Η Γοητεία του Αποκρυφισμού

ΑΛΛΟΚΟΤΟ, μυστηριώδες, ανατριχιαστικό—αυτές είναι λέξεις που χρησιμοποιούν πολλοί άνθρωποι για να περιγράψουν τον αποκρυφισμό. Κατά γράμμα ο όρος σημαίνει κάτι «κρυμμένο», «καλυμμένο», «απόκρυφο». Το Webster’s Third New International Dictionary, στην Αγγλική (Γουέμπστερς Θερντ Νιου Ιντερνάσιοναλ Ντίξιοναρι) δίνει τον ορισμό του αποκρυφισμού: «Κάτι μυστηριώδες ή υπερφυσικό».

Έτσι ο αποκρυφισμός περιλαμβάνει εμπειρίες και γεγονότα που δεν μπορούν να εξηγηθούν μ’ ένα φυσιολογικό τρόπο. Το παραφυσιολογικό, που ορίζεται ως κάτι «πέρα από το φάσμα των γνωστών επιστημονικών και νοητών φαινομένων», είναι ένας άλλος όρος που χρησιμοποιείται συχνά όταν γίνεται συζήτηση για τον αποκρυφισμό.

Αρχίζοντας στη δεκαετία του 1930, ο Δρ Τζόζεφ Μπανκς Ράιν πρώτος έκανε μελέτες των μυστηρίων του αποκρυφισμού και εισήγαγε τον όρο «εξωαισθητική αντίληψη» (ESP). Προείπε ότι, «καθώς η διαφώτιση της επιστημονικής έρευνας εξαπλώνεται στις σκοτεινές γωνιές όπου υπάρχει ακόμη μυστήριο», ο αποκρυφισμός θα παρέλθει. «Ακριβώς όπως οι αποκρυφιστικές πράξεις της αστρολογίας υποχώρησαν σε μια επιστήμη της αστρονομίας, η αλχημεία του αποκρυφισμού μετατράπηκε σε επιστημονική χημεία, οι μαγικές θεραπείες αντικαταστάθηκαν με την αποδειγμένη ιατρική», είπε, «έτσι με τον καιρό ένα πιο αξιόπιστο θεμέλιο θα αντικαταστήσει τα υπόλοιπα συστήματα του αποκρυφισμού».

Εντούτοις, και μετά από εκτεταμένες μελέτες του αποκρυφισμού, τα μυστήρια παραμένουν άλυτα. Και η γοητεία, αντί να μειώνεται, αυξάνει.

Λόγοι για τη Γοητεία

Εξετάστε την περίπτωση της Κας Ρόζμαρι Μπράουν. Ως παιδί, είχε λάβει λίγη εκπαίδευση στη μουσική. Δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη μουσική. Μετά, όταν ενηλικιώθηκε άρχισε να γράφει μουσικά κομμάτια που ισχυρίστηκε ότι της τα υπαγόρευε ο Μπετόβεν, ο Μπραμς, και ο Σούμπερτ. Περιγράφοντας την έρευνα που έγινε για τη περίπτωσή της, η The New Encyclopœdia Britannica, στην Αγγλική (Δε Νιου Ινσαϊγκλοπίντια Μπριτάνικα), 1977, Μακροπαιδεία, αναφέρει:

«Όταν αυτά [τα μουσικά κομμάτια] παρουσιάστηκαν σε εξέχοντες εμπειρογνώμονες εκείνοι συμφώνησαν ότι αν αυτά τα κομμάτια ανακαλύπτονταν σε κάποια εγκαταλειμμένη σοφίτα θα θεωρούνταν ως γνήσια· καθένα από αυτά δεν ήταν μόνο μια λογική απομίμηση αλλά αποτελούσαν μια γνήσια έκφραση του τι ήταν γνωστό για τα αισθήματα και την προσωπικότητα του συνθέτη. Προφανώς ακόμη και πολύ εκπαιδευμένοι μουσικοί εμπειρογνώμονες δεν θα μπορούσαν εύκολα (αν θα μπορούσαν διόλου) να παράγουν τέτοια ποιότητα εργασίας· πώς μπόρεσε μια απλή εργαζόμενη γυναίκα με ελάχιστη μουσική εκπαίδευση να το κάνει είναι αδιανόητο, ιδιαίτερα αφού δεν είχε ποτέ διδαχτεί σύνθεση».

Για πολλούς, τέτοιες εμπειρίες είναι γοητευτικές. Πώς συμβαίνουν; Η The New Encyclopœdia Britannica, (στην Αγγλική), αναγνωρίζει: «Η ιδέα ότι τα φαντάσματα αυτών των Γερμανών μουσικών περιμένουν στη σειρά το ένα πίσω από το άλλο για να υπαγορεύσουν τις πρόσφατες συνθέσεις τους σ’ αυτή τη γυναίκα στην Αγγλική δεν αρέσει». Και όμως η εγκυκλοπαίδεια παρατηρεί: «Τα γεγονότα είναι αναμφισβήτητα· δεν υπάρχει καμιά λογική εξήγηση. Έτσι, η περίπτωση αυτή μοιάζει με πολλές άλλες περιπτώσεις».

Εξετάστε επίσης την έκθεση από το Φλίξμπαρα, του Σάουθ Χάμπερσαϊντ της Αγγλίας. Μια τεράστια έκρηξη σ’ ένα χημικό εργοστάσιο συνέβη στις 4:53 μ.μ. την 1η Ιουνίου 1974. Σχεδόν πέντε ώρες πριν μια νεαρή γυναίκα που ζούσε 40 χιλιόμετρα (25 μίλια) περίπου μακριά είπε ότι είδε ένα στιγμιότυπο ειδήσεων στη τηλεόραση που ανέφερε για την έκρηξη και για το θάνατο και τον τραυματισμό εργατών. Πριν από τις 2:00 μ.μ. την ίδια μέρα μίλησε γι’ αυτό σε δυο άλλα άτομα που την είχαν επισκεφθεί. Μετά, το βράδι οι ειδήσεις στην τηλεόραση ανέφεραν το γεγονός, προσδιορίζοντας το χρόνο της έκρηξης αργά το απόγευμα. Όλες οι τηλεοπτικές εταιρίες της περιοχής αρνήθηκαν ότι μετέδωσαν ένα τέτοιο στιγμιότυπο νωρίτερα.

Μήπως εσείς, όπως και τόσοι άλλοι, γοητεύεστε με τέτοιες εμπειρίες;

Έπειτα υπάρχει ένα «παιχνίδι» που ίσως φαίνεται ότι είναι μια πολύ αθώα διασκέδαση. Παίζεται με αυτό που ονομάζεται πίνακας Ουίτζα. Αν και υπάρχουν διάφορα είδη πινάκων, γενικά είναι ένα ορθογώνιο με διαστάσεις 61 επί 46 εκατοστά (24 επί 18 ίντσες) και πάχος 0,6 εκατοστά (ένα τέταρτο της ίντσας). Πάνω του υπάρχουν τα γράμματα του αλφάβητου, μια σειρά από αριθμούς από το 1 ως το 9 και 0, η λέξη «Ναι» και η λέξη «Όχι». Το σπουδαιότερο τμήμα του είναι ένας μικρός σε σχήμα καρδιάς δείχτης που δείχνει ένα-ένα γράμμα για να συντάξει ένα μήνυμα.

Οι παίχτες βάζουν τον πίνακα πάνω στα γόνατά τους και τοποθετούν τα δάκτυλά τους απαλά πάνω στον όμοιο με σχήμα καρδιάς δείχτη. Έπειτα κάνουν μια ερώτηση και περιμένουν μια απάντηση. Λειτουργεί πράγματι; Είναι πάρα πολλοί εκείνοι που λένε ότι λειτουργεί. «Μερικές φορές οι απαντήσεις είναι εκπληκτικά ακριβείς», έγραψε ο αρθρογράφος Τζωρτζ Ρ. Πλέηγκενζ. «Ο πίνακας Ουίτζα είναι γνωστό ότι προείπε ακόμα γεγονότα που συνέβησαν αργότερα».

Το παιχνίδι γοητεύει εκατομμύρια ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, πριν λίγα χρόνια ονομαζόταν «το πιο δημοφιλές παιχνίδι στις Η.Π.—πιο δημοφιλές από το Μονόπολι».

Αυξανόμενη Δημοτικότητα

«Ο αποκρυφισμός, το υπερφυσικό και το παραφυσιολογικό είναι μεγάλη επιχείρηση», παρατηρεί το U.S.News & World Report, στην Αγγλική (Γιου Ες Νιους εντ Γουέρλντ Ρεπόρτ) «με ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα που πληρώνουν ακριβά για να συμβουλευτούν ερμηνευτές, μάντεις και άλλους αυτοκαλούμενους οραματιστές».

Ανάμεσα σε τέτοιους οραματιστές είναι αστρολόγοι, ψυχιστές, πνευματιστές, και άλλοι μεταξύ των 600.000 περίπου που ασκούν αποκρυφισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες, που χρεώνουν μέχρι 300 δολάρια για τη συμβουλή τους. Εκατομμύρια δολάρια ξοδεύονται επίσης για περιοδικά, βιβλία, κασέτες και ταινίες που ασχολούνται με τον αποκρυφισμό.

Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στη Βρετανία. Καταστήματα που δέχονται ταχυδρομικές παραγγελίες και προμηθεύουν βιβλία και αντικείμενα που χρησιμοποιούνται σε πράξεις αποκρυφισμού γνωρίζουν εμπορική επιτυχία. Ένας από τους κύριους προμηθευτές στη Βρετανία αναφέρεται ότι εκτελεί «εκατοντάδες παραγγελίες κάθε εβδομάδα και έχει 20.000 περίπου τακτικούς πελάτες καταχωρημένους στα βιβλία του».

«Πριν από πέντε χρόνια», γράφει η Guardian (Γκάρντιαν) του Λονδίνου τής 6ης Μαρτίου 1985, «θεωρείτο ότι υπήρχαν 60.000 περίπου μάγισσες στη Βρετανία: σήμερα ο αριθμός υπολογίζεται από μερικές μάγισσες ότι έχει αυξηθεί σε 80.000».

Πράγματι, ο Δυτικός κόσμος βλέπει αυτό που η The World Book Encyclopedia, στην Αγγλική (Δε Γουέρλντ Μπουκ Ινσαϊγκλοπίντια) ονομάζει «μια διαδεδομένη αναβίωση του αποκρυφισμού».

Αν και ο αποκρυφισμός γοητεύει πολλούς, τι αποκαλύπτει μια προσεκτική έρευνά του; Μήπως υπάρχουν κίνδυνοι; Αν ναι, ποιοι είναι αυτοί;

[Εικόνα στη σελίδα 4]

Η πώληση αντικειμένων αποκρυφισμού είναι μια ακμάζουσα επιχείρηση