Το Συνέδριο Θρησκευτικής Ελευθερίας «Αφήνει μια Κακή Εντύπωσι»
Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ολλανδία
ΤΟ ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ ήταν η τοποθεσία όπου έλαβε χώρα κάτι μοναδικό το έτος 1977. Από τις 23 Μαρτίου, το Ξενοδοχείο Χίλτον φιλοξένησε το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρησκευτικής Ελευθερίας.
Οι σκοποί αυτού του συνεδρίου, όπως δηλώθηκαν επισήμως, ήσαν: 1. Να γίνη ο Διεθνής Θρησκευτικός Οργανισμός Ελευθερίας ένα αληθινά αξιόπιστο όργανο για την προώθησι της θρησκευτικής ελευθερίας παγκοσμίως. 2. Να πληροφορηθούν οι παγκόσμιοι ηγέτες για τον Διεθνή Οργανισμό θρησκευτικής Ελευθερίας με τα μέσα μαζικής ενημερώσεως. 3. Ν’ αποδοθή διεθνής αμοιβή στους πολιτικούς οι οποίοι προώθησαν τη θρησκευτική ελευθερία μέσα στις χώρες τους. 4. Να οργανωθούν ήρεμες συζητήσεις για την απαλλαγή απόψεων σχετικά με τη θρησκευτική ελευθερία.
«Ένα Συνέδριο που δεν Ανελάμβανε Υποχρεώσεις»
Επίσημοι υποστηρικτές του συνεδρίου επιβεβαίωσαν ότι πρόθεσις του συνεδρίου ήταν η «ήσυχη διπλωματία» και το ‘να μην εκθέση ούτε να καταδικάση καταχρήσεις θρησκευτικής ελευθερίας.’ Γενικά, οι ομιλητές εξύμνησαν τις αντίστοιχες χώρες τους και τα μεγάλα βήματα που έκαναν προς τη θρησκευτική ελευθερία, ενώ αποσιώπησαν περιστατικά όπου η ελευθερία αυτή καταπατήθηκε.
Ωρισμένες ομιλίες περιείχαν μερικές πολύ καλές δηλώσεις. Παραδείγματος χάριν, ένας αντιπρόσωπος δήλωσε ότι, μετά την μεταρρύθμισι των Διαμαρτυρομένων, οι ηγέτες συνήψαν συμφωνία να υπερασπίσουν μεγάλα δόγματα θρησκευτικής σκέψεως. Αλλά τι θα λεχθή για μικρότερες ομάδες και άτομα; Ο ομιλητής ανέφερε ότι συνολικά αυτά δεν έλαβαν προστασία και ελευθερία. Παρετήρησε ότι πολλές ελευθερίες παρέχονται σε μεγάλες θρησκευτικές οργανώσεις.
Σχετικά με την άρνησι θρησκευτικής ελευθερίας σε μερικά μέρη, το ίδιο άτομο έκανε ένα ενδιαφέρον σχόλιο. Εξήγησε ότι η δεδηλωμένη αιτία της υπάρξεως των αποικιών ήταν να επεκταθή ο πολιτισμός σε οπισθοδρομικούς λαούς. Παρετήρησε όμως, ότι σύντομα φάνηκε ότι τα πραγματικά ελατήρια της αποικιοποιήσεως ήσαν πολιτικά και οικονομικά.
Η συνολική επίδρασις του συνεδρίου, όμως, ήταν απογοητευτική. Έγιναν μάλιστα και δηλώσεις που υπεστήριζαν την άρνησι ελευθερίας λατρείας κάτω από ωρισμένες περιστάσεις. Ο αντιπρόσωπος του Ισλαμισμού, παραδείγματος χάριν, ισχυρίσθηκε ότι εκεί όπου οι άνθρωποι πεινούν, διψούν και καταπιέζονται από δυσμενείς κοινωνικές συνθήκες, δεν μπορούν να σκεφθούν καθαρά και να λάβουν ορθές αποφάσεις σε ζητήματα σχετικά με τη θρησκεία. Σύμφωνα με τη γνώμη αυτού του αντιπροσώπου, μόνο μετά την αποκατάστασι των αδικιών πρέπει οι Μουσουλμάνοι να εκτεθούν σε ξένο θρησκευτικό τρόπο σκέψεως. Μέχρι τότε, δήλωσε, θα είναι συνετό ν’ ανακοπή η θρησκευτική ελευθερία.
Οι αντιπρόσωποι σ’ αυτή τη σύναξι επανειλημμένως παρώτρυναν και ενεθάρρυναν την εμπιστοσύνη στα Ηνωμένα Έθνη ως το μέσον για την εγγύησι ελευθερίας λατρείας. Πολλοί εξέφρασαν ανησυχία σχετικά με το ότι τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει μια δήλωσι εναντίον της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας.a Σχετικά με το γενικό πνεύμα αυτής της ειδικής συνάξεως, ένας παρατηρητής γράφει:
«Δεν μπορούσε να διακρίνη κανείς το πνεύμα του σοβαρού έργου που ασχολείται με τη θλιβερή πραγματικότητα της καταπατημένης ελευθερίας λατρείας και εκφράσεως που πλήττει επί του παρόντος ένα μεγάλο μέρος του ανθρωπίνου γένους. Αντιθέτως, έμοιαζε περισσότερο σαν μια επανασύναξι παλαιών φίλων, που συναντιώνται και κτυπά ο ένας τον άλλο στον ώμο, δίνουν τα χέρια και χαμογελούν καλοκάγαθα. Οπωσδήποτε, αυτή η ατμόσφαιρα αντανακλούσε τον δεδηλωμένο σκοπό και στόχο αυτού του συνεδρίου πολύ καλά.»
«Ήταν ένα συνέδριο που δεν αναλάμβανε υποχρεώσεις. Ο ένας πρόσεχε να μην προσβάλη τον άλλο. Όπως ανέφερε ένας ανώτατος αξιωματούχος στη διάρκεια μιας ανάπαυλας: ‘Καθώς ακούει κανείς όλες αυτές τις ωραίες ομιλίες, έχει την εντύπωσι ότι δεν συμβαίνει τίποτε εσφαλμένο πουθενά στον κόσμο όσον αφορά τη θρησκευτική ελευθερία. Φυσικά, υπάρχουν πολλά εσφαλμένα. Αλλά υποθέτω ότι αν οι ομιλητές ανέφεραν πράγματι τα γεγονότα, θα είχαν φασαρίες όταν επέστρεφαν στην πατρίδα τους.’»
Η Επιτροπή Ακούει τους Μάρτυρες του Ιεχωβά
Έγινε διευθέτησις ώστε δύο παρατηρητές που αντιπροσώπευαν τους Μάρτυρες του Ιεχωβά να ομιλήσουν σε μια ειδική επιτροπή σχετικά με τον διωγμό των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Μαλάουι και άλλες χώρες. Η επιτροπή άκουσε πολύ προσεκτικά και εγκάρδια και έδειξε βαθύ ενδιαφέρον για το ζήτημα.
Αργότερα, σε ιδιωτικές συζητήσεις, τα μέλη της επιτροπής εξέφρασαν εκτίμησι για ό,τι είχε λεχθή σχετικά με την έκκλησι των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Παρεδέχθησαν ότι, μολονότι εγνώριζαν αυτούς τους διωγμούς, δεν είχαν ιδέα του πόσο άσχημα ήσαν τα πράγματα. Τα άτομα αυτής της ειδικής επιτροπής έδωσαν την εντύπωσι ότι θέλουν ειλικρινά να κάνουν κάτι για τα θύματα.
«Αθόρυβοι σαν Ποντικοί»
Την τελευταία μέρα, το συνέδριο εξέδωσε μια απόφασι, η οποία δεν είχε σχεδιασθή αρχικά. Μόνον επειδή ακούσθηκαν το περασμένο βράδυ, ‘διάφορα παράπονα’ για θρησκευτική μισαλλοδοξία και διωγμό, το συνέδριο θεώρησε κατάλληλο να εκδώση αυτή την απόφασι. Ωστόσο, δεν ελέχθη τίποτε δημοσίως στην αίθουσα συνεδριάσεων σχετικά με την απάνθρωπη μεταχείρισι των Χριστιανών στη Μαλάουι ή σε άλλα μέρη της γης. Σε αρμονία με το πνεύμα της ‘ήσυχης διπλωματίας’ και την πρόθεσι ‘να μην εκθέση ούτε να καταδικάση καταχρήσεις θρησκευτικής ελευθερίας’ που είχε δηλώσει αυτή η σύναξις, η απόφασις ήταν ασαφής και δεν ανελάμβανε υποχρεώσεις.
Μεταξύ άλλων, οι αντιπρόσωποι απεφάσισαν: Να ζητήσουν από τις οργανώσεις που διευθέτησαν το συνέδριο να ιδρύσουν μια επιτροπή η οποία θα ελέγχη την κατάστασι της θρησκευτικής ελευθερίας παγκοσμίως· να επιστήσουν την προσοχή των κυβερνήσεων στο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας· να παροτρύνουν τις κυβερνήσεις να πιέσουν τα Ηνωμένα Έθνη να υιοθετήσουν μια δήλωσι εναντίον της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας.
Στα μέσα ενημερώσεως της Ολλανδίας, το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο θρησκευτικής ελευθερίας δεν έτυχε και μεγάλης προβολής. Έγινε μια μικρή μνεία στο εθνικό ραδιοφωνικό πρόγραμμα. Στην τηλεόρασι, ο Δρ. Φίλιππ Πόττερ, γενικός διευθυντής του Παγκοσμίου Συνεδρίου Εκκλησιών, έκανε μερικά σχόλια σχετικά με το συνέδριο. Οι εφημερίδες έδωσαν λίγη έκτασι στο συνέδριο. Ένα άρθρο, όμως, αξίζει να μνημονευθή. Σ’ ένα κύριο άρθρο με τον τίτλο «Ποντικοί στο Ξενοδοχείο Χίλτον,» η εφημερίς Νιούς βαν ντε νταγκ του Άμστερνταμ συνώψιζε:
«Αυτή η σύναξις στο Άμστερνταμ αφήνει μια κακή εντύπωσι και αυτή είναι ότι φοβάται κανείς μήπως ζεματισθή με κρύο νερό. Δεν άκουσαν τίποτε κακό, δεν είδαν τίποτε κακό και δεν είπαν τίποτε κακό. Φαινομενικώς, ήσαν αθόρυβοι σαν ποντικοί στο Χίλτον. Ίσως μπορούμε να ελπίζωμε ότι οι τριακόσιοι ποντικοί γρήγορα θα πολλαπλασιασθούν, όπως συμβαίνει με τους ποντικούς. Αλλά επειδή δεν μπορούμε να βασιζώμεθα σ’ αυτό, ασφαλώς θα ήμεθα ικανοποιημένοι αν είχαν λεχθή μερικά πιο δυναμικά λόγια εκεί.»
[Υποσημειώσεις]
a Βλέπε τα άρθρα «Ο Ο.Η.Ε. Ελίσσεται ν’ Αναχαιτίση τη Θρησκεία;» και «Πώς Δύο Ψηφίσματα του Ο.Η.Ε. είχαν μια Εκπληκτική Περιπλοκή,» στο Ξύπνα! 22 Απριλίου 1977, σελ. 3-6.