλ πωλούνται με ένα σκουλήκι μέσα στη μποτίλια. Αυτά τα σκουλήκια, που ζουν στα φυτά μάγκουεη, χρησιμοποιούνται επίσης ως τροφή από μερικούς Μεξικανούς.

Άλλα Προϊόντα του Μάγκουεη

Άλλα προϊόντα που παράγονται από το φυτό μάγκουεη περιλαμβάνουν διάφορα είδη σιροπιών. Ένα απ’ αυτά έχει χρώμα σαν το κεχριμπάρι, είναι ελαφρό και διαφανές, και με λεπτό άρωμα. Θεωρείται ότι έχει θεραπευτική αξία επειδή περιέχει πολλές βιταμίνες και πρωτεΐνη.

Βιομηχανικό οινόπνευμα και ξύδι αρίστης ποιότητος παράγονται επίσης από το μάγκουεη. Επίσης παράγεται γόμα, που είναι παρόμοια με την αραβική γόμα, και συνθετικό ξύλο. Δυνατές ίνες, που ονομάζονται «ίστλε,» που παράγονται από τα φύλλα του μάγκουεη, χρησιμοποιούνται στην κατασκευή σχοινιών άριστης ποιότητος. Και το μάγκουεη χρησιμοποιείται επίσης ως βοσκή για κτήνη.

Το μάγκουεη καλλιεργείται από τον λαό του Μεξικού, που ωφελούνται απ’ αυτό με πολλούς τρόπους. Το καίουν ως καύσιμο, και τα πράσινα ή τα αποξηραμένα φύλλα χρησιμοποιούνται για περιτύλιγμα ευγεύστων εντοπίων φαγητών. Επίσης, τα αποξηραμένα φύλλα χρησιμεύουν για στέγασι πλίθινων σπιτιών. Η Μεξικανική κυβέρνησις, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ίδρυσε την Υπηρεσία Προστασίας του Μάγκουεη, ο σκοπός της οποίας είναι να μελετά και να προγραμματίζη μεγαλύτερη αξιοποίησι του φυτού και των προϊόντων του, με σκοπό τη βελτίωσι του βιωτικού επιπέδου των εργατών του μάγκουεη.

Έτσι, όπως αληθεύει για πολλά άλλα πράγματα που παράγει η γη, το μάγκουεη, δηλαδή η αγαύη, είναι ένα φυτό που μπορεί να χρησιμοποιηθή με διαφόρους τρόπους για την ωφέλεια του ανθρώπου.