«Δεν Φταίω Εγώ!»—Ο Αιώνας των Δικαιολογιών
ΚΡΑΤΣ! Ακούγοντας αυτόν τον τρομακτικό θόρυβο, η μητέρα του Γιαννάκη τρέχει στην κουζίνα να δει τι έγινε. Μόλις φτάνει, βλέπει την πιατέλα με τα μπισκότα κομματιασμένη στο πάτωμα. Ο Γιαννάκης στέκεται δίπλα κρατώντας αδέξια στο χέρι του ένα μπισκότο, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να δείξει αθώος. «Δεν έφταιγα εγώ!» λέει ξαφνικά.
ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ξέρουν πολύ καλά ότι τα παιδιά δύσκολα αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα λάθη τους. Αλλά η σημερινή κοινωνία των ενηλίκων έχει το ίδιο πρόβλημα. Απ’ ό,τι φαίνεται, ολοένα και περισσότερα άτομα πιστεύουν πως το δέλεαρ της προσωπικής τους ικανοποίησης είναι τόσο μεγάλο, ώστε δεν είναι λογικό να αναμένει κανείς να αντισταθούν σ’ αυτό.
Παραδείγματος χάρη, σκεφτείτε τον άντρα που βίασε την ίδια γυναίκα τρεις φορές. Στη δίκη του, ισχυρίστηκε ότι ήταν θύμα των αρσενικών του ορμονών· είχε πάρα πολλή τεστοστερόνη. Και αθωώθηκε. Ένας πολιτικός που τον έπιασαν να ψεύδεται ισχυρίστηκε ότι, για την ψευδορκία του, έφταιγε το πρόβλημα που αντιμετώπιζε με το αλκοόλ. Ένας λαθρέμπορος ναρκωτικών αθωώθηκε, αφού ισχυρίστηκε ότι έπασχε από το ‘σύνδρομο του εθισμού στη δράση’.
Σύμφωνα με το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report), υπάρχουν πάνω από 2.000 όμιλοι που συγκεντρώνονται κάθε εβδομάδα, προκειμένου να παράσχουν συμβουλές σε άτομα που θεωρούν τον εαυτό τους εθισμένο στο σεξ ή στον έρωτα. Έχουν δημιουργηθεί πάνω από 200 εθνικές οργανώσεις, παρόμοιες μ’ εκείνη που ονομάζεται Ανώνυμοι Αλκοολικοί, για να βοηθήσουν τα «θύματα» άλλων «εθισμών»—για παράδειγμα, Ανώνυμοι Βίαιοι, Ανώνυμοι Ομοφυλόφιλοι Αδηφάγοι, Ανώνυμοι Χαρτοπαίκτες, Ανώνυμοι Χρεώστες, Ανώνυμοι Ακατάστατοι και Ανώνυμοι Εθισμένοι στην Εργασία.
Μερικοί ειδικοί δέχονται την ιδέα ότι όλες οι μορφές καταστροφικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι εθιστικές, αλλά άλλοι ανησυχούν μ’ αυτή τη μόδα του εθισμού. Όπως το έθεσε ένας ψυχολόγος: «Η δημιουργία ενός κόσμου γεμάτου εθιστικές ασθένειες μπορεί να ισοδυναμεί με τη δημιουργία ενός κόσμου στον οποίο υπάρχει δικαιολογία για το καθετί». Ένας ψυχοθεραπευτής προειδοποιεί ότι, από τη στιγμή που οι άνθρωποι αρχίζουν να θεωρούν τον εαυτό τους αβοήθητο θύμα κάποιου εθισμού, γίνεται πολύ πιο δύσκολη η θεραπεία τους· η δικαιολογία που προβάλλουν γίνεται μέρος του εαυτού τους.
Ο Δρ Γουίλιαμ Λι Γουίλμπανκς, καθηγητής του ποινικού δικαίου, υποστηρίζει ότι η σύγχρονη μόδα της θεραπείας για τον εθισμό αποτελεί μέρος μιας φιλοσοφίας που αποτελείται από πέντε λέξεις, και την οποία αυτός ονομάζει Νέα Χυδαιότητα: «Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς». Ο Δρ Γουίλμπανκς επικρίνει την «αυξανόμενη τάση την οποία έχουν οι επιστήμονες να βλέπουν τους ανθρώπους σαν αντικείμενα, που επηρεάζονται από εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις στις οποίες δεν μπορούν να ασκήσουν έλεγχο». «Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη», προσθέτει, «η ελεύθερη βούληση παίζει μικρό, ή και κανένα, ρόλο στην ανθρώπινη συμπεριφορά».
Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι η ανθρώπινη βούληση μπορεί, ακόμη και στις πιο παραδοσιακές μορφές εθισμού, να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή απ’ ό,τι νομίζουν πολλοί. Για παράδειγμα, περίπου το 75 τοις εκατό των ηρωινομανών αποτυγχάνουν στην προσπάθεια που καταβάλλουν για να εγκαταλείψουν τη συνήθειά τους. Αλλά στους βετεράνους του πολέμου του Βιετνάμ το ποσοστό επιτυχίας είναι πολύ υψηλότερο—περίπου το 90 τοις εκατό καταφέρνουν να κόψουν την ηρωίνη. Γιατί; Και το ναρκωτικό και ο εθισμός είναι τα ίδια. Μήπως, όπως υποστηρίζει ο Γουίλμπανκς, «οι αξίες που έχουν στη ζωή τους και η αυτοπειθαρχία τους τούς βοήθησε να ‘Πουν Όχι’»; Όχι ότι ορισμένα πράγματα, όπως η εξάρτηση από χημικές ουσίες ή μια έμφυτη επιρρέπεια σε κάποια προβλήματα, δεν είναι πραγματικά. Όπως το θέτει ο Γουίλμπανκς, τέτοιοι παράγοντες «κάνουν τη μάχη κατά του πειρασμού δυσκολότερη. Αλλά, και πάλι, η μάχη μπορεί να κερδηθεί».
Πράγματι, μπορεί να κερδηθεί. Το δέλεαρ της άμεσης ικανοποίησης μπορεί να είναι ισχυρό, αλλά δεν είναι πανίσχυρο. Όπως έχει καταδείξει παγκόσμια το έργο που κάνουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι ναρκομανείς, οι αλκοολικοί, οι μοιχοί, οι χαρτοπαίχτες και οι ομοφυλόφιλοι δεν είναι αναγκασμένοι να ικανοποιούν τις επιθυμίες τους. Αν χρησιμοποιήσουν τη δύναμη της βούλησής τους και, το σπουδαιότερο, τη βοήθεια του αγίου πνεύματος του Θεού, μπορούν να υπερνικήσουν τα προβλήματά τους, και όντως τα υπερνικούν. Επομένως, άσχετα με το τι λένε οι «ειδικοί», ο Δημιουργός μας γνωρίζει πότε είμαστε υπεύθυνοι για τις ενέργειές μας. (Αριθμοί 15:30, 31· 1 Κορινθίους 6:9-11) Αλλά είναι και ελεήμων. Ποτέ δεν αναμένει από εμάς παραπάνω απ’ ό,τι είναι λογικό, επειδή ‘θυμάται ότι είμαστε χώμα’.—Ψαλμός 103:14.