“Μαμά, Αγόρασέ μου Αυτό!”

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗ ΣΟΦΗ ΧΡΗΣΙ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΩΝ

«ΜΑΜΑ, αγόρασέ μου αυτό!» Πόσο συχνά ακούμε αυτά τα λόγια! Σαν παιδιά, πιθανώς τα χρησιμοποιούσαμε κι εμείς οι ίδιοι. Μερικές φορές η μητέρα μας έλεγε: «Ναι,» μερικές φορές «Όχι.» Κάπου-κάπου είχε το χρόνο να εξηγή το γιατί, αλλά συνήθως μαθαίναμε απλώς ότι υπήρχαν μερικά πράγματα που μπορούσε να τα αγοράση, και μερικά που δεν μπορούσε.

Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μαθαίνουν τα περισσότερα παιδιά να χρησιμοποιούν τα χρήματα—από το παράδειγμα. Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι πολλοί γονείς δεν έχουν σκεφθή κανένα τρόπο για να διδάξουν τα παιδιά τους πώς να χρησιμοποιούν συνετά τα χρήματα.

Ίσως νομίζετε ότι εσείς διδάσκετε τα παιδιά σας τι να αγοράζουν και πότε, πώς να συγκρίνουν τις τιμές και να εκτιμούν την ποιότητα, και πώς να μην επηρεάζονται από το σύγχρονο υλισμό. Αλλά θα είναι καλό να ρωτήσετε τον εαυτό σας: «Πότε ήταν η τελευταία φορά που προσπάθησα ενσυνείδητα να το κάνω αυτό; Μπορεί να συνέβη αυτό πολύ πιο πριν απ’ ότι νομίζετε.

Είτε κάνετε αυτή την προσπάθεια είτε όχι, οι αρχές και οι υποδείξεις αυτού του άρθρου θα είναι πολύτιμες για σας.

Αυτό είναι σπουδαίο, επειδή υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν ενσυνείδητα να διδάξουν στα παιδιά σας αρχές που είναι διαφορετικές από κείνες που θέλετε σεις ν’ ακολουθούν. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν δαπανήσει τη ζωή τους μαθαίνοντας πώς να πείθουν, και η γνώμη τους για τη σπουδαιότητα των υλικών πραγμάτων μπορεί να διαφέρη από τη δική σας. Ποιοι είναι αυτοί; Ας τους αφήσωμε να μιλήσουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους:

Διαμορφωτές της Διάνοιας

Πριν από μερικά χρόνια μια διαφημιστική εταιρία που απευθυνόταν σε παιδιά κυκλοφόρησε μια διαφήμισι που έλεγε στους εμπόρους και στους διαφημιστές: «Οι διψασμένες διάνοιες μπορούν να διαμορφωθούν να θέλουν τα προϊόντα σας!. . .Εδώ βρίσκεται μια τεράστια αγορά για τα προϊόντα σας. Πουλήστε σ’ αυτά τα παιδιά το όνομα του είδους σας και αυτά θα επιμένουν στους γονείς τους να μην αγοράσουν άλλο. Πολλοί διορατικοί διαφημιστές εισπράττουν σήμερα. . .και οικοδομούν για το αύριο. . .με το να ζυμώνουν πρόθυμες διάνοιες.»

Από πολύ νεαρή ηλικία τα παιδιά αποτελούν στόχο των διαφημίσεων που σκοπό έχουν να τα κάνουν να θέλουν περισσότερα υλικά πράγματα. Τρομερά επιδέξιοι άνθρωποι μελετούν πώς να κεντρίσουν τις «εσωτερικές ανάγκες» του παιδιού σας, και να δημιουργήσουν μια «ζήτησι» για το προϊόν τους.

Σε χώρες όπου χρησιμοποιείται η τηλεόρασις για να διαφημίζη παιδικά προϊόντα αυτή αποτελεί το κύριο μέσον που χρησιμοποιείται για να πείση τους μικρούς. Η μέθοδος αυτή αρχίζει να επιτυγχάνη ακόμη και όταν δεν είναι αρκετά μεγάλα τα παιδιά για να διαβάζουν. Στο Χίντεν Περσουέιντερς ο Βανς Πάκαρντ παραθέτει μία διαφήμισι που αφύπνισε τους κατασκευαστές ως προς την εξαιρετική ικανότητα της τηλεοράσεως. Έλεγε: «Πού αλλού στη γη εντυπώνεται τόσο στερεά το όνομα ενός προϊόντος στις διάνοιες των τετράχρονων παιδιών;. . .Μήπως αυτό δεν έχει αξία για έναν κατασκευαστή που μπορεί να περικυκλώνη αυτό το νεανικό ακροατήριο και να πουλά συνεχώς το προϊόν του κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες χρόνο με το χρόνο, μέχρις ότου το παιδί ενηλικιωθή και αποκτήσει όλες τις ικανότητες του αγοραστού;»

Τρεις καθηγητές κολλεγίου στις Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν μια έρευνα σε παιδιά ηλικίας μεταξύ πέντε και 12 ετών, και διαπίστωσαν ότι ήσαν εκτεθειμένα κατά μέσο όρο σε 400 σχεδόν τηλεοπτικές διαφημίσεις την εβδομάδα—περίπου 20.000 το χρόνο! Αυτοί οι καθηγητές σχολίασαν: «Η ικανότης των παιδιών να. . .αποφύγουν να ‘παροδηγηθούν’ ή να απατηθούν, αποτελεί ζήτημα αξιόλογου γενικού ενδιαφέροντος, ιδιαίτερα στο φως αυτής της μεγάλης εκθέσεως των παιδιών—ακόμη και των πολύ μικρών—στις διαφημίσεις.»

Οι καθηγητές επίσης διαπίστωσαν ότι το 56 τοις εκατό των παιδιών νηπιαγωγείου γνώριζαν πολύ λίγα πράγματα για το «γιατί παρουσιάζονται οι διαφημίσεις στην τηλεόρασι» και ότι τα μισά περίπου νόμιζαν ότι οι «διαφημίσεις λένε πάντα την αλήθεια.» Αυτά τα παιδιά είναι πολύ μικρά, αλλά οι διαφημιστές δαπανούν μεγάλα χρηματικά ποσά για να τα πλησιάσουν επειδή πιστεύουν ότι οι συνήθειες ολόκληρης της ζωής διαμορφώνονταν ήδη.

Οι καθηγητές διαπίστωσαν επίσης ότι μόνο οι μισές περίπου από τις μητέρες αυτών των πεντάχρονων παιδιών είχαν μιλήσει μαζί τους για τις διαφημίσεις. Σχολίασαν: «Πολλές μητέρες παιδιών νηπιαγωγείου φαίνεται δεν επωφελούνται από τις ευκαιρίες να διδάξουν τα παιδιά τους να καταλάβουν το κίνητρο των διαφημίσεων, μια κατανόησι που μπορεί να τα βοηθήση ν’ αρχίσουν να ενεργούν σαν αποτελεσματικοί καταναλωτές.» Ωστόσο, διαπίστωσαν ότι ακόμη και τα μικρά παιδιά μπορούν να «ξεχωρίζουν» τα διαφημιστικά μηνύματα, και ότι αυτή η ικανότητα μπορεί να διδαχθή «ακόμη και στα παιδιά νηπιακής ηλικίας.»a

Συχνά αυτό δεν γίνεται. Λέγεται ότι ο εκδότης του Σεβεντήν, ενός Αμερικανικού περιοδικού για κορίτσια εφηβικής ηλικίας, είπε ότι οι νεαρές αναγνώστριές του αποτελούν μια καλή αγορά επειδή «δεν έχουν γίνει ακόμη κυνικές ως προς τη διαφήμισι.»

Είναι καλό να κάνετε την αρχή. Μιλήστε με τα παιδιά σας για τις διαφημίσεις. Τονίστε τους ότι η διαφήμισις μπορεί να προσφέρη πολλές πληροφορίες, αλλά ότι ο προφανής σκοπός της είναι να κάνη τους ανθρώπους να ξοδεύουν χρήματα. Ο επιχειρηματίας μπορεί να αυξήση τα οφέλη του αν μπορέση να σας κάνη να θέλετε τα προϊόντα του που δεν τα έχετε πραγματικά ανάγκη, όπως είναι οι καινούργιες μικροεφευρέσεις και καινούργιες τεχνοτροπίες. Και ακόμη πιο σημαντικό κι από τα χρήματα που μπορεί να σπαταληθούν είναι η υλιστική άποψις που μπορεί αυτό να διδάξη—η ιδέα ότι η αγορά οδηγεί στην ευτυχία.

Αποτελεσματική Εκπαίδευσις

Πώς μπορείτε να διδάξετε τα παιδιά σας την ορθή άποψι ως προς τα χρήματα και πώς να τα χρησιμοποιούν σοφά; Ένας τρόπος είναι να τα παίρνετε μαζί σας όταν ψωνίζετε, και να μιλάτε για τα πράγματα που αγοράζετε. Αν ενθαρρυνθούν, πολλοί νεαροί θα το κάνουν παιχνίδι να μαθαίνουν τις τιμές. Θα νομίζετε ότι έχετε σχεδόν ένα κινητό υπολογιστή, καθώς θα σας υπενθυμίζουν ότι η τιμή ήταν χαμηλότερη σε κάποιο άλλο κατάστημα.

Το επόμενο βήμα είναι να διδάξετε τα παιδιά σας σχετικά με την ποιότητα. Θα μπορούσατε να ρωτήσετε: «Γιατί νομίζεις ότι αυτό το πουλόβερ είναι φτηνότερο;» «Αξίζει αυτό τα επί πλέον χρήματα;» «Πόσο καιρό νομίζεις ότι θα κρατήση το κόκκινο;» Το παιδί μαθαίνει πώς να ζυγίζη την τιμή και να αναγνωρίζη την ποιότητα—ικανότητες που θα το βοηθήσουν πολύ καθώς περνούν τα χρόνια.

Οι νεαροί δυσκολεύονται περισσότερο να ξεχωρίσουν τα καλοφτιαγμένα προϊόντα από τα «παλιοπράγματα,» απλώς επειδή δεν έχουν τόση πείρα όση έχετε σεις με τα πράγματα που αποδείχθηκαν ότι είναι «παλιοπράγματα.» Έτσι, τους προσφέρετε υπηρεσία όταν τους λέτε γιατί προτιμήσατε το ένα είδος από το άλλο, και τους εξηγήτε γιατί νομίζετε ότι το ένα θα κρατήση ενώ το άλλο ίσως όχι.

Μπορείτε να διδάξετε πολλά πράγματα μ’ αυτό τον τρόπο. Ένας πατέρας, που επρόκειτο ν’ αγοράση καινούργιο αυτοκίνητο, στράφηκε προς τη μικρή του κόρη και ρώτησε ποιο χρώμα ήθελε. Εκείνη απάντησε: «Μαύρο.» Εκείνος σχολίασε: «Το μαύρο δείχνει τη σκόνη πιο εύκολα—θέλεις να το πλένης;» Η μικρή απάντησε: «Όχι, ίσως πρέπει να πάρωμε πιο ανοιχτό χρώμα.» Αργότερα, μια γυναίκα που στεκόταν κοντά είπε: «Φαντασθήτε, αφήνει το παιδί να διαλέξη το χρώμα!» Αλλά το παιδί δεν είχε διαλέξει το χρώμα. Ο πατέρας είχε απλώς επωφεληθή για να διδάξη την κόρη του κάτι για τις προτιμήσεις. Πόσο πιο σοφές θα ήσαν πολλές αποφάσεις αν περισσότεροι γονείς διαθέτουν χρόνο για να διδάξουν τα παιδιά τους!

Τι θα λεχθή για τη λήψι αποφάσεως σχετικά με το αν μπορήτε να αγοράσετε κάτι; Όταν βλέπετε ένα φόρεμα ή ένα εργαλείο που σας δελεάζει, πιθανώς ζυγίζετε το αν μπορήτε να εξοικονομήσετε χρήματα από κείνα που θα χρειασθήτε για το παντοπωλείο, το ενοίκιο ή την υποθήκη, και άλλες υποχρεώσεις που έχετε αυτό το μήνα. Ωστόσο, το παιδί δεν γνωρίζει ότι εσείς σταθμίσατε αυτούς τους διάφορους παράγοντες. Γιατί να μην εξηγήσετε, καθώς τριγυρνάτε στο κατάστημα, τι λάβατε υπ’ όψι σας, και γιατί αποφασίσατε αυτό που αποφασίσατε; Τα μικρά σας δεν έχουν αυτές τις υποχρεώσεις, κι έτσι μπορεί να είναι πιο αυθόρμητα ως προς το πώς χρησιμοποιούν τα χρήματά τους. Αλλά είναι καλό γι’ αυτά να ξέρουν, ακόμη και τώρα, πώς λαμβάνονται τέτοιες αποφάσεις.

Είναι πιθανόν ν’ αποφασίζετε πολύ γρήγορα αν κάποιο διαφημιζόμενο προϊόν φαίνεται ν’ αξίζη ή όχι. Γιατί να μην πήτε στο παιδί σας γιατί αποφασίσατε έτσι όπως αποφασίσατε; Αυτό απαιτεί χρόνο, αλλά αποδίδει στη στάσι του παιδιού τώρα, και στις ικανότητές του όταν μεγαλώση.

Μην ξεχνάτε ότι η στοργική κατεύθυνσις και το καλό παράδειγμα μπορεί να είναι πολύ πιο αποτελεσματικά από την επίκρισι. Δείξτε στο παιδί σας πώς να παίρνη αποφάσεις και θα είσθε πιο ευτυχείς με τις αποφάσεις που παίρνει!

Αληθινή Ικανοποίησις

Ένα άλλο πολύ σπουδαίο ζήτημα είναι το αν τα παιδιά σας καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν περισσότερα στη ζωή από το να αποκτούν απλώς πράγματα. Ή θα αφήσετε τους κατασκευαστές, τους διαφημιστές, τα καταστήματα—ακόμη και τους φίλους τους—να τα πείσουν ότι η ευτυχία προέρχεται από τα πράγματα που αγοράζουν;

Σε προηγούμενες γενιές οι άνθρωποι ένοιωθαν ικανοποίησι από τα πράγματα που παρήγαν. Ένας άνδρας ήταν έξοχος επιπλοποιός. Μια γυναίκα έψηνε θαυμάσιες πίττες, ή έφτιαχνε θαυμάσια παπλώματα. Ένα αγόρι έφτιαχνε ένα ραδιόφωνο, ή ανέτρεφε ένα σπουδαίο μοσχάρι.

Σήμερα κάνομε λιγότερα πράγματα. Τα περισσότερα απ’ αυτά που έχομε παράγονται από μηχανές. Οι κατασκευαστές και οι πωλητές το γνωρίζουν αυτό, και σας ενθαρρύνουν να γεφυρώσετε το χάσμα με την κατανάλωσι. Σας συνιστούν ότι μπορείτε να «γίνετε κάποιος,» όχι με το ν’ αναπτύξετε καλή προσωπικότητα ή ευθύ χαρακτήρα, αλλά με τα πράγματα που αγοράζετε.

Ο Ντέηβιντ και η Μαίρυμε Κλέιν λένε στο βιβλίο τους Σουπερσόππερ ότι «δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι πολλοί νέοι άνθρωποι προσπαθούν να διακριθούν με το να είναι οι πρώτοι στο τετράγωνο που μένουν ή οι πρώτοι στην παρέα τους αγοράζοντας κάποιο καινούργιο δίσκο, μια ηλεκτρική κιθάρα, μια σανίδα του ‘σερφ,’ ή ένα ‘γουόκι-τόκι’—πράγματα που αντιπροσωπεύουν την κατανάλωσι, όχι την παραγωγή. Και ακόμη περισσότεροι νεαροί τρέχουν ν’ αγοράσουν αυτά τα πράγματα όχι επειδή τους αρέσουν ειλικρινά, αλλά απλώς επειδή ‘όλα τα παιδιά έχουν.’ Αυτό τους δίνει κάποια αίσθησι ισότητας—αλλά μπορεί επίσης αυτή η αίσθησις ν’ αποδειχθή πολύ δαπανηρή, επειδή εξαρτάται από τις συνεχείς αγορές για να διατηρηθή.»

Πώς μπορούν οι νέοι άνθρωποι να βοηθηθούν να διακρίνουν ότι το «Είμαι ότι έχω» δεν αποτελεί ισχυρή βάσι για ευτυχισμένη ζωή;

Πολλά εξαρτώνται από τη στάσι των γονέων. Σαν γονέας, ενδιαφέρεσθε περισσότερο για τα πράγματα παρά για την προσωπική και πνευματική ανάπτυξι; Βοηθάτε τα παιδιά σας να καταλάβουν ότι είναι σπουδαία εξ αιτίας αυτού που είναι, όχι εξ αιτίας αυτών που έχουν; Τα κάνετε να αισθάνονται ικανοποίησι για τον εαυτό τους, παρά με το να επιδεικνύουν τα αποκτήματά τους;

Πολλά παιδιά των Μαρτύρων του Ιεχωβά έχουν ένα ιδιαίτερο πλεονέκτημα σχετικά μ’ αυτό. Ενθαρρύνονται να δίδουν σχόλια στις εκκλησιαστικές συναθροίσεις τους. Μπορούν να μετέχουν στη Θεοκρατική τους Σχολή, όπου μαθαίνουν να δίνουν ομιλίες ενώπιον της εκκλησίας. Μερικά απ’ αυτά προσφέρονται να βοηθήσουν για την Αίθουσα Βασιλείας. Όλοι μπορούν να έχουν μέρος στη διάδοσι του ευαγγελίου για την επικείμενη νέα τάξι του Θεού. Αυτά τα παιδιά έχουν αποκτήσει πραγματικό σκοπό στη ζωή.

Σε σπίτια όπου εφαρμόζονται οι Βιβλικές αρχές, τα παιδιά είναι πεπεισμένα για την αγάπη των γονέων τους. Γνωρίζουν ότι οι άλλοι τα εκτιμούν λόγω του είδους των ανθρώπων που προσπαθούν να είναι—άνθρωποι που δείχνουν την αγάπη τους, και που προσπαθούν να κάνουν ότι είναι ορθό. Στη ζωή αυτών των νέων υπάρχει βάσις για πραγματική χαρά και ικανοποίησι από επιτεύγματα, παρά από τα ρηχά αισθήματα προσωρινής σπουδαιότητας λόγω αποκτημάτων.

Είναι σημαντικό για μας να θέτωμε τέτοια πράγματα πραγματικής αξίας ενώπιον των νέων μας, τους οποίους αγαπούμε τόσο πολύ, και οι οποίοι βλέπουν το παράδειγμά μας καθώς διαμορφώνουν τη δική τους ζωή.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

ΜΗ ΧΑΛΑΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Με το να δίνετε στα μικρά παιδιά ότι θέλουν, μπορεί να τα χαλάσετε και να τα κάνετε πιο ιδιοτελή. Οι ηλικιωμένοι γονείς που εξακολουθούν να δίνουν στα ενήλικα «παιδιά» ότι θέλουν, μπορεί να τα κάνουν να βλέπουν τους γονείς κυρίως σαν πηγή δώρων, παρά σαν άτομα στα οποία οφείλουν σεβασμό και αγάπη.

Αυτό συνέβη σε μια απογοητευμένη γυναίκα η οποία έγραψε ότι αυτή και ο σύζυγός της «εδίναμε και εδίναμε και στα δύο παιδιά [μας] επί χρόνια, σε κάθε περίπτωσι, και τους λέγαμε να μη δαπανούν χρήματα για μας.» Αλλά οι γονείς συγκλονίσθηκαν όταν, αφού προσέφεραν ένα ακριβό άγαλμα στη μεγάλη κόρη, εκείνη είπε: «Μην ενοχλήσθε, μια μέρα όλα αυτά τα πράγματα θα είναι δικά μου, και τότε θα τα πουλήσω.» Η μητέρα είπε με παράπονο: «Δεν μπορώ να σας πω πόσο με πλήγωσε αυτό.» Η στενοχώρια της μεγάλωσε αργότερα όταν και ο γιος και η κόρη άρχισαν να την ρωτούν πόσα θα μπορούσαν να περιμένουν να κληρονομήσουν όταν αυτή και ο σύζυγός της θα πέθαιναν. Η μητέρα είπε λυπημένη: «Ποτέ δεν σκέφθηκα ότι θα άκουγα τέτοια σχόλια από το γιο μου και την κόρη μου.»

Τα μεγάλα παιδιά που παίρνουν πάρα πολλά υλικά πράγματα από τους γονείς τους, μπορεί, όχι μόνο να χαλάσουν, αλλά επίσης να εμποδισθούν να μάθουν το πολύτιμο μάθημα σχετικά με το πώς μπορούν να αποκτήσουν χαρά με το να δίνουν στους γονείς τους, ή με το να κάνουν πράγματα γι’ αυτούς. Οι γονείς που δεν δίνουν στα παιδία πάρα πολλά, συχνά διαπιστώνουν ότι όταν αργότερα τους προσφέρουν κάποιο απροσδόκητο δώρο, είναι πιο πιθανόν ότι θα το εκτιμήσουν. Και θα εκτιμούν τους γονείς περισσότερο γι’ αυτό που είναι, παρά γι’ αυτό που μπορούν να δώσουν.