Σπουδασμένος, Εργαζόμενος, Χρήσιμος—Και Τυφλός!

ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ εργάσιμη μέρα το πρωί μπορείς να δεις τον Σουσούμου να βαδίζει ανάμεσα στους στενούς δρόμους που περνούν μέσα από τους δενδρόκηπους με τις ροδακινιές και τα αμπέλια στην ευχάριστη αυτή Γιαπωνέζικη κωμόπολη της υπαίθρου. Ο προορισμός του είναι ο σταθμός του τρένου. Και παρ’ ότι η γυναίκα του θα μπορούσε να τον πάει εκεί με το αυτοκίνητο, αυτός προτιμάει, όπως λέει, «να περπατάει για άσκηση». Καθώς τον παρατηρούμε, μοιάζει πολύ με οποιονδήποτε άλλο επιβάτη που βιάζεται να φτάσει εγκαίρως στη δουλειά του. Αλλά υπάρχει μια διαφορά. Είναι σχεδόν ολοκληρωτικά τυφλός! Χρειάστηκε να ξεπεράσει πολλές δυσκολίες προκειμένου να φτάσει στο σημείο να μπορεί όχι μόνο να κάνει τη δουλειά του πετυχημένα αλλά επίσης και να φτάνει στην εργασία του χωρίς βοήθεια.

Επί μερικά χρόνια ένα νοσοκομείο μιας μεγάλης πόλης έχει μισθώσει τον Σουσούμου σαν μασέρ και θεραπευτή δια βελονισμού στο κέντρο φυσιοθεραπείας του. Απολαμβάνει το σεβασμό τόσο του ιατρικού επιτελείου όσο και των ασθενών για την επιδεξιότητα και την ειδικότητα του. Ωστόσο, η περίπτωσή του δεν είναι σπάνια ούτε ασυνήθιστη. Επί αιώνες οι τυφλοί της Ιαπωνίας ασκούν σχεδόν αποκλειστικά τις αρχαίες θεραπευτικές τέχνες της Ανατολής: Το βελονισμό, το Ανατολίτικο μασάζ και ένα είδος καυτηριασμού του δέρματος που καταλήγει σε παρόμοια αποτελέσματα όπως και ο βελονισμός. Πράγματι μέχρι πρόσφατα τα επαγγέλματα αυτά προστατεύονταν σ’ όλο το έθνος για να εξασφαλίσουν τα μέσα συντήρησης στους τυφλούς. Πώς έγινε αυτό; Τι είδους εκπαίδευση παίρνουν αυτοί; Η ιστορία του Σουσούμου και μια μικρή αναδρομή στην ιστορία των τυφλών στην Ιαπωνία θα σας δώσει μερικές ενδιαφέρουσες και ικανοποιητικές απαντήσεις.

Μια Παλιά Παράδοση

Παραδοσιακά, η Ιαπωνία και ο λαός της έχουν βαθύ σεβασμό και στοργική συμπεριφορά απέναντι στους ανάπηρους. Ακόμη και οι πιο αρχαίες ιστορίες πάνω στο θέμα αυτό μιλάνε για τις προσπάθειες ατόμων και κοινοτήτων να παράσχουν στους αόμματους τις ανέσεις και τα αναγκαία για τη ζωή.

Για παράδειγμα, από τον έβδομο αιώνα ακόμη έγιναν σοβαρές προσπάθειες για να παρασχεθούν επαγγέλματα στους τυφλούς. Μερικοί τυφλοί εκπαιδεύτηκαν πετυχημένα σαν μουσικοί. Από τότε και μετά, η μοίρα των τυφλών προοδευτικά βελτιώθηκε. Και ο 15ος αιώνας ήταν ο «Χρυσός Αιώνας» των τυφλών. Τον καιρό εκείνο υπήρχε μια κοινότητα με στενούς δεσμούς για την αμοιβαία προστασία και την επαγγελματική εκπαίδευσή τους στο Κυότο. Εκεί εισάχθηκε στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα ο βελονισμός, το μασάζ και ο καυτηριασμός και άρχισαν να επισκιάζουν τη μουσική σαν το πιο δημοφιλές επάγγελμα των αόμματων. Αλλά ανεξάρτητα από το επάγγελμα που εξέλεγαν, η εντατική εκπαίδευση που έκαναν στο Κυότο εξασφάλιζε μια οικονομικά ασφαλή ζωή για πολλούς. Υπήρχαν, βέβαια, και μειονεκτήματα σε αυτήν την διευθέτηση. Δεν μπορούσε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των ανάπηρων με ένα τίμιο και ίσο τρόπο. Παρ’ ολ’ αυτά, σε ένα μέρος των τυφλών δινόταν μια αξιοπρεπής υπόσταση μέσα στην κοινότητα επί εκατοντάδες χρόνια.

Στο τέλος του 19ου αιώνα βρήκε την Ιαπωνία έναν καιρό κοινωνικής και πολιτικής μεταρρύθμισης. Τα προγράμματα για τους φτωχούς και τους σωματικά ανάπηρους θεσμοθετήθηκαν σε πανεθνική κλίμακα. Ωστόσο, με πολλούς τρόπους η περίοδος αυτή αποδείχτηκε πως ήταν περίοδος σύγχυσης και κακουχίας για τους τυφλούς της κοινότητας, καθώς ανακλήθηκαν όλες οι προηγούμενες παροχές και προνόμια. Με τον καιρό, ωστόσο, το κενό καλύφτηκε καθώς ιδρύθηκαν κυβερνητικά σχολεία για τους τυφλούς. Και τώρα όλα τα νέα σχολεία ήταν δωρεάν.

Πιο πρόσφατα, η Ιαπωνία συμβάδισε με τις άλλες χώρες ώστε ο τυφλός πληθυσμός της να έχει σύγχρονα εφόδια και ευκολίες. Το 1965 ο πρώτος ‘Φάρος για το Κέντρο Αποκατάστασης των Τυφλών’ εγκαταστάθηκε από το ίδρυμα Έλεν Κέλλερ στην Οσάκα. Ο διεθνής αυτός μη κερδοσκοπικός οργανισμός έχει κάνει πολλά για να προωθήσει την πρακτική εκπαίδευση των τυφλών και των σχεδόν τυφλών. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνων που, σαν το Σουσούμου, έχασαν το φως τους αργότερα στη ζωή. Ας εξετάσουμε την πείρα του.

«Απλώς Καθόμουν Σπίτι Όλο τον Καιρό»

Έτσι περιγράφει ο Σουσούμου την απόγνωσή του ανακαλύπτοντας ότι όχι μόνο ήταν αόμματος αλλά και ανίκανος να εργαστεί ή να φροντίσει τον εαυτό του. Ήταν μόνο 23 ετών. Η αυτολύπηση τον είχε καταλάβει μέχρις ότου ένα απόγευμα άκουσε στο ραδιόφωνο μια αναγγελία σχετικά με εκπαιδευτικά προγράμματα για τους τυφλούς. Αυτό διήγειρε το ενδιαφέρον του και άρχισε να τον βγάζει από την κατάθλιψή του.

Σύντομα γράφτηκε σε τάξεις μαθημάτων που δίδασκαν τρία πράγματα ζωτικά για να μπορεί κανείς να φροντίζει μόνος του τον εαυτό του: (1) Κινητικός προσανατολισμός, που περιλάμβανε τη χρήση ενός μπαστουνιού, ενός σκύλου οδηγού ή το πρόγραμμα όρασης με σόναρ, (2) ανάμειξη σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, όπως η προετοιμασία τροφής και ο προσανατολισμός στο σπίτι και (3) επικοινωνία, που κυρίως είχε σαν σκοπό τη διδασκαλία της ανάγνωσης με σύστημα Μπράιγ και τη χρήση της Μπράιγερ, ενός είδους γραφομηχανής.

Και εδώ, επίσης, ο Σουσούμου βρήκε την ευκαιρία να μάθει ένα καινούργιο επάγγελμα—το αληθινό μέσον για την πλήρη αποκατάσταση. Αφού εξέτασε αρκετές δυνατότητες, διάλεξε να πάει στον τομέα τού βελονισμού και της θεραπείας με μασάζ. Η εκπαίδευση, όπως έμαθε, περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από ό,τι απλώς την τεχνική τής εκμάθησης ή τη δαχτυλική εξερεύνηση. Δίνεται μια εντατική, ιατρικά σωστή εκπαίδευση. Ανάμεσα σε άλλα πράγματα, μελετούνται η ανατομία, η φυσιολογία, η υγιεινή, η παθολογία, το ιατρικό δίκαιο και οι θεωρίες της Ανατολικής φυσιοθεραπείας. Θα πρέπει να έχετε υπόψη σας επίσης το γεγονός ότι η βελονοθεραπεία και ο καυτηριασμός του δέρματος θεωρούνται στην Ιαπωνία πολύ απαιτητικές επιστήμες. Οι εμπειρογνώμονες στους τομείς αυτούς εκτιμούνται σαν ‘αριστοτέχνες της ανατομίας’. Πώς μπορεί λοιπόν ένας τυφλός να μάθει αυτές τις τέχνες; Η καλή εκπαίδευση, συνοδευόμενη από την εξυψωμένη αίσθηση αφής του τυφλού, κάνει τους εκπαιδευόμενους όπως ο Σουσούμου επαρκείς για αυτό το είδος της δουλειάς. Παρ’ όλ’ αυτά, η όλη σειρά των μαθημάτων απαίτησε από αυτόν και από τους συμμαθητές του (που η ηλικία τους ποίκιλλε από 18 μέχρι 50 ετών) τρία έτη για να συμπληρωθεί. Οι περισσότεροι από τους σπουδαστές έχασαν το φως τους μετά την ενηλικίωση τους, πράγμα που σήμαινε ότι δεν έπρεπε μόνο να μάθουν τις λεπτεπίλεπτες αυτές δεξιότητες αλλά επίσης και να ξαναμάθουν τα πιο βασικά ζητήματα της καθημερινής ζωής.

Οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν φανερώνονται από το γεγονός ότι κατ’ αρχή πήρε από αυτούς μια ώρα ή παραπάνω να διαβάσουν απλά και μόνο μια σελίδα του συστήματος Μπράιγ. Το Γιαπωνέζικο σύστημα Μπράιγ είναι αρκετά πολύπλοκο. Για παράδειγμα, στα Εγγλέζικα η κυψέλη του Μπράιγ αποτελείται από έξι τελείες. Αλλά στα Γιαπωνέζικα αποτελείται από 12! Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου να σχηματιστούν οι πολυάριθμοι συνδυασμοί συμφώνων−φωνηέντων της Γιαπωνέζικης γλώσσας. Ενώ η εκμάθηση αυτού του συστήματος ανάγνωσης θα μπορούσε κατά καιρούς να είναι αποθαρρυντική, ένας σπουδαστής είπε, «Ξεπεράσαμε τα προβλήματα μας με σκληρή εργασία και αμοιβαία ενθάρρυνση».

Ο ίδιος αυτός σπουδαστής, με την ευκαιρία, κάνει την εξής ενδιαφέρουσα σύσταση: Τα άτομα που χάνουν το φως τους θα πρέπει να επωφελούνται από τα προγράμματα και τις εκπαιδευτικές ευκολίες που υπάρχουν για να ξαναγυρίσουν στην ενεργή ζωή όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Αυτή είναι συνετή συμβουλή. Τα τυφλά παιδιά ιδιαίτερα ωφελούνται από την εκπαίδευση αυτή. Είναι μια συγκινητική εμπειρία, πράγματι, να έρχεσαι στους τριτοετείς και τεταρτοετείς αόμματους σπουδαστές, που χειρίζονται τη γραφομηχανή Μπράιγερ και να τους βλέπεις να χειρίζονται με την αυτοπεποίθηση τού έμπειρου δακτυλογράφου. Αλλά ποια περαιτέρω εκπαίδευση υπάρχει στην Ιαπωνία για εκείνους που γεννιούνται τυφλοί ή τυφλώθηκαν από παιδιά;

Πρακτικά Σχολεία

Ένα σχολείο για τους τυφλούς, το οποίο άρχισε παραπάνω από εκατό χρόνια πριν, έχει αναπτύξει ένα δίκτυο από δημοτικά σχολεία σε όλη την Ιαπωνία που έχουν καλά εφόδια και διοικούνται σωστά. Σε ένα σχολείο η αναλογία είναι ένας δάσκαλος σε κάθε δυο μαθητές. Αυτό φυσικά παρέχει μια θερμή και προσωπική ατμόσφαιρα για εκμάθηση. Όλες οι τάξεις γενικά λειτουργούν στον ίδιο χώρο, και τα μαθήματα μοιάζουν πολύ με τα μαθήματα οποιουδήποτε άλλου σχολείου—έμφαση στην ανάγνωση, στη γραφή και στην αριθμητική. Αλλά από νωρίς, από το πρώτο έτος του γυμνασίου, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση—ιδιαίτερα στη θεραπεία με μασάζ. Υπολογίζεται ότι γύρω στο 75 τα εκατό των αποφοίτων βρίσκουν εργασία σαν φυσιοθεραπευτές. Και παραπάνω από μισοί ανοίγουν μικρές κλινικές μασάζ και βελονισμού, κυρίως στο σπίτι τους.

Πολλοί νεαροί, ωστόσο, εκπαιδεύονται σε άλλους τομείς, όπως είναι η λειτουργία τηλεφωνικών πινάκων και οι βιομηχανικές μηχανές, προγραμματισμός ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλες σχετικές δεξιότητες. Άλλοι πηγαίνουν στο κολέγιο με την ελπίδα να κάνουν καριέρα σαν δάσκαλοι, δημόσιοι υπάλληλοι και νομικοί. Φαίνεται, ωστόσο, ότι οι σκληρά εργαζόμενοι τυφλοί μασέρ θα έχουν ακόμη αφθονία δουλειάς για να κάνουν. Όπως το εξέφρασε ο Σουσούμου: «Έχω ένα επάγγελμα και μπορώ να βγάζω τα προς το ζειν για την οικογένεια μου και να αισθάνομαι και πάλι μέρος της κοινωνίας. Γι’ αυτό είμαι πολύ ευγνώμων».

Λίγα χρόνια πριν ο Σουσούμου βρήκε κάτι άλλο που του έφερε ακόμη μεγαλύτερη ευτυχία. Λέει: «Συνειδητοποίησα ότι η προσπάθεια μου να ανακουφίσω τον πόνο και να φέρω παρηγοριά στα άρρωστα σώματα ήταν μόνο παροδικός. Έτσι μπορείτε να φανταστείτε τη χαρά μου όταν πρωτοδιάβασα την προφητεία που είναι καταγραμμένη στην Αγία Γραφή στον Ησαΐα 35:5, 6, που λέει, ‘Τα μάτια των τυφλών θα ανοιχτούν, και τα αυτιά των κουφών θα ανοίξουν . . . οι κουτσοί θα σκαρφαλώνουν σαν το ελάφι, και η γλώσσα του άλαλου θα φωνάζει με ευχαρίστηση’. Από τη μελέτη μου της Βίβλου συνειδητοποίησα ότι η διαρκής θεραπεία θα έρθει μόνο όταν η γη θα γίνει και πάλι Παράδεισος από τον αληθινό αριστοτέχνη της ανατομίας, το Δημιουργό μας, τον Ιεχωβά Θεό».

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 17]

Στους τυφλούς δίνεται μια αξιοπρεπής υπόσταση μέσα στην κοινότητα.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 19]

Φανταστείτε τη χαρά μου όταν πρωτοδιάβασα την προφητεία που είναι καταγραμμένη στο βιβλίο του Ησαΐα της Αγίας Γραφής που λέει, «Τα μάτια των τυφλών θα ανοιχτούν»

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Με καλή εκπαίδευση και με την αυξημένη αίσθηση της αφής, ο τυφλός γίνεται ικανός στη βελονοθεραπεία

Είναι συγκινητική εμπειρία να βλέπει κανείς τους νεαρούς αόμματους σπουδαστές να εργάζονται πάνω στη γραφομηχανή Μπράιγερ