Μήπως η Άρνηση Ιατρικής Θεραπείας Σημαίνει Άρνηση της Ζωής;

Ρωτήστε τον εαυτό σας, «Έχω το δικαίωμα να αποφασίσω ποια ιατρική θεραπεία θα δεχτώ ή και να μη δεχτώ καμία»; Αυτή είναι μια σπουδαία ερώτηση για να την εξετάσετε, γιατί μερικοί ισχυρίζονται ότι ένα άτομο δείχνει έλλειψη εκτίμησης για τη ζωή του αν αρνιέται μία θεραπεία που συστήνουν οι γιατροί. Ακόμη, μπορεί να γίνει το ερώτημα αν είναι άστοργο για τους γονείς που στάθμισαν τους κινδύνους που περιλαμβάνονται να αρνηθούν μια ορισμένη θεραπεία που τους συστήνουν για ένα άρρωστο παιδί τους.

Μερικοί που μιλάνε δογματικά γι’ αυτό το ζήτημα συχνά το περιορίζουν μόνο σε μια άποψη: «Άρνηση της θεραπείας σημαίνει άρνηση της ζωής του παιδιού». Αλλά μπορείτε εύκολα να δείτε πόσο υπεραπλουστευμένη και επιπόλαιη άποψη είναι αυτή. Παίζει με τα αισθήματα ενώ αγνοεί (1) τη συνείδηση και τις βασικές ηθικές αρχές, (2) τα προσωπικά σας και τα οικογενειακά σας δικαιώματα και (3) τις ιατρικές και τις νομικές απόψεις ενός ζητήματος που έχει επισύρει τώρα την παγκόσμια προσοχή.

Η συνείδηση είναι ένα ιδιαίτερο και απαραβίαστο μέρος του εαυτού σας και κάθε λογικού, ηθικού ανθρώπου. Ο πασίγνωστος Καθολικός καρδινάλιος Τζων Χένρυ Νιούμαν διακρατούσε την άποψη ότι ‘ο δρόμος προς το φως βρίσκεται μέσω της υπακοής στη συνείδηση’. Έτσι όταν οι εγκληματίες πολέμου των Ναζί είπαν ότι απλώς μόνο υπάκουαν σε εντολές, οι ηθικοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο απάντησαν ότι παρά τις διαταγές αυτοί οι άνθρωποι θα έπρεπε να έχουν ακούσει τη συνείδηση τους. Παρόμοια, τον Ιανουάριο 1982, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ ‘ύψωσε τη φωνή του στο Θεό για να μην καταπνίγονται οι συνειδήσεις’. Είπε ότι το να εξαναγκάζουμε κάποιον να παραβιάσει τη συνείδηση του «είναι το πιο οδυνηρό χτύπημα που καταφέρεται στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Από μια ορισμένη άποψη, είναι χειρότερο και από την πρόκληση φυσικού θανάτου, από το φόνο».

Οι παρατηρήσεις του μπορεί να συμφωνούν με τις σκέψεις σας ότι η συνείδηση θα πρέπει να παίζει ένα ζωτικό ρόλο στις ιατρικές αποφάσεις.

Συνείδηση και Ιατρικά Ζητήματα

Να ένα παράδειγμα: Όποια κι αν είναι η πίστη σας, πιθανόν να γνωρίζετε ότι η Καθολική διδασκαλία καταδικάζει μια γυναίκα που κάνει έκτρωση, ακόμη κι όταν η εγκυμοσύνη παρουσιάζει κινδύνους για τη μητέρα ή το παιδί. Φανταστείτε τι πρόβλημα δημιουργεί αυτό για ένα Ρωμαιοκαθολικό γιατρό σε μία χώρα που η έκτρωση είναι νόμιμη, όπως συμβαίνει στην Ιταλία από τότε που τέθηκε σε ισχύ ο Νόμος 194 στις 22 Μαΐου του 1978. Αυτός ο νόμος επιτρέπει στο ιατρικό προσωπικό να αρνηθεί να εκτελέσει έκτρωση λόγω συνείδησης. Ωστόσο το άρθρο 9 ορίζει ότι ένας γιατρός δεν μπορεί «να επικαλεστεί την αντίρρηση της συνείδησης του» όταν κινδυνεύει η ζωή μιας γυναίκας. Τι θα κάνει λοιπόν ένας ειλικρινής Καθολικός γιατρός;

Αν δεν υπήρχε άλλος γιατρός διαθέσιμος κι έκανε αυτός όλα όσα μπορούσε, χωρίς να παραβιάσει τη συνείδηση του, θα τον κατηγορούσαμε σαν δολοφόνο; Αντίθετα, ‘θα ήταν χειρότερο από φόνος’ να επιβάλουμε στο γιατρό να παραβιάσει τη συνείδηση του ακόμη και αν επέμενε η γυναίκα ή οι αρχές. Αυτό δείχνει πώς οι απαιτήσεις της συνείδησης μπορούν να επηρεάσουν τις ιατρικές αποφάσεις σχετικά με την υγεία και τη ζωή.

Γονείς, Παιδιά και Ζωή

Αυτό μπορούμε να το δούμε καθαρά, επίσης, από εκείνο που έκαναν οι πρώτοι Χριστιανοί. Πιθανόν γνωρίζετε ότι αρνιούνταν να προσφέρουν θυμίαμα μπροστά στο άγαλμα του αυτοκράτορα, θεωρώντας ειδωλολατρία την πράξη αυτή. Αλλά η θρησκευτική τους και συνειδησιακή τους άποψη επηρέαζε άμεσα την υγεία τους και τη ζωή τους, καθώς επίσης και των παιδιών τους. Γιατί; Όταν τους ανάγκαζαν να διαλέξουν—‘Να προσφέρουν θυμίαμα ή να πεθάνει η οικογένεια τους σε μια Ρωμαϊκή παλαίστρα!’—οι Χριστιανοί δεν αρνιούνταν τις πεποιθήσεις τους. Παρέμεναν αφοσιωμένοι στην πίστη τους ακόμη κι όταν αυτή η πορεία ήταν επικίνδυνη ή θανατηφόρα σ’ αυτούς και στα παιδιά τους.

Οι Χριστιανοί δοκιμάζονταν επίσης ως προς το αίμα, αφού η Βίβλος τούς διέταζε να ‘απέχουν από αίμα’. (Πράξεις 15:20) Ο Τερτυλλιανός, ένας Λατίνος θεολόγος του τρίτου αιώνα, αναφέρει ότι οι επιληπτικοί έπιναν το φρέσκο αίμα σκοτωμένων μονομάχων νομίζοντας ότι αυτό θα θεράπευε την επιληψία τους. Θα δέχονταν οι Χριστιανοί αίμα για τέτοιους «ιατρικούς» λόγους; Ποτέ. Ο Τερτυλλιανός πρόσθεσε ότι ‘οι Χριστιανοί δε θα έτρωγαν ούτε και το αίμα των ζώων’. Στην πραγματικότητα, όταν οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι ήθελαν να δοκιμάσουν αν κάποιος ήταν πραγματικά Χριστιανός, τον πίεζαν να φάει λουκάνικα που είχαν αίμα, γνωρίζοντας ότι ένας γνήσιος Χριστιανός δε θα το έκανε αυτό, ακόμη και με την απειλή του θανάτου. Αξίζει να σημειωθεί αυτό αφού οι Χριστιανοί μάρτυρες του Ιεχωβά σήμερα επίσης αρνιούνται να δεχτούν αίμα.

Τώρα θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε, Μήπως εκείνοι οι πρώτοι Χριστιανοί είχαν μικρή εκτίμηση για τη ζωή ή μήπως ήθελαν να γίνουν μάρτυρες; Όχι, οι Ρωμαϊκές αρχές ήταν εκείνες που επέβαλαν το θάνατο σ’ αυτούς και στα παιδιά τους. Και μήπως δε σεβόμαστε την μνήμη εκείνων των αφοσιωμένων Χριστιανών που γνώριζαν, όπως είπε ο πάπας τελευταία, ότι το να παραβιάσουν τη συνείδηση τους θα ήταν χειρότερο και από το θάνατο;

Αν κάποιος νομίζει ότι αυτό ανήκει σε διαφορετικό τομέα από τις ιατρικές αποφάσεις, σημειώστε τι είπε ο Δρ Ντ. Ν. Γκολνστέιν:

«Οι γιατροί που παίρνουν αυτή τη στάση [επιβάλλοντας μια θεραπεία σε ανθρώπους που την αρνιούνται] έχουν αρνηθεί τις θυσίες όλων των μαρτύρων που δόξασαν την ιστορία με την υπέρτατη αφοσίωσή τους στις ηθικές αρχές ακόμη και μέχρι του σημείου να δώσουν και τη ζωή τους. Γιατί εκείνοι οι ασθενείς που εκλέγουν το βέβαιο θάνατο μάλλον παρά να παραβιάσουν έναν ηθικό φραγμό μοιάζουν μ’ εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους . . . μάλλον παρά να δεχτούν [αναγκαστικό] βάφτισμα. . . . Κανένας γιατρός δε θα πρέπει να ζητήσει νομική βοήθεια για να σώσει ένα σώμα με το να καταστρέψει μια ψυχή. Η ζωή του ασθενούς ανήκει στον ίδιο».—Γουισκόνσιν Μέντικαλ Τζόρναλ.

Εκλέγοντας την Πραγματική Ζωή

Οι περισσότεροι από μας θα συμφωνούν ότι «ζωή» σημαίνει περισσότερο από απλή βιολογική ύπαρξη. Η ζωή είναι μια ύπαρξη που περιστρέφεται γύρω από ιδεώδη ή αξίες (πολιτικές, θρησκευτικές, επιστημονικές, καλλιτεχνικές, κλπ.)· χωρίς αυτά τα πράγματα, η ύπαρξη μπορεί να είναι χωρίς αξία. Έτσι στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου πατριώτες άντρες και γυναίκες ριψοκινδύνευσαν τη ζωή τους για να προασπίσουν πολιτικά ιδεώδη, αξίες όπως η δημοκρατία και η ελευθερία λόγου, λατρείας και συνείδησης. Σαν αποτέλεσμα αυτού του αγώνα για τα ιδεώδη, πέθαναν πολλά παιδιά. Αναρίθμητα άλλα έμειναν ορφανά.

Κάτι που το δείχνει αυτό είναι η δραματική περίπτωση του Ιταλού πολιτικού Άλντο Μόρο. Αυτός δολοφονήθηκε βάρβαρα το 1978 όταν οι αρχές αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με τις απαιτήσεις των τρομοκρατών. Σαφώς, λοιπόν, μερικές φορές θυσιάζονται ζωές στο όνομα υψηλότερων συμφερόντων.

Μπορείτε έτσι να εκτιμήσετε ότι ένα ηθικό άτομο θα μπορούσε ν’ αποφασίσει να ριψοκινδυνεύσει τη βιολογική του ύπαρξη μάλλον παρά να συμβιβάσει τα ιδεώδη του. Κάνοντάς το αυτό εκλέγει την πραγματική ζωή, ζωή με την πληρέστερη έννοια. Αυτό βέβαια εφαρμόζεται στα Χριστιανικά ιδεώδη.

Οι Χριστιανοί θεωρούν την ανθρώπινη ζωή σαν ιερή, σαν ένα πολύτιμο δώρο από το Θεό. Σκεφτείτε τον απόστολο Παύλο, που ήταν ένα νοήμον, εκπαιδευμένο άτομο. Υπέφερε ξυλοδαρμούς και καταστάσεις που απειλούσαν τη ζωή του αλλά είπε: «Εζημιώθην τα πάντα, και λογίζομαι ότι είναι σκύβαλα, διά να κερδήσω τον Χριστόν . . . ίσως καταντήσω εις την εξανάστασιν των νεκρών».—Φιλιππησίους 3:8-11.

Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Παύλος ποτέ δε θα συμμετείχε σε κάτι που γνώριζε ότι καταδίκαζε ο Θεός. Χωρίς αμφιβολία, ο Παύλος ποτέ δε θα ριψοκινδύνευε να χάσει «την όντως ζωήν», που γι’ αυτόν θα ήταν ζωή στον ουρανό, απλώς για να παρατείνει την ανθρώπινη ζωή του ή την υγεία του για λίγα χρόνια. (1 Τιμόθεον 6:19) Αλλά σκεφτείτε:

Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα που πηγαίνουν στις εκκλησίες και αποβλέπουν να ζήσουν στον ουρανό· ίσως και σεις να πιστεύετε το ίδιο. Έτσι αν ένα σοβαρά άρρωστο άτομο με ελπίδα μελλοντικής αιώνιας ζωής αρνιόταν μια θεραπεία που πίστευε ότι την απαγόρευε ο Θεός, ασφαλώς θα ήταν άδικο να το κατηγορήσουμε ότι αρνιόταν τη ζωή. Μάλλον, αυτός έζησε στη γη αρκετά χρόνια, και ίσως αναρρώσει και ζήσει εδώ ακόμη περισσότερο. Αλλά όπως κι αν έχει το ζήτημα, ακόμη κι αν οι γιατροί του είναι άπιστοι, ασφαλώς θα ήταν λογικό γι’ αυτόν να σκεφτεί την αιώνια μελλοντική ζωή του και να πάρει ιατρικές αποφάσεις ανάλογα.

Οι γιατροί σπάνια συζητούν αυτή την άποψη των πραγμάτων όταν συστήνουν κάποια θεραπεία για σας ή για τους αγαπημένους σας. Αλλά υπάρχει μια ζωτική άποψη για την οποία θα πρέπει να σας πληροφορήσουν. Θα μπορούσε να ονομαστεί κίνδυνος/όφελος. Έχετε υποχρέωση στον εαυτό σας και στην οικογένεια σας να σκεφτείτε αυτή την άποψη γιατί μπορεί να σας βοηθήσει να παίρνετε σοφές αποφάσεις και να κατανοείτε τη σοφία αυτών που έχουν κάνει οι άλλοι.

[Πλαίσιο στη σελίδα 13]

Ιατρική Φροντίδα για τα Παιδιά—Η Άποψη Ενός Ιησουίτη

Ο Τζων Ι. Πάρις, S.J. καθηγητής και μέλος του Κολεγίου του Αγίου Σταυρού (ΗΠΑ), μίλησε σ’ ένα συνέδριο για τις Νομικές και Ηθικές Απόψεις Υγείας και φροντίδας των Παιδιών. (1 Απριλίου 1982)Μίλησε για έναν Ιουδαίο δικαστή που έδωσε εντολή να γίνει μετάγγιση αίματος σ’ έναν από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ο Καθηγητής Πάρις είπε: «Ο δικαστής υπάκουσε στη θρησκεία του κι έκανε αυτό που νόμιζε ότι ήταν σωστό, αλλά κάνοντας το αυτό, παραβίασε τη θρησκεία του ασθενούς».

Και πρόσθεσε: «Η Χριστιανική θεολογία δεν υποστηρίζει ότι η απλή αναπνοή είναι ζωή. Στο νοσοκομείο, κανένας δεν πεθαίνει· προλαβαίνουν. . . . [Στο νοσοκομείο] η ζωή δεν είναι ιερή, είναι σκοπός, και ο θάνατος είναι αποτυχία. Αλλά στην Ιουδαιο-Χριστιανική παράδοση, ο θάνατος είναι μέρος της ανθρώπινης κατάστασης, μέρος του ταξιδιού της ζωής. Δεν μπορεί να αποφευχθεί το γεγονός ότι αυτές είναι ιδιότητες αποφάσεων ζωής. Μερικές φορές η καλύτερη θεραπεία είναι να μη γίνει καμιά θεραπεία».

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Η Αιωνιότητα Αλλάζει την Ανάλυση

Η Δρ. Ρουθ Μακλίν είναι μια φιλόσοφος στο Ιατρικό Κολέγιο Άλμπερτ Αϊνστάιν (Νέα Υόρκη). Σε μια συζήτηση στην τάξη για τις ηθικές αρχές, ένας σπουδαστής της ιατρικής είπε για έναν ασθενή Μάρτυρα που ήταν «θύμα της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας (και) που ριψοκινδύνευσε να πεθάνει από αιμορραγία μη θέλοντας να κάνει μετάγγιση». Ο σπουδαστής είπε: «Αυτός ήταν λογικός. Οι λειτουργίες σκέψης του ήταν άθικτες. Τι μπορείς να κάνεις όταν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις είναι εναντίον της μοναδικής πηγής θεραπείας;»

Σ’ απάντηση, η Δρ Μακλίν είπε: «Ίσως να πιστεύουμε πολύ έντονα ότι αυτός ο άνθρωπος κάνει λάθος. Αλλά οι Μάρτυρες του Ιεχωβά πιστεύουν ότι το να τους γίνει μετάγγιση αίματος είναι σαν να ‘τρώνε αίμα’ και η βρώση αίματος [μπορεί] να καταλήξει σε αιώνια καταδίκη. Έχουμε εκπαιδευτεί να σκεφτόμαστε στην ιατρική τόσο τους κινδύνους όσο και τα οφέλη αλλά αν παραβάλλετε την αιώνια καταδίκη με το να παραμείνει κάποιος στη ζωή στη γη, τότε θα αλλάξει η άποψη μας για το ποια έχει μεγαλύτερη βαρύτητα».—Δη Νιου Γιορκ Τάιμς, 23 Ιανουαρίου 1984.