Η Παγίδα του Διαζυγίου

Ο ΑΝΤΡΙΟΥ και η Αν ήταν ένα υπέροχο ζευγάρι. Η Αν ήταν πιο ήρεμη και πιο βαθυστόχαστη από εκείνον, αλλά η πρόσχαρη γαλήνη της έμοιαζε να συμπληρώνει τέλεια τον πιο εκδηλωτικό χαρακτήρα του Άντριου, την ασυγκράτητη ζωντάνια και το χιούμορ του. Τα μάτια της έλαμπαν μόλις τον έβλεπε. Όσο για εκείνον, ο καθένας μπορούσε να δει πόσο την αγαπούσε.

Όμως, έπειτα από εφτά χρόνια ο γάμος τους άρχισε να κλονίζεται. Ο Άντριου βρήκε μια καινούρια δουλειά που απορροφούσε πολύ από το χρόνο του. Η Αν άρχισε να αγανακτεί με την αφοσίωση που έδειχνε τώρα ο Άντριου στην εργασία του και με τα συχνά του ξενύχτια. Προσπάθησε να «γεμίσει το κενό», όπως είπε, με το να δοθεί πλήρως στη δική της καριέρα. Αλλά προτού περάσει πολύς καιρός, ο Άντριου γύριζε στο σπίτι και η αναπνοή του μύριζε αλκοόλ· η εξήγηση που έδινε ήταν ότι είχε βγει έξω με συνεργάτες του. Ο Άντριου έπινε όλο και περισσότερο και τελικά η Αν έφυγε από το σπίτι. Ο Άντριου έπεσε σε κατάθλιψη. Μέσα σε μερικούς μήνες πήραν διαζύγιο.

Αυτή η ιστορία ίσως φαίνεται τετριμμένη σε πολλούς. Όπως έχουμε δει, ο αριθμός των διαζυγίων έχει εκτοξευτεί στα ύψη παγκόσμια. Και αναμφίβολα, μερικά διαζύγια είναι αναπόφευκτα ή απαραίτητα. Η Αγία Γραφή δεν απαγορεύει κατηγορηματικά το διαζύγιο, όπως πιστεύουν μερικοί. Οι κανόνες της είναι δίκαιοι και λογικοί και επιτρέπουν το διαζύγιο σε περίπτωση μοιχείας (Ματθαίος 19:9)· οι αρχές της επίσης επιτρέπουν το συζυγικό χωρισμό κάτω από ορισμένες ακραίες περιστάσεις, όπως είναι η σωματική κακοποίηση.a (Βλέπε Ματθαίος 5:32· 1 Κορινθίους 7:10, 11.) Αλλά το διαζύγιο του Άντριου και της Αν δεν βασίστηκε σε καμιά απ’ αυτές τις αρχές.

Ο Άντριου και η Αν ήταν Χριστιανοί και κάποτε θεωρούσαν το γάμο ιερό. Αλλά όπως εμείς, έτσι κι αυτοί ζουν σ’ έναν κόσμο που διδάσκει μια πολύ διαφορετική δεοντολογία—ότι ο γάμος είναι είδος μιας χρήσης και ότι το διαζύγιο είναι το μέσο απαλλαγής. Κάθε χρόνο αυτό το σκεπτικό επηρεάζει χιλιάδες ζευγάρια τα οποία παίρνουν διαζύγιο για λόγους επουσιώδεις, αντιγραφικούς. Και πολλοί φτάνουν στο σημείο να συνειδητοποιήσουν—πολύ αργά βέβαια—ότι η «σύγχρονη», «διαφωτισμένη» στάση τους απέναντι στο διαζύγιο τους ρίχνει σε μια ύπουλη παγίδα.

Παγίδα; ‘Υπερβολική λέξη’, μπορεί να πουν κάποιοι. Ίσως πιστεύετε, όπως πολλοί σήμερα, ότι το διαζύγιο είναι απλώς ένας πολιτισμένος τρόπος για να ξεφύγει κάποιος από ένα δυστυχισμένο γάμο. Αλλά είστε ενήμεροι για τη σκοτεινή πλευρά του διαζυγίου; Και έχετε διακρίνει πόσο ύπουλα μπορεί να διαμορφώσει ο σημερινός κόσμος τις αντιλήψεις μας για το διαζύγιο—χωρίς καν να το αντιληφθούμε;

Το Δέλεαρ της Προσωπικής Ικανοποίησης

Ο Άντριου και η Αν δελεάστηκαν εν μέρει να πάρουν διαζύγιο από τη θελκτική υπόσχεση ότι θα έβρισκαν προσωπική ικανοποίηση μέσα από μια επιτυχημένη καριέρα. Ο γάμος τους έπεσε θύμα της νοοτροπίας ‘πρώτα η καριέρα’. Σίγουρα δεν ήταν το πρώτο τέτοιο θύμα. Το περιοδικό Οικογενειακές Σχέσεις (Family Relations) είχε επισημάνει το 1983: «Τα άτομα ενεργούν με γνώμονα την προσωπική τους ικανοποίηση. Κατά συνέπεια, οι στενοί δεσμοί ανάμεσα στα μέλη των περισσότερων οικογενειών γρήγορα διασπώνται και αυτός ακόμη ο γαμήλιος δεσμός δέχεται αυξανόμενη πίεση». Ο Άντριου εντυπωσιάστηκε πολύ από την καινούρια του δουλειά και τις προοπτικές εξέλιξης που του πρόσφερε. Επωμίστηκε επιπλέον εργασίες και είχε κοινωνικές επαφές με τους συναδέλφους του μετά τις ώρες της δουλειάς για να γίνει πιο αξιοσέβαστος και αποδεκτός. Στο μεταξύ, η Αν είχε θαμπωθεί από το όραμα της επιτυχίας που της πρόσφερε η καριέρα της, το οποίο θα πραγματοποιούνταν μέσω περαιτέρω εκπαίδευσης.

Κυνηγώντας το δέλεαρ της επιτυχίας υπέστησαν διπλή βλάβη. Πρώτα-πρώτα αυτό σήμαινε ότι ο Άντριου και η Αν είχαν λιγότερο χρόνο ο ένας για τον άλλον. Όπως το έθεσε η Αν: «Παρασυρόμασταν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Έτσι, σταμάτησαν οι συζητήσεις τις οποίες συνηθίζαμε να κάνουμε τα βράδια κατά τις δέκα, τότε που καθόμασταν και λύναμε τα προβλήματά μας με τη συζήτηση. Εκείνος προετοιμαζόταν για τη δουλειά της επόμενης μέρας και το ίδιο έκανα κι εγώ. Η επικοινωνία διακόπηκε».

Η δεύτερη βλάβη ήταν πνευματική. Με το να θέσουν την καριέρα τους στην πρώτη θέση έβαζαν στο περιθώριο τη σχέση τους με τον Θεό και μάλιστα τότε που τον χρειάζονταν περισσότερο από ποτέ. Ένα συντονισμένο πρόγραμμα εφαρμογής των Γραφικών αρχών θα μπορούσε να βοηθήσει τον Άντριου να ξεπεράσει το πρόβλημα του ποτού και να δώσει στην Αν τη δύναμη να προσκολληθεί στο σύζυγό της σ’ αυτή τη δύσκολη δοκιμασία.

Έτσι αντί να ασχοληθούν με τα προβλήματα του γάμου τους, άρχισαν να βλέπουν το διαζύγιο ως εφαρμόσιμη λύση, ίσως μάλιστα και ως λύτρωση απ’ όλη την πίεση. Μετά το διαζύγιο, οι ενοχές και η ντροπή που ένιωθαν τους έκαναν να απαρνηθούν τελείως την πνευματική τους ζωή. Έπαψαν να είναι Χριστιανοί.

Οι «Ειδικοί» Βοηθούν να Στηθεί η Παγίδα

Πολλά ζευγάρια, όταν έρχονται αντιμέτωπα με συζυγικά προβλήματα, στρέφονται σε συμβούλους γάμου και σε θεραπευτές ή σε βιβλία που τα έχουν γράψει τέτοιες αυθεντίες. Αλλά το λυπηρό είναι ότι μερικοί σύγχρονοι «ειδικοί» σε θέματα γάμου έχουν αποδειχτεί πιο επιτήδειοι στο να προωθούν το διαζύγιο παρά στο να σώζουν το γάμο. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι απόψεις των «ειδικών» εναντίον του γάμου είναι σαν σμήνη από πεινασμένες ακρίδες.

Για παράδειγμα, οι ψυχοθεραπεύτριες Σούζαν Τζέτλμαν και Τζανέτ Μάρκοβιτς εκφράζουν την απόγνωσή τους στο βιβλίο Πώς να Βρείτε το Θάρρος για να Πάρετε Διαζύγιο (The Courage to Divorce): «Εμμένει σταθερά η παράλογη πεποίθηση ότι οι διαζευγμένοι έχουν παρεκκλίνει από κάποιον ευεργετικό θεσμό που ονομάζεται ‘φυσιολογική οικογενειακή ζωή’». Οι ίδιες επικρίνουν τους «νομικούς φραγμούς και τις ηθικές αξίες» που αντιτάσσονται στο διαζύγιο, πράγματα τα οποία «βασίζονται σε θρησκευτικές αρχές περασμένων αιώνων». Το διαζύγιο, ισχυρίζονται οι ψυχοθεραπεύτριες, θα υπάρχει μέχρις ότου η «βαθμιαία αχρήστευση του γάμου» καταστήσει το διαζύγιο «περιττό». Και συστήνουν το βιβλίο τους σε δικηγόρους, δικαστές—και κληρικούς!

‘Το διαζύγιο δεν είναι κακό. Το διαζύγιο απελευθερώνει. Η επικράτηση του διαζυγίου δεν είναι ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά με την κοινωνία· είναι ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά με το θεσμό του γάμου’. Πολλοί «ειδικοί» έχουν διδάξει αυτή την άποψη, ειδικά τότε που η σεξουαλική επανάσταση βρισκόταν στο απόγειό της, στις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Πιο πρόσφατα μάλιστα, μερικοί δημοφιλείς ψυχολόγοι και ανθρωπολόγοι εξέφρασαν εικασίες για το ότι ο άνθρωπος είναι «προγραμματισμένος»—και μάλιστα από την εξέλιξη, όσο παράλογο κι αν είναι—να αλλάζει σύντροφο κάθε λίγα χρόνια. Με άλλα λόγια, οι εξωσυζυγικές περιπέτειες και τα διαζύγια είναι πράγματα απολύτως φυσιολογικά.

Είναι δύσκολο να φανταστούμε πόσοι γάμοι έχουν καταστραφεί από τέτοιου είδους αντιλήψεις. Ωστόσο, πολλοί άλλοι ειδικοί προωθούν το διαζύγιο με πιο «εκλεπτυσμένους» τρόπους. Η Νταϊάν Μέντβεντ, στην έρευνα που έκανε για το βιβλίο της Αγωγή Κατά του Διαζυγίου (The Case Against Divorce), βρήκε 50 περίπου βιβλία στην τοπική βιβλιοθήκη τα οποία αν δεν προωθούσαν το διαζύγιο απροκάλυπτα, πάντως ενθάρρυναν τους αναγνώστες τους να θεωρούν το διαζύγιο αποδεκτή λύση. Η ίδια προειδοποιεί: «Αυτά τα βιβλία διευκολύνουν την είσοδό σας στο παιχνίδι των ανύπαντρων και εξυμνούν την ‘καινούρια ελευθερία σας’ σαν να είναι αυτή . . . το ύστατο μέσο προς την ολοκλήρωση».

Άλλες Επιρροές

Φυσικά, εκτός από τους παροδηγημένους «ειδικούς» υπάρχουν και πολλές άλλες επιρροές που προωθούν το διαζύγιο. Τα μέσα ενημέρωσης—η τηλεόραση, οι κινηματογραφικές ταινίες, τα περιοδικά, τα αισθηματικά μυθιστορήματα—συχνά επιτείνουν τη θύελλα της προπαγάνδας που μαίνεται κατά του γάμου. Μερικές φορές τα μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν το μήνυμα ότι έξω από τη βαρετή μονοτονία της έγγαμης ζωής ο ενθουσιασμός, η ευχαρίστηση και η ολοκλήρωση δεν έχουν τέλος και ότι κάπου στο μαγικό κόσμο της εργένικης ζωής και της ελευθερίας περιμένει ένας άλλος σύντροφος, ασύγκριτα ανώτερος από το σύντροφο που περιμένει στο σπίτι.

Μια απλώς σκεπτικιστική αντιμετώπιση αυτών των ανατρεπτικών ιδεών ίσως να μην προστατεύει απ’ αυτές. Όπως εξηγεί η Μέντβεντ: «Βλέπεις ένα φιλμ και ανεξάρτητα από το πόσο καλλιεργημένος είσαι υπόκεισαι στη δύναμή του. Δεν μπορείς να το αποφύγεις—το σενάριο και η πλοκή σκηνοθετούνται με τέτοιον τρόπο ώστε να γεννούν τη συμπάθεια για τον πρωταγωνιστή (τον ερωτομανή σύζυγο;) και αντιπάθεια για ‘τον κακό’ της υπόθεσης (τη σύζυγο-μέγαιρα;). . . . Εσύ προσωπικά μπορεί να μη δικαιολογείς αυτό που βλέπεις, αλλά και μόνο η γνώση πως άλλοι το δικαιολογούν, γνώση η οποία ενισχύεται με μυριάδες άλλους τρόπους από κάθε πτυχή του πολιτισμού μας, κάμπτει την αποφασιστικότητα και τη σιγουριά σου».

Η συμπεριφορά των συνανθρώπων μας όντως μας επηρεάζει. Αν αυτό αληθεύει για τα μηνύματα που απευθύνουν τα μέσα ενημέρωσης, πόσο πιο πολύ αληθεύει αυτό για τους φίλους τους οποίους διαλέγουμε! Σοφά, η Αγία Γραφή προειδοποιεί: «Μη πλανάσθε· Φθείρουσι τα καλά ήθη αι κακαί συναναστροφαί». (1 Κορινθίους 15:33) Ένας καλός γάμος συγκαταλέγεται στα χρησιμότερα «ήθη». Μπορούμε να τον φθείρουμε αν κάνουμε συντροφιά μ’ εκείνους που δεν σέβονται αυτόν το θεσμό. Πολλά ζευγάρια βρήκαν εύκολα το δρόμο για το διαζύγιο, επειδή εμπιστεύτηκαν τα συζυγικά τους προβλήματα σε τέτοιου είδους «φίλους»—μερικές φορές μάλιστα σε άτομα που τα ίδια είχαν επιλέξει το διαζύγιο χωρίς κάποια εύλογη αιτία.

Άλλοι ζητούν πρόωρα νομική συμβουλή όταν ο γάμος τους περνάει κρίση. Ξεχνούν ότι το νομικό σύστημα σε πολλές χώρες είναι μια καλολαδωμένη μηχανή σχεδιασμένη να διευκολύνει το διαζύγιο. Εξάλλου, οι δικηγόροι αποκομίζουν κέρδη από τις υποθέσεις που καταλήγουν στο διαζύγιο, όχι στο συμβιβασμό.

Παρ’ όλα αυτά πιθανόν να αναρωτιέστε: ‘Αν όλοι αυτοί οι δικηγόροι, οι θεραπευτές, οι διασημότητες των μέσων ενημέρωσης, ακόμη και οι φίλοι και οι γνωστοί έχουν υιοθετήσει και προωθούν αποτελεσματικά μια πιο ελαστική στάση για το διαζύγιο, μήπως υπάρχει κάποια αλήθεια στα όσα λένε;’ Είναι δυνατόν τόσο πολλοί άνθρωποι να κάνουν λάθος σε κάτι τόσο σημαντικό; Μια ματιά στα επακόλουθα του διαζυγίου θα μας βοηθήσει να βρούμε την απάντηση.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Μερικοί «ειδικοί» σε θέματα γάμου είναι πιο επιτήδειοι στο να προωθούν το διαζύγιο παρά στο να σώζουν το γάμο