“Mayday! Mayday! Mayday!”—Η Κλήση που Σώζει Ζωές

Καπνός και φλόγες είχαν τυλίξει το αλιευτικό πλοίο Nautical Legacy! Το πλήρωμά του διέτρεχε σοβαρό κίνδυνο. «Αν ο καπετάνιος δεν είχε στείλει το σήμα Mayday, δεν υπήρχε περίπτωση να τους βρούμε», είπε κάποιος αξιωματικός της Ακτοφυλακής. Η ανταπόκριση της Καναδικής Ακτοφυλακής ήταν ταχύτατη και το πλήρωμα σώθηκε.a

“MAYDAY! Mayday! Mayday!” Η κλήση αυτή από τον ασύρματο δηλώνει ότι κινδυνεύουν ζωές και ότι υπάρχει ανάγκη για άμεση βοήθεια. Κατά πόσον εξυπηρετεί το σκοπό της; Το 2008, η Ακτοφυλακή των ΗΠΑ πραγματοποίησε 24.000 και πλέον αποστολές διάσωσης. Έσωσε 4.910 ζωές​—κατά μέσο όρο 13 την ημέρα—​και βοήθησε 31.000 και πλέον ανθρώπους που βρίσκονταν σε δυσχερή θέση.

Γιατί όμως χρησιμοποιούμε τη λέξη “Mayday” (Μέιντεϊ); Και πώς έστελναν σήμα κινδύνου τα πλοία πριν ανακαλυφτεί η ασύρματη επικοινωνία;

Παλαιότερα Σήματα Κινδύνου

Όταν το πλοίο Santa Maria de la Rosa της Ισπανικής Αρμάδας παρασύρθηκε το 1588 από μια σφοδρή θύελλα, επιχείρησε να ζητήσει βοήθεια με κανονιοβολισμούς. Βυθίστηκε όμως και δεν αναφέρθηκαν επιζώντες. Σε άλλες περιπτώσεις, οι ναυτικοί ύψωναν ειδικές σημαίες. Ακόμη και σήμερα, η λευκή σημαία με τον κόκκινο διαγώνιο σταυρό αναγνωρίζεται διεθνώς ως σήμα κινδύνου.

Τη δεκαετία του 1760 οι ναυτικοί άρχισαν να μαθαίνουν έναν οπτικό κώδικα, τον λεγόμενο σημαφορικό. Ο σηματωρός που τον χρησιμοποιούσε κρατούσε δύο σημαίες και τις κινούσε αναπαριστώντας θέσεις των δεικτών του ρολογιού. Η κάθε θέση της «ώρας» αντιστοιχούσε σε ένα διαφορετικό γράμμα ή αριθμητικό ψηφίο.

Ωστόσο, οι σημαίες, οι κανονιοβολισμοί και τα οπτικά σήματα έπιαναν τόπο μόνο όταν κάποιος ήταν αρκετά κοντά για να τα δει ή να τα ακούσει. Συνήθως, οι ναυτικοί που κινδύνευαν δεν είχαν και πολλές ελπίδες ότι θα ερχόταν βοήθεια. Πώς βελτιώθηκε η κατάσταση;

Αποτελεσματικότερα Σήματα

Τη δεκαετία του 1840 σημειώθηκε ένα γιγάντιο άλμα στην τεχνολογία των επικοινωνιών. Ο Σάμιουελ Μορς επινόησε έναν κώδικα ο οποίος επέτρεπε στους χειριστές τηλεγράφου να στέλνουν μηνύματα μέσω ενός σύρματος πατώντας ένα πλήκτρο. Όσο ο χειριστής κρατούσε το πλήκτρο πατημένο, δημιουργούνταν ηλεκτρικός παλμός τον οποίο εντόπιζε ο παραλήπτης στο άλλο άκρο του σύρματος. Ο Μορς όρισε έναν μοναδικό συνδυασμό από βραχείς και μακρούς ήχους, ή αλλιώς τελείες και παύλες, για το κάθε γράμμα του αλφαβήτου και για το κάθε αριθμητικό ψηφίο.

Για να επικοινωνήσουν με τον κώδικα Μορς στη θάλασσα, οι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν λάμψεις φωτός αντί για τους ήχους που έστελναν οι χειριστές τηλεγράφου. Ο σηματωρός άφηνε να φανεί μια κοφτή λάμψη για να παραστήσει την τελεία και μια λάμψη μεγαλύτερης διάρκειας για να παραστήσει την παύλα. Σύντομα, οι σηματωροί άρχισαν να χρησιμοποιούν ένα απλό και συγκεκριμένο σήμα κινδύνου αποτελούμενο από τρεις τελείες, τρεις παύλες και τρεις επιπλέον τελείες, οι οποίες αντιστοιχούσαν στα γράμματα SOS.b

Στο πέρασμα του χρόνου, το εύρος των σημάτων κινδύνου αυξήθηκε, όπως και η εμβέλειά τους. Το 1901, ο Γκουλιέλμο Μαρκόνι έστειλε το πρώτο υπερατλαντικό ραδιοσήμα. Τώρα, τα μηνύματα SOS μπορούσαν να εκπέμπονται με ραδιοκύματα αντί με λάμψεις φωτός. Παρ’ όλα αυτά, οι ασυρματιστές δεν μπορούσαν ακόμη να μεταδώσουν προφορικά κάποιο σήμα κινδύνου. Θα περνούσε αρκετός καιρός ώσπου να ακουστεί η κλήση “Mayday! Mayday! Mayday!”

Η πρώτη αναμετάδοση φωνής μέσω ραδιοκυμάτων έγινε τελικά το 1906, όταν ο Ρέτζιναλντ Φέσεντεν μετέδωσε ένα πρόγραμμα με ομιλία και μουσική. Ναυτικοί που διέθεταν τον ανάλογο εξοπλισμό άκουσαν την εκπομπή του από απόσταση 50 μιλίων. Το 1915, ακόμη περισσότεροι άνθρωποι έμειναν κατάπληκτοι όταν άκουσαν να μεταδίδονται ζωντανά προφορικά μηνύματα από το Άρλινγκτον της Βιρτζίνια των ΗΠΑ στον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι​—μια απόσταση 14.000 χιλιομέτρων και πλέον. Φανταστείτε επίσης τον ενθουσιασμό του πληρώματος του S.S. America το 1922 όταν επικοινώνησαν με το Ντιλ Μπιτς του Νιου Τζέρσι ενώ βρίσκονταν 400 μίλια μακριά στα ανοιχτά. Αυτή ήταν η πρώτη προφορική επικοινωνία πλοίου-ακτής μέσω ασυρμάτου.

Ενιαία Κλήση Κινδύνου

Τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 η προφορική επικοινωνία μεταξύ των ασυρματιστών καθιερώθηκε ταχύτατα. Δεδομένου ότι οι ναυτικοί μιλούν διάφορες γλώσσες, πώς θα μπορούσε ένας πλοίαρχος να στείλει ένα επείγον σήμα κινδύνου που να είναι παγκοσμίως κατανοητό; Η Διεθνής Ραδιοτηλεγραφική Σύμβαση έδωσε λύση στο πρόβλημα το 1927 υιοθετώντας τη λέξη “Mayday” ως διεθνή κλήση κινδύνου.c

Η πρόοδος στον τομέα των επικοινωνιών συνεχίζεται, και είμαστε ευγνώμονες για αυτό. Για παράδειγμα, τα ραντάρ και τα παγκόσμια συστήματα εντοπισμού θέσης έχουν αντικαταστήσει τους κανονιοβολισμούς και τα σήματα που γίνονταν με σημαίες. Οι ασύρματοι περιλαμβάνονται τώρα στον καθιερωμένο εξοπλισμό ενός σκάφους, και οι υπηρεσίες διάσωσης «χτενίζουν» τα ραδιοκύματα καθώς βρίσκονται συνεχώς σε επιφυλακή. Οπουδήποτε και οποτεδήποτε παρουσιαστεί έκτακτη ανάγκη, η κλήση “Mayday! Mayday! Mayday!” έχει πάμπολλες πιθανότητες να ακουστεί, όπως συνέβη και με το πλοίο που αναφέρθηκε στην αρχή. Οι ελπίδες διάσωσης δεν είναι πλέον αμυδρές όπως σε αλλοτινές εποχές. Αν λοιπόν κινδυνέψετε ποτέ στη θάλασσα, μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι θα καταφθάσει βοήθεια!

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Το “Nautical Legacy” τυλιγμένο στις φλόγες και στον καπνό

[Ευχαριστίες]

Courtesy Fisheries and Oceans Canada, reproduced with the permission of © Her Majesty the Queen in Right of Canada, 2010

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Για να επικοινωνήσουν με τον κώδικα Μορς στη θάλασσα, οι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν λάμψεις φωτός αντί για τους ήχους που έστελναν οι χειριστές τηλεγράφου

[Ευχαριστίες]

© Science and Society/​SuperStock