Ας Επισκεφθούμε ένα Αλατωρυχείο

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Αυστρία

«ΤΟΜΑΣ θα σου άρεσε να έλθης μαζί μας να επισκεφθούμε ένα αλατωρυχείο;» Αυτό το 10χρονο αγόρι της γειτονιάς μας ενθουσιάσθηκε και δέχθηκε με χαρά· κι εμείς επίσης χαρήκαμε που θα είχαμε ένα σύντροφο για τον 12χρονο γιο μας. Πού θα πηγαίναμε; Στο Χάλστατ, ένα παλιό χωριό με αλατωρυχείο στις Αυστριακές Άλπεις.

Όταν φθάσαμε στο Χάλστατ, παρκάραμε το αυτοκίνητο μας και προχωρήσαμε να πάρωμε τον εναέριο σιδηρόδρομο που θα μας μετέφερε στο ύψωμα με το αλάτι. Από τα παράθυρα, είχαμε μια υπέροχη θέα της λίμνης του Χάλστατ και το μεγαλοπρεπές όρος που υψώνεται απότομα από τις όχθες της.

Το Νεκροταφείον του Χάλστατ

Αφήνοντας τον εναέριο σιδηρόδρομο, κατευθυνόμαστε προς το σπίτι των αλατωρύχων. Διασχίζομε ένα πελώριο αγρό που περιέχει 2.000 τάφους και πλέον. Περίπου 1.300 απ’ αυτούς έχουν ανοιχθή και ευρέθησαν μέχρι 10.000 αντικείμενα χρονολογούμενα μεταξύ του 950 και του 390 π.Χ. Ήδη εκείνη την εποχή είχε ιδρυθή ένα συστηματικό αλατωρυχείο. Ανακαλύψεις σ’ αυτόν τον τόπο και αλλού γύρω στην περιοχή έδωσαν τη δυνατότητα στους αρχαιολόγους να ανασυγκροτήσουν την εποχή του πολιτισμού από το 750 έως το 450 π.Χ. τόσο καλά, που έγινε γνωστή ως η «εποχή του Χάλστατ.»

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι πίστευαν στην διαιώνισι της υπάρξεως μετά θάνατον. Μεταξύ των αντικειμένων που εθάπτοντο με τους νεκρούς ευρέθησαν λεκάνες, γαβάθες, κάδοι, όπλα και κοσμήματα.

Σ’ ένα λιβάδι που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.370 μέτρων (4.495 ποδών), εξετάφησαν αγγεία από αργιλώδη γραφίτη. Στον πυθμένα εννέα αγγείων ο αγγειοπλάστης είχε χαράξει κάτι σημάδια στην υγρή άργιλο. Ένα από αυτά τα σχήματα μοιάζει με πιρούνι που έχει αρκετά δίκρανα. Το σύγγραμμα Άλτε ουντ Νόυε Φούντε άους Χάλστατ (Παλιά και Νέα Ευρήματα από το Χάλστατ) αναφέρει ότι το σχήμα μπορεί να θεωρηθή ως στοιχείο μιας αρχαίας γραφής. Στη συνέχεια διαβάζομε: «Αυτό έχει ήδη βρεθή στην πιο παλαιά γραφή του Σημιτικού αλφαβήτου καθώς επίσης και στο συμπλήρωμα των γραμμάτων των αρχαίων Ελληνικών επιγραφών.» Το σχήμα αυτό πιστεύεται ότι είναι ένα σύμβολο της λέξεως «βροχή.» Το βιβλίο Βομ Άμιουλετ τσουρ Τσάιτουνγκ (Από τον Αποκρυφισμό στη Δημοσιότητα) τονίζει ότι, ως ένα από τα πιο παλιά εικονογραφικά σύμβολα, αυτό ιδιαίτερο σχήμα εμφανίζεται παγκοσμίως στη διάρκεια «μυθολογικώς διακειμένων περιόδων του πολιτισμού.» Στη συνέχεια λέγει: «Παραλλαγές τέτοιων σχημάτων μπορούν να βρεθούν στη Μεσοποταμία, στην Ελλάδα, στη Βόρειο Ευρώπη (την περίοδο της ιστορίας του Χάλστατ), μεταξύ των [Αμερικανών] Ινδιάνων και στην Κίνα.» Έτσι, ακόμη και η πιο απομακρυσμένη κοιλάδα, στην περιοχή του Χάλστατ προφανώς δεν διέφυγε την επίδρασι από τον πολιτισμό και την θρησκεία της Μεσοποταμίας,

Περιήγησις στο Ορυχείο

Αλλά τώρα ανυπομονούμε να δούμε το ίδιο το ορυχείο. Στο σπίτι των αλατωρύχων υπάρχουν προστατευτικά καλύμματα για τους επισκέπτες. Επειδή τα μεγέθη διακρίνονται από το διαφορετικό χρώμα τους, μπορούμε να βρούμε εύκολα ένα κάλυμμα στο μέγεθος μας.

Σε μικρή απόστασι από το σπίτι των αλατωρύχων βρίσκεται η είσοδος της σήραγγος που οδηγεί στο ορυχείο. Ένας αλατωρύχος μάς καλωσορίζει με τον τυπικό χαιρετισμό του, Γκλουκ άουφ! (το «καλή τύχη!» των αλατωρύχων). Η δίοδος που οδηγεί στο εσωτερικό του όρους ανοίχθηκε στο έτος 1719. Ο ξεναγός μας μάς λέγει ότι πρόκειται να περπατήσωμε περίπου 300 μέτρα (980 πόδια) στη σήραγγα που περνά μέσα από το ύψωμα που στεγάζει το ορυχείο. Ένα αδιάβροχο κάλυμμα εμποδίζει τα μεγάλα αποθέματα άλατος να υγρανθούν. Πριν, ίσως και το εξωτερικό περίβλημα να περιείχε αλάτι. Αλλά σιγά σιγά αυτό το αλάτι ξεπλύθηκε αφήνοντας, αδιάβροχη άργιλο για την προστασία του αποθέματος άλατος που βρίσκεται από κάτω.

Μερικά λεπτά αργότερα φθάνομε σε μια μεγαλύτερη εγκάρσια σήραγγα. Απ’ εδώ, ένας ολισθητήρας φτιαγμένος από γυαλιστερούς κορμούς δένδρων οδηγεί σε μια μεγάλη κοιλότητα πιο χαμηλά. Οι τέσσερις μας καθόμαστε στον απότομο ολισθητήρα και, με μια μικρή ώθησι του ξεναγού μας, αρχίζομε να ολισθαίνωμε με θόρυβο προς τα κάτω μέσα στην σήραγγα. Η έκτασις της κατηφορικής διόδου σταματά εδώ και μπροστά μας απλώνεται ένας πελώριος χώρος σαν σπήλαιο. Έχει έκτασι 2.000 τετραγωνικών μέτρων (21.528 τετραγωνικά πόδια), με μια ογκομετρική χωρητικότητα 3.700 κυβικών μέτρων (4.840 κυβικές γυάρδες).

Παραγωγή Άλατος

Ο ξεναγός μας εξηγεί ότι αυτή η περιοχή προηγουμένως χρησιμοποιείτο ως εγκατάστασις διαλύσεως. Για να ανοίξουν μια τέτοια εγκατάστασι, οι αλατωρύχοι ανετίναξαν με δυναμίτη μια υπόγεια κοιλότητα διαστάσεων περίπου 20 επί 40 μέτρων (65 επί 130 πόδια). Μέσω μιας σήραγγος, σαν εκείνη από την οποία κατεβήκαμε ολισθαίνοντας, διοχετεύεται δροσερό νερό μέσα στην κοιλότητα, καλύπτοντας την μέχρι το ταβάνι. Το νερό διαλύει το αλάτι και το αδιάλυτο κατακάθεται στον πυθμένα. Μετά από έξη ή οκτώ εβδομάδες, 100 λίτρα (24,6 γαλλόνια) ύδατος θα περιέχουν 31 έως 33 χιλιόγραμμα (68 έως 73 λίμπρες) άλατος. Καθώς, το νερό βρέχει το αλάτι, η οροφή της κοιλότητος υψώνεται ακόμη περισσότερο και η κοιλότης κινείται προς τα άνω. Ανάλογα με την περιεκτικότητα του νερού σε αλάτι κάθε μέθοδος εξαγωγής αφαιρεί δι’ αποπλύσεως αλάτι 50 έως 150 εκατοστών (περίπου 20 με 60 ίντσες) από το ταβάνι. Αυτή η μέθοδος μπορεί να επαναληφθή 50 έως 70 φορές. Κατόπιν η αλατούχος διάλυσις ή άλμη διαρρέει. Για τον σκοπό αυτό οι αλατωρύχοι έχουν σκάψει όχι μόνο μια επικλινή σήραγγα που οδηγεί στην κοιλότητα, αλλά επίσης μια οριζόντια σήραγγα πιο κάτω, μέσω της οποίας περνά ένας σωλήνας για την αποστράγγισι της διαλύσεως. Η εγκατάστασις διαλύσεως παραμένει κλειστή.

Συνεχίζοντας την περιοδεία μας στο εσωτερικό του υψώματος, ανεβαίνομε τα σκαλιά κατά μήκος του ολισθητήρος μέσω του οποίου φθάσαμε σ’ αυτή την πελώρια κοιλότητα. Τελικά βρισκόμαστε 800 περίπου μέτρα (2.600 πόδια) από την είσοδο της διόδου και από την επιφάνεια 400 περίπου μέτρα (1.300 πόδια) υπογείως. Πάλι οι τέσσερις μας κατολισθαίνομε μ’ έναν ολισθητήρα και μας υποδέχεται η πανοραμική άποψις μιας υπόγειας λίμνης. Φώτα διαφόρων χρωμάτων φωτίζουν την κοιλότητα και το νερό αντανακλά τα γράμματα που σχηματίζουν το χαιρετισμό «γκλουκ άουφ» των αλατωρύχων.

Αυτή η εγκατάστασις είναι μεγαλύτερη από την πρώτη που είδαμε. Η οροφή της καλύπτει 3.800 τετραγωνικά μέτρα (40.900 τετραγωνικά πόδια), και ο όγκος αυτής της κοιλότητος φθάνει τα 15.300 κυβικά μέτρα (περίπου 20.000 κυβικές γυάρδες). Από ένα μονοπάτι που βρίσκεται γύρω στην υπόγεια «λίμνη,» μπορούμε να δούμε την εγκατάστασι από κάθε πλευρά. Η αντανάκλασις της οροφής στην πυκνή, πολύ αλκαλική άλμη της λίμνης είναι τόσο καθαρή, που μπορούμε ν’ αναγνωρίσωμε κάθε λεπτομέρεια σαν σ’ ένα καθρέπτη.

Η Περιήγησις Μας Τελειώνει

Το μονοπάτι μέσω των υπογείων κοιλοτήτων οδηγεί σ’ ένα κοίλωμα με μερικά τμήματα πληροφοριών. Ο ξεναγός μας μάς εξηγεί ότι η άλμη μεταφέρεται μ’ ένα σωλήνα 40 χιλιομέτρων (25 μιλίων) και κατόπιν την επεξεργάζονται και γίνεται τελικά αλάτι που θα χρησιμοποιηθή για βιομηχανικούς σκοπούς ή για οικιακή χρήσι.

Στο τέλος της περιηγήσεως μας ανεβαίνομε μια σειρά από περιστροφικές σκάλες και φθάνομε πάλι στην είσοδο της σήραγγας. Ο ξεναγός μας μάς προσκαλεί να καθήσωμε σ’ ένα μικρό βαγόνι. Οι σήραγγες έχουν μια ελαφρά κλίσι 1,5 τοις εκατό περίπου. Έτσι, βγαίνομε στο φως της ημέρας στην έξοδο.

Πραγματικά, μάθαμε πολλά και η ώρα πέρασε γρήγορα στο υπόγειο βασίλειο των αλατωρύχων. Ο Τόμας είπε στους γονείς του: «Είχα πολύν καιρό να περάσω τόσο ωραία.» Ο γιος μας πρόσθεσε: «Τι ωραία εμπειρία!»