Αποδείξεις Υπέρ του Μητρικού Γάλακτος

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Νιγηρία

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ μια παιδική τροφή που είναι πολύ νόστιμη, ευκολοχώνευτη και καλύπτει όλες τις διατροφικές ανάγκες των αναπτυσσόμενων βρεφών. Μια τροφή που είναι «θαυματουργό φάρμακο» το οποίο προλαμβάνει και θεραπεύει ασθένειες. Μια τροφή που δεν κοστίζει τίποτα και είναι άμεσα διαθέσιμη σε οικογένειες παντού στη γη.

Αδύνατον λέτε; Μα, ένα τέτοιο προϊόν υπάρχει, αν και δεν έχει δημιουργηθεί από επιστήμονες που απασχολούνται στη βιομηχανία. Είναι το μητρικό γάλα.

Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας αυτή η καταπληκτική τροφή θεωρείται ζωτικής σημασίας για τη φροντίδα των παιδιών. Για παράδειγμα, η Αγία Γραφή μάς λέει ότι, όταν η κόρη του Φαραώ βρήκε το βρέφος Μωυσή, έστειλε την αδελφή του να φωνάξει μια ‘γυναίκα θηλάζουσα’ για να το φροντίσει. (Έξοδος 2:5-9) Αργότερα, στη ρωμαϊκή και στην ελληνική κοινωνία, συχνά μίσθωναν κάποια εύρωστη τροφό για να παρέχει γάλα στα βρέφη των πλούσιων γονέων. Στις πρόσφατες δεκαετίες, όμως, η συνήθεια του θηλασμού έχει μειωθεί σημαντικά, εν μέρει λόγω της διαφήμισης που έκανε πολλούς ανθρώπους να σκεφτούν ότι το μητρικό γάλα ήταν κατώτερο από τις βρεφικές συνταγές της σύγχρονης τεχνολογίας. Σήμερα, αυτή η τάση αντιστρέφεται καθώς ολοένα και περισσότερες μητέρες συνειδητοποιούν πως «ο θηλασμός είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει».

Η Καλύτερη Διατροφή

Έχουν βρει οι επιστήμονες κάτι καλύτερο από την ενσωματωμένη μέθοδο που έχει σχεδιάσει ο Δημιουργός για να τρέφονται τα βρέφη; Καθόλου. Η UNICEF (Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά) δηλώνει: «Μόνο το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή και το καλύτερο ποτό που υπάρχει για τα μωρά στους πρώτους τέσσερις ως έξι μήνες της ζωής τους». Το μητρικό γάλα περιέχει όλες τις πρωτεΐνες, τις ουσίες που συντελούν στην ανάπτυξη, τα λίπη, τους υδατάνθρακες, τα ένζυμα, τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία που είναι ζωτικά για την υγιή ανάπτυξη του βρέφους στους πρώτους λίγους μήνες της ζωής.

Το μητρικό γάλα όχι μόνο είναι η καλύτερη τροφή για τα νεογέννητα βρέφη αλλά είναι και η μόνη τροφή που χρειάζονται. Το Μάιο του 1992 η Παγκόσμια Συνέλευση για την Υγεία επαναβεβαίωσε ότι, «στη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων ως έξι μηνών της ζωής, εκτός από το μητρικό γάλα, δεν χρειάζεται καμιά άλλη στερεή τροφή ή υγρό, ούτε ακόμη και νερό, για να καλυφτούν οι διατροφικές απαιτήσεις του φυσιολογικού βρέφους». Το μητρικό γάλα περιέχει αρκετό νερό για να σβήσει τη δίψα ενός μωρού ακόμη και σε ζεστά, ξηρά κλίματα. Η επιπρόσθετη χορήγηση νερού ή ζαχαρούχων ποτών με μπιμπερό είναι όχι μόνο περιττή αλλά μπορεί επίσης να κάνει το μωρό να σταματήσει να θηλάζει εντελώς, εφόσον τα μωρά συνήθως προτιμούν τη σχετική ευκολία που παρέχει το τάισμα με μπιμπερό. Φυσικά, μετά τους πρώτους λίγους μήνες της ζωής, άλλες τροφές και πόσιμα υγρά πρέπει να προστίθενται σταδιακά στο διαιτολόγιο του μωρού.

Κανένα υποκατάστατο δεν παρέχει τέτοια ιδανική ισορροπία συστατικών τα οποία προωθούν την υγιή ανάπτυξη και εξέλιξη των βρεφών. Το βιβλίο Αναπαραγωγική Υγεία—Παγκόσμια Ζητήματα (Reproductive Health—Global Issues) δηλώνει: «Οι προσπάθειες να υποκατασταθεί το μητρικό γάλα δεν υπήρξαν επιτυχείς. Η ιστορική λογοτεχνία στο ζήτημα της τροφής των βρεφών είναι γεμάτη αποδείξεις του γεγονότος ότι τα βρέφη που δεν θηλάζουν κινδυνεύουν πολύ περισσότερο από τις μολύνσεις και τον υποσιτισμό από ό,τι τα βρέφη που θηλάζουν».

Ο Θηλασμός Σώζει Ζωές

Σύμφωνα με τη WHO (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας), ένα εκατομμύριο βρεφικοί θάνατοι παγκόσμια θα αποτρέπονταν κάθε χρόνο αν όλες οι μητέρες τάιζαν το μωρό τους μόνο με μητρικό γάλα στη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων ως έξι μηνών της ζωής. Η έκθεση της UNICEF με τίτλο Η Κατάσταση των Παιδιών του Κόσμου το 1992 (State of the World’s Children 1992) δηλώνει: «Ένα μωρό που τρέφεται με μπιμπερό σε μια φτωχή κοινότητα έχει κατά προσέγγιση 15 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει από διαρροϊκή ασθένεια και 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει από πνευμονία από ό,τι ένα μωρό που τρέφεται αποκλειστικά με μητρικό γάλα».

Γιατί συμβαίνει αυτό; Ένας λόγος είναι ότι το γάλα σε σκόνη, εκτός από το ότι είναι διατροφικά κατώτερο από το μητρικό γάλα, συχνά αραιώνεται υπερβολικά με ακάθαρτο νερό και κατόπιν χορηγείται με μπιμπερό τα οποία δεν έχουν αποστειρωθεί. Έτσι, το γάλα που χορηγείται με μπιμπερό μπορεί εύκολα να μολυνθεί από τα βακτηρίδια και τους ιούς που προξενούν τη διαρροϊκή νόσο και τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, τους κύριους φονείς των παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σε αντίθεση, το γάλα που δίνεται απευθείας από το στήθος δεν μολύνεται εύκολα, δεν απαιτεί ανάμειξη, δεν χαλάει και δεν μπορεί να αραιωθεί υπερβολικά.

Ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο ο θηλασμός σώζει ζωές είναι ότι το μητρικό γάλα περιέχει αντισώματα που προστατεύουν το βρέφος από τις ασθένειες. Ακόμη και όταν εμφανιστεί διαρροϊκή νόσος ή άλλες λοιμώξεις, είναι συνήθως λιγότερο σοβαρές και ευκολότερο να αντιμετωπιστούν σε βρέφη που θηλάζουν. Οι ερευνητές επίσης υποστηρίζουν ότι τα μωρά που τρέφονται με μητρικό γάλα φαίνεται ότι είναι λιγότερο επιρρεπή σε οδοντικές παθήσεις, καρκίνο, διαβήτη και αλλεργίες. Μάλιστα, επειδή ο θηλασμός απαιτεί δράση που περιλαμβάνει δυνατό ρούφηγμα, ο θηλασμός μπορεί να συμβάλει στη σωστή ανάπτυξη των οστών και των μυών του προσώπου των βρεφών.

Οφέλη για τις Μητέρες

Ο θηλασμός δεν ωφελεί μόνο το μωρό· ωφελεί και τη μητέρα επίσης. Πρώτα-πρώτα, καθώς το μωρό θηλάζει το στήθος ενεργοποιεί την έκκριση της ορμόνης οξυτοκίνη, η οποία όχι μόνο συμβάλλει στην έναρξη και στη συνέχιση της έκκρισης γάλακτος αλλά επίσης προκαλεί και συσπάσεις της μήτρας. Όταν η μήτρα συσπάται κατάλληλα μετά τη γέννα, είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιαστεί παρατεταμένη αιμορραγία. Ο θηλασμός επίσης καθυστερεί την επιστροφή της ωορρηξίας και της εμμηνόρροιας. Αυτό τείνει να καθυστερεί την επόμενη εγκυμοσύνη. Μεγαλύτερα διαστήματα μεταξύ των εγκυμοσυνών σημαίνουν υγιέστερες μητέρες και μωρά.

Ένα άλλο μεγάλο πλεονέκτημα για τις γυναίκες είναι ότι ο θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο προσβολής από καρκίνο των ωοθηκών και του μαστού. Μερικοί ειδικοί αναφέρουν ότι ο κίνδυνος του καρκίνου του μαστού για μια γυναίκα που θηλάζει το μωρό της είναι ο μισός από ό,τι θα ήταν αν δεν το θήλαζε.

Στον κατάλογο με τα οφέλη του θηλασμού δεν πρέπει να παραβλέψουμε το δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ μητέρας και παιδιού. Εφόσον ο θηλασμός περιλαμβάνει όχι μόνο την παροχή τροφής αλλά και στοματική επαφή, επαφή δέρμα με δέρμα και σωματική θερμότητα, μπορεί να βοηθήσει στη σφυρηλάτηση ενός σημαντικού δεσμού μεταξύ μητέρας και παιδιού και μπορεί να συμβάλει στη συναισθηματική και στην κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Αποφασίστε να Θηλάσετε

Σχεδόν όλες οι μητέρες είναι σωματικά ικανές να παράσχουν αρκετό γάλα για τα βρέφη τους αν υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις. Ο θηλασμός θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατό μετά τη γέννα, μέσα στην πρώτη ώρα μετά τη γέννηση του μωρού. (Το πρώτο μητρικό γάλα, μια πυκνή κιτρινωπή ουσία που ονομάζεται πρωτόγαλα, είναι καλό για τα μωρά και συμβάλλει στην προστασία τους από λοιμώξεις). Από εκεί και μετά, τα μωρά θα πρέπει να τα θηλάζουν όταν το ζητάνε, και στη διάρκεια της νύχτας, και όχι σύμφωνα με ένα καθορισμένο πρόγραμμα. Η σωστή τοποθέτηση του μωρού στο στήθος είναι επίσης σημαντική. Μια έμπειρη και γεμάτη κατανόηση σύμβουλος μπορεί να προσφέρει βοήθεια σε τέτοια ζητήματα.

Βέβαια, το αν μια μητέρα αποφασίσει να θηλάσει το βρέφος της ή όχι δεν εξαρτάται απλώς και μόνο από το αν έχει τη σωματική ικανότητα να το κάνει αυτό. Το έντυπο Η Κατάσταση των Παιδιών του Κόσμου το 1992 αναφέρει: «Οι μητέρες χρειάζονται την υποστήριξη των νοσοκομείων αν πρόκειται να δώσουν στα μωρά τους το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα· αλλά αν πρόκειται να συνεχίσουν να θηλάζουν, θα χρειαστούν επίσης την υποστήριξη των εργοδοτών, των σωματείων των εργαζομένων, των κοινοτήτων—και των αντρών».

[Πλαίσιο στη σελίδα 13]

Θηλασμός στον Αναπτυσσόμενο Κόσμο

1. Μόνο το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή και το καλύτερο πόσιμο υγρό που υπάρχει για ένα μωρό στους πρώτους τέσσερις ως έξι μήνες της ζωής του.

2. Τα μωρά πρέπει να αρχίζουν να θηλάζουν το συντομότερο δυνατό μετά τη γέννα. Ουσιαστικά κάθε μητέρα μπορεί να θηλάσει το μωρό της.

3. Ο συχνός θηλασμός είναι απαραίτητος για να παράγεται αρκετό γάλα για τις ανάγκες του μωρού.

4. Η διατροφή με μπιμπερό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ασθένειες και θάνατο.

5. Ο θηλασμός πρέπει να συνεχιστεί ακόμη και στο δεύτερο χρόνο της ζωής ενός παιδιού και περισσότερο, αν αυτό είναι δυνατό.

Πηγή: Στοιχεία για τη Ζωή (Facts for Life), που εκδίδουν από κοινού η UNICEF, η WHO, και η UNESCO.

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Θηλασμός και AIDS

Στα τέλη του Απριλίου του 1992, η WHO και η UNICEF συγκέντρωσαν μια διεθνή ομάδα ειδικών για να εξετάσουν τη σχέση μεταξύ του AIDS και του θηλασμού. Η ανάγκη που υπήρχε να γίνει αυτή η συνάντηση εξηγήθηκε από τον Δρ Μάικλ Μέρσον, διευθυντή του Παγκόσμιου Προγράμματος για το AIDS, το οποίο έχει καταρτίσει η WHO. Αυτός είπε: «Ο θηλασμός αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα για την επιβίωση του παιδιού. Ο κίνδυνος που διατρέχει ένα μωρό να πεθάνει από AIDS εξαιτίας του θηλασμού πρέπει να σταθμιστεί σε σχέση με τον κίνδυνο που διατρέχει να πεθάνει από άλλες αιτίες αν δεν θηλάζεται».

Σύμφωνα με τη WHO, περίπου το ένα τρίτο όλων των μωρών που γεννιούνται από μητέρες οι οποίες έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV προσβάλλονται και αυτά επίσης. Αν και σε πολλές περιπτώσεις η μετάδοση της ασθένειας από τη μητέρα στο βρέφος λαβαίνει χώρα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γέννας, υπάρχουν αποδείξεις ότι μπορεί επίσης να λάβει χώρα και μέσω του θηλασμού. Ωστόσο, δηλώνει η WHO, «η συντριπτική πλειονότητα των μωρών που θηλάζουν από μητέρες που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV δεν μολύνονται μέσω θηλασμού».

Η ομάδα των ειδικών κατέληξε: «Όπου οι λοιμώδεις νόσοι και ο υποσιτισμός είναι η κύρια αιτία βρεφικών θανάτων και το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας είναι υψηλό, η συνηθισμένη συμβουλή που θα πρέπει να δίνεται στις έγκυες γυναίκες, περιλαμβανομένων και αυτών που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV, είναι να θηλάζουν. Αυτό συμβαίνει επειδή ο κίνδυνος που διατρέχει το μωρό τους να μολυνθεί από τον ιό HIV μέσω του μητρικού γάλακτος είναι πιθανότατα μικρότερος από τον κίνδυνο που διατρέχει να πεθάνει από άλλες αιτίες αν δεν θηλάσει.

»Απεναντίας, σε τόπους όπου η κύρια αιτία θανάτου στη διάρκεια της βρεφικής ηλικίας δεν είναι οι λοιμώδεις νόσοι και το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας είναι χαμηλό, η . . . συνηθισμένη συμβουλή για τις έγκυες γυναίκες που είναι γνωστό ότι έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV θα πρέπει να είναι να χρησιμοποιήσουν μια ασφαλή εναλλακτική μέθοδο διατροφής για το μωρό τους αντί να το θηλάσουν».