Αντιγράφοντας τα Καταπληκτικά Σχέδια της Ζωής
Τα μικρά παιδιά πέφτουν και χτυπάνε το κεφάλι τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά πέφτουν από δέντρα και από ποδήλατα. Οι αθλητές συγκρούονται μεταξύ τους στο γήπεδο. Όσοι ταξιδεύουν με το αυτοκίνητο παθαίνουν πολλά τροχαία ατυχήματα. Εντούτοις, παρά τις πτώσεις, τα χτυπήματα και τις συγκρούσεις, συνήθως γλιτώνουμε χωρίς σοβαρά τραύματα. Τείνουμε να θεωρούμε δεδομένο ότι το σώμα μας είναι γερό και ανθεκτικό. Αλλά, όπως έχουν αρχίσει να ανακαλύπτουν οι επιστήμονες, από τα οστά μέχρι το δέρμα μας, αποτελούμε προϊόν ευφυέστατου σχεδίου.
Ο ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ δύναμης και ανθεκτικότητας—με σχετικά μικρό βάρος—είναι ευρέως διαδεδομένος σε όλη τη φύση. Τρυφερά δενδρύλλια ξεφυτρώνουν μέσα από σχισμές τσιμέντου ή βράχων ανοίγοντάς τες διάπλατα καθώς αυτά αναπτύσσονται σε υγιή δέντρα. Με τη σειρά τους, τα δέντρα μπορούν να αντέξουν σε ανέμους που ρίχνουν ηλεκτρικές κολόνες και κομματιάζουν σπίτια. Καθώς οι δρυοκολάπτες ανοίγουν τρύπες στο ξύλο, οι δυνάμεις που ασκούνται στο κεφάλι τους θα συνέθλιβαν ένα συνηθισμένο εγκέφαλο. Το δέρμα του κροκόδειλου και του αλλιγάτορα εξοστρακίζει δόρατα, βέλη, ακόμα και σφαίρες. (Παράβαλε Ιώβ 41:1, 26.) Εδώ και χιλιάδες χρόνια, αυτά τα γεγονότα γεμίζουν δέος και αμηχανία τους ανθρώπους.
Τα τελευταία 40 χρόνια, η αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας έχει εφοδιάσει τους επιστήμονες με ισχυρά καινούρια εργαλεία για τη μελέτη των μυστηρίων που υπάρχουν πίσω από αυτά τα σχέδια, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται βαθιά κρυμμένα μέσα στο ζωντανό κύτταρο. Σε αυτή τη μικροσκοπική κλίμακα, ο σχεδιασμός χαρακτηρίζεται από εξαίρετη ποιότητα και ασύλληπτη πολυπλοκότητα. Στόχος της επιστήμης, όμως, δεν είναι απλώς να αποκαλύψει τα μυστικά που κρύβουν τα εκπληκτικά υλικά της φύσης αλλά και να τα αντιγράψει—τουλάχιστον σε γενικές γραμμές. Αυτός ο ερευνητικός κλάδος είναι τόσο ελπιδοφόρος ώστε οδήγησε στη δημιουργία μιας καινούριας επιστήμης που ονομάζεται βιομιμητική και προέρχεται από τις λέξεις βίος και μίμηση.
Η Βιομιμητική Υπόσχεται έναν Καλύτερο Κόσμο
Το βιβλίο Βιομιμητική: Σχεδιασμός και Επεξεργασία Υλικών (Biomimetics: Design and Processing of Materials) εξηγεί ότι «βιομιμητική είναι η μελέτη των βιολογικών δομών [και] των λειτουργιών τους», και προσθέτει ότι αυτή η μελέτη αποσκοπεί στη “σύλληψη νέων ιδεών και στη μετατροπή τους σε συνθετικά συστήματα παρόμοια με εκείνα των βιολογικών συστημάτων”.
Ο επιστήμονας Στίβεν Γουέινραϊτ λέει ότι «η βιομιμητική θα απορροφήσει τη μοριακή βιολογία και θα την αντικαταστήσει ως η πιο σημαντική βιολογική επιστήμη του 21ου Αιώνα, αλλά και ως αυτή που θα αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες προκλήσεις». Ο καθηγητής Μεχμέτ Σαρικάγια υποστηρίζει: «Βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας επανάστασης στον τομέα των υλικών, η οποία θα είναι ισάξια της Εποχής του Σιδήρου και της Βιομηχανικής Επανάστασης. Οδεύουμε ολοταχώς προς μια νέα εποχή υλικών. Τον επόμενο αιώνα, πιστεύω ότι η βιομιμητική θα αλλάξει σημαντικά τον τρόπο ζωής μας».
Μάλιστα, όπως θα δούμε, έχει ήδη αρχίσει να αλλάζει τον κόσμο μας. Αρχικά, όμως, ας ρίξουμε μια ματιά σε λίγα από τα μέχρι τώρα ανεξιχνίαστα θαύματα που μελετούν επισταμένα οι επιστήμονες. Θα εξετάσουμε επίσης τις σημαντικές προεκτάσεις της λέξης «σχέδιο» και θα δούμε πώς αυτές δίνουν νόημα στο θαυμαστό κόσμο που μας περιβάλλει.