Είναι Αυτό μια Χριστιανική Συνήθεια;
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στο Ελ Σαλβαδόρ
ΤΟ βράδυ ήταν ζεστό με τη χαρακτηριστική υγρασία των τροπικών χωρών. Καθώς στρίβαμε με τη σύζυγό μου κάποια γωνία γυρίζοντας στο σπίτι μας, κάτι διέκοψε τις σκέψεις μας και τη συζήτησί μας. Ακούγαμε φασαρία που έμοιαζε με φιέστα ή γιορτή.
Πλησιάζοντας στο σπίτι απ’ όπου ερχόταν ο θόρυβος, αντιληφθήκαμε το συνηθισμένο χαρακτηριστικό μιας άγριας γιορτής. Μερικοί είχαν αρχίσει να φωνάζουν και να τσακώνωνται ύστερ’ από υπερβολική οινοποσία. Στο πεζοδρόμιο, έξω ακριβώς από το σπίτι, μερικοί άνδρες φιλονεικούσαν.
Αλλά υπήρχε κάτι διαφορετικό σ’ αυτή τη συγκέντρωσι. Όλοι οι παρευρισκόμενοι φορούσαν μαύρα ρούχα. Αφού διασχίσαμε το δρόμο για ν’ αποφύγωμε το πλήθος, κάτι μέσα από το σπίτι τράβηξε την προσοχή μας. Σε μια άκρη του δωματίου υπήρχε ένα μικρό φέρετρο, προφανώς ενός παιδιού. Στεφάνια (κορόνας) από λουλούδια σκέπαζαν το φέρετρο. Μπροστά του είχαν τοποθετηθή κεριά.
Όλα αυτά μας γέμισαν περιέργεια. Κάποιος που περπατούσε στην ίδια πλευρά του δρόμου με μας, επειδή προφανώς πρόσεξε την έκφρασι απορίας μας, μας πλησίασε και εξήγησε: «Ες ούνα βέλα,» που σημαίνει: «Είναι ολονυχτία.» Και πρόσθεσε: «Θα μείνουν εδώ όλη την νύκτα.»
Αυτό μας άφησε με πολλές ερωτήσεις. Απορούσαμε: Ποιος είναι ο σκοπός να παραμένη κανείς άγρυπνος όλη τη νύκτα κοντά σε κάποιο νεκρό; Γιατί να στολίζουν το φέρετρο με στεφάνια από λουλούδια και να τοποθετούν κοντά του αναμμένα κεριά; Αφού κάποιος είχε πεθάνει, είναι κατάλληλο για τους θλιμμένους συγγενείς να κάνουν αυτή την εορτή και να επιδίδωνται σε υπερβολική οινοποσία; Είναι Χριστιανική συνήθεια η τήρησις ολονυκτιών για τους νεκρούς ;
Αναζήτησις Μερικών Απαντήσεων
Επιστρέψαμε στο σπίτι εκείνο το βράδυ αποφασισμένοι να βρούμε κάποια απάντησι σ’ αυτά τα ερωτήματα. Η έρευνά μας περιέλαβε συζητήσεις με άτομα εδώ στο Ελ Σαλβαδόρ και συμβουλευθήκαμε επίσης σχετικά κατατοπιστικά βιβλία. Τι διαπιστώσαμε;
Η Ισπανόγλωσση Εγκυκλοπαιδεία Ιλλουστράδα Κούμπρε παρατηρεί ότι ο σκοπός μιας ολονυκτίας είναι για να βρίσκεται κανείς μαζί με την οικογένεια του νεκρού αλλά, και ν’ αποδώση τιμή στον ίδιο. Ο νεκρός δεν τοποθετείται πάντοτε στο φέρετρο. Μερικές φορές τον αφήνουν στη νεκρική κλίνη. Θρησκευτικά αντικείμενα και αναμμένα κεριά τοποθετούνται συνήθως γύρω από τη σωρό. Κατά περιστάσεις, η ολονυκτία περιλαμβάνει καύσι βοτάνων και θυμιάματος, καθώς επίσης και τοποθέτησι λουλουδιών γύρω από το φέρετρο. Όπως και στην περίπτωσι της ολονυκτίας που παρατηρήσαμε, συχνά ο οικοδεσπότης προσφέρει τροφή και ποτό στους θλιμμένους συγγενείς που παρευρίσκονται.
Ανακαλύψαμε ότι τα έθιμα της ολονυκτίας ποικίλλουν κάπως σε διαφορετικές περιοχές. Παραδείγματος χάριν, σε μερικές Λατινοαμερικανικές χώρες όταν πεθαίνη ένα παιδί τοποθετείται σε μια καρέκλα και ντύνεται σαν αγγελούδι. Αυτό γίνεται λόγω της δοξασίας ότι η «αθάνατη ψυχή» του μικρού θα πάη αμέσως στον ουρανό. Με το ίδιο πνεύμα, διαβάζομε τα εξής στην ημερήσια εφημερίδα Ελ Διάριο δε Όι του Ελ Σαλβαδόρ:
«Σε μερικές κοινότητες του Ελ Σαλβαδόρ και της Κεντρικής Αμερικής, όταν κάποιος πεθαίνη, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδί, ρίχνουν πυροτεχνήματα και τραγουδούν χαρούμενα τραγούδια με συνοδεία κιθάρας και βιολιών. Παρασκευάζονται μεξικάνικα φαγητά και γλυκίσματα και σερβίρονται με οινοπνευματώδη ποτά. . . . Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών πιστεύουν ότι τα παιδιά πετούν αμέσως στους ουρανούς και μεταλλάσονται οι ‘μικρούς αγγέλους του Θεού.’ Σύμφωνα με τους ειδήμονες, το έθιμο αυτό του τραγουδιού σε μια ολονυκτία ή κηδεία, είναι μία σπάνια ανάμιξις της Χριστιανοσύνης με άγνωστες τοπικές [Ινδιάνικες] παραδόσεις.»
Μη Χριστιανική Προέλευσις
Η τελευταία φράσις, «μια σπάνια ανάμιξις της Χριστιανοσύνης με άγνωστες τοπικές [Ινδιάνικες] παραδόσεις,» δίνει έμφασι σ’ ένα σπουδαίο σημείο. Ότι οι ολονυκτίες δεν έχουν Χριστιανική προέλευσι. Υπάρχει ένα άρθρο στη Βρεταννική Εγκυκλοπαιδεία σχετικά με τις ολονυκτίες στην Αγγλία, που το επιβεβαιώνει αυτό:
«Το έθιμο, όσον αφορά την Αγγλία, φαίνεται να είναι παλαιότερο από τη Χριστιανοσύνη και να έχη κατ’ αρχάς βασικά Κελτική προέλευσι. Αναμφιβόλως, είχε δεισιδαιμονική προέλευσι, δηλαδή τον φόβο των κακών πνευμάτων που θα μπορούσαν να βλάψουν ή ακόμη και να μετακινήσουν το σώμα, σε συνδυασμό ίσως και με την πρακτική επιθυμία ν’ απομακρυνθούν οι ποντικοί και τα άλλα παράσιτα . . . Με την έλευσι της Χριστιανοσύνης η προσευχή προσετέθη στην απλή ολονυκτία, που μέχρι τότε χαρακτηρίζετο από τυπικά μοιρολόγια και αφηγήσεις για τη ζωή του νεκρού. Κατά κανόνα, ο νεκρός μαζί μ’ ένα πιάτο από αλάτι στο στήθος του, ετοποθετείτο κάτω από το τραπέζι, πάνω στο οποίο υπήρχε λικέρ για τους παρευρισκομένους. Αυτές οι ιδιωτικές ολονυκτίες σύντομα κατέληξαν να γίνουν όργια οινοποσίας.»
Εκτός από τη μη Χριστιανική προέλευσι των ολονυκτιών, οι τελετουργίες που τις συνοδεύουν, όπως η χρήσις στεφανιών και αναμμένων κεριών, καθώς επίσης και η παράξενη συνήθεια να ντύνουν τα νεκρά παιδιά έτσι ώστε να μοιάζουν με «αγγελούδια,» είναι αντίθετα προς τη Χριστιανοσύνη. Γιατί; Διότι αυτά τα πράγματα υπονοούν για πολλούς ότι οι άνθρωποι έχουν μία αθάνατη ψυχή που συνεχίζει να ζη μετά θάνατον.
Η Βίβλος, όμως, παρουσιάζει τον θάνατο κάτω από εντελώς διαφορετικό φως. Αποκαλυπτικά είναι τα λόγια του Χριστού για ένα φίλο του που είχε πεθάνει. Διαβάζομε: «Λάζαρος ο φίλος ημών εκοιμήθη· αλλά υπάγω δια να εξυπνήσω αυτόν. Είπον λοιπόν οι μαθηταί αυτού· Κύριε, αν εκοιμήθη, θέλει σωθή. Αλλ’ ο Ιησούς είχεν ειπεί περί του θανάτου αυτού· εκείνοι όμως ενόμισαν ότι λέγει περί της κοιμήσεως του ύπνου. Τότε λοιπόν είπε προς αυτούς ο Ιησούς παρρησία· ο Λάζαρος απέθανε.»—Ιωάν. 11:11-14.
Ο Ιησούς παρωμοίασε τον θάνατο με ύπνο. Όπως ακριβώς οι άνθρωποι δεν αισθάνονται τίποτε στη διάρκεια του ύπνου, το ίδιο επιβεβαιώνει η Βίβλος και για τους νεκρούς: «Οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν.»—Εκκλησ. 9:5· Ιώβ 3:11-13· Ψαλμ. 146:3, 4.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε ποτέ να ξαναδούμε τους προσφιλείς μας νεκρούς; Αντιθέτως, ο Ιησούς υποσχέθηκε: «Μη θαυμάζετε τούτο· διότι έρχεται ώρα, καθ’ ην πάντες οι εν τοις μνημείοις θέλουσιν ακούσει την φωνήν αυτού, και θέλουσιν εξέλθει.» (Ιωάν. 5:28, 29) Στη διάρκεια της επίγειας διακονίας του, ο Ιησούς επέδειξε τη δύναμί του ως προς αυτό. Η Βίβλος αναφέρει τρεις αναστάσεις που έκανε. (Λουκ. 7:11-17· 8:41, 42, 49-56· Ιωάν. 11:1-44) Είναι ενδιαφέρον να σημειωθή ότι όταν έκανε αναστάσεις, οι αποθανόντες επέστρεφαν στη ζωή σαν άνθρωποι. Ο Ιησούς έτσι έδειχνε τη βεβαιότητα της ελπίδος της αναστάσεως μάλλον, παρά την επιβίωσι μιας αθάνατης ψυχής σε κάποιο αόρατο βασίλειο.
Η έρευνά μας ήταν πράγματι αποκαλυπτική. Συνοψίζοντας, μάθαμε πως όλες οι ολονυκτίες για τους νεκρούς έχουν την προέλευσι τους σε προχριστιανική, μη Βιβλική θρησκεία. Επίσης, το έθιμο αυτό προάγει την ψευδή δοξασία, ότι κατά τον θάνατο μια αθάνατη ψυχή συνεχίζει να ζη σ’ ένα αόρατο βασίλειο. Οι αρχές της Γραφής επίσης παραβιάζονται κατά τη διάρκεια των ολονυκτιών, λόγω της υπερβολικής χρήσεως ποτών και της ασυγκράτητης διαγωγής που επιδεικνύεται συχνά.—Ρωμ. 13:13, 14· 1 Πέτρ. 4:3.
Βέβαια, η επίσκεψις σε άτομα που πενθούν με σκοπό την παρηγοριά και την βοήθειά τους είναι μία καλή πράξις. Αν αυτό θα γίνη στη διάρκεια των ωρών επισκέψεως στην αίθουσα τελετών, ή με κάποιο άλλο τρόπο, είναι ζήτημα προσωπικής εκλογής. Οπωσδήποτε όμως η τήρησις πένθους σε παρατεταμένες περιόδους πένθους και ολονυκτιών, δεν είναι Χριστιανική συνήθεια.