Διαζύγιο—Εκεί Όπου η Ανατολή Συναντάει τη Δύση
Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ιαπωνία
ΘΑ ΗΘΕΛΑ να συνταξιοδοτηθώ και εγώ από την εργασία μου». Αυτά τα λόγια ξάφνιασαν έναν τμηματάρχη ο οποίος έπαιρνε σύνταξη από την εργασία του σε μια μεγάλη εμπορική εταιρία στην Ιαπωνία. Η σύζυγός του ήθελε να αποσυρθεί από τη θέση που είχε ως οικοδέσποινα και σύντροφός του. Στη χώρα τους παρατηρείται άνοδος στο ποσοστό των διαζυγίων, κάτι που, όλως περιέργως, συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό ανάμεσα σε μεσήλικες και ηλικιωμένους. Μέσα σε 20 χρόνια, έχει τριπλασιαστεί ο αριθμός των διαζυγίων μεταξύ εκείνων που βρίσκονται στα 50 ή στα 60 χρόνια της ηλικίας τους. Η εγκατάλειψη του γάμου τους φαίνεται ότι έχει γίνει η τελευταία ευκαιρία για να βρουν αυτά τα άτομα πιο ευτυχισμένη ζωή.
Στο άλλο άκρο της κλίμακας ηλικίας, νεότερα ζευγάρια, τα οποία στη διάρκεια του μήνα του μέλιτος χάνουν τις ψευδαισθήσεις που είχαν ο ένας για τον άλλον, αποφασίζουν να πάρουν ένα Ναρίτα ρικόν (διαζύγιο Ναρίτα). Ναρίτα είναι το διεθνές αεροδρόμιο του Τόκιο, και η έκφραση αυτή αναφέρεται στα νιόπαντρα ζευγάρια τα οποία λένε αντίο ο ένας στον άλλον καθώς και στο γάμο τους όταν επιστρέφουν στο Ναρίτα. Στην πραγματικότητα, 1 στα 4 ή 5 ζευγάρια στην Ιαπωνία ζητούν διαζύγιο. Βλέπουν το διαζύγιο ως πόρτα για μια πιο ευτυχισμένη ζωή.
Ακόμη και στο Χονγκ Κονγκ, όπου οι παλιές κινεζικές ηθικές αξίες εξακολουθούν να είναι ισχυρές, το ποσοστό διαζυγίων υπερδιπλασιάστηκε μέσα στα έξι χρόνια που μεσολάβησαν από το 1981 ως το 1987. Στη Σιγκαπούρη, μεταξύ του 1980 και του 1988, τα διαζύγια αυξήθηκαν σχεδόν κατά 70 τοις εκατό τόσο στους Μουσουλμάνους όσο και στους μη Μουσουλμάνους.
Ομολογουμένως, οι απόψεις των γυναικών στην Ανατολή καταπνίγονταν επί πάρα πολύ καιρό. Για παράδειγμα, τα παλιά χρόνια στην Ιαπωνία, ένας σύζυγος μπορούσε να διαζευχτεί τη σύζυγό του γράφοντας μόνο «τρεισήμισι σειρές». Το μόνο που χρειαζόταν να κάνει ήταν να γράψει σε τρεισήμισι σειρές μια δήλωση η οποία θα επιβεβαίωνε το διαζύγιο και να δώσει το χαρτί στη σύζυγό του. Από την άλλη πλευρά, η σύζυγός του δεν είχε στη διάθεσή της κανέναν εύκολο τρόπο για να πάρει διαζύγιο εκτός από το να καταφύγει σε κάποιο ναό που πρόσφερε άσυλο στις γυναίκες οι οποίες έφευγαν από τους βάρβαρους συζύγους τους. Εφόσον δεν είχαν τα μέσα για να συντηρήσουν τον εαυτό τους, οι γυναίκες έπρεπε να ανέχονται γάμους στους οποίους δεν υπήρχε αγάπη, να ανέχονται ακόμη και τις εξωσυζυγικές σχέσεις των συζύγων τους.
Σήμερα, πολλοί σύζυγοι οι οποίοι απορροφούνται από την επαγγελματική τους απασχόληση ουσιαστικά εγκαταλείπουν την οικογένειά τους. Δεν βλέπουν να υπάρχει τίποτα το εσφαλμένο στο να ζουν για την εταιρία στην οποία εργάζονται. Αφοσιώνονται τόσο πολύ στην εργασία τους ώστε παραμελούν την ανάγκη της συζύγου τους να έχει κάποιον να την ακούει, και τη θεωρούν υπηρέτρια άνευ αποδοχών η οποία μαγειρεύει, καθαρίζει και πλένει για αυτούς.
Παρ’ όλα αυτά, η εισροή των δυτικών αντιλήψεων αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι γυναίκες στην Ανατολή το γάμο και την έγγαμη ζωή. «Η ‘απελευθέρωση’ των γυναικών», παρατηρεί το περιοδικό Έζια Μάγκαζιν (Asia Magazine), «είναι ανεπιφύλακτα ο σπουδαιότερος παράγοντας που οδηγεί στην αύξηση του ποσοστού των διαζυγίων στην Ασία». Ο Άντονι Γιάου, διευθυντής του Κέντρου Συμβουλών και Φροντίδας στη Σιγκαπούρη, είπε: «Οι γυναίκες διεκδικούν με περισσότερη αποφασιστικότητα τα δικαιώματά τους και έχουν περισσότερη επίγνωση της αξιοπρέπειάς τους. Δεν είναι πλέον διατεθειμένες να κάθονται στην άκρη και να υπομένουν σιωπηλά τις διάφορες καταστάσεις. Οι σημερινές γυναίκες έχουν περισσότερες επιλογές και ανέχονται λιγότερο την αδιαφορία και την κακομεταχείριση. Το διαζύγιο γίνεται μια πραγματική επιλογή για εκείνες οι οποίες δεν μπορούν να βρουν ευτυχία στο γάμο, ιδιαίτερα όταν το στίγμα που το συνοδεύει έχει εκλείψει σε μεγάλο βαθμό και δεν είναι αυτό που ήταν πριν από 25 χρόνια».
Οι δυτικές χώρες επίσης έχουν υποστεί βαθιά αλλαγή στη διάρκεια των 25 περίπου χρόνων που πέρασαν. Ο Σάμιουελ Χ. Πρέστον αποκάλεσε αυτή την αλλαγή «σεισμό που συντάραξε την αμερικανική οικογένεια τα περασμένα 20 χρόνια». Το 1985, σχεδόν το ένα τέταρτο όλων των σπιτικών που είχαν παιδιά κάτω των 18 ετών ήταν σπιτικά με ένα γονέα, κυρίως λόγω διαζυγίου. Προβλέπεται ότι το 60 τοις εκατό των παιδιών που γεννήθηκαν το 1984 μπορεί να ζουν σε σπιτικό με ένα γονέα πριν φτάσουν τα 18.
Έχοντας υπόψη την εξασθένηση του θεσμού του γάμου, είναι πράγματι το διαζύγιο η πόρτα για μια πιο ευτυχισμένη ζωή; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, ας εξετάσουμε πρώτα ποια ήταν η αιτία που έκανε τους ανθρώπους να θεωρούν το διαζύγιο πανάκεια για τα οικογενειακά τους προβλήματα.
[Πλαίσιο στη σελίδα 4]
Καρποί του ‘Διαζυγίου Μέσα στο Ίδιο Σπίτι’
ΚΑΤΩ από τον αριθμό των πραγματικών διαζυγίων παραμένουν αθέατα τα «κρυφά» διαζύγια. Στην Ιαπωνία, όπου πολλές γυναίκες εξακολουθούν να εξαρτώνται οικονομικά από τους συζύγους τους και να είναι υποταγμένες στη συνεχιζόμενη παράδοση της αντρικής κυριαρχίας, μερικά ζευγάρια μπορεί απρόθυμα να ζουν κάτω από την ίδια στέγη, σε μια κατάσταση που έχει οριστεί ως «διαζύγιο μέσα στο ίδιο σπίτι». Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι γυναίκες τείνουν να διοχετεύουν όλη τους την ενεργητικότητα στην ανατροφή των παιδιών τους. Συχνά, αυτές οι μητέρες είναι υπερπροστατευτικές, πράγμα που δυσκολεύει τα παιδιά να ανεξαρτητοποιηθούν αργότερα.
Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί από τους γιους που έχουν τέτοιες μητέρες υποφέρουν από ένα «σύνδρομο μη μου άπτου» όταν μεγαλώσουν και παντρευτούν. Αυτά τα άτομα δεν αγγίζουν ποτέ με στοργή τη σύζυγό τους, ούτε και έπειτα από αρκετά χρόνια έγγαμης ζωής. Το πρόβλημα από το οποίο υποφέρουν είναι το ότι έχουν μείνει «τα παιδιά της μαμάς», όπως συνήθως λέγεται, και τις περισσότερες φορές παντρεύονται επειδή έτσι τους είπε η μητέρα τους. Σύμφωνα με την εφημερίδα Ασάχι Ίβνινγκ Νιουζ (Asahi Evening News), ο Δρ Γιασούσι Ναραμπαγιάσι, ειδικός σύμβουλος σε θέματα γάμου, λέει ότι το πρόβλημα ολοένα μεγαλώνει εδώ και μια δεκαετία, και ότι υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες άντρες οι οποίοι, από την ντροπή τους, φοβούνται να ζητήσουν τη γνώμη κάποιου ειδικού.