Γιατί Φεύγουν οι Μοναχές;
ΠΑΝΤΟΤΕ υπήρχαν μοναχές που εγκατέλειπαν την κλίσι των. Η σημερινή, όμως, έξοδος των δεκάδων χιλιάδων μοναχών δεν έχει το παράλληλό της σε αριθμούς και συντριπτικές επιδράσεις. Γιατί έφυγαν τόσες πολλές;
Οι λόγοι είναι πολλοί. Η βασική αιτία, όμως, σχετίζεται με την ίδια τη δομή και τη λειτουργία της Καθολικής Εκκλησίας. Μια πρώην μοναχή, η Μερσεντές Αλόνσο παρετήρησε: «Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των αφιερωμένων γυναικών που καθημερινώς εγκαταλείπουν τα μοναστήρια δεν δημιουργεί την κρίσι, αλλά την αποκαλύπτει.»
Ποιες συνθήκες μέσα στην Εκκλησία ενόχλησαν τόσο πολύ τις μοναχές ώστε χιλιάδες απ’ αυτές εγκατέλειψαν τα μοναστήρια;
Μια Μεγαλύτερη Αιτία της Αποστασίας
Οι μοναχές εναντιώνονται ιδιαιτέρως σ’ αυτά που, όπως νομίζουν, είναι ανωφελείς παραδόσεις και περιορισμοί. Παράδειγμα είναι ο κανών της Εκκλησίας που απαγορεύει στις μοναχές να παντρεύωνται.
Ο νόμος περί αγαμίας επεβλήθη πριν από πολλούς αιώνες από τους ηγέτες της Εκκλησίας· ομολογουμένως αυτό είναι αντιγραφικό. Πράγματι, ο αποθανών Πάπας Ιωάννης Κ 3 είπε κάποτε: «Η Εκκλησιαστική αγαμία δεν είναι δόγμα. Οι Άγιες Γραφές δεν την επιβάλλουν. Είναι εύκολο να γίνη κάποια αλλαγή.»
Χιλιάδες μοναχές και ιερείς έχουν κάνει επειγόντως έκκλησι για μια τέτοια αλλαγή, ενώ μερικοί αναφέρονται ακόμα και στην αυθεντικότητα της Αγίας Γραφής. Παραδείγματος χάριν, ο Καθολικός Χανς Κιουνγκ, είπε: «Ο Πέτρος και οι απόστολοι ήσαν και παρέμειναν έγγαμοι σ’ όλη τους τη Χριστιανική σταδιοδρομία ως μαθηταί του Ιησού, και αυτό παρέμεινε το πρότυπο για τους ηγέτες της κοινότητος των μοναχών για πολλούς μεταγενέστερους αιώνες.» (Ματθ. 8:14· 1 Κορ. 9:5) Εν τούτοις, η εκκλησία αρνήθηκε ν’ αλλάξη τον νόμο της περί αγαμίας.
Έτσι επειδή αισθάνονται ότι άδικα εξαναγκάζονται να υποκύψουν σ’ έναν ανθρωποποίητο νόμο, πολλές μοναχές εγκατέλειψαν τις μονές των. Μερικές εγκατέλειψαν εντελώς την Καθολική Εκκλησία και, χωρίς αμφιβολία, πήραν αυτή την απόφασι όταν έμαθαν για την προειδοποίησι της Γραφής: «Το δε Πνεύμα ρητώς λέγει ότι εν υστέροις καιροίς θέλουσιν αποστατήσει τινές από της πίστεως, προσέχοντες εις πνεύματα πλάνης και εις διδασκαλίας δαιμονίων . . . εμποδιζόντων τον γάμον.»—1 Τιμ. 4:1-3.
Περιοριστικοί Κανονισμοί
Εν τούτοις, η αγαμία είναι μόνον ένας από τους νόμους της Εκκλησίας που κάνει τις μοναχές να νοιώθουν ότι καταπιέζονται. Οι κανονισμοί που καθορίζουν τον τύπο του ενδύματος ή της στολής που πρέπει να φορούν οι μοναχές απετέλεσαν μια ακόμη πηγή ερεθισμού.
Πολλές το θεώρησαν ανάρμοστο και στενόχωρο, ιδιαιτέρως στη διάρκεια των θερινών μηνών. Πολλές μοναχές, επίσης, θεώρησαν πως ήταν ανώφελη ταπείνωσις το κόψιμο των μαλλιών τους ώστε να μπορούν να φορούν το περίπλοκο κάλυμμα της κεφαλής. «Σ’ όλα τα χρόνια που έζησα σαν μοναχή,» είπε μια πρώην μοναχή, «ποτέ δεν συνήθισα το γεγονός ότι έπρεπε να είμαι χωρίς μαλλιά· όταν δεν φορούσα το κάλυμμα στο κεφάλι μου απέφευγα να κοιτάξω στον καθρέπτη εκτός αν ήταν απολύτως αναγκαίο.»
Υπάρχουν, επίσης, κανονισμοί ως προς την πειθαρχία. Η Μιντζ Τουρκ, που δαπάνησε περίπου δεκαοκτώ χρόνια ως μοναχή, εξηγεί στην αυτοβιογραφία της Η Θαμμένη Ζωή το 1971: «Η πειθαρχία ήταν ένα μαστίγιο τριάντα εκατοστών, που το στέλεχός του απετελείτο από πλεγμένο χονδρό σχοινί που κατέληγε στο άκρο του σε τέσσερις λωρίδες με κόμπους. Μας είχαν πει να το χρησιμοποιούμε κατ’ ιδίαν μόνο το απόγευμα της Τετάρτης και της Παρασκευής και μόνο για μια ωρισμένη περίοδο χρόνου, σύμφωνα μ’ ένα γραπτό κανονισμό, και να χτυπάμε μ’ αυτό μόνο την πλάτη μας, τα πόδια μας ή τους γλουτούς μας.» Όχι μόνο δεν έχει καμμιά Γραφική υποστήριξι «αυτή η αυστηρή μεταχείρισις του σώματος,» αλλά πολλοί θεωρούν αυτή τη συνήθεια εξευτελιστική και μεσαιωνική.—Κολ. 2:20-23.
Επιπλέον, υπάρχουν κανονισμοί που επιβάλλουν περιόδους σιωπής, τακτικές περιόδους προσευχής και περισυλλογής, και ούτω καθ’ εξής. Οι ατέλειωτοι κανονισμοί, πολλοί από τους οποίους φαίνονται άδικοι και εξευτελιστικοί, απογοητεύουν τις μοναχές. Ακόμα και ο Καρδινάλιος Λεό Σουένες το 1963, στο βιβλίο του Η Μοναχή στον Κόσμο, παρεδέχθη ότι σε πολλές περιπτώσεις, οι μοναχές ήσαν αιχμάλωτες απηρχαιωμένων κανόνων που έφθειραν τις δυνατότητές τους και την αποτελεσματικότητά τους.
«Απαγορευόταν ακόμα και να μιλάμε στις άλλες μοναχές, εκτός αν είχαμε πάρει άδεια,» εξήγησε μια μοναχή που δαπάνησε πάνω από δεκαεπτά χρόνια σ’ ένα μοναστήρι στο Μπρούκλυν της Νέας Υόρκης. «Πράγματι, ήταν γραμμένο στον Άγιο Κανόνα ότι απαγορευόταν ακόμα και το απλό νεύμα μεταξύ των. Αυτός ο κανόνας αποτελούσε μια υπεραντίδρασι στις κατηγορίες περί λεσβιασμού που επικρατούσε στη μεσαιωνική θρησκευτική κοινότητα.»
Είναι αλήθεια ότι στη δεκαετία που πέρασε πραγματοποιήθηκαν μερικές αλλαγές σε μερικούς απ’ αυτούς τους κανονισμούς. Οι αλλαγές, όμως, δεν έγιναν εύκολα. Έγιναν μακροχρόνιες απελπιστικές διαμάχες με την ηγεσία της Εκκλησίας κι έφεραν κάποιο αποτέλεσμα μόνο όταν φάνηκε ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να σωθή η κοινότητα των μοναχών. Έτσι, πολλές μοναχές έφυγαν διότι απογοητεύθηκαν στις προσπάθειές τους να επιτύχουν τροποποιήσεις.»
Αυτό, παραδείγματος χάριν, συνέβη το 1970 στο Λος Άντζελες της Καλιφορνίας. Εκεί, περίπου 315 από τις 380 μοναχές από το τάγμα των Αδελφών της Άσπιλης Καρδιάς της Μαρίας ανεχώρησαν ομαδικά. Ωδηγήθηκαν από την επί κεφαλής του τάγματος, την Αννίτα Κάσπαρι, που είχε απορρίψει νωρίτερα το θρησκευτικό της όνομα, Μητέρα Χουμιλιάτα.
Βέβαια, δεν είναι μόνο οι απηρχαιωμένοι κανονισμοί και η ματαίωσις των προσπαθειών τους για αλλαγή που έκαμε τις μοναχές να φύγουν. Το ίδιο το κλίμα μέσα στα μοναστήρια είναι ίσως ο κυριώτερος παράγων.
Νοοτροπίες και Διαγωγή
Συχνά οι μοναχές τονίζουν την έλλειψι θέρμης και φιλικότητος στα μοναστήρια και αυτό συνετέλεσε στην απόφασι πολλών να φύγουν. Όπως πολύ καλά μπορεί κάποιος να φαντασθή, τέτοιοι κανόνες, όπως αυτοί που επιβάλλουν σιωπή, που απαγορεύουν την ελεύθερη συζήτησι, ακόμα και το ν’ ακουμπά ο ένας τον άλλον, συντελεί στην ύπαρξι ενός ψυχρού κλίματος και μιας τυπικιστικής ατμόσφαιρας στα μοναστήρια.
Παρατηρείται συχνά ότι το ανθρώπινο αίσθημα απουσιάζει. «Οι προσπάθειες για μια φυσιολογική και ειλικρινή φιλία αποθαρρύνονταν ή και αντιμετωπίζονταν με κάποια καχυποψία,» είπε μια πρώην μοναχή. «Μου έλειπε η οικειότης,» παρετήρησε μια άλλη πρώην μοναχή, «το είδος της σχέσεως που νοιώθει κανείς μόνο σαν μέλος μιας μεγάλης και στενά συνδεδεμένης οικογενείας.»
Επιπλέον, οι μοναχές παρετήρησαν ότι απουσιάζει το γνήσιο ενδιαφέρον για την ευημερία των άλλων μέσα στην Εκκλησία. Η Μιντζ Τουρκ, που είχε αναλάβει διοικητικά καθήκοντα ως μοναχή, παραπονέθηκε: «Στη διάρκεια της συνεργασίας μου με τους αρμοδίους της αρχιεπισκοπής ουδέποτε εθίγη το θέμα της αξίας των ανθρωπίνων υπάρξεων που είχα υπό τη φροντίδα μου.» Χωρίς αμφιβολία, αυτός ήταν ο τύπος της συμπεριφοράς που είχε υπ’ όψιν του, ένας Καθολικός εκδότης, όταν έγραψε ότι οι μοναχές «εγκαταλείπουν την ιερατική ζωή επειδή το τάγμα των είναι γι’ αυτές εμπόδιο μάλλον παρά βοήθεια για Χριστιανική ζωή.»
Πολλές μοναχές επίσης, φεύγουν επειδή νοιώθουν σαν να πνίγωνται, επειδή καταστέλλονται όλες οι πρωτοβουλίες και οι καινοτομίες των. Το 1967 η Ζακελίν Γκρεννάν, μια εθνικώς ανεγνωρισμένη διδασκάλισσα στις Ηνωμένες Πολιτείες, εγκατέλειψε την ιερατική της ζωή, δίδοντας την εξής εξήγησι: «Κάτω από τον όρκο της υποταγής . . . έφθασα στο σημείο ν’ αντιληφθώ ότι δεν θα μπορούσα πια να συνεχίσω να ζω σαν υπεύθυνο και παραγωγικό ανθρώπινο ον.»
Έπειτα, επίσης, οι μοναχές συχνά αισθάνονται ότι τις μεταχειρίζονται σαν μικρά παιδιά—στην πραγματικότητα τους υπαγορεύουν κάθε απόφασι και κίνησι. Σ’ αυτό συντελεί και η όλη διάρθρωσις της Καθολικής Εκκλησίας. Η Ηγουμένη, παραδείγματος χάριν, έχει μεγάλη εξουσία στη ζωή των μοναχών, πράγμα που την κάνει να αισθάνεται ότι είναι κάτι ιδιαίτερο. Μια γυναίκα, που έφυγε αφού δαπάνησε επτά χρόνια στα μοναστήρια της Αργεντινής και της Χιλής, ανέφερε τα εξής:
«Οι ηγουμένισσες απαιτούσαν ολοκληρωτική υποταγή. Αυτό, στην πραγματικότητα, ισοδυναμούσε με ειδωλολατρεία διότι, σύμφωνα μ’ αυτές, ο Θεός τις είχε τοποθετήσει σ’ αυτές τις θέσεις κι επομένως ήσαν όλες υποχρεωμένες να υπακούουν σ’ αυτές χωρίς αντιρρήσεις . . . Η υπακοή που απαιτούσαν έφθανε σε τέτοια άκρα ώστε έπρεπε να γονατίζωμε μπροστά τους χωρίς ποτέ να το αμφισβητούμε.»
Ο Καθολικός ιερεύς Λουκάς Ντελανέη, που δαπάνησε εικοσιπέντε χρόνια στην οργάνωσι μοναστηριακών αποστολών υπέδειξε αυτή τη στάσι των ανωτέρων ως την αιτία για τη μεγάλη έξοδο των μοναχών από τα μοναστήρια στην Ιρλανδία. Είπε τα εξής:
«Μερικές Ηγουμένισσες είναι πεισματικά ισχυρογνώμονες, επηρμένες στον συντηρητισμό τους . . . Υιοθετούν περιοριστικές συνήθειες . . . Στη σημερινή εποχή οι νεαρές γυναίκες δεν θα σταθούν για να υποστούν τη δικτατορία του ράσου στα μοναστήρια. Απλώς τα εγκαταλείπουν.»
Μπορεί βέβαια να σημειωθή ότι όλες αυτές οι καταστάσεις υπήρχαν επί γενεές—η αγαμία, οι περιοριστικοί κανονισμοί, η άστοργη και αυταρχική στάσις, και ούτω καθ’ εξής. «Γιατί, τότε,» μπορεί να ρωτήσουν, μερικοί, «συμβαίνει τώρα, στην περασμένη δεκαετία, αυτή η δραματική έξοδος των μοναχών;»
Γιατί οι Ομαδικές Αποχωρήσεις Συμβαίνουν Τώρα
Η Δευτέρα Σύνοδος του Βατικανού, από το 1962 ως το 1965, με τις προσπάθειές της περί ανανεώσεως, είναι ιδιαίτερα υπεύθυνη. Ο Πάπας Ιωάννης Κ 3 παρετήρησε ότι σκοπός της Συνόδου ήταν «ν’ αφήση να μπη λίγος φρέσκος αέρας μέσα στην Εκκλησία.» Έτσι, κατά συνέπεια, προσεκλήθησαν εκείνοι που ανήκαν στον ιερατικό κλάδο να εξετάσουν την κλήσι τους και να σκεφθούν μόνοι τους. Ποια ήσαν τ’ αποτελέσματα;
Το 1972, μια μοναχή, στην επιστολή της περί αποχωρήσεως, αφού δαπάνησε σχεδόν δεκαοκτώ χρόνια στο μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Αγίας Μαρίας στο Μπαίυριντζ του Μπρούκλυν, εξήγησε: «Πολλές Αδελφές απογοητευθήκαμε καθώς προσπαθήσαμε να εκσυγχρονίσουμε τις συνήθειές μας και τις παραδόσεις μας. Συναντήσαμε, όμως, άκαμπτη αντίστασι απ’ όλους εκείνους που εναντιώνονταν σε κάθε νεωτερισμό. Δεν χρειάζεται ν’ απορούμε, λοιπόν, γιατί τόσες πολλές φεύγουν από τα μοναστήρια»
Στις έρευνες που έγιναν από τις μοναχές απεκαλύφθη ότι οι πολυάριθμοι κανονισμοί που κυβερνούσαν τη ζωή τους ήσαν άσκοποι και ανώφελα περιοριστικοί μάλλον παρά υποβοηθητικοί για μια Χριστιανική διαβίωσι. Παραδείγματος χάριν, το ένδυμα ή η στολή τους, που υπετίθετο ότι είχε ιερή προέλευσι, διεπιστώθη ότι ήταν ο τύπος ενδύσεως των χωρικών πριν από πολλούς αιώνες. Επίσης, για τις κουρτίνες που είναι γύρω από τα κρεββάτια τους, που όπως νόμιζαν είχαν κάποια ιερή σημασία, έμαθαν ότι τώρα πια είναι εντελώς άχρηστες αφού υπάρχει η κεντρική θέρμανσις!
Η Δευτέρα Σύνοδος του Βατικανού εξέτασε τις έρευνες που ωδήγησαν στη βαθμιαία απογοήτευσι και στις διαμάχες όταν έγιναν προσπάθειες εκσυγχρονισμού. Υπάρχει, όμως, κι ένας άλλος παράγων που συνετέλεσε στην ομαδική έξοδο των μοναχών. Είναι η αλλαγή της στάσεως, καθώς και της νομικής θέσεως των γυναικών στον κόσμο.
Οι μοναχές παρασύρθηκαν από το πνεύμα της κινήσεως για την απελευθέρωσι των γυναικών, που άνθιζε στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Εμποτίσθηκαν έτσι από ένα νέο αίσθημα ανεξαρτησίας και αυτό τις ενεθάρρυνε να σπάσουν τους δεσμούς τους με τα μοναστήρια, όταν απογοητεύθηκαν. Αυτό ενθαρρύνει κι άλλες ν’ αποχωρήσουν, και μ’ αυτό τον τρόπο η έξοδος έχει αποκτήσει κεκτημένη ταχύτητα.
Ένας Άλλος Σπουδαίος Παράγων
Οι προσπάθειες, όμως, για ανανέωσι της Εκκλησίας ωδήγησαν και σε άλλες ανακαλύψεις, που έφεραν περισσότερη σύγχυσι στις μοναχές. Μερικοί άγιοι καταργήθηκαν, μπορούν να τρώγουν κρέας την Παρασκευή και μερικές εικόνες απομακρύνθηκαν από τις εκκλησίες. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Μια πρώην μοναχή παρετήρησε: «Έμαθα, επίσης, ότι οι βασικές Καθολικές διδασκαλίες όπως η Τριάδα, η αθανασία της ψυχής, το καθαρτήριον, η κατάστασις του «λίμπο» (για τ’ αβάπτιστα παιδιά και τους προ Χριστού δικαίους ανθρώπους) και η κόλασις είναι αντιγραφικές και έχουν ειδωλολατρική προέλευσι.»
Γίνεται φανερό πια το εξής γεγονός: Η Καθολική Εκκλησία απλώς δεν διδάσκει τη Γραφική αλήθεια για τον Θεό και τους σκοπούς του! Δεν πρέπει να απορή, λοιπόν, κανείς γιατί εξαπλώνεται η αποθάρρυνσις μεταξύ των μοναχών. «Ένοιωθα ότι πεινούσα πνευματικώς,» παρετήρησε μια πρώην μοναχή από την πόλι Άνταμς της Μασσαχουσέττης. «Δεν γινόταν καμμιά συζήτησι ούτε υπήρχε ελπίδα για τη βασιλεία του Θεού στο μοναστήρι μας. Σπανίως μιλούσαμε αυθόρμητα για τον Θεό.» Ακόμα και αυθεντίες του Καθολικισμού άρχισαν ν’ αναγνωρίζουν ανοιχτά την πνευματική έλλειψι. Παραδείγματος χάριν, ο Καθολικός ιερεύς Άντριου Μ. Γκρήλεϋ έγραψε πρόσφατα:
«Υπάρχει μια θρησκευτική ενεργειακή κρίσις στην εκκλησία που είναι ακόμα πιο σοβαρή από την έλλειψι του πετρελαίου. Τεράστιοι αριθμοί ανθρώπων πεινούν για θρησκεία, για διαφώτισι και καθοδήγησι στα δύσκολα ζητήματα της ζωής και του θανάτου, του καλού και του κακού, της αγάπης και του μίσους, της ενότητος και του διαχωρισμού, του Θεού και του ανθρώπου.
»Το τελευταίο μέρος που μπορούν να υπολογίζουν για διαφώτισι το 1974 θα είναι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (και δεν θα ικανοποιούνταν καλύτερα αν κοίταζαν και άλλες εκκλησίες επίσης).»—Δη Νάσιοναλ Κάθολικ Ρηπόρτερ, 11 Ιανουαρίου 1974.
Μπορείτε να κατηγορήσετε τις μοναχές που εγκαταλείπουν μια εκκλησία που και οι ίδιοι οι ιερείς της ακόμα την περιγράφουν μ’ αυτόν τον τρόπο; Αν, όμως, και οι άλλες εκκλησίες παρουσιάζουν τέτοια πνευματική στέρησι, τότε που θα μπορούσε κανείς να βρη τη Γραφική αλήθεια σχετικά με τον Θεό και τους σκοπούς του;
Μοναχές Βρίσκουν Ικανοποιητικές Απαντήσεις
Υπάρχει μια πηγή για αξιόπιστη πνευματική καθοδήγησι. Αφού εγκατέλειψε το μοναστήρι το 1969, μια πρώην μοναχή από την πόλι Άνταμς της Μασσαχουσέττης παρετήρησε: «Έπαυσα να πηγαίνω στην εκκλησία. Είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Καθολική Εκκλησία δεν εδίδασκε την αλήθεια, αλλά δεν είχα ιδέα που θα μπορούσα να τη βρω. Αργότερα, δύο μάρτυρες του Ιεχωβά ήλθαν στην πόρτα μου και ευχαρίστως τους προσεκάλεσα μέσα για να συζητήσωμε.
»Ερεύνησα κάθε τι που μου δίδασκαν οι Μάρτυρες, διότι ήθελα να βεβαιωθώ ότι δεν επρόκειτο να εξαπατηθώ πάλι. Μετά από δύο ή τρεις μελέτες, όμως, κατάλαβα πια ότι οι μάρτυρες του Ιεχωβά εδίδασκαν την αλήθεια από την Αγία Γραφή. Όλα ήσαν τόσο λογικά ώστε ήταν αδύνατο να μην ήσαν αληθινά. Εκείνο που ιδιαίτερα μ’ ευχαρίστησε ήταν ότι ο Θεός δεν ήταν Τριάδα.»
Αλλά δεν είναι μόνον η εκμάθησις της αληθείας σχετικά με τον Θεό και τους μεγαλειώδεις σκοπούς του που δίνει ικανοποίησι· θερμαίνει, επίσης, την καρδιά η απόλαυσις της γνήσιας αγάπης που υπάρχει μεταξύ των μαρτύρων του Ιεχωβά. «Αυτό με προσείλκυσε πιο πολύ από τις Γραφικές των διδασκαλίες,» παρετήρησε μια πρώην μοναχή με δεκαετή προϋπηρεσία, που βαπτίσθηκε από τους μάρτυρες του Ιεχωβά τον περασμένο Ιανουάριο στην Παραγουάη.
Μήπως είσθε τώρα ή υπήρξατε κάποτε μοναχή; Έχετε συνδεθή με καμμιά θρησκευτική οργάνωσι; Επιθυμείτε να υπηρετήσετε τον Θεό με τον τρόπο που το έκανε ο Ιησούς και οι πρώτοι ακόλουθοί του; Θα θέλατε ν’ απολαμβάνετε θερμή και στοργική συντροφιά από τους συγχρόνους Χριστιανούς που αληθινά μιμούνται τους Χριστιανούς του πρώτου αιώνος; Οι μάρτυρες του Ιεχωβά θα είναι πάρα πολύ ευτυχείς να σας βοηθήσουν. Μιλήστε μαζί τους την επόμενη φορά που θα επισκεφθούν την περιοχή σας ή γράψτε στους εκδότας αυτού του περιοδικού.