Ανάπηροι, κι Όμως Πετυχημένοι

ΕΝΑΣ ΑΓΩΝΑΣ για το παγκόσμιο κύπελλο αλπικού γιγαντιαίου σλάλομ πρόκειται να αρχίσει από στιγμή σε στιγμή. Ο εκφωνητής ανακοινώνει στο ανυπόμονο πλήθος ότι ο πρώτος από τους δυο εκτός συναγωνισμού σκιέρ έχει αρχίσει την κατάβαση. Αρκετές τηλεοπτικές κάμερες τον ακολουθούν καθώς κατεβαίνει σαν βολίδα την απότομη κατηφοριά, καθώς περνά δίπλα από τις «πόρτες» με τις σημαίες και σηκώνει μεγάλα σύννεφα χιονιού. Όταν τελικά διασχίζει τη γραμμή του τερματισμού, το πλήθος τον επευφημεί με ενθουσιασμό.

Για ποιο λόγο; Δεν πρόκειται απλώς για έναν εκτός συναγωνισμού σκιέρ; Ναι, αλλά έχει μόνο ένα πόδι! Πάνω σε ένα σκι έχει καταφέρει να τερματίσει στην εξαιρετικά δύσκολη κατάβαση, όπου αργότερα πολλοί από τους καλοεκπαιδευμένους συναγωνιζόμενους σκιέρ, που έχουν δυο πόδια, πρόκειται να πέσουν.

Κι όμως, για ορισμένα άτομα που έχουν σοβαρές αναπηρίες, δεν είναι και τόσο ασυνήθιστη η επίτευξη τέτοιων κατορθωμάτων. Πολλοί ανάπηροι άντρες και γυναίκες, νέοι και γέροι, ασχολούνται με την άρση βαρών, την ιππασία, την ιστιοπλοΐα, τους μαραθώνιους με αναπηρικό καροτσάκι και συμμετέχουν σε πολλά άλλα απαιτητικά αθλήματα.

Τα ανάπηρα άτομα έχουν πετύχει σπουδαία πράγματα και σε άλλους τομείς επίσης. Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν συνέθεσε ορισμένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματά του ενώ ήταν εντελώς κουφός. Ο Φράνκλιν Ντ. Ρούσβελτ ήταν πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών από το 1933 μέχρι το 1945 παρ’ ότι είχε πληγεί από σοβαρή μορφή πολιομυελίτιδας. Η Έλεν Κέλερ, που ήταν τυφλή, κουφή και μουγγή από παιδί, έγινε μια παραγωγική συγγραφέας και εκπαιδευτικός. Ο Έλληνας πολιτικός Δημοσθένης θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ρήτορες όλων των εποχών. Κι όμως, όταν ήταν νέος, ήταν τραυλός και υπερβολικά καχεκτικός.

Μολονότι τέτοια σπουδαία επιτεύγματα μπορεί να παρακινούν πολλούς ανάπηρους να προσπαθήσουν να κάνουν από μόνοι τους κάτι παραπάνω, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο κάθε ανάπηρος είναι ένα ξεχωριστό άτομο και ότι κανένα ανάπηρο άτομο δεν μπορεί να συγκριθεί με κάποιο άλλο. Τα ενδιαφέροντα στη ζωή διαφέρουν. Οι έμφυτες ικανότητες διαφέρουν. Και επίσης μεγάλο ρόλο παίζουν οι κλίσεις του ατόμου.

Η Πιο Δύσκολη Περίοδος

Πιθανότατα, η πρώτη περίοδος μετά το δυστύχημα ή την ασθένεια που προκάλεσε την αναπηρία είναι η χειρότερη για εκείνον που χτυπήθηκε και για τους γύρω του. Συνήθως το αρχικό σοκ ακολουθείται από αισθήματα απόγνωσης και απελπισίας. Η μητέρα ενός ανάπηρου παιδιού είπε: «Υπάρχουν στιγμές που δεν έχεις διάθεση ούτε να κουβεντιάσεις με κέφι, στιγμές που το μόνο που θέλεις είναι να συρθείς στη μιζέρια σου σαν ζώο πληγωμένο, στιγμές που η ενθάρρυνση μοιάζει με προσβολή».

Στη διάρκεια αυτής της πρώτης περιόδου, το ανάπηρο άτομο μπορεί να έχει καταληφθεί από ένα συνδυασμό λύπης, θυμού, αυτολύπησης και απελπισίας. Επομένως, όσο συντομότερη είναι αυτή η περίοδος τόσο το καλύτερο για όλους όσοι επηρεάζονται. «Περνάει, επειδή πρέπει να περάσει», πρόσθεσε αυτή η μητέρα.

Ο Τζίμι, ένας όμορφος νεαρός Σουηδός που προσβλήθηκε από μια ασθένεια που τον άφησε παράλυτο από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, περιέγραψε το αρχικό σοκ και τη φοβερή περίοδο που ακολούθησε. «Αλλά», είπε, «μόλις αποδέχτηκα την αναπηρία μου και σταμάτησα να λυπάμαι τον εαυτό μου, άρχισα να ξεχνάω την κατάστασή μου. Τότε άρχισα να ζω και πάλι. Τώρα εκπαιδεύω τον εαυτό μου να σκέφτεται όχι τι μου λείπει, αλλά τις ικανότητες που εξακολουθώ να έχω και προσπαθώ να επωφεληθώ όσο το δυνατόν περισσότερο απ’ αυτές».

Μεγιστοποίηση των Δυνατοτήτων

Μερικά ανάπηρα άτομα, με το να θέσουν σε ενέργεια την ισχυρή θέληση που έχουν για να ασκηθούν και να μάθουν, έχουν καταφέρει πολύ περισσότερα από εκείνα που θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν. Ένα παράδειγμα είναι η Μάι, μια γυναίκα από τη Λαπωνία στη βόρεια Σουηδία. Όταν ήταν μόνο 22 χρονών και νιόπαντρη, έμεινε παράλυτη και στα δυο της πόδια.

«Όταν με πρωτόβαλαν σε αναπηρικό καροτσάκι στο νοσοκομείο, κατέρρευσα», είπε. «Μπροστά μου έβλεπα μια ζωή παθητικότητας, αδράνειας, και πλήρους εξάρτησης από το σύζυγό μου και τους άλλους. Αλλά σιγά-σιγά άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι παρά την αναπηρία μου εξακολουθούσα να έχω ορισμένες δυνατότητες. Έτσι αποφάσισα να τις εκμεταλλευτώ στο μέγιστο βαθμό.

»Πρώτα, έμαθα να μπουσουλάω στο πάτωμα σαν μωρό. Μου προξενούσε χαρά απλώς και μόνο το γεγονός ότι μπορούσα να κινούμαι μόνη μου. Κατόπιν εξασκήθηκα στο να στέκομαι όρθια, ακουμπώντας στον τοίχο. Όταν μπόρεσα να το κάνω αυτό, ένιωσα ότι είχα κάνει μεγάλη πρόοδο. Μετά έμαθα να περπατάω με πατερίτσες. Σύντομα ήμουν σε θέση να κάνω μερικές δουλειές του νοικοκυριού.

»Αποφάσισα να προσθέτω κάθε πρωί και κάτι καινούριο στο ρεπερτόριό μου. Κατάφερα να σερβίρω πρωινό, να στρώνω τα κρεβάτια, να σκουπίζω με την ηλεκτρική σκούπα, να καθαρίζω τα παράθυρα, να πηγαίνω για ψώνια, και να κάνω άλλα πράγματα. Ο σύζυγός μου με βοηθούσε όταν ζητούσα βοήθεια, αλλά επίσης συνεργαζόταν με το να μην επιμένει να βοηθήσει. Αντίθετα, με άφηνε να προσπαθώ. Σιγά-σιγά έγινα περισσότερο ανεξάρτητη, πράγμα που ενίσχυσε τον αυτοσεβασμό μου και με έκανε ευτυχισμένη.

»Ο σύζυγός μου και εγώ είμαστε Μάρτυρες του Ιεχωβά, και εκείνος αποφάσισε να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του για να βοηθήσει στην οικοδόμηση του νέου γραφείου τμήματος και του τυπογραφείου των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Σουηδία. Έγιναν δεκτές οι αιτήσεις μας ως εθελοντών και περάσαμε πάνω από τέσσερα χρόνια εκεί. Ήμουν σε θέση να εργάζομαι σχεδόν πλήρες ωράριο στο πλυντήριο, εξυπηρετώντας το προσωπικό που αριθμούσε περίπου 200 εργάτες. Οι αρτιμελείς συνεργάτες μου με έβλεπαν σαν ίση συνεργάτιδα. Είναι αλήθεια ότι μερικές φορές ήταν δύσκολο και επανειλημμένα στην προσευχή ζητούσα τη βοήθεια του Θεού. Αλλά ήταν και μια ευτυχισμένη περίοδος επίσης».

«Και Βέβαια Μπορείς!»

Για να είναι πετυχημένο ένα ανάπηρο άτομο, είναι σημαντικό τα μέλη της οικογένειάς του και οι άλλοι να συνεργάζονται με κατάλληλο τρόπο. Αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι πρέπει να βοηθούν. Μπορεί να σημαίνει να αποφεύγουν να βοηθήσουν. Αν κάποιος πει σε ένα ανάπηρο άτομο, που πρέπει να κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά, «Και βέβαια μπορείς!» και κατόπιν το αφήσει να προσπαθήσει, αυτό συχνά είναι πολύ πιο υποβοηθητικό και ενθαρρυντικό απ’ ό,τι αν του πει, «Δεν νομίζω ότι θα μπορέσεις. Άσε να το κάνω εγώ για σένα».

Θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε στα ανάπηρα άτομα με την ίδια φυσικότητα και σοβαρότητα με την οποία συμπεριφερόμαστε σε οποιοδήποτε άλλο άτομο. Τα ανάπηρα άτομα δεν θέλουν να είναι οι άλλοι υπερβολικά υποβοηθητικοί και έτσι να υποτιμούν την ικανότητά τους να χειρίζονται καθημερινές καταστάσεις. Μπορεί να πρόκειται για ένα ασήμαντο ζήτημα που θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο μάλλον παρά να βοηθήσει, όπως το να αλείψει κάποιος με βούτυρο μια φέτα ψωμί για κάποιον που απλώς ζήτησε να του δώσουν το βούτυρο.

«Αυτό που με πληγώνει περισσότερο», εξηγεί ο Τζίμι, «είναι όταν τα αρτιμελή άτομα μου συμπεριφέρονται λες και είμαι κατά κάποιο τρόπο διανοητικά καθυστερημένος. Λυπάμαι που το λέω, αλλά μερικοί άνθρωποι με τα λόγια τους και τις πράξεις τους δείχνουν ότι νομίζουν πως όποιος βρίσκεται σε αναπηρικό καροτσάκι είναι διανοητικά καθυστερημένος».

Οι προσπάθειες αποκατάστασης των ανάπηρων θα πρέπει να δίνουν στο άτομο αυτοπεποίθηση και κουράγιο να πάρει την κατάστασή του στα χέρια του και να μάθει να ζει με την αναπηρία του όσο πιο ανεξάρτητα μπορεί. Τα περισσότερα ανάπηρα άτομα τα καταφέρνουν μια χαρά όταν μπορούν να αποφασίζουν μόνα τους πότε και πώς θα πρέπει να τους παρασχεθούν υπηρεσίες. Το μόνο που μπορούν να φέρουν οι υπηρεσίες που χαρακτηρίζονται από υπερπροστατευτισμό είναι παθητικότητα και ενόχληση.

Η Αν-Μαρί, μια Σουηδέζα που έχει σοβαρή αναπηρία και χρησιμοποιεί αναπηρικό καροτσάκι, λέει: «Είμαι ανάπηρη όσον αφορά την ικανότητά μου να κινούμαι, αλλά όχι όσον αφορά την ικανότητά μου να σκέφτομαι. Να γιατί θέλω να χρησιμοποιώ αυτή την ικανότητα για να χειρίζομαι μόνη μου όσο καλύτερα γίνεται την κατάστασή μου».

Προσαρμογή του Περιβάλλοντος

Για να βοηθηθούν τα ανάπηρα άτομα να μεγιστοποιήσουν τις δυνατότητές τους, μπορούν να γίνουν στοιχειώδεις προσαρμογές στο σπίτι τους, στο εξωτερικό τους περιβάλλον και στα μέσα μεταφοράς που χρησιμοποιούν. Υπολογίζεται ότι σε όλο τον κόσμο υπάρχουν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν κάποια λειτουργική αναπηρία που επηρεάζει την κίνησή τους, την όρασή τους και την ακοή τους. Για να γίνει πιο άνετη η ζωή γι’ αυτούς, οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας σε πολλές χώρες υποβάλλουν στους αρχιτέκτονες και στους σχεδιαστές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το σχέδιο των διάφορων κατασκευών. Αυτό έχει οδηγήσει σε υποβοηθητικές προσαρμογές που έχουν ωφελήσει τα ανάπηρα άτομα.

Πολλοί που είναι ανάπηροι έχουν επινοήσει τρόπους που κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη. Λόγου χάρη, εκείνοι που χρησιμοποιούν αναπηρικά καροτσάκια έχουν φροντίσει ώστε τα σπίτια τους να είναι πιο άνετα γι’ αυτούς με το να βγάλουν ορισμένες πόρτες και κατώφλια ή με το να βάλουν στην άλλη μεριά τους μεντεσέδες των πορτών. Μερικοί έχουν τοποθετήσει στον τοίχο ντουλάπια στο ύψος της μέσης, έχουν αλλάξει τους ηλεκτρικούς διακόπτες με άλλους που είναι πιο εύχρηστοι και έχουν τοποθετήσει ψηλότερα στον τοίχο τις ηλεκτρικές πρίζες.

Μερικές φορές, τα καλύτερα βοηθήματα για την κατάστασή του τα εφευρίσκει το ίδιο το ανάπηρο άτομο. Ο Μπο, ένας νεαρός στη Σουηδία που έμεινε παράλυτος στα πόδια από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα, κάθησε και σκέφτηκε πώς θα μπορούσε να φτιάξει το αναπηρικό του καροτσάκι ώστε να είναι πιο άνετο και να κινείται πιο εύκολα. Μάλιστα κατασκεύασε ένα αναπηρικό καροτσάκι που τον καθιστούσε ικανό να ανεβαίνει σκάλες! Τώρα εργάζεται ως σχεδιαστής αναπηρικών καροτσιών σε ένα τοπικό εργοστάσιο.

Ωστόσο, συνήθως είναι σοφό να μην αποκλείεται η ανάγκη για σωματική προσπάθεια. Διαφορετικά, αν ένα ανάπηρο άτομο δεν ασκείται, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όπως πιασμένα γόνατα, πρησμένα πόδια και αδύναμοι μύες. Έτσι, ενώ η χρήση ενός ηλεκτροκίνητου αναπηρικού καροτσιού μπορεί μερικές φορές να είναι άριστο βοήθημα, αν κάποιος χρησιμοποιεί τα ίδια του τα χέρια για να κινεί το αναπηρικό του καροτσάκι μπορεί έτσι να ασκήσει θαυμάσια τους μυς του, την καρδιά του και τα πνευμόνια του.

Το αναπηρικό καροτσάκι θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να ταιριάζει όσο το δυνατόν καλύτερα στις ανάγκες του ατόμου που το χρησιμοποιεί. Κάποιος που τα καταφέρνει με τα εργαλεία θα μπορούσε να ρυθμίσει τη θέση, το ύψος, την ισορροπία, το βάρος και τη λειτουργία του αναπηρικού καροτσιού, ώστε να είναι όσο καλύτερα γίνεται προσαρμοσμένο στις ανάγκες εκείνου που το χρησιμοποιεί. «Διαπίστωσα ότι το αναπηρικό καροτσάκι, για να είναι πρακτικό, θα πρέπει να είναι όσο πιο στενό γίνεται», είπε ένας νεαρός που μόλις είχε ολοκληρώσει το γύρο του κόσμου μόνος του. Ταξίδεψε με αεροπλάνα, με τρένα, με λεωφορεία και με πλοία, πάνω σε ένα χειροκίνητο αναπηρικό καροτσάκι.

Οι ανάπηροι έχουν συχνά πρόβλημα καθώς προσπαθούν να βάλουν και να βγάλουν τα ρούχα τους. Τα έτοιμα ρούχα συνήθως δεν είναι σχεδιασμένα για τους ανάπηρους. Η Σιίβ, μια μεσόκοπη ανάπηρη γυναίκα στη Στοκχόλμη της Σουηδίας, λέει ότι το βρίσκει ευκολότερο να φοράει μια αμάνικη κάπα παρά ένα συνηθισμένο παλτό. Επίσης, φοράει φούστες που αντί για κουμπιά και φερμουάρ έχουν λάστιχα. Στην πραγματικότητα, επειδή η Σιίβ κατάφερε να ανταποκριθεί στην ανάγκη για άνετα ρούχα, έφτασε να είναι σχεδιάστρια και κατασκευάστρια ρούχων.

Μερικές απλές προσαρμογές μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα που έχουν ένα χέρι ή εκείνα που έχουν αδύναμα χέρια να τα καταφέρνουν καλύτερα στην κουζίνα. Για παράδειγμα, τα ανοιχτήρια των κονσερβών και των μπουκαλιών μπορούν να τοποθετηθούν στον τοίχο και έτσι να είναι στερεωμένα και εύχρηστα. Στο ξύλο που κόβουν το ψωμί, μπορεί να καρφώσει κάποιος ανοξείδωτα καρφιά, πράγμα που θα βοηθήσει ένα ανάπηρο άτομο να σταθεροποιεί τα πράγματα που θέλει να κόψει σε φέτες, όπως μια φραντζόλα ψωμί. Και για να σταθεροποιήσει κανείς τις γαβάθες και τα πιάτα που έχουν ίσο πάτο, ενώ το ανάπηρο άτομο χτυπάει ή ανακατεύει τα υλικά που βρίσκονται μέσα σε αυτά, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια βεντούζα με δυο όψεις.

Η Ελπίδα Βοηθάει στην Επιτυχία

Όλοι χρειάζονται ελπίδα, πολύ δε περισσότερο οι ανάπηροι. Ασφαλώς, μια από τις καλύτερες ελπίδες που μπορούν να έχουν είναι να θεραπευτούν. Ωστόσο, στους περισσότερους τυφλούς, κουφούς και ανάπηρους, ούτε οι ειδικευμένοι γιατροί αυτού του κόσμου δεν μπορούν να δώσουν ελπίδα θεραπείας. Κι όμως, η κατάστασή τους δεν είναι απελπιστική.

Ο Ιησούς Χριστός, όταν ήταν στη γη, θεράπευσε ασθένειες που κανένας γιατρός δεν θα μπορούσε να θεραπεύσει. Κάτω από τη διακυβέρνηση της Βασιλείας του Θεού, θα εξασκήσει τις θεόδοτες δυνάμεις του για να θεραπεύσει όλους εκείνους που πάσχουν ή είναι ανάπηροι με οποιονδήποτε τρόπο. Η Αγία Γραφή εξηγεί την κατάσταση που θα επικρατεί τότε, λέγοντας: «Τότε οι οφθαλμοί των τυφλών θέλουσιν ανοιχθή και τα ώτα των κωφών θέλουσιν ακούσει. Τότε ο χωλός θέλει πηδά ως έλαφος και η γλώσσα του μογιλάλου θέλει ψάλλει».—Ησαΐας 35:5, 6.

Υποκινούμενοι απ’ αυτή την ελπίδα, πολλοί ανάπηροι μπόρεσαν να δώσουν μεγάλη παρηγοριά και ενθάρρυνση σε άλλους. Με θετική στάση και με το να εκμεταλλεύονται όσο καλύτερα γίνεται τις ικανότητές τους, αισθάνονται πετυχημένοι στη ζωή ακόμα και τώρα.

[Εικόνες στη σελίδα 24, 25]

Ειδικευμένα είδη, σαν αυτά, αποτελούν μεγάλη βοήθεια για τους ανάπηρους