Άκι—Το Εθνικό Φαγητό της Τζαμάικας

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΤΖΑΜΑΪΚΑ

ΕΙΝΑΙ Κυριακή πρωί στο νησί Τζαμάικα της Καραϊβικής. «Το πρωινό είναι έτοιμο», αναγγέλλει η χαρούμενη οικοδέσποινα στον ξένο επισκέπτη της.

«Από ό,τι βλέπω έχουμε ομελέτα για πρωινό», λέει ο επισκέπτης.

«Όχι, όχι», απαντάει η νοικοκυρά, «είναι άκι και παστό ψάρι. Δοκίμασε».

«Είναι πολύ νόστιμο», απαντάει ο επισκέπτης της. «Αλλά μοιάζει πολύ με ομελέτα! Τι είναι το άκι; Είναι φρούτο ή λαχανικό;»

«Αυτή είναι παλιά απορία», αποκρίνεται η νοικοκυρά. «Η φυτολογία θεωρεί το άκι φρούτο, αλλά στο τραπέζι, πολλοί το θεωρούν λαχανικό».

Ας μιλήσουμε περισσότερο για το άκι.

Ένα Πολύτιμο Δέντρο

Το δέντρο άκι προέρχεται από τη Δυτική Αφρική. Σύμφωνα με το βιβλίο Το Α-Ω της Κληρονομιάς της Τζαμάικας (A-Z of Jamaican Heritage), της Όλιβ Σίνιορ, τα πρώτα φυτά ήρθαν στην Τζαμάικα όταν κάποιος τα αγόρασε από τον καπετάνιο ενός δουλεμπορικού πλοίου το 18ο αιώνα. Μερικοί πιστεύουν ότι το όνομα άκι προέρχεται από τη λέξη ανκί της γλώσσας τούι της Γκάνας.

Τα δέντρα άκι είναι μεγάλα, φτάνουν μέχρι και 15 μέτρα ύψος. Υπάρχουν σε όλη την Τζαμάικα, και ο καρπός τους τρώγεται από όλες τις τάξεις των ανθρώπων. Το φαγητό που φτιάχνεται με το άκι το αποκαλούν με καμάρι εθνικό φαγητό της Τζαμάικας. Το άκι συνήθως το αναμειγνύουν με εισαγόμενο παστό μπακαλιάρο σε μια σάλτσα από κρεμμύδια, πιπεριές και άλλα καρυκεύματα. Όταν δεν υπάρχει παστός μπακαλιάρος, τρώνε το άκι είτε με άλλο ψάρι ή κρέας είτε μόνο του.

Ο άγουρος καρπός του δέντρου άκι είναι πρασινωπός, αλλά καθώς ωριμάζει παίρνει ένα έντονο κοκκινωπό χρώμα. Όταν ωριμάσει εντελώς, ο καρπός ανοίγει και είναι έτοιμος για συγκομιδή. Όταν ανοίξει ο καρπός εμφανίζονται τρία επίσπερμα, τα οποία έχουν από ένα μαύρο σπόρο στην κορυφή. Τα ωχρά επίσπερμα είναι τα μέρη που τρώγονται αφού αφαιρεθούν οι μαύροι σπόροι και η κοκκινωπή ουσία που υπάρχει στο κέντρο των επίσπερμων.

Πότε Είναι Επικίνδυνο

Έχουν παρουσιαστεί μεμονωμένα περιστατικά τροφικής δηλητηρίασης—κυρίως σε παιδιά—τα οποία έχουν συνδεθεί με την κατανάλωση άκι. Οι εξετάσεις έδειξαν ότι η αιτία ήταν η βρώση άγουρων καρπών. Οι έρευνες επιβεβαίωσαν ότι προτού ανοίξει ο καρπός περιέχει υπογλυκίνη, ένα αμινοξύ.

Οι βιοχημικοί έχουν ανακαλύψει ότι η υπογλυκίνη εμποδίζει τη διάσπαση των λιπαρών οξέων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση διαφόρων λιπαρών οξέων στο αίμα, προκαλώντας υπνηλία και κώμα. Η υπογλυκίνη εμποδίζει επίσης την παραγωγή γλυκόζης του αίματος, η οποία είναι ζωτική για το μεταβολισμό.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι η υπογλυκίνη που περιέχουν τα άκι απελευθερώνεται όταν μαγειρευτούν κλειστοί καρποί. Γι’ αυτό, το νερό στο οποίο μαγειρεύεται το άκι πρέπει να πετιέται και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για το μαγείρεμα άλλων φαγητών. Προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο που εγκυμονεί η κατανάλωση ή το μαγείρεμα άγουρων άκι δίνονται κατά καιρούς από το Υπουργείο Υγείας της χώρας.

Οι περισσότεροι από αυτούς στους οποίους αρέσει το άκι λένε ότι το τρώνε μια ολόκληρη ζωή και ποτέ δεν έχουν πάθει τίποτα. Έτσι, μερικοί ίσως αρνούνται ότι το άκι μπορεί να είναι επικίνδυνο.

Γίνεται πιο Δημοφιλές

Παρά τις σποραδικές αναφορές δηλητηριάσεων, το άκι με παστό ψάρι γίνεται όλο και πιο δημοφιλές ως φαγητό της Τζαμάικας. Εντούτοις, αυτός ο συνδυασμός απειλείται, επειδή η τιμή του εισαγόμενου μπακαλιάρου έχει αυξηθεί τρομερά τα πρόσφατα χρόνια. Αλλά το άκι μαγειρεύεται και με άλλα ψάρια και κρέατα, γι’ αυτό οι περισσότεροι πιθανότατα δεν θα εγκαταλείψουν αυτό το εθνικό φαγητό της Τζαμάικας.

Αν κεντρίστηκε το ενδιαφέρον σας για το άκι, ίσως να μη χρειαστεί να ταξιδέψετε ως εδώ για να το δοκιμάσετε επειδή έχει γίνει δημοφιλές εξαγόμενο προϊόν. Ναι, το άκι συσκευάζεται σε κονσέρβες και εξάγεται σε άλλες χώρες, ιδιαίτερα σε χώρες στις οποίες έχουν μεταναστεύσει πολλοί Τζαμαϊκανοί. Έτσι, αν δείτε στη χώρα σας το άκι σε κονσέρβα ή αν επισκεφτείτε την Τζαμάικα, δοκιμάστε λίγο άκι με παστό ψάρι. Ποιος ξέρει; Ίσως να αρέσει και σε εσάς η μοναδική γεύση του!

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Καρπός του δέντρου άκι