Ο Επαναστάτης Αρχιεπίσκοπος

Ο Γάλλος δημοσιογράφος, που βρισκόταν στη Ρώμη, μπήκε βιαστικά σ’ ένα ταξί και είπε στον οδηγό να τον πάει στο Ανάκτορο των Ροσπιλιόζι-Παλαβιτσίνι. Ο ταξιτζής, ρίχνοντάς του ένα βλέμμα με νόημα, του απάντησε «Si»· θα τον πήγαινε στον «il vescovo ribelle!» (τον επαναστάτη αρχιεπίσκοπο).

Επί μέρες, όλοι ανεξαιρέτως στη Ρώμη ήταν αναστατωμένοι. Προς μεγάλη αγανάκτηση των αρχών του Βατικανού, η πριγκίπισσα Ελβίνα Παλαβιτσίνι, μέλος μιας από τις εξέχουσες αριστοκρατικές οικογένειες της Ρώμης, είχε συμφωνήσει να βοηθήσει τον Γάλλο Καθολικό αρχιεπίσκοπο Μαρσέλ Λεφέβρ να εκθέσει δημόσια τις απόψεις του στη Ρώμη· είχε στείλει μάλιστα εκατοντάδες προσκλήσεις για μια συνέντευξη τύπου σχετικά στενού κύκλου. Είχε θέσει στη διάθεση του Λεφέβρ το οικογενειακό ανάκτορο, στο οποίο οι πρόγονοί της είχαν φιλοξενήσει έναν πάπα και αρκετούς καρδινάλιους. Και σαν να μην έφταναν αυτά, του επέτρεψε να δώσει τη συνέντευξη στο δωμάτιο που ήταν ο θρόνος του Πάπα Κλήμεντος Θ΄, ακριβώς κάτω από τον τεράστιο ουρανό του θρόνου.

Παρά τις πολλές πιέσεις που άσκησαν επάνω της οι ιεράρχες του Βατικανού, η πριγκίπισσα έμεινε ακλόνητη στην απόφασή της. Ο τύπος της Ρώμης κάλυψε πλήρως αυτήν τη συνάντηση, η οποία θεωρήθηκε «πρόκληση» μέσα στο ίδιο «το σπίτι του Βατικανού». Ο ταξιτζής προφανώς ήταν πλήρως ενημερωμένος γι’ αυτά που συνέβαιναν στον τόπο του!

Η Εκκλησία «Δεν Είναι Πια Καθολική»

Η πριγκίπισσα Παλαβιτσίνι δικαιολόγησε την απόφασή της, δηλώνοντας ότι η Καθολική Εκκλησία είναι διαιρεμένη και ότι τέτοια «σοβαρά προβλήματα δεν μπορούν να επιλυθούν με τη σιωπή, που οι άνθρωποι δεν μπορούν να την καταλάβουν, αλλά μονάχα με τη θαρραλέα και σαφή διατύπωση των απόψεων». Η πριγκίπισσα έλπιζε ότι, δίνοντας στον Αρχιεπίσκοπο Λεφέβρ την ευκαιρία να εκφράσει τις απόψεις του, θα ενθαρρύνει «την ειρήνη και τη γαλήνη μέσα στον Καθολικό κόσμο». Ο ιεράρχης ευχαρίστησε την οικοδέσποινα και ευλόγησε αυτήν και την οικογένειά της, συγχαίροντάς τους που έχουν «κρατήσει την πατροπαράδοτη πίστη».

Ανάμεσα στα εκατοντάδες άτομα που παρακολούθησαν τη συνάντηση αυτή, και που αποτελούνταν κυρίως από Καθολικούς οπαδούς της παράδοσης, οι οποίοι είχαν έρθει από αρκετές χώρες, βρίσκονταν και πολλοί αντιπρόσωποι του τύπου και δημοσιογράφοι της τηλεόρασης. Ο αρχιεπίσκοπος εξέφρασε τη σοβαρή διαφωνία του με την επίσημη πολιτική της εκκλησίας μετά τη 2 Σύνοδο του Βατικανού (1962-1965). Η γαλλική καθημερινή εφημερίδα Le Monde σχολίαζε: «Για δυο περίπου ώρες [ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ] εξέφραζε τη δυσαρέσκειά του απέναντι στην καινούρια Εκκλησία ‘η οποία δεν είναι πια Καθολική’. Δεν παράλειψε τίποτα: ούτε την κατήχηση ούτε τις ιερατικές σχολές ούτε τη Θεία Λειτουργία ούτε τον οικουμενισμό για να μην πούμε για την ‘κολεκτιβοποίηση των αγίων μυστηρίων’ και για ‘τους καρδινάλιους που κλίνουν προς τον κομμουνισμό’».

Ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ κατάληξε: «Η κατάσταση είναι τραγική. Η Εκκλησία ακολουθεί μια κατεύθυνση που δεν είναι Καθολική και που καταστρέφει τη θρησκεία μας. Θά ’πρεπε να συμμορφωθώ κι εγώ μ’ αυτήν ή να παραμείνω Καθολικός, Ρωμαιοκαθολικός, Καθολικός για όλη μου τη ζωή; Έχω πάρει την απόφασή μου ενώπιον του Θεού. Δεν θέλω να πεθάνω Προτεστάντης».

Ο Καρδινάλιος Πολέτι, βικάριος του Παύλου ΣΤ΄ στην επισκοπική περιφέρεια της Ρώμης, δήλωσε ότι με το να οργανώσει τη συνέντευξη αυτή στη Ρώμη «ο Μονσινιόρος Λεφέβρ πρόσβαλε την πίστη, την Καθολική Εκκλησία και τον θείο Κύριό της, τον Ιησού, [και] πρόσβαλε και τον πάπα προσωπικά, κάνοντας κατάχρηση της υπομονής του και προσπαθώντας να προξενήσει προβλήματα μέσα στην αποστολική του έδρα».

Πώς Ξεκίνησε η Επανάσταση

Η συνέντευξη αυτή έλαβε χώρα στις 6 Ιουνίου 1977. Όμως από το 1965, πριν ακόμα τελειώσει η 2 Σύνοδος του Βατικανού, συζητιόταν ότι υπήρχε κάποιο «σχίσμα» στην Καθολική Εκκλησία. Πολλοί συντηρητικοί Καθολικοί πίστευαν ότι η 2 Σύνοδος έφερνε αναμορφώσεις που πρόδιδαν τον παραδοσιακό Καθολικισμό.

Ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ, πρώην αρχιεπίσκοπος του Ντακάρ, στη Σενεγάλη, και επίσκοπος της Τουλ, στη νοτιοκεντρική Γαλλία, είχε λάβει μέρος στη 2 Σύνοδο του Βατικανού. Το 1962, είχε εκλεγεί ηγούμενος του τάγματος των «Πατέρων του Αγίου Πνεύματος» στη Γαλλία. Αλλά η διαφωνία του με την πολιτική που εφάρμοσε η 2 Σύνοδος στην Καθολική Εκκλησία έπαιρνε όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, ώσπου οδήγησε στην παραίτησή του από τη θέση εκείνη το 1968.

Το 1969, ένας Ελβετός Καθολικός επίσκοπος επέτρεψε στον αντιφρονούντα αρχιεπίσκοπο να ανοίξει μια ιερατική σχολή, σύμφωνη με τις αρχές της παράδοσης, μέσα στην επισκοπική περιφέρεια του Φριμπούργκ, στην Ελβετία. Τον επόμενο χρόνο, ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ ίδρυσε την «Ιερατική Αδελφότητα του Αγίου Πίου Ι΄», όπως την ονόμασε, και άνοιξε μια ιερατική σχολή στην Εκόν στο Ελβετικό καντόνι της Βαλαισίας. Αυτό το έκανε με την έγκριση του Καθολικού επισκόπου της Σιόν.

Στην αρχή, αυτή η ιερατική σχολή μόλις και μετά βίας μπορούσε να θεωρηθεί ότι ανήκε σε αντιφρονούντες. Βέβαια, οι μαθητευόμενοι φορούσαν μαύρα ράσα και λάβαιναν καθαρά παραδοσιακή εκπαίδευση. Η Θεία Λειτουργία γινόταν στα λατινικά, παρ’ όλο που ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ είχε βγάλει την απόφαση ότι θα έπρεπε να ψάλλεται μια αναθεωρημένη Θεία Λειτουργία στην καθομιλουμένη. Ωστόσο, οι αρχές της επίσημης εκκλησίας ανέχονταν αυτή την ιερατική σχολή, κι αυτό επειδή, τότε ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ δεν είχε πρόθεση να εκπαιδεύει τους μελλοντικούς ιερείς για τη χειροτονία τους. Έλπιζε πως αυτοί θα κατάφερναν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους στους, κατά τη γνώμη του, δυο τελευταίους προμαχώνες του πατροπαράδοτου Καθολικισμού· το Αρχιερατικό Πανεπιστήμιο του Λατερανού στη Ρώμη και το Πανεπιστήμιο του Φριμπούργκ στην Ελβετία.

Ουσιαστικά, το πρόβλημα ξεκίνησε όταν ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ συμπέρανε ότι ούτε και αυτά τα δυο Καθολικά πανεπιστήμια ήταν ικανά να εκπαιδεύουν μελλοντικούς ιερείς σύμφωνα με την, κατά την άποψή του, αληθινή Καθολική παράδοση. Αποφάσισε να χειροτονεί ο ίδιος τους μελλοντικούς ιερείς που εκπαιδεύονταν στην ιερατική σχολή της Εκόν. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το 1974 εξέδωσε μια διακήρυξη στην οποία εξέφραζε σφοδρή αντίθεση στις περισσότερες αναμορφώσεις της 2 Συνόδου του Βατικανού. Μέχρι τότε, στην Εκόν είχαν εκπαιδευτεί πάνω από εκατό μαθητευόμενοι από μια ομάδα εκπαιδευτών-οπαδών της παράδοσης.

Το 1975, το Βατικανό, ενεργώντας μέσω του εκεί Ελβετού επισκόπου, απόσυρε την έγκρισή του από την ιερατική σχολή της Εκόν. Ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ, παραβλέποντάς το αυτό, συνέχισε να χειροτονεί καινούριους ιερείς, καθώς αυτοί ολοκλήρωναν τις σπουδές τους. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, το 1976 ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ του αφαίρεσε προσωρινά το δικαίωμα να ασκεί ιερατικά καθήκοντα, όπως το να χοροστατεί στη Θεία Λειτουργία, να ιερουργεί στις πρώτες μεταλήψεις, να τελεί τα ιερά μυστήρια και, ως επίσκοπος, να χειροτονεί ιερείς. Επειδή παρ’ όλα αυτά η Εκόν εξακολούθησε ακάθεκτη, δημιουργήθηκε μια παράδοξη κατάσταση· μια υπερκαθολική ιερατική σχολή έβγαζε πλήθος Καθολικών ιερέων που ήταν υπερπροσκολλημένοι στην παράδοση και χειροτονημένοι από έναν αποκηρυγμένο ιερέα που υποστήριζε ότι ήταν πιο Καθολικός από τον πάπα!

Η Έκταση της Επανάστασης

Η επανάσταση του Γάλλου αρχιεπισκόπου δεν θα άξιζε καν να αναφερθεί, αν είχε απλώς περιοριστεί σε μια ιερατική σχολή καταχωνιασμένη στους πρόποδες των Ελβετικών Άλπεων. Όμως σύντομα, γύρω από τον Αρχιεπίσκοπο Λεφέβρ συσπειρώθηκε μια ισχυρή μερίδα Καθολικών από ολόκληρο τον κόσμο. Ο συγγραφέας Ζεράρ Λεκλέρκ έγραψε στο βιβλίο του L’Église Catholique 1962-1986—Crise et renouveau (Η Καθολική Εκκλησία 1962-1986—Κρίση και Αναγέννηση): «Οι διαμάχες που γίνονται για την τήρηση της παράδοσης δεν αντικατοπτρίζουν τις τάσεις μιας μικρής μειονότητας. Εκφράζουν τα αισθήματα ενός αρκετά μεγάλου μέρους των πιστών».

Ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ υποστηρίζεται οικονομικά από πολλούς συντηρητικούς Καθολικούς ανά τον κόσμο. Αυτό του επιτρέπει να ταξιδεύει πολύ, συχνά ως προσκαλεσμένος από ομάδες Καθολικών που είναι οπαδοί της παράδοσης. Έχει επικρίνει τη 2 Σύνοδο του Βατικανού ενώπιον μεγάλου ακροατηρίου σε πολλές χώρες, τελώντας τη Θεία Λειτουργία σύμφωνα με το λατινικό τελετουργικό, το οποίο θεσπίστηκε από τη Σύνοδο του Τριδέντου, που έγινε το 16ο αιώνα· η λειτουργία αυτή ονομάζεται Τριδεντινή ή λειτουργία του Πίου Ε΄. Αυτές οι συναντήσεις των οπαδών της παράδοσης μερικές φορές λάβαιναν χώρα στα πιο απίθανα μέρη, όπως λόγου χάρη σ’ ένα πρώην σούπερ μάρκετ στα βόρεια του Λονδίνου, στην Αγγλία.

Αυτή η εκτεταμένη οικονομική υποστήριξη έχει επιτρέψει στον επαναστάτη αρχιεπίσκοπο να ανοίξει κι άλλες ιερατικές σχολές για την εκπαίδευση Καθολικών ιερέων-οπαδών της παράδοσης στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία, στην Αργεντινή και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Φεβρουάριο του 1987, η εφημερίδα Le Figaro ανάφερε ότι τότε στα ιδρύματα αυτά εκπαιδεύονταν 260 μαθητευόμενοι. Ο Αρχιεπίσκοπος Λεφέβρ χειροτονεί κάθε χρόνο 40 με 50 ιερείς από πολλά μέρη του κόσμου, περιλαμβανομένης και της Αφρικής.

Πολλοί από αυτούς τους ιερείς που ακολουθούν την παράδοση δρουν από τις 75 «μονές» που έχει ιδρύσει η «Αδελφότητα» του Αρχιεπισκόπου Λεφέβρ σε 18 χώρες στη Βόρεια και Νότια Αμερική, στην Ευρώπη και στην Αφρική. Αυτοί οι ιερείς τελούν τη Θεία Λειτουργία στα λατινικά για τους συντηρητικούς Καθολικούς των χωρών αυτών.

Συχνά οι πατροπαράδοτες αυτές λειτουργίες τελούνται σύμφωνα με την παράδοση σε παρεκκλήσια ειδικά φτιαγμένα για την περίσταση. Αλλά όλο και περισσότεροι δεξιοί Καθολικοί κάνουν αγώνα με την ορθόδοξη Καθολική ιεραρχία για να κατορθώσουν να αποκτήσουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν κανονικούς Καθολικούς ναούς για τις λειτουργίες τους. Αυτό το γεγονός έχει γίνει αφορμή για τη δημιουργία καταστάσεων που ενοχλούν έντονα πολλούς ειλικρινείς Καθολικούς.

Καβγάδες για τη Διεκδίκηση Ναών

Από το 1969, αφότου ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄ εισήγαγε τη νέα Θεία Λειτουργία, που περιλαμβάνει τη χρήση της καθομιλουμένης καθώς και άλλες αναμορφώσεις, οι Καθολικοί οπαδοί της παράδοσης οργανώνουν δικές τους Θείες Λειτουργίες, ακολουθώντας ένα παλιότερο λατινικό τελετουργικό. Στο Παρίσι της Γαλλίας, εκατοντάδες Καθολικοί αυτής της παράταξης συγκεντρώνονταν στο Γουάγκραμ Χωλ, κοντά στην Αψίδα του Θριάμβου. Επειδή η καινούρια λειτουργία ήταν τότε υποχρεωτική, ο Καθολικός αρχιεπίσκοπος της περιοχής αρνήθηκε να τους επιτρέψει να χρησιμοποιήσουν κάποιο ναό.

Τελικά, στις 27 Φεβρουαρίου 1977, οι οπαδοί της παράδοσης πήραν την κατάσταση στα χέρια τους και με αρχηγό ένα συντηρητικό ιερέα, κατέλαβαν με τη βία την εκκλησία του Σαιν-Νικολά-ντι-Σαρντονέ, στην Καρτιέ Λατέν. Οι κανονικοί Καθολικοί ιερείς και οι ενορίτες βρέθηκαν να είναι εκτοπισμένοι από την ίδια τους την εκκλησία. Όταν, μετά από λίγες μέρες, αυτοί προσπάθησαν να τελέσουν τη Θεία Λειτουργία μέσα στην εκκλησία, ξέσπασε καβγάς. Ένας ιερέας μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο και οι άλλοι βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι του ενοριακού ιερέα που ήταν εκεί κοντά.

Τώρα, δέκα χρόνια αργότερα, η εκκλησία του Σαιν-Νικολά-ντι-Σαρντονέ βρίσκεται ακόμα κάτω από την κατοχή Καθολικών οπαδών της παράδοσης, παρά τις δυο δικαστικές εντολές που τους εξώνουν. Περίπου 5.000 άτομα παρακολουθούν τις πέντε λατινικές Θείες Λειτουργίες που τελούνται εκεί κάθε Κυριακή. Οι λειτουργίες τελούνται από έναν ιερέα χειροτονημένο στην Εκόν από τον Αρχιεπίσκοπο Λεφέβρ· ο «επαναστάτης ιεράρχης» πηγαίνει τακτικά σ’ αυτήν την εκκλησία για το χρίσμα των ανήλικων οπαδών της παράδοσης.

Λίγους μήνες μετά την αρχική κατάληψη της εκκλησίας του Σαιν-Νικολά-ντι-Σαρντονέ από τους οπαδούς της παράδοσης, αρκετές εκατοντάδες προοδευτικών Καθολικών συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη δια της βίας κατάληψη αυτής της εκκλησίας. Πήραν μέρος αρκετοί ιερείς και Καθολικοί καθηγητές της Σορβόνης και του Καθολικού Ινστιτούτου του Παρισιού. Ξαφνικά, μια ομάδα νεαρών Καθολικών οπαδών της παράδοσης όρμησαν μέσα στην αίθουσα και διέκοψαν τη συγκέντρωση, χρησιμοποιώντας σιδερένιους λοστούς και μια καπνογόνα βόμβα. Αρκετοί τραυματίστηκαν και ένας Καθολικός καθηγητής μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Καθολικοί οπαδοί της παράδοσης δημιούργησαν προβλήματα στον Καθολικό επίσκοπο του Στρασβούργου στην ανατολική Γαλλία, όταν αυτός προσπάθησε να μπει μέσα σε μια εκκλησία, την οποία είχαν ήδη καταλάβει για να τελέσουν τη Θεία Λειτουργία στα λατινικά. Στο Παρίσι, «κομάντος» Καθολικοί οπαδοί της παράδοσης εισέβαλαν σε Καθολικές εκκλησίες και διέκοπταν τη λειτουργία, άλλοτε επειδή διάβαζε γυναίκα το ευαγγέλιο κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, άλλοτε επειδή υπήρχαν παρόντες Προτεστάντες και Ορθόδοξοι κληρικοί για μια οικουμενική λειτουργία.

Το Μάρτιο του 1987, μετριοπαθείς Καθολικοί και Καθολικοί οπαδοί της παράδοσης σχεδόν ήρθαν στα χέρια στο Πορτ-Μαρλί, δυτικά του Παρισιού, και χρειάστηκε να επέμβει η αστυνομία για να τους χωρίσει. Ο καβγάς γινόταν για το ποιος θα καταλάμβανε την Καθολική εκκλησία του Σαιν Λουί. Τον επόμενο μήνα, Καθολικοί οπαδοί της παράδοσης χρησιμοποίησαν μια πολιορκητική μηχανή τύπου κριού, γκρέμισαν μια χτισμένη πόρτα και κατόρθωσαν να μπουν στην εκκλησία και να τελέσουν τη Θεία Λειτουργία της Κυριακής των Βαΐων στα λατινικά. Η The Times του Λονδίνου, στην Αγγλία, έγραψε ένα άρθρο σχετικά μ’ αυτό, με τίτλο «Η Μάχη του Σαιν Λουί—Γάλλοι Καθολικοί επαναστάτες επιστρέφουν στην επίμαχη εκκλησία». Ένας ιερέας χειροτονημένος από τον επαναστάτη αρχιεπίσκοπο Λεφέβρ τέλεσε γι’ αυτούς τη λατινική Θεία Λειτουργία.

Τραύμα στα Πλευρά της Εκκλησίας

Ο Καθολικός συγγραφέας Ζεράρ Λεκλέρκ γράφει: «Για 20 και πλέον χρόνια μετά τη Σύνοδο [του Βατικανού], η διαφωνία των οπαδών της παράδοσης παραμένει ένα ανοιχτό τραύμα στα πλευρά της Εκκλησίας». Και οι Ζαν Πιγιό και Πατρίς Βαν Ερσέλ, στο βιβλίο τους Voyage à l’intérieur de l’Église catholique (Ταξίδι στα Ενδόμυχα της Καθολικής Εκκλησίας), δηλώνουν: «Η Ρώμη είναι καταθορυβημένη από τις ενέργειες του Μονσινιόρου Λεφέβρ, εξαιτίας του ότι αυτός κάνει ουσιώδη ερωτήματα. Ο Επίσκοπος Μάμι του Φριμπούργκ στη Γενεύη, ο οποίος αναγκάστηκε να καταδικάσει τις ενέργειες του «συναδέλφου» του, μας είπε με ειλικρίνεια: ‘Οι πιστοί που τον ακολούθησαν το έκαναν αυτό επειδή ανησυχούσαν—και μάλιστα όχι αβάσιμα. Οι χιλιόχρονες δοξασίες της Εκκλησίας διατρέχουν θανάσιμο κίνδυνο’».

Έτσι λοιπόν, από τα πολυτελή ανάκτορα στη Ρώμη μέχρι τις εκατομμύρια ταπεινές κατοικίες σε ολόκληρο τον κόσμο, πολλοί ειλικρινείς Καθολικοί βρίσκονται σε φοβερή αμηχανία. Κάνουν το ερώτημα: «Γιατί είναι διαιρεμένη η εκκλησία μου;» Η απάντηση όπως και το τι κάνουν μερικοί Καθολικοί σχετικά με την κατάσταση αυτή, θα είναι το επόμενο θέμα μας.

[Εικόνα στη σελίδα 6]

Ο Αρχιεπίσκοπος Μαρσέλ Λεφέβρ

[Ευχαριστίες]

UPI/Bettmann Newsphotos

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Η Εκόν, η ιερατική σχολή του επαναστάτη αρχιεπίσκοπου στις Ελβετικές Άλπεις, που ακολουθεί τις αρχές της παράδοσης

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Η εκκλησία του Σαιν-Νικολά-ντι-Σαρντονέ, στο Παρίσι, που εδώ και δέκα χρόνια βρίσκεται υπό την παράνομη κατοχή Καθολικών οπαδών της παράδοσης