Νερό—Μια Εξαιρετική Ουσία
«Μια εξαιρετική ουσία. Σπάνια [όχι όπως φυσιολογικά θα αναμένετο] σε όλες σχεδόν τις φυσικοχημικές της ιδιότητες,» λένε οι επιστήμονες. Μήπως έχουν υπ’ όψιν μερικά εξωτικά χημικά στοιχεία που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα;
Όχι. Μιλούν για το κοινό νερό!
Τι κάνει το νερό να είναι τόσο ιδιάζον; Απλώς το σχήμα του μορίου του. Δύο άτομα του υδρογόνου προσκολλώνται σ’ ένα άτομο οξυγόνου σαν τα αυτιά μιας μαλλιαρής αρκούδας, κι έτσι το μόριο είναι ασύμμετρο. Αυτό κάνει κάθε μόριο του νερού να δρα σαν ένας μικροσκοπικός μαγνήτης, με τον αρνητικό του πόλο κάτω προς το άτομο του οξυγόνου και τον θετικό του πόλο πάνω γύρω από τα άτομα του υδρογόνου.
Όπως όταν, μαγνητίζοντας διάφορα πράγματα, προσκολλώνται στο μαγνήτη, το ίδιο συμβαίνει και με τα μόρια του νερού. Αυτό το γεγονός προσδίδει στο νερό μια υψηλού βαθμού «επιφανειακή τάσι.» Γι’ αυτό το λόγο το νερό αφρίζει σε μια επίπεδη επιφάνεια, σχηματίζοντας μικρά υψώματα νερού που δείχνουν σαν ν’ αψηφούν τη βαρύτητα. Προσπαθήστε να το κάνετε αυτό παίρνοντας ένα άλλο υγρό με λιγότερη επιφανειακή τάσι, όπως το οινόπνευμα εντριβής!
Η θερμότητα κάνει όλα τα μόρια να πάλλουν και να χωρίζωνται μεταξύ τους, αλλά τα «κολλημένα» μόρια του νερού μπορούν ν’ απορροφήσουν μεγάλη ποσότητα θερμότητας χωρίς να «αποκολληθούν,» δηλαδή, να εξατμίζωνται. Υποθέστε ότι μπορούσατε ν’ αφαιρέσετε όλη τη θερμότητα από έναν κύβο πάγου κι έναν κύβο χρυσού—ψύχοντάς τα σε ό,τι χαρακτηρίζεται ως απόλυτο μηδέν, σε 460 βαθμούς υπό το μηδέν Φαρενάιτ (-273 βαθμούς Κελσίου). Τώρα αρχίστε να θερμαίνετε και τον χρυσό και τον πάγο στον ίδιο βαθμό. Η ίδια ποσότης θερμότητας αυξάνει τη θερμοκρασία του χρυσού πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι του πάγου. Όταν ο χρυσός λειώση, ο πάγος παραμένει ακόμη «πάγος» στους 300 βαθμούς υπό το μηδέν Φαρενάιτ (-184 βαθμούς Κελσίου)!
Επειδή το νερό μπορεί ν’ απορροφήση τόσο πολλή θερμότητα μπορούμε να είμαστε ευγνώμονες που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη μας. Την ημέρα, μεγάλη ποσότης θερμότητας βομβαρδίζει την επιφάνεια της γης. Όταν πέση η νύχτα ξαφνικά σταματά η παροχή θερμότητας. Αυτές οι ριζικές αλλαγές κάθε 24 ώρες θα μπορούσαν να κάνουν τη ζωή εδώ δυσάρεστη αν το νερό στους ωκεανούς δεν απορροφούσε πολλή από τη θερμότητα και σιγά-σιγά την ελευθέρωνε, μετριάζοντας τις επιδράσεις του ηλίου.
Το σχήμα του μορίου του νερού επηρεάζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο ψύχεται, έτσι ώστε το παγωμένο νερό χρειάζεται περισσότερο χώρο από το υγρό νερό—που σημαίνει ότι ο πάγος επιπλέει.
Φαντασθήτε τι θα συνέβαινε αν το νερό δεν είχε ασυνήθιστες ιδιότητες ως προς αυτό. Κάθε χειμώνα όλο και περισσότερος πάγος θα βυθιζόταν στον πυθμένα των ωκεανών όπου οι ηλιακές ακτίνες δεν θα μπορούσαν να τον λειώσουν το ερχόμενο καλοκαίρι. Πολύ σύντομα οι ωκεανοί θα πάγωναν μονοκόμματα, εκτός από ένα λεπτό στρώμα νερού που θα υπήρχε στη διάρκεια του καλοκαιριού. Έχοντας λιγότερο διαθέσιμο νερό για εξάτμισι, η γη θα πλήττετο από ξηρασία. Λίγη ζωή θα απέμενε.
Με πολλούς τρόπους η ζωή μας εξαρτάται από το ασυνήθιστο σχήμα του μορίου του νερού. Μήπως κατά τύχην συνέβη αυτό; Ή αντανακλά την ανώτερη σοφία ενός φιλάγαθου Δημιουργού;
[Εικόνα στη σελίδα 24]
ΜΟΡΙΟ ΝΕΡΟΥ