Πρέπει Εκείνοι που Λατρεύουν τον Θεό να Είναι Χορτοφάγοι;

«ΧΟΡΤΟΦΑΓΙΑ: ΕΝΑΣ ΓΟΡΓΑ ΔΙΑΔΙΔΟΜΕΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΝΕΩΝ.» Έτσι έλεγε ένας μεγάλος, ολοσέλιδος τίτλος στους Τάιμς της Νέας Υόρκης, της 21ης Μαρτίου 1975. Το άρθρο συνέχιζε να πη ότι οι σημερινοί χορτοφάγοι έχουν μερικούς ισχυρούς υποστηρικτάς με το μέρος τους περιλαμβανομένου και του Δρος Ζαν Μάγιερ, διαιτολόγου στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.» Οι Τάιμς επίσης παρατηρούν, ότι μερικοί χορτοφάγοι «είναι μέλη θρησκευτικών ομάδων, όπως είναι η ομάς των Αντβεντιστών της Εβδόμης Ημέρας και η ομάς του Χάρε Κρίσνα, των οποίων τα μέλη δεν τρώνε κρέας.»

Αυτό εγείρει ωρισμένα ενδιαφέροντα ερωτήματα. Πρέπει αυτοί που λατρεύουν τον Θεό να είναι χορτοφάγοι; Αν ναι, τι είδους χορτοφάγοι θα έπρεπε να είναι; Το ότι υπάρχουν πολλές κατηγορίες χορτοφάγων, έγινε αντιληπτό ιδιαιτέρως τον περασμένο Αύγουστο, σ’ ένα Παγκόσμιο Συνέδριο χορτοφάγων το οποίο διεξήχθη στο Ορόνο του Μέιν. Μεταξύ αυτών που ήσαν παρόντες, ήσαν «φρουτοφάγοι . . . οι οποίοι έτρωγαν μόνο φρούτα· όβο-λακτο-χορτοφάγοι που έτρωγαν αυγά, γάλα τυρί επί πλέον από τη φυτική τροφή· καθαρώς φυτοφάγοι . . . οι οποίοι δεν χρησιμοποιούν ούτε τροφή, ούτε ενδύματα από το ζωικό βασίλειο· φυσικοί υγιεινολόγοι, οι οποίοι δεν χρησιμοποιούν αλάτι, ζάχαρι, καθαρισμένο αλεύρι, καρυκεύματα και δεν θεωρούν καλούς τους συνδυασμούς φρούτων και λαχανικών στα φαγητά· οι χορτοφάγοι Τζέιν από την Ινδία, οι οποίοι δεν χρησιμοποιούν καμμιά τροφή που αναπτύσσεται κάτω από το έδαφος, όπως οι πατάτες και τα καρότα,» και πολλοί άλλοι. (Τάιμς Νέας Υόρκης, 22 Αυγούστου 1975) Το άρθρο συνεχίζει και λέγει ότι «οι χορτοφάγοι διαφωνούν μεταξύ τους, συνήθως με καλή διάθεσι, για το ποιος είναι ‘ο σωστός τρόπος.’»

Μολονότι μπορούμε έτσι να δούμε συνολικά πολλές ποικιλίες, όπως παρατηρεί ο Ζαν Μάγιερ, η χορτοφαγία είναι μία ιδέα «για την οποία εργάζονται τρία πράγματα συγχρόνως—η οικονομία, η υγεία και ο οίκτος.» Ο γιατρός θα μπορούσε να προσθέση ότι για μερικούς αυτό αποτελεί επίσης ζήτημα θρησκείας.

Ο Παράγων της Οικονομίας

Το επιχείρημα για τους οικονομικούς λόγους δεν μπορεί να παραβλεφθεί εύκολα και είναι δίπλευρο. Κατ’ αρχάς, κοστίζει λιγώτερο σ’ ένα άτομο να ζη βάσει μιας φυτικής διαίτης, παρά μιας διαίτης η οποία περιλαμβάνει κρέας και, ασφαλώς όσο μεγαλύτερο ρόλο παίζει το κρέας στη δίαιτα ενός ατόμου, τόσο μεγαλύτερη είναι διαφορά εξόδων. Ίσως αυτό να θεωρηθή ισχυρό επιχείρημα που ευνοεί τη φυτική δίαιτα, εφ’ όσον εμείς τρώμε για να ζούμε και δεν ζούμε για να τρώμε. Αλλά είναι αλήθεια ότι δεν είναι πάντα εύκολο να ζη κανείς με τέτοια δίαιτα. Παραδείγματος χάριν, άνθρωποι οι οποίοι ζουν στις Αρκτικές χώρες, πρέπει να μεταναστεύσουν σε θερμότερες ζώνες αν θέλουν να γίνουν χορτοφάγοι. Εκτός αυτού, υπάρχει το θέμα της απολαύσεως η οποία παράγεται από το φαγητό.

Δεύτερον, υπάρχει ο μεγαλύτερος οικονομικός λόγος, ο οποίος σχετίζεται με την παραγωγή της ίδιας της τροφής. Έτσι λέγουν ότι, μέσα σε περίοδο ενός έτους, ένα έηκερ (0,4 εκτάρια) γης μπορεί να παραγάγη περίπου διακόσια πάουντς (91 κιλά) κρέατος, αλλά δεκαπλάσια ποσότητα σίτου κι εκατονταπλάσια ποσότητα φυτών, όπως είναι οι πατάτες. Αλλ’ αυτά όλα είναι μέρος ενός συστήματος και μολονότι, αν όλοι οι άνθρωποι εγίνοντο χορτοφάγοι, θα υπήρχε άφθονη τροφή για όλους, πόσο καλό μπορούν να επιτύχουν οι αληθινοί λάτρεις οι οποίοι δεν αποτελούν παρά ένα ελάχιστο μέρος του γήινου πληθυσμού με το να μην τρώγουν κρέας; Όσο ο κόσμος αποτελείται από ιδιοτελείς ανθρώπους, κάτω από τη δύναμι και την επίδρασι του Σατανά του Διαβόλου, του θεού του, δεν υπάρχει καμμία πιθανότης δικαίας διανομής της τροφής.—2 Κορ. 4:4.

Ο Παράγων της Υγείας

Πολλοί έχουν γίνει χορτοφάγοι λόγω του παράγοντος της υγείας. Ο Δρ Μάγιερ, σ’ ένα άρθρο που εγράφη στην εφημερίδα Ντέηλυ Νιούς της Νέας Υόρκης, στις 14 Μαΐου 1975, είπε ότι ένα προηγούμενο άρθρο σχετικά με την ανάπτυξι της χορτοφαγίας, τον είχε επηρεάσει πολύ και επιβεβαίωσε αργότερα τους αναγνώστες του, ότι η «δίαιτα με χορταρικά είναι θρεπτική.» Αποτελεί γεγονός ανεγνωρισμένο από το ιατρικό επάγγελμα γενικά το ότι, ο μέσος Αργεντινός, Αμερικανός και Καναδός τρώγουν ιδιαιτέρως πάρα πολύ κρέας. Αλλά το αν κάποιος θα αισθανόταν καλύτερα αν δεν έτρωγε καθόλου κρέας, είναι κάτι που πρέπει να συζητηθή. Και υπάρχει επίσης το ζήτημα του πόσο πρακτικό θα ήταν αυτό, εν όψει των συνηθειών του φαγητού που έχει η πλειονότης του πληθυσμού. Ο Δρ Μάγιερ συνέχισε για να υποδείξη πώς οι άνθρωποι έχουν χάσει βάρος με το να γίνουν χορτοφάγοι, διότι μολονότι τρώνε περισσότερους υδατάνθρακες, τρώγουν πολύ λιγώτερο λίπος το οποίο έχει διπλάσιες θερμίδες από τους υδατάνθρακες.

Όμως, μια αυστηρή δίαιτα με χορταρικά συχνά είναι ανεπαρκής σε βιταμίνη Β₁₂ η οποία είναι «αναγκαία για να εμποδίση το είδος της κακοήθους αναιμίας η οποία τελικά προκαλεί εκφυλισμό των μερών του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης.» Και «μια δίαιτα με χορταρικά μπορεί να είναι ανεπαρκής σε βιταμίνη D . . . Επίσης μπορεί να είναι ελλιπής σε σίδηρο, διότι η καλύτερη και η πλέον εύκολα διαθέσιμη προμήθεια προέρχεται από το κρέας, ειδικά από το συκώτι, τα οστρακόδερμα κι άλλες ζωικές τροφές.» Ο φυτοφάγος Μάγιερ συμπεραίνει ότι «γενικά, όσο πιο αυστηρή είναι μια δίαιτα, τόσο πιο πολλές πιθανότητες υπάρχουν να μην είναι ισορροπημένη και επαρκής ως προς τη μία ή την άλλη θρεπτική ουσία. Αυτός ο κανών ισχύει για τις δίαιτες με χορταρικά καθώς επίσης κα για τις παράξενες δίαιτες για απώλεια βάρους.»

Οι Παράγοντες του Οίκτου και της Θρησκείας

Για αρκετούς χορτοφάγους, το ισχυρότερο επιχείρημα που υποστηρίζει τον τρόπο ζωής τους, είναι αυτό που βασίζεται στον οίκτο για τα ζώα. Τέτοιοι χορτοφάγοι κατασκευάζουν και μοιράζουν αυτοκόλλητες ετικέττες για αυτοκίνητα όπου γράφουν, «Αγαπάτε τα Ζώα—Μην τα Τρώτε,» καθώς και με το σύνθημα: «Φέρεσθε Ευγενικά στα Ζώα—Μην τα Τρώτε.» Για να υποστηρίξουν τη θέσι τους οι χορτοφάγοι, επικαλούνται το παράδειγμα των ανδρών όπως είναι ο Βούδδας, ο Πλάτων, ο Σωκράτης, ο Πυθαγόρας, ο Οβίδιος, ο Βολταίρος, ο Σώου και ο Σβάιτσερ, αλλά ακόμη και το παράδειγμα ανδρών με στρατιωτική φήμη όπως είναι ο Αρχιστράτηγος Μοντγκόμερυ και ο Αρχιπτέραρχος Λόρδος Ντάουντινγκ (RAF, «Η Μάχη της Βρεταννίας»).

Το θέμα του οίκτου είναι η σοβαρώτερη αντίρρησις στο να τρώη κανείς κρέας, αλλά σας φαίνεται αυτό αληθινό; Ή μήπως είναι υπερβολικά συναισθηματικό; Και, πάνω απ’ όλα, βρίσκει αυτό υποστήριξι στον Λόγο του Θεού, τη Βίβλο;

Φαίνεται ότι αυτή είναι μία ακόμη, περίπτωσις όπου αληθεύει η θεόπνευστη σοφία που βρίσκεται στον Ιερεμία 10:23, και 8:9 (ΜΝΚ): «Η οδός του ανθρώπου δεν εξαρτάται απ’ αυτού· του περιπατούντος ανθρώπου δεν είναι το να κατευθύνη τα διαβήματα αυτού.» «Οι σοφοί [αυτού του κόσμου] . . . απέρριψαν τον λόγον του Ιεχωβά· και ποία σοφία είναι εν αυτοίς;» Ο Λόγος του Θεού μάς δίνει μια ισορροπημένη κατανόησι του θέματος διότι περιλαμβάνει θεία σοφία. Έτσι, τι μαθαίνομε αν στραφούμε σ’ αυτή την πηγή;

Πρώτ’ απ’ όλα, δείχνει ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή και οποιοσδήποτε εσκεμμένως αφαιρέση τη ζωή ενός άλλου ατόμου πρέπει να πληρώση με τη δική του ζωή. Την εποχή που ο Θεός, για πρώτη φορά, έδωσε αυτό τον νόμο στο ανθρώπινο γένος, το οποίο αντιπροσωπεύετο από τον Νώε και την οικογένεια του που είχαν επιζήσει από τον κατακλυσμό, ο Θεός τους εξουσιοδότησε να τρώνε κρέας. (Γεν. 9:3-5) Μ’ άλλα λόγια, όπως ακριβώς ο Θεός απηγόρευσε αυστηρά την αφαίρεσι ανθρωπίνης ζωής και επέβαλε την ποινή του θανάτου σαν κύρια τιμωρία, με τον ίδιο θα λέγαμε τρόπο έδωσε στον άνθρωπο την εξουσία να σκοτώνη τα ζώα για τροφή.

Αυτή τη διάκρισι μεταξύ ανθρώπου και ζώων την βρίσκομε άφθονη στις Γραφές. Στην πραγματικότητα, τα ζώα προσφέρονταν σαν θυσίες με την έγκρισι του Θεού. (Γεν. 4:2-5· 8:20, 21) Πολλά ζώα εθανατώνοντο με τα πολλά είδη θυσιών οι οποίες απαιτούντο σύμφωνα με τον νόμο του Μωυσέως. Και μήπως ο Θεός δεν απαιτούσε από τους Ισραηλίτας να τρώνε κρέας, αρνί ή αμνόν, τουλάχιστον μια φορά κάθε χρόνο, κατά τον εορτασμό του Πάσχα χωρίς ν’ αναφέρωμε τίποτα για το πόσο συχνά έτρωγαν κρέας όταν έκαναν ειρηνικές προσφορές; Ιδιαιτέρως αυτοί που έτρωγαν κρέας ήσαν οι ιερείς, καθώς μετείχαν στην ειρηνική προσφορά που έκανε ο καθένας. Για να προχωρήσωμε ένα βήμα περισσότερο, ο Θεός ο ίδιος παριστάνεται ως συμμετέχων στη βρώσι κρέατος επειδή το τεμάχιο κρέατος που καιγόταν πάνω στο θυσιαστήριο αντιπροσώπευε το μερίδιό του—Έξοδ. 12:3-9· 34:25· Λευιτ. 7:11-15.

Σε συμφωνία με τα προηγούμενα βρίσκεται και το παράδειγμα του Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού. Δεν υπάρχει αμφιβολία για την αγάπη του και τη συμπάθεια του για το ανθρώπινο γένος. (Φιλιππ. 2:5-8) Αυτός απεκάλυψε το θέλημα του Θεού για μας και συγχρόνως χρησίμευσε ως υπόδειγμά μας. (1 Πέτρ. 2:21) Μήπως αντέδρασε στη βρώσι κρέατος; Όχι, διότι σαν αληθινός Ισραηλίτης έτρωγε κρέας, τουλάχιστον κάθε Πάσχα. Ακόμη περισσότερο, δεν είχε ενδοιασμούς στο να πιάνη και να τρώγη ψάρια, διότι σε δύο περιπτώσεις βοήθησε τους μαθητάς του να πιάσουν ένα μεγάλο δίχτυ γεμάτο ψάρια. Επίσης, σε δύο, αν όχι περισσότερες, περιπτώσεις έκαμε ώστε τα ψάρια να πολλαπλασιασθούν θαυματουργικά για να φάνε χιλιάδες άνδρες, γυναίκες, και παιδιά.—Μάρκ. 8:18-20· Λουκ. 5:4-6· Ιωάν. 21:6-11.

Το ερώτημα για το αν θα έπρεπε να τρώγουν κρέας, ηγέρθη μεταξύ των πρώτων Χριστιανών, αλλά όχι λόγω οίκτου για τα ζώα. Ως Ιουδαίοι, τους είχε απαγορευθή να τρώγουν ωρισμένα είδη κρέατος και κατέστη αναγκαίο να τους δείξη κάποιος ότι δεν ήσαν πλέον κάτω από τον νόμο του Μωυσέως σ’ αυτά τα ζητήματα. (Πράξ. 15:19, 20) Δημιουργήθηκε επίσης πρόβλημα για το αν έπρεπε να τρώγουν κρέας το οποίο προσεφέρετο στα είδωλα. Ο απόστολος Παύλος διευκρινίζει αν οι λάτρεις του Θεού επρόκειτο να κριθούν με βάσι το αν έτρωγαν κρέας ή όχι λέγοντας: «Άλλος μεν πιστεύει ότι δύναται να τρώγη πάντα, ο δε ασθενών τρώγει λάχανα. Ο τρώγων ας μη καταφρονή τον μη τρώγοντα, και ο μη τρώγων ας μη κρίνη τον τρώγοντα.» Ας σημειωθή ότι η συνέχεια της Γραφικής συμβουλής και τα παραδείγματα ανατρέπουν αποτελεσματικά τη θέσι αυτών οι οποίοι, λόγω κάποιας θρησκευτικής ιδεολογίας, θα εναντιώνοντο στη βρώσι κρέατος.—Ρωμ. 14:2, 3.

Από όσα αναφέρθηκαν γίνεται φανερό ότι η σφαγή ζώων που χρησιμεύουν για τις ανάγκες των ανθρώπων, δεν είναι εναντίον του θελήματος του Θεού. Ο Λόγος Του όμως πράγματι μας ενθαρρύνει να δείχνωμε συμπόνοια για τα ζώα. (Παροιμ. 12:10) Αλλά δεν απαιτεί από μας να «αγαπάμε» τα ζώα σε σημείο που να τα θέτωμε στο ίδιο επίπεδο με τους ανθρώπους. Μάλιστα όταν ο Αδάμ και η Εύα ήσαν ακόμη στον κήπο της Εδέμ, ο Θεός πιθανώς επέτρεψε να φονευθούν ζώα για τα τους προμηθεύση ενδύματα. (Γεν. 3:21-23) Ιδιαιτέρως αυτό φαίνεται πράγματι να δείχνη έλλειψι ισορροπίας για άτομα που γίνονται ενεργοί σταυροφόροι εναντίον του φόνου των ζώων προς τροφή, ενώ δεν έχουν καμμιά αντίρρησι για τους αιματηρούς πολέμους οι οποίοι προκαλούν ανείπωτη φτώχεια, κακουχίες, ταλαιπωρίες και θάνατο σ’ εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά μέσω των όπλων, των τορπιλλών και των βομβών.

Στο ερώτημα, ‘Πρέπει οι αληθινοί λάτρεις του Θεού να είναι χορτοφάγοι;’ η απάντησις πρέπει να είναι ότι αυτό αποτελεί ένα ατομικό, προσωπικό ζήτημα. Αν ένα άτομο πεισθή για την αξία της χορτοφαγίας από την άποψι του κόστους της οικονομίας ή της υγείας, και το βρη πρακτικό, μπορεί να υιοθετήση μια δίαιτα χορταρικών. Αλλά δεν θα βρη ηθική υποστήριξι για τη στερημένη του δίαιτα μέσα στο Λόγο του Θεού. Αν κάποιος απορροφηθή απ’ αυτή την άποψι της χορτοφαγίας, παύει πλέον να βλέπη τα πράγματα με τον τρόπο του Θεού.

Αυτό που είναι σήμερα σπουδαίο δεν είναι το αν κάποιος τρώγη κρέας ή όχι. Είναι μάλλον το αν κάποιος λατρεύη τον αληθινό Θεό Ιεχωβά με πνεύμα και αλήθεια, με τον τρόπο που Αυτός εκθέτει στο Λόγο του, στην Αγία Γραφή. Ο Ιησούς Χριστός διευκρίνισε σ’ εμάς αυτόν τον τρόπο. Αυτός υπηρέτησε τις ανάγκες των ανθρώπων και τις υλικές και τις πνευματικές διότι όπως είπε, «Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον δια στόματος Ιεχωβά.» Το παράδειγμα του είναι αυτό που όλοι οι αληθινοί λάτρεις του Θεού πρέπει ν’ ακολουθήσουν.—Ματθ. 4:4· Ιωάν. 4:24, ΜΝΚ.