Όργανο από Μπαμπού—Μουσική Καινοτομία των Φιλιππίνων

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΙΣ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ

ΑΥΤΑ που σήμερα ονομάζονται εκκλησιαστικά όργανα υπάρχουν με τη μια ή με την άλλη μορφή εδώ και 2.000 χρόνια τουλάχιστον. Η τεχνική της κατασκευής τους ποικίλλει, αλλά εκείνο που είναι κοινό σε όλα τα εκκλησιαστικά όργανα είναι οι σειρές των αυλών που αποτελούν μέρος του μηχανισμού για την παραγωγή ήχου. Οι αυλοί είναι συνήθως φτιαγμένοι από ξύλο ή μέταλλο. Το όργανο για το οποίο θέλουμε να σας μιλήσουμε, ωστόσο, έχει αυλούς φτιαγμένους κυρίως από μπαμπού. Συνολικά 832 από τους 953 αυλούς του, οι οποίοι παράγουν ήχο, είναι από μπαμπού. Οι υπόλοιποι είναι μεταλλικοί. Επιπρόσθετα, υπάρχουν μερικοί αυλοί των οποίων ο ρόλος είναι απλώς διακοσμητικός.

Πώς λειτουργεί το όργανο από μπαμπού; Η αρχή λειτουργίας είναι η ίδια με εκείνη των άλλων οργάνων που έχουν αυλούς. Χρησιμοποιούνται δύο είδη αυλών, και σε αυτούς διοχετεύεται αέρας για να παραχτούν μουσικοί ήχοι. Οι αυλοί με στόμιο—οι οποίοι έχουν ημικυκλικές οπές που βρίσκονται κοντά στο σημείο όπου ενώνονται με την κονσόλα—παράγουν ήχο σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που παράγει το φλάουτο. Οι αυλοί με γλωσσίδι—που έχουν μέσα τους ένα στοιχείο που πάλλεται—παράγουν ήχο με τρόπο παρόμοιο με εκείνον του κλαρινέτου ή του σαξόφωνου. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι αυλοί είναι φτιαγμένοι από μπαμπού δίνει σε αυτό το όργανο ειδικά ακουστικά χαρακτηριστικά.

Κατασκευή του Οργάνου

Η κατασκευή αυτού του οργάνου από μπαμπού άρχισε το 1816 από έναν Ισπανό ιεραπόστολο, τον Ντιέγκο Σέρα. Γιατί χρησιμοποιήθηκε μπαμπού; Αν σκεφτούμε τη σχετική φτώχεια που υπήρχε στην περιοχή, ένας παράγοντας ήταν πιθανώς η ανάγκη για χρήση φτηνών υλικών. Επιπλέον, ο κατασκευαστής του οργάνου επιθυμούσε χωρίς αμφιβολία να χρησιμοποιήσει κατάλληλα ντόπια υλικά.

Το 1816 έκοψαν τα μπαμπού και τα έθαψαν κάτω από την άμμο της ακτής επί έναν περίπου χρόνο. Τα μπαμπού που άντεξαν σε αυτή την έκθεση στα έντομα και στα στοιχεία της φύσης τα θεώρησαν ανθεκτικά και τα χρησιμοποίησαν στην κατασκευή του οργάνου. Τα επόμενα λίγα χρόνια, συναρμολογήθηκαν τα διάφορα μέρη του οργάνου. Όταν το μεγαλύτερο μέρος του τελείωσε το 1821, αυτό ανακηρύχτηκε «το καλύτερο και το πρώτο του είδους του στη χώρα».

Ξεπέρασε τις Αντιξοότητες

Η ζωή για το όργανο από μπαμπού δεν ήταν εύκολη. Το έτος 1829 έγιναν σεισμοί στην πόλη Λας Πίνιας όπου βρίσκεται το όργανο. Η οροφή του κτιρίου που το στέγαζε καταστράφηκε, και πιθανότατα το όργανο εκτέθηκε στα στοιχεία της φύσης για λίγο. Το 1863 ένας εξαιρετικά ισχυρός σεισμός προκάλεσε ακόμα μεγαλύτερη ζημιά στο όργανο. Ορισμένοι αυλοί αντικαταστάθηκαν, αλλά με την πάροδο του χρόνου τα έντομα τους κατέστρεψαν. Το 1880 ένας άλλος καταστροφικός σεισμός προκάλεσε σοβαρές φθορές στο κτίριο το οποίο στέγαζε το όργανο, και ένας τυφώνας έπληξε την πόλη προτού επισκευαστεί πλήρως το κτίριο. Από τότε διάφορα κομμάτια του οργάνου διασκορπίστηκαν.

Επιχειρήθηκε να γίνουν κάποιες επισκευές στο πέρασμα των ετών, αλλά μια τέτοια απόπειρα κατέληξε σε μόνιμη βλάβη. Κάποιος επισκευαστής έκοψε κομμάτια από τους αυλούς, οι οποίοι ήταν φτιαγμένοι από μπαμπού, προκειμένου να βάλει μερικές βαλβίδες για το κούρδισμα του οργάνου. Αυτό άλλαξε μόνιμα το τονικό ύψος του οργάνου. Παρά τις προσπάθειες για επισκευή, το όργανο συνέχιζε να φθείρεται.

Το όργανο άντεξε επίσης στον πόλεμο. Η Λας Πίνιας ήταν ο τόπος που έλαβαν χώρα συγκρούσεις ανάμεσα σε Φιλιππινέζους και Ισπανούς στο τέλος της δεκαετίας του 1890 και ανάμεσα σε Φιλιππινέζους και Αμερικανούς στη διάρκεια του Φιλιππινοαμερικανικού Πολέμου. Εντούτοις, παρά τη φθορά που είχε υποστεί, γραπτά στοιχεία από το 1911 ως το 1913 δείχνουν ότι επισκέπτες πήγαιναν να δουν αυτό το όργανο.

Τα έτη 1941 ως 1945 έφεραν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στις Φιλιππίνες. Στη διάρκεια της ιαπωνικής κατοχής, ο Μαρκήσιος Τζ. Τοκουγκάβα, συγγενής του Αυτοκράτορα Χιροχίτο, έστρεψε την προσοχή σε αυτό το όργανο. Εκείνος διευθέτησε να γίνουν μερικές επισκευές, αλλά έπειτα από αυτό ελάχιστα πράγματα έγιναν στο όργανο επί πολλά χρόνια.

Κατόπιν, στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 το κοινό απαίτησε να επισκευαστεί το όργανο. Από τους εκατοντάδες αυλούς από μπαμπού, 45 είχαν χαθεί και 304 δεν δούλευαν. Μέσα σε έναν αυλό βρέθηκε η φωλιά κάποιου πουλιού. Μπορούσε να γίνει κάτι για να ξαναπαίξει το όργανο όπως παλιά;

Επισκευή

Το σχέδιο για την επισκευή άρχισε να εφαρμόζεται το Μάρτιο του 1973, όταν το έργο ανατέθηκε σε μια αξιόπιστη ξένη εταιρία. Οι αυλοί στάλθηκαν αεροπορικώς στην Ιαπωνία, και το υπόλοιπο όργανο στάλθηκε στη Γερμανία. Εκεί, κατασκευάστηκε ένα ειδικό δωμάτιο στο οποίο υπήρχε κλίμα παρόμοιο με εκείνο των Φιλιππίνων. Σε αυτό το δωμάτιο έλαβε χώρα το έργο της επισκευής.

Ο στόχος ήταν να μείνουν τα πράγματα όσο το δυνατόν πιο κοντά στο αρχικό σχέδιο. Τελικά, οι επισκευές ολοκληρώθηκαν. Οι αυλοί που είχαν επισκευαστεί στην Ιαπωνία στάλθηκαν στη Γερμανία. Ολόκληρο το όργανο συναρμολογήθηκε ξανά και δοκιμάστηκε. Στη συνέχεια, στις 18 Φεβρουαρίου 1975, έτερψε τα αφτιά ενός γερμανικού ακροατηρίου σε κάποια συναυλία διάρκειας μιας ώρας.

Σύντομα έπειτα από αυτό, το όργανο συσκευάστηκε σε δεκάδες ξύλινα κιβώτια, και τα 5.626 κιλά που ζύγιζε στάλθηκαν πίσω στις Φιλιππίνες χάρη στην ευγενική φροντίδα μιας βελγικής αεροπορικής εταιρίας. Στη Λας Πίνιας, την πόλη που επρόκειτο να στεγαστεί, του επιφύλαξαν λαμπρή υποδοχή. Τριάντα χιλιάδες άνθρωποι παρακολούθησαν μια παρέλαση με άρματα, η οποία αναπαριστούσε περιστατικά από την ιστορία του οργάνου.

Στις 9 Μαΐου 1975, το όργανο από μπαμπού ήταν έτοιμο για την εναρκτήρια συναυλία του. Ένας Γερμανός οργανίστας έπαιξε μαζί με τους Φιλιππινέζους μουσικούς όταν επανήλθε αυτό το όργανο από μπαμπού στις Φιλιππίνες.

Εκτιμάτε εσείς το δώρο της μουσικής που μας έδωσε ο Δημιουργός μας; Θα θέλατε να ακούσετε κάτι που να είναι λίγο διαφορετικό; Αν έχετε ποτέ την ευκαιρία να ακούσετε το όργανο από μπαμπού στη Λας Πίνιας, αναμφίβολα θα απολαύσετε αυτή την ιδιαίτερη μουσική καινοτομία των Φιλιππίνων.