Φάρμακα Χωρίς Συνταγή—Οφέλη και Κίνδυνοι

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ

«ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ κλίμακα, οι άνθρωποι παίρνουν όλο και περισσότερα φάρμακα χωρίς συνταγή», ισχυρίζεται ο πρόεδρος μιας μεγάλης φαρμακευτικής εταιρίας. «Οι άνθρωποι θέλουν να ελέγχουν οι ίδιοι την υγεία τους». Μολονότι αυτό μπορεί να αληθεύει, υπάρχουν κάποιοι κίνδυνοι τους οποίους πρέπει να γνωρίζετε;

Φυσικά, όταν χρησιμοποιούνται σωστά, τα φάρμακα μπορούν να φέρουν ανακούφιση. Παραδείγματος χάρη, η ινσουλίνη και τα αντιβιοτικά, ακόμη και το φτηνό και απλό διάλυμα ενυδάτωσης που χορηγείται από το στόμα, σώζουν αμέτρητες ζωές. Αυτό που είναι δύσκολο όταν παίρνετε φάρμακα χωρίς συνταγή είναι να καθορίσετε πότε τα οφέλη ξεπερνούν τους κινδύνους.

Ομολογουμένως, σε μερικές χώρες η ειδικευμένη ιατρική βοήθεια μπορεί είτε να απέχει πάρα πολύ είτε να κοστίζει πάρα πολύ. Γι’ αυτό, πολλοί άνθρωποι βασίζονται στις γνώμες φίλων και συγγενών ή σε βιβλία αυτοβοήθειας για να βρουν πληροφορίες σχετικά με το τι φάρμακα να πάρουν. Επίσης, «μερικές διαφημιστικές εκστρατείες μεταδίδουν την ιδέα ότι, αγοράζοντας ένα χάπι, είναι δυνατόν να αποκτήσετε υγεία και ευημερία», λέει ο Φερνάντου Λεφέβρ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο της Βραζιλίας.a Το αποτέλεσμα είναι ότι, για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της υπερβολικής εργασίας, της κακής διατροφής, ακόμη και των συναισθηματικών μικροπροβλημάτων, πολλοί καταφεύγουν στα φάρμακα. Ο Λεφέβρ προσθέτει: «Αντί να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, οι άνθρωποι προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματά τους χρησιμοποιώντας κάποια δημοφιλή σκευάσματα». Και ποιος ξέρει μάλιστα αν οι ασθενείς έχουν κάνει τη σωστή διάγνωση;

Εκτός του ότι χρησιμοποιούν φάρμακα για να αντιμετωπίσουν παθήσεις όπως είναι οι πονοκέφαλοι, η υπέρταση και οι πόνοι στο στομάχι, πολλοί καταφεύγουν σε φάρμακα για να αντιμετωπίσουν το άγχος, το φόβο και τη μοναξιά. «Οι άνθρωποι ζητούν τη βοήθεια του γιατρού επειδή νομίζουν ότι ένα χάπι θα λύσει το πρόβλημα», λέει ο Δρ Αντρέ Φάινγκολντ. «Ακόμη και οι γιατροί έχουν την τάση να δίνουν φάρμακα και να συστήνουν αμέτρητες εξετάσεις. Δεν προσπαθούν να μάθουν το ιστορικό του ασθενούς, ο οποίος στην πλειονότητα των περιπτώσεων έχει έναν αποδιοργανωμένο, αγχωτικό και ανθυγιεινό τρόπο ζωής». Ο Ρομίλντο Μπουένο, του Παγκόσμιου Συμβουλίου για την Πρόληψη της Κατάχρησης των Ψυχοτρόπων Φαρμάκων (φαρμάκων που επηρεάζουν την αντίληψη ή τη συμπεριφορά), παραδέχεται: «Ο γιατρός δεν έχει αρκετό χρόνο για να εξετάσει τους ασθενείς, και τους ξεφορτώνεται καταπολεμώντας μόνο το σύμπτωμα». Η χρήση φαρμάκων «είναι ο ιατρικός τρόπος [επίλυσης] των κοινωνικών προβλημάτων». Ωστόσο, ένας άλλος γιατρός εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι πολλοί ασθενείς πραγματικά χρειάζονται προσεκτικά καθορισμένα ψυχοτρόπα φάρμακα.

Αφού εξετάζει τη «Μόδα του Προζάκ», η βραζιλιάνικη εφημερίδα Ο Εστάντο ντε Σ. Πάουλο (O Estado de S. Paulo) αναφέρει: «Το να γίνεται ένα φάρμακο μόδα, σαν να επρόκειτο για καινούριο κούρεμα, είναι τουλάχιστον παράξενο». Παραθέτει τα λόγια του ψυχιάτρου Άρθουρ Κάουφμαν: «Η έλλειψη προοπτικής και σκοπού στη ζωή δημιουργεί ένα φαινόμενο που μετατρέπει μια αποτελεσματική θεραπεία σε πανάκεια για όλα τα παθήματα». Ο Κάουφμαν προσθέτει: «Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για άμεσες θεραπείες, και συνεπώς, αφού δεν νοιάζεται να βρει τις αιτίες των προβλημάτων του, προτιμάει να πάρει ένα χάπι για να τα λύσει». Αλλά είναι ασφαλές να παίρνετε φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού;

Υπάρχουν Κίνδυνοι Όταν Παίρνετε Φάρμακα Χωρίς Συνταγή Γιατρού;

«Ένα από τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του ιατρικού τομέα στον 20ό αιώνα είναι η παρασκευή νέων φαρμάκων», αναφέρει Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica). Αλλά προσθέτει: «Οι περισσότερες δηλητηριάσεις οφείλονται πιθανώς σε φάρμακα παρά σε οποιαδήποτε άλλη αιτία». Όντως, τα φάρμακα μπορούν να θεραπεύσουν, αλλά μπορούν και να βλάψουν. Τα χάπια διαίτης, που προκαλούν ανορεξία, «δρουν στο νευρικό σύστημα και συνεπώς μπορούν να δημιουργήσουν παρενέργειες όπως αϋπνία, αλλαγές στη συμπεριφορά και σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και παραισθήσεις», εξηγεί η συγγραφέας Σιλένε ντε Κάστρου. Και προσθέτει: «Αλλά όποιος νομίζει ότι το μόνο που κάνουν τα χάπια διαίτης είναι να αναστέλλουν την όρεξη κοροϊδεύει τον εαυτό του. Ένα χάπι μπορεί να αποτελέσει την έναρξη ενός φαύλου κύκλου φαρμάκων, που το ένα θα εξουδετερώνει την επίδραση του άλλου».

Πολλά κοινά φάρμακα μπορούν να ερεθίσουν το στομάχι και να προκαλέσουν ναυτία, εμετό και αιμορραγία. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν εθισμό ή να επιφέρουν βλάβη στα νεφρά και στο συκώτι.

Ακόμη και δημοφιλή «υγιεινά προϊόντα» μπορεί να είναι ύποπτα. «Αυτή η μόδα με τα συμπληρώματα βιταμινών είναι εξαιρετικά επικίνδυνη», προειδοποιεί ο Δρ Εφραΐμ Ολσέβερ, πρόεδρος ενός ιατρικού συλλόγου της Βραζιλίας. «Όχι μόνο ο κόσμος παίρνει φάρμακα χωρίς συνταγή αλλά και μερικοί απληροφόρητοι γιατροί συστήνουν αμφίβολα σκευάσματα, αγνοώντας τους κινδύνους που περιλαμβάνονται». Ένας άλλος γιατρός, όμως, δηλώνει ότι τα συμπληρώματα βιταμινών σε κατάλληλες δόσεις μπορεί να είναι αναγκαία ή ωφέλιμα για την αντιμετώπιση ορισμένων ασθενειών και στερητικών νόσων.

Ασφαλής Αυτοδιάγνωση—Πώς;

Επειδή δεν μπορούμε να πηγαίνουμε στο γιατρό κάθε φορά που νιώθουμε δυσφορία, η εκπαίδευση σε θέματα υγείας και η λογική χρήση φαρμάκων χωρίς συνταγή μπορούν να ωφελήσουν τις οικογένειές μας. Ωστόσο, προτού πάρετε οποιοδήποτε φάρμακο, είναι ζωτικό να γίνει ορθή και αποτελεσματική αυτοδιάγνωση. Αν δεν υπάρχει γιατρός κοντά ή δεν έχετε αρκετά χρήματα για να τον επισκεφτείτε, ένας αξιόπιστος ιατρικός οδηγός μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε σωστή διάγνωση. Παραδείγματος χάρη, ο Αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος εκδίδει έναν οικογενειακό ιατρικό οδηγό που περιλαμβάνει ένα τμήμα 183 σελίδων με πίνακες συμπτωμάτων. Αυτοί καθοδηγούν τον ασθενή μέσω μιας σειράς ερωτήσεων που μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι ή ένα όχι. Με αυτή τη μέθοδο μπορεί συχνά να προσδιοριστεί το πρόβλημα.

Αλλά ποιος είναι ο ρόλος των γιατρών; Πότε πρέπει να ζητούμε βοήθεια από κάποιον ειδικό; Πώς μπορούμε να αποφεύγουμε τα άκρα, δηλαδή ούτε να ανησυχούμε υπερβολικά για την υγεία μας ούτε και να την παραμελούμε; Αλήθεια, σε έναν κόσμο γεμάτο αρρώστιες και ψυχοσωματικές παθήσεις, πώς μπορούμε να απολαμβάνουμε σχετικά καλή υγεία;

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

«Δεν προσπαθούν να μάθουν το ιστορικό του ασθενούς, ο οποίος στην πλειονότητα των περιπτώσεων έχει έναν αποδιοργανωμένο, αγχωτικό και ανθυγιεινό τρόπο ζωής».—Δρ Αντρέ Φάινγκολντ

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Φαρμακευτικά Βότανα

Εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι σε πολλούς πολιτισμούς θεραπεύουν τις αρρώστιες τους χρησιμοποιώντας σκευάσματα από βότανα που βρίσκουν στους αγρούς και στα δάση. Ακόμη και πολλά σύγχρονα φάρμακα παρασκευάζονται από φυτά όπως η δακτυλίτιδα, η οποία χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση των καρδιακών προβλημάτων. Γι’ αυτό, η Πηνελόπη Όντι, μέλος του Εθνικού Ινστιτούτου Βοτανοθεραπευτών στο Ηνωμένο Βασίλειο, δηλώνει στο βιβλίο της ότι «υπάρχουν πάνω από 250 ασφαλή σκευάσματα που βοηθούν σε κοινά προβλήματα—από απλό βήχα, κρυολόγημα και πονοκέφαλο μέχρι ειδικές θεραπείες για δερματικές παθήσεις, προβλήματα πέψης και παιδικές αρρώστιες».

Η ίδια γράφει: «Η βοτανοθεραπεία πάντοτε θεωρούνταν η “ιατρική του λαού”—απλά σκευάσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι για μικροπροβλήματα υγείας ή για να συμπληρώσουν πιο ισχυρά φάρμακα τα οποία συστήνουν οι γιατροί για χρόνιες και οξείες παθήσεις». Συνεχίζει: «Μολονότι τα περισσότερα βότανα είναι από τη φύση τους ασφαλή, χρειάζεται να προσέχετε. Μην υπερβαίνετε την αναφερόμενη δοσολογία ούτε να συνεχίζετε να παίρνετε αυτά τα σκευάσματα αν η πάθηση επιμένει, αν επιδεινώνεται ή αν υπάρχει αμφιβολία για την ορθότητα της διάγνωσης».—Πλήρης Οδηγός Φαρμακευτικών Βοτάνων (The Complete Medicinal Herbal).