Δούναβης—Αν Μπορούσε να Μιλήσει!

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Επί ενάμιση και πλέον αιώνα, οι πιο φημισμένοι Γερμανοί όλων των εποχών ατενίζουν συνεχώς τον ποταμό Δούναβη, αλλά με τυφλά μάτια. Πώς γίνεται αυτό; Το 1842, ο Βαυαρός Βασιλιάς Λουδοβίκος Α΄ αποπεράτωσε τη Βαλχάλα,a ένα δωρικού ρυθμού μαρμάρινο ναό ο οποίος σχεδιάστηκε προς τιμήν διακεκριμένων Γερμανών που δεν ζούσαν πια.

ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ το Δούναβη από την πλαγιά ενός λόφου κοντά στο Ρέγκενσμπουργκ της Γερμανίας, αυτός ο γερμανικός ναός της φήμης—ο οποίος αποτελεί αντίγραφο του Παρθενώνα—περιέχει πολλές προτομές που αναπαριστούν φημισμένους άντρες και γυναίκες.

Η τοποθεσία είναι κατάλληλη. Αυτοί οι άρχοντες, οι ποιητές, οι καλλιτέχνες, οι πολιτικοί, οι επιστήμονες και οι μουσικοί, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται μεγαλοφυΐες όπως ο Μπετόβεν, ο Αϊνστάιν, ο Γκέτε, ο Γουτεμβέργιος, ο Κέπλερ και ο Λούθηρος, γνώριζαν καλά το Δούναβη. Πολλοί από αυτούς είχαν ζήσει στις όχθες του, είχαν διασχίσει τα νερά του ή είχαν τραγουδήσει προς τιμή του. Τι ιστορίες θα μπορούσε να αφηγηθεί ο Δούναβης—αν μπορούσε να μιλήσει!

Κάτι Περισσότερο από Τρεχούμενο Νερό

«Κατά την άποψη του γεωγράφου, οι ποταμοί μεταφέρουν ιζήματα και εμπορεύματα», γράφει ο ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις. Ωστόσο, ο ίδιος παρατηρεί ότι, «κατά την άποψη του ιστορικού, μεταφέρουν τον πολιτισμό, τις ιδέες και μερικές φορές τις συγκρούσεις. Είναι σαν την ίδια τη ζωή». Ο Δούναβης ρέει είτε στο εσωτερικό είτε κατά μήκος των συνόρων δέκα διαφορετικών χωρών—της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας, της Κροατίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας—και επομένως έχει δει ποικιλία πολιτισμών, ιδεών και συγκρούσεων. Δεν είναι καθόλου παράξενο που πολλές παραδουνάβιες πολιτείες έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή, ακόμη και στην παγκόσμια, ιστορία.

Παραδείγματος χάρη, σκεφτείτε τη Βιέννη, την πρωτεύουσα της Αυστρίας. Αυτή η πόλη είναι από παλιά ένα από τα αδιαμφισβήτητα πολιτιστικά κέντρα του κόσμου, γεμάτη όπερες, θέατρα, μουσεία, ιστορικά οικήματα και βιβλιοθήκες. Επίσης φημίζεται εδώ και αιώνες για τα καφενεία και τις ταβέρνες της. Η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης θεωρείται μια από τις καλύτερες του κόσμου. Το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, το οποίο ιδρύθηκε το 1365, είναι το αρχαιότερο πανεπιστήμιο των γερμανόφωνων λαών.

Όσον αφορά τις ιδέες, η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) αποκαλεί τη Βιέννη των αρχών του αιώνα «εύφορο έδαφος ανάπτυξης ιδεών οι οποίες—είτε προς το καλό είτε προς το κακό—επρόκειτο να διαμορφώσουν το σύγχρονο κόσμο». Μεταξύ εκείνων που επηρεάστηκαν σε κάποιο βαθμό από τα χρόνια που έζησαν στη Βιέννη ήταν ο Τέοντορ Χερτσλ, ο ιδρυτής του Σιωνισμού, ο Σίγκμουντ Φρόιντ, ο πατέρας της ψυχανάλυσης, και ο Αδόλφος Χίτλερ, για τον οποίο δεν χρειάζονται περαιτέρω διευκρινίσεις.

Διαχωριστική Γραμμή Ανάμεσα στους “Πολιτισμένους και στους Βαρβάρους”

«Στους αρχαίους καιρούς, ο ποταμός Δούναβης αποτελούσε μια από τις μεγαλύτερες διαχωριστικές γραμμές της Ευρωπαϊκής Χερσονήσου», λέει ο Νόρμαν Ντέιβις, και εξηγεί: «Εφόσον είχε οριστεί ως σύνορο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον 1ο αιώνα μ.Χ., ο Ντανούβιους των Λατίνων . . . χώριζε τους πολιτισμένους από τους βαρβάρους».

Αρκετές παραδουνάβιες πόλεις έπαιξαν ηγετικό ρόλο στην ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και, αργότερα, στην ιστορία της λεγόμενης Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η Μπρατισλάβα, παραδείγματος χάρη, πολιτιστικό κέντρο της Σλοβακίας και σημερινή πρωτεύουσά της, ήταν η πρωτεύουσα της Ουγγαρίας από το 1526 ως το 1784. Επίσης, για κάποιο διάστημα, ένα μεγαλοπρεπές κάστρο, που ατενίζει από ύψος 100 περίπου μέτρων το Δούναβη, χρησίμευσε ως κατοικία της βασιλικής οικογένειας της Αυστρίας. Όταν η Βιέννη απειλήθηκε από τα στρατεύματα των Γάλλων και των Βαυαρών το 1741, η Μαρία Θηρεσία, η οποία αργότερα έγινε αυτοκράτειρα, κατέφυγε σε αυτό το κάστρο για να προστατευτεί.

Η Μαρία Θηρεσία ανήκε στον Οίκο των Αψβούργων. Αυτή η ισχυρή δυναστεία, μια από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης, έχει αρκετούς εκπροσώπους της στις προτομές της Βαλχάλα.b Η αξιόλογη αυτή οικογένεια, της οποίας η αρχή ανάγεται στο 10ο αιώνα, ανήλθε στην εξουσία το 13ο αιώνα και τελικά κυριάρχησε σε μεγάλη έκταση της Κεντρικής Ευρώπης, πολλές φορές μέσω γάμων που αποτελούσαν μέρος στρατηγικών σχεδίων. Ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος, κληρονόμος του θρόνου των Αψβούργων, δολοφονήθηκε στο Σεράγεβο το 1914, γεγονός που επέφερε συγκλονιστικές εξελίξεις σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αιματοβαμμένα Νερά

Αυτοκρατορίες ήρθαν και παρήλθαν, με αποτέλεσμα να αλλάξει πολλές φορές το πολιτικό σκηνικό στο Δούναβη. Ο ποταμός οριοθετούσε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία του 11ου και του 12ου αιώνα. Αργότερα, το μεγαλύτερο τμήμα του έρρεε στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όταν παραδουνάβιες πόλεις, όπως το Βελιγράδι και η Βουδαπέστη, κυριεύτηκαν από τους Τούρκους. Ακόμη και η Βιέννη πολιορκήθηκε ανεπιτυχώς το 1529 και το 1683.

Εύλογα, λοιπόν, ο Γερμανός συγγραφέας Βέρνερ Χάιντερ λέει: «Κανένας άλλος ποταμός στην Ευρώπη δεν έχει την ιστορική σπουδαιότητα του Δούναβη». Κάποιος άλλος συγγραφέας παρατηρεί ότι στο παρελθόν ο ποταμός αποτέλεσε «την κυριότερη οδό εισβολής στην Ευρώπη από τα ανατολικά, την οποία χρησιμοποίησαν οι Ούννοι, οι Τάταροι, οι Μογγόλοι και οι Τούρκοι».

Ο Δούναβης έχει υποφέρει και από πιο σύγχρονους πολέμους. Ο συγγραφέας Γουίλιαμ Λ. Σίρερ γράφει: «[Το 1941], τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου, μονάδες του γερμανικού στρατού διέσχισαν το Δούναβη από την πλευρά της Ρουμανίας και κατέλαβαν στρατηγικές θέσεις στη Βουλγαρία». Το 1945, έπειτα από τέσσερα χρόνια, «οι Ρώσοι, αφού κατέλαβαν τη Βιέννη στις 13 Απριλίου, ανέβαιναν παράλληλα με το Δούναβη, και η Τρίτη Στρατιά των Η.Π.Α. κατέβαινε παράλληλα με τον ποταμό για να τους συναντήσει».

Η πολιτιστική και η ιδεολογική ιστορία του Δούναβη στιγματίστηκε πολλές φορές από συγκρούσεις, και τα νερά του κηλιδώθηκαν πολλές φορές από το αίμα που χύθηκε σε διάφορους πολέμους της ανθρωπότητας. Αλλά ο Δούναβης έχει κηλιδωθεί και με άλλους τρόπους επίσης.

Δεν Είναι πια Γαλάζιος

Όταν ο Γιόχαν Στράους συνέθεσε το βαλς «Ο Γαλάζιος Δούναβης» το 1867, τα νερά του ποταμού προφανώς αντικατόπτριζαν πράγματι το γαλάζιο, ηλιόλουστο ουρανό. Συμβαίνει αυτό σήμερα;

Ξεκινώντας από τις πηγές του που βρίσκονται στο Μέλανα Δρυμό της Γερμανίας, ο Δούναβης κυλάει προς τα νοτιοανατολικά ακολουθώντας μια ελικοειδή διαδρομή μήκους 2.850 χιλιομέτρων ώσπου να καταλήξει στη Μαύρη Θάλασσα. Είναι ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ευρώπης μετά το Βόλγα. Η λεκάνη απορροής του καλύπτει 817.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ωστόσο, η κατασκευή του Φράγματος του Γκαμπσίκοβο, το οποίο αποτελεί μέρος ενός υδροηλεκτρικού έργου στο τμήμα του Δούναβη που βρίσκεται μεταξύ Βιέννης και Βουδαπέστης, είχε ορισμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Σύμφωνα με κάποια πηγή, το φράγμα αυτό «έχει προκαλέσει σοβαρή πτώση στη στάθμη του νερού του Δούναβη, έχει αποξηράνει χιλιάδες στρέμματα δάσους και υγρότοπων και έχει ελαττώσει τα αλιεύματα σε μερικά τμήματα του κάτω Δούναβη κατά 80%».

Αν ο σημερινός Δούναβης μπορούσε να μιλήσει, ίσως δίσταζε να πει ότι η άγνοια και η απληστία του ανθρώπου τον έχουν καταστήσει και θύτη και θύμα. Μαζί με άλλους τρεις μεγάλους ποταμούς οι οποίοι εκβάλλουν στη Μαύρη Θάλασσα, ο Δούναβης έχει συμβάλει στο να γίνει η Μαύρη Θάλασσα «η πιο μολυσμένη θάλασσα του κόσμου», σύμφωνα με τη ρωσική εφημερίδα Ρασίσκαγια Γκαζέτα (Rossiiskaya Gazeta). Η ίδια εφημερίδα αναφέρει ότι η Μαύρη Θάλασσα «αργοπεθαίνει», επισημαίνοντας ότι τα περασμένα 30 χρόνια «έχει γίνει ο υπόνομος της μισής Ευρώπης, τόπος στον οποίο αποβάλλονται τεράστιες ποσότητες φωσφορούχων ενώσεων, υδραργύρου, DDT, πετρελαίου και άλλων δηλητηριωδών αποβλήτων».

Πόσο θλιβερά είναι αυτά που έχουν συμβεί στο δέλτα του Δούναβη! Στην περιοχή του Ίζμαϊλ της Ουκρανίας, κοντά στις εκβολές του ποταμού στη Μαύρη Θάλασσα, έχει γίνει τρομερή οικολογική καταστροφή. Οι πελεκάνοι, οι οποίοι κάποτε ήταν τα χαρακτηριστικά πουλιά της περιοχής, τώρα σπανίζουν. Το γερμανικό περιοδικό Γκέο (Geo) λέει ότι η παροχή μόνιμης προστασίας στην «άφθονη ποικιλία της χλωρίδας και της πανίδας [στην περιοχή] . . . είναι μια προσπάθεια της οποίας η έκβαση θα δημιουργήσει προηγούμενο για το διεθνή περιβαλλοντικό έλεγχο».

Σύντομα μια Καλύτερη Ιστορία

Το 1902, ήρθε μια καινούρια κάτοικος στο Ταϊλφίνγκεν, μια πόλη που βρίσκεται περίπου 60 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των πηγών του Δούναβη, σε έναν από τους παραποτάμους του. Επρόκειτο για τη Μάργκαρετ Ντέμουτ. Στη γερμανική γλώσσα, «Ντέμουτ» σημαίνει «Ταπεινοφροσύνη». Επειδή κήρυττε ότι πλησίαζε ένας «χρυσός αιώνας», οι ντόπιοι άρχισαν σύντομα να την αποκαλούν Χρυσή Γκρετλ. Σε λίγο, σχηματίστηκε στο Ταϊλφίνγκεν μια από τις πρώτες εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Γερμανία.

Το 1997, οι 21.687 Μάρτυρες του Ιεχωβά που υπηρετούσαν σε 258 εκκλησίες κατά μήκος του Δούναβη, σε δέκα χώρες, κήρυτταν ενωμένα το ίδιο αυτό άγγελμα της εγκαθιδρυμένης Βασιλείας του Θεού.

Εφόσον ο Θεός έχει αποφασίσει ότι η γη θα μείνει στον αιώνα και θα κατοικείται, ο Δούναβης θα μπορεί κάλλιστα να ρέει επ’ άπειρον. (Ψαλμός 104:5· Ησαΐας 45:18) Αν συμβεί αυτό, πόσο ευχάριστο θα είναι να μπορεί τελικά να αφηγηθεί αυτός ο ποταμός μια πιο ευχάριστη ιστορία, ύστερα από ένα μακραίωνο ιστορικό ατελών πολιτισμών, λανθασμένων ανθρώπινων ιδεών και αιματηρών συγκρούσεων. Στις όχθες του θα ζουν ευτυχισμένοι και υγιείς άνθρωποι, οι οποίοι δεν θα είναι πλέον διαιρεμένοι από πολιτικά σύνορα ή γλωσσικούς φραγμούς. Όλοι θα υψώνουν τις φωνές τους προς αίνο του Μεγαλειώδους Δημιουργού. Και δεν θα χρειάζεται πια κάποια Βαλχάλα προς τιμήν των νεκρών, εφόσον όλοι οι άξιοι θα έχουν επανέλθει στη ζωή.—Ιωάννης 5:28, 29.

Η εικόνα ενός τέτοιου χαρούμενου Δούναβη ίσως μας θυμίζει κατάλληλα τα λόγια των εδαφίων Ψαλμός 98:8, 9: «Ας χειροκροτούν οι ποταμοί . . . διότι [ο Ιεχωβά] έχει έρθει να κρίνει τη γη. Θα κρίνει τα παραγωγικά εδάφη με δικαιοσύνη και τους λαούς με ευθύτητα». Φανταστείτε τι συναρπαστική ιστορία θα μπορεί τότε να αφηγηθεί ο γαλάζιος Δούναβης που θα έχει ξαναβρεί την ομορφιά του!

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΟΥ ΔΟΥΝΑΒΗ

ΟΥΛΜ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Το 1879 γεννήθηκε στην Ουλμ ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, του οποίου οι επιστημονικές ανακαλύψεις συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης παγκόσμιας ιστορίας. Λέγεται ότι «ήδη από την εποχή του αναγνωριζόταν ως ένας από τους πιο δημιουργικούς διανοουμένους της ανθρώπινης ιστορίας»

[Εικόνα]

ΒΕΛΤΕΝΜΠΟΥΡΓΚ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ

ΡΕΓΚΕΝΣΜΠΟΥΡΓΚ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Ο αστρονόμος Κέπλερ πέθανε εκεί το 1630, πολύ καιρό μετά το 12ο αιώνα, τότε που φτιάχτηκε πάνω από το Δούναβη η Στάινερνε Μπρούκε (Λίθινη Γέφυρα), η οποία εκείνη την εποχή θεωρούνταν κατασκευαστικό θαύμα

ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ, ΑΥΣΤΡΙΑ

Σε αυτό το χωριό του Δούναβη βρισκόταν κάποτε ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μερικοί από τους δεκάδες χιλιάδες κρατουμένους αυτού του στρατοπέδου ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά, περιλαμβανομένου και του Μάρτιν Πέτσιγκερ, ο οποίος έγινε αργότερα μέλος του Κυβερνώντος Σώματός τους

[Εικόνα]

ΒΙΕΝΝΗ, ΑΥΣΤΡΙΑ

[Εικόνα]

ΜΠΡΑΤΙΣΛΑΒΑ, ΣΛΟΒΑΚΙΑ

[Ευχαριστίες]

Geopress/H. Armstrong Roberts

ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ, ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ

Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) αναφέρει ότι το Βελιγράδι επηρεάστηκε από «πολιτικές και στρατιωτικές διαμάχες» οι οποίες διήρκεσαν «εκατοντάδες χρόνια». Στρατεύματα εισβολής «κυρίευσαν και κατέστρεψαν το Βελιγράδι 30 και πλέον φορές»

ΝΙΚΟΠΟΛ, ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Αυτή η πόλη αποτέλεσε σπουδαίο οχυρό αφότου ιδρύθηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ηράκλειο το 629 Κ.Χ. Το 1396, ο Οθωμανός Σουλτάνος Βαγιαζήτ Α΄ νίκησε εκεί τον Βασιλιά Σιγισμούνδο της Ουγγαρίας, γεγονός που σημείωσε την έναρξη πέντε αιώνων τουρκικής κυριαρχίας

ΤΖΙΟΥΡΤΖΙΟΥ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Το 1869, η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή της Ρουμανίας ένωσε το Τζιούρτζιου με τον πιο γνωστό «γείτονά» του, το Βουκουρέστι, το οποίο βρίσκεται περίπου 65 χιλιόμετρα προς το βορρά. Το 1954, μια διώροφη οδική και σιδηροδρομική γέφυρα πάνω από το Δούναβη ένωσε τη Ρουμανία με τη Βουλγαρία και ονομάστηκε με αισιοδοξία Γέφυρα της Φιλίας

[Χάρτης]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Μέλας Δρυμός

Ταϊλφίνγκεν

Ουλμ

Βέλτενμπουργκ

Ρέγκενσμπουργκ

Βαλχάλα

ΑΥΣΤΡΙΑ

Μαουτχάουζεν

Βιέννη

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

Μπρατισλάβα

Φράγμα του Γκαμπσίκοβο

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Βουδαπέστη

ΚΡΟΑΤΙΑ

ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ

Βελιγράδι

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Νικόπολ

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Τζιούρτζιου

Βουκουρέστι

ΜΟΛΔΑΒΙΑ

ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Ίζμαϊλ

Δέλτα του Δούναβη

ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 18]

ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ, ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Η Βουδαπέστη, η οποία κάποτε ήταν γνωστή ως Βασίλισσα του Δούναβη, αποτελείται κυρίως από τη Βούδα, στη δυτική πλευρά του Δούναβη, και την Πέστη, στην ανατολική πλευρά του. Το 1900, σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού ήταν Εβραίοι—μια κοινότητα της οποίας το μεγαλύτερο μέρος εξοντώθηκε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο