Τα Ταξίδια του Πάπα—Γιατί Τόσο Αναγκαία;
ΜΕ τη δεύτερη επίσκεψή του στην Πολωνία, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ συμπλήρωσε το 20ο διεθνές προσκύνημα του μέσα σε πέντε μόλις χρόνια. Αφού επί αιώνες οι πάπες δεν πήγαιναν πουθενά, είναι λογικό να ρωτήσουμε, Γιατί είναι αναγκαίες μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα τόσο πολλές εξορμήσεις;
Ο συγγραφέας Πήτερ Νίκολς μας δίνει κάποια ιδέα. Γράφει τα εξής σχετικά με το κονκλάβιο όταν εκλέχτηκε ο Ιωάννης Παύλος Β΄: Ωστόσο, πρέπει ασφαλώς να υπήρξε μια πλατιά διαδεδομένη συμφωνία . . . ότι πάνω απ’ όλα, η Καθολική Εκκλησία έπρεπε ν’ αναλάβει δράση, και να τερματιστεί η μακρά περίοδος ταραχής, σύγχυσης, πειραμάτων, αμφιβολιών και συζητήσεών της, για να μην πούμε τίποτα για τις αποστασίες».
Αυτή η κατάσταση τονίστηκε περαιτέρω από έναν ηλικιωμένο Ολλανδό ιερέα, ο οποίος είπε τα εξής σχετικά με τον Ολλανδικό Καθολικισμό: «Υπάρχει απελπισία. Υπάρχει κάποια φυγή των διανοούμενων και των απλών ανθρώπων. Υπάρχουν δημόσιες συγκρούσεις μεταξύ των επισκόπων. Πρόκειται για μια τεράστια τραγωδία». Έπειτα πρόσθεσε τα εξής για το επάγγελμα της ιεροσύνης: «Οι νεαροί άνθρωποι δεν θέλουν να γίνουν ιερείς. Δε θα δώσουν την εμπιστοσύνη τους σε μια εκκλησία που βρίσκεται σε κατάσταση ηθικής τραγωδίας».
Η κακή αυτή κατάσταση επηρεάζει την Καθολική Εκκλησία στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Η τυφλή οσιότητα των Καθολικών στις ηθικές προσταγές της εκκλησίας τους, που ήταν φανερή πριν από 30 ή 40 χρόνια, έχει μειωθεί. Ο αριθμός των παρευρισκομένων στις λειτουργίες και στην εξομολόγηση έχει λιγοστέψει.
Ναι, υπάρχουν βαθιά και συγκεκριμένα ρήγματα στο συμπαγές οικοδόμημα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Οι διαιρέσεις γίνονται φανερές σε τρεις κυρίως τομείς: (1) στην καθημερινή εφαρμογή των βασικών Καθολικών κανόνων για την ηθική (έκτρωση, έλεγχος γεννήσεων, διαζύγιο), (2) στην πολιτική και κοινωνική αναμόρφωση, και (3) στη θεολογία, δηλαδή στις βασικές διδασκαλίες της εκκλησίας.
Υπακούουν οι Καθολικοί στον Πάπα;
Στα τελευταία μόνο λίγα χρόνια, η έκτρωση, οι μέθοδοι αντισύλληψης και το διαζύγιο, έχουν γίνει καυτά θέματα συζήτησης σ’ όλα τα επίπεδα της Καθολικής κοινωνίας. Ακριβώς πριν από την επίσκεψη του πάπα στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1979 διάφοροι Αμερικανοί Καθολικοί ρωτήθηκαν για την προσκόλληση τους στους Καθολικούς κανόνες. Το βιβλίο Ο Άντρας Που Ηγείται της Εκκλησίας αναφέρει ότι «το 50 τα εκατό ήταν πρόθυμοι να ανέχονται την έκτρωση· το 53 τα εκατό πίστευαν ότι στους ιερείς θα έπρεπε να επιτρέπεται ο γάμος· το 63 τα εκατό πίστευε πως θα έπρεπε να γίνεται δεκτό το διαζύγιο . . . και το 66 τα εκατό έλεγε ότι θα ήθελαν να επιδοκιμάζει η Εκκλησία τον τεχνητό έλεγχο των γεννήσεων. Πάνω στο τελευταίο σημείο ιδιαίτερα υπήρχε διαφορά ανάμεσα στην πράξη και στα δόγματα στους Αμερικανούς Καθολικούς. Ήταν γνωστό πως τα Καθολικά ζευγάρια χρησιμοποιούσαν σε μεγάλο βαθμό αντισυλληπτικά, και χωρίς να νιώθουν γιαυτό μεγάλα αισθήματα ενοχής».
Παρόμοιες διαθέσεις πάνω σε ζητήματα ηθικής βρίσκονται και σε χώρες που επικρατεί ο Καθολικισμός. Μια είδηση από την Ισπανία έδειξε ότι το 1982 πουλήθηκαν 47.605.000 αντικείμενα ελέγχου γέννησης. Οι εκτρώσεις έχουν γίνει κοινή συνήθεια στις Καθολικές χώρες εδώ και πολύ καιρό. Ακόμη και στην Ιρλανδία, που είναι μια θερμή Καθολική χώρα γίνονται φανερές οι ρωγμές. Ο Τζων Γουέιλ γράφει: «Οι ίδιοι οι επίσκοποι [της Ιρλανδίας] παραδέχονται ότι ‘κάθε χρόνο περισσότερες από 2200 Ιρλανδέζες κοπέλες καταχωρούνται επίσημα ότι έχουν κάνει εκτρώσεις στη Βρετανία’. Ο πραγματικός αριθμός γενικά υπολογίζεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος».
Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που επηρεάζει βαθιά τους Καθολικούς είναι το διαζύγιο. Για την εκκλησία δεν υπάρχει διαζύγιο, και στις ομιλίες του ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ υπήρξε ανυποχώρητος σχετικά μ’ αυτό το σημείο. Ωστόσο, υπάρχει η ακύρωση που μερικές φορές είναι δαπανηρή και παίρνει χρόνο. Ο συγγραφέας Τζων Γουέιλ λέει για την κατάσταση που υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες: «Ο Αρχιεπίσκοπος Έντουαρντ Μακάρθυ από το Μαϊάμι παραδέχτηκε πως το διαζύγιο είναι ‘χωρίς αμφιβολία το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε’». Γιατί μερικοί υπεύθυνοι της εκκλησίας είναι απρόθυμοι να εφαρμόσουν τους αυστηρούς κανόνες της εκκλησίας πάνω σ’ αυτό το ζήτημα; «Καταλαβαίνουν πως μια τέτοια πορεία θα ανέτρεπε τους σκοπούς τους, και από ποιμαντική άποψη και από την άποψη της αύξησης των Καθολικών. Έτσι εκδίδουν τριάντα χιλιάδες ακυρώσεις το χρόνο—δηλαδή πιστοποιητικά ότι ένας διαλυμένος γάμος ποτέ στην πραγματικότητα δεν έλαβε χώρα, . . . ‘δηλαδή πρόκειται για μικρά παραθυράκια,’ παραδέχτηκε . . . ένας κληρικός από το Σικάγο».—Τα πλάγια γράμματα δικά μας.
Ένας καρδινάλιος στις Ηνωμένες Πολιτείες έκανε πρόσφατα μια Λειτουργία για διαζευγμένους και χωρισμένους. Το περιοδικό Δε Νιου Γιορκ Τάιμς ανέφερε: «Ήταν . . . η πρώτη φορά που καρδινάλιος τέλεσε λειτουργία για διαζευγμένους και χωρισμένους Καθολικούς». Αν ένας καρδινάλιος αψηφεί τα διατάγματα της εκκλησίας, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι ο πάπας χρειάζεται να ταξιδεύει στον κόσμο για να προσπαθήσει να τηρήσει πειθαρχία ανάμεσα στις τάξεις των Καθολικών!
Διαιρεί η Πολιτική την Εκκλησία;
Μολονότι δίνεται μεγάλη έμφαση από τους εκπροσώπους του Βατικανού στον «ποιμαντικό» σκοπό των ταξιδίων του πάπα, πολλοί σχολιαστές βλέπουν τα ταξίδια του με διαφορετικό μάτι. Το βιβλίο Ο Άντρας Που Ηγείται της Εκκλησίας αναφέρει τα εξής σχετικά με τα ταξίδια του πάπα: «Παρά την έμφαση που δίνεται στην πνευματική ή ποιμαντική φύση τους, κάθε ταξίδι γίνεται για την αντιμετώπιση κάποιου πολιτικού ζητήματος».
Γιατί λοιπόν οι επισκέψεις αυτές είναι τόσο αναγκαίες; Γιατί βαθιές διαιρέσεις επηρεάζουν τον Καθολικό κλήρο πάνω σε πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στην επίσκεψη που έκανε ο πάπας στην Κεντρική Αμερική. Ένας δημοσιογράφος έβαλε τον εξής τίτλο στο άρθρο που έγραψε για το ταξίδι του πάπα: «Η Πολιτική και η Θρησκεία Διαιρεμένες και Μπερδεμένες στην Πορεία του Πάπα». Αυτό έγινε πιο φανερό όταν επισκέφθηκε τη Νικαράγουα, όπου οι Καθολικοί ιερείς κατέχουν σπουδαίες κυβερνητικές θέσεις. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τη Νιου Γιορκ Τάιμς, ο αρχιεπίσκοπος της Μανάγκουα, η οποία είναι πρωτεύουσα της Νικαράγουα, «επικρίνει έντονα την Κυβέρνηση». Δεν είναι διαιρεμένη αυτή η εκκλησία;
Η ίδια είδηση ανέφερε, επίσης, ότι ο κύριος στόχος του πάπα στην Κεντρική Αμερική ήταν «να ενισχύσει τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία . . . ενάντια στις προκλήσεις που δημιουργούνται από τα μέσα δηλαδή από τους αριστερούς ιερείς και μοναχούς». Το συμπαγές και αυταρχικό οικοδόμημα της Καθολικής Εκκλησίας ραγίζει και, όπως λέει ο θρύλος για το Ολλανδικό αγόρι που προσπαθεί να βουλώσει με το δάχτυλο του το φράγμα που έχει σπάσει, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ τρέχει σ’ όλο τον κόσμο προσπαθώντας να κλείσει τις ρωγμές.
Οι Διδασκαλίες της Εκκλησίας Κάτω από Επίθεση
Και άλλες ρωγμές φαίνονται στο εκκλησιαστικό οικοδόμημα καθώς Καθολικοί θεολόγοι και ιερείς εξακολουθούν να αμφιβάλλουν για μερικές θεμελιώδεις διδασκαλίες της εκκλησίας. Δεν εκπλήσσει λοιπόν που ο Βενεδικτίνος ιερέας Πάτρικ Γκράνφιλντ τη χαρακτήρισε τρομερή την ευθύνη του πάπα να διατηρήσει την ενότητα της πίστης, «επειδή κάθε σχεδόν πλευρά των παραδοσιακών διδασκαλιών για την πίστη και την ηθική είναι θέμα έντονης θεολογικής αντιλογίας. Τα ζητήματα περιλαμβάνουν: . . . τη σεξουαλική ηθική· τον έλεγχο των γεννήσεων· την έκτρωση· το διαζύγιο και το ξαναπάντρεμα· την αγαμία στους ιερείς· τη χειροτονία των γυναικών», και άλλα.
Το 1971 ο πάπας, που ήταν τότε ο Καρδινάλιος Βοζτίλα, είχε αποκαλύψει ότι μερικοί θεολόγοι έσπερναν σπόρους αμφιβολίας με το ν’ αμφισβητούν βασικές δοξασίες όπως είναι η Τριάδα, η φύση του Χριστού, η πραγματική παρουσία του Χριστού στη θεία Μετάληψη και το αδιάσπαστο του γάμου. Άλλοι σαν τον Ελβετό Καθολικό λόγιο Χανς Κουνγκ, αμφισβήτησαν τη δοξασία του 19ου αιώνα για το αλάθητο του πάπα.
Η Καθολική Εκκλησία καταρρέει λόγω διαιρέσεων και αυτοαμφιβολιών. Ο κλήρος περιλαμβάνει άτομα από φιλελεύθερους και προοδευτικούς μέχρι συντηρητικούς και υπερορθόδοξους στον θρησκευτικό τομέα, και από κομμουνιστές μέχρι φασίστες στην πολιτική αρένα. Και σ’ όλα αυτά πρέπει να προστεθεί η παγκόσμια κρίση στα θρησκευτικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα την έλλειψη ιερέων και μοναχών. Ο κομμουνισμός εξακολουθεί να διεκδικεί την οσιότητα ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού των Καθολικών χωρών όπως στην Ιταλία, στη Γαλλία και στην Ισπανία. Δεν εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός ότι ο πάπας πρέπει να ταξιδέψει και να απευθύνει αυστηρές προειδοποιήσεις!
Αλλά, στα ταξίδια του, ποιο μήνυμα δίνει στα έθνη; Ποια ελπίδα προσφέρει στον κόσμο; Το τελευταίο μας άρθρο πάνω σ’ αυτό το θέμα θα εξετάσει τα ερωτήματα αυτά.
[Εικόνες στη σελίδα 8]
Ο Παπάς παίρνει σκληρή θέση απέναντι στη στάση των Καθολικών για το διαζύγιο, τον έλεγχο των γεννήσεων και την έκτρωση