Κεφάλαιο 4

Γιατί Χώρισαν ο Μπαμπάς και η Μαμά;

«Θυμάμαι τότε που μας εγκατέλειψε ο μπαμπάς μου. Πραγματικά τα ’χαμε χαμένα. Η μαμά έπρεπε να δουλεύει κι εμείς ήμασταν διαρκώς μόνα μας. Μερικές φορές στηνόμασταν στο παράθυρο κι ανησυχούσαμε μήπως μας εγκαταλείψει κι εκείνη. . . . »—Ένα κορίτσι του οποίου οι γονείς έχουν πάρει διαζύγιο.

ΤΟ διαζύγιο, που παίρνουν οι γονείς ενός παιδιού, το κάνει να νιώθει σαν να έχει έρθει το τέλος του κόσμου· του φαίνεται σωστή συμφορά, και πιστεύει ότι θα μπορούσε να κρατήσει για πάντα η δυστυχία που έχει φέρει. Συχνά προκαλεί ξέσπασμα αισθημάτων ντροπής, οργής, άγχους, φόβου εγκατάλειψης, ενοχής, κατάθλιψης, και σοβαρής απώλειας—ακόμα και επιθυμία για εκδίκηση.

Αν οι γονείς σου χώρισαν πρόσφατα, μπορεί κι εσύ να νιώθεις έτσι. Στο κάτω-κάτω, ο σκοπός που είχε για σένα ο Δημιουργός ήταν να μεγαλώσεις σ’ ένα σπίτι όπου θα υπήρχε μια μητέρα κι ένας πατέρας. (Εφεσίους 6:1-3) Κι όμως, τώρα έχεις στερηθεί την καθημερινή παρουσία ενός γονέα που αγαπάς. «Σεβόμουν πολύ τον πατέρα μου και ήθελα να μείνω μαζί του», θρηνεί ο Πολ, που οι δικοί του χώρισαν όταν αυτός ήταν εφτά ετών. «Αλλά, την κηδεμονία μας την πήρε η μαμά».

Γιατί Χωρίζουν οι Γονείς

Συχνά, οι γονείς κρατούν τα προβλήματά τους καλά κρυμμένα. «Δεν θυμάμαι τους γονείς μου να τσακώνονται», λέει η Λιν, που οι γονείς της πήραν διαζύγιο όταν ήταν παιδί. «Νόμιζα ότι τα πήγαιναν καλά». Ακόμα και όταν οι γονείς ξεσπούν σε μικροκαβγαδάκια, αν τελικά φτάσουν στο χωρισμό, αυτό και πάλι αποτελεί μια συγκλονιστική εμπειρία!

Σε πολλές περιπτώσεις, οι γονείς χωρίζουν γιατί ο ένας απ’ αυτούς είναι ένοχος σεξουαλικού παραπτώματος. Ο Θεός επιτρέπει στον αθώο σύντροφο να πάρει διαζύγιο. (Ματθαίος 19:9) Σε άλλες περιπτώσεις, η «οργή και [η] κραυγή και [η] κακολογία» ξεσπούν σε βία, προκαλώντας στον ένα γονέα φόβο για τη σωματική ακεραιότητα τη δική του και των παιδιών.—Εφεσίους 4:31, ΚΔΤΚ.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι μερικοί παίρνουν διαζύγιο για ασήμαντες αιτίες. Αντί να προσπαθήσουν να βρουν κάποια λύση για τα προβλήματά τους, μερικοί παίρνουν εγωιστικά διαζύγιο επειδή, όπως ισχυρίζονται, νιώθουν ‘δυστυχισμένοι’ ή ‘δεν είναι πια ερωτευμένοι’. Αυτό δυσαρεστεί τον Θεό, ο οποίος ‘μισεί τη διάζευξη’. (Μαλαχίας 2:16, ΛΧ) Εξάλλου ο Ιησούς έδειξε ότι μερικοί θα διέλυαν το γάμο τους επειδή οι σύντροφοί τους είχαν γίνει Χριστιανοί.—Ματθαίος 10:34-36.

Όποια κι αν είναι η περίπτωση στη δική σου οικογένεια, το γεγονός ότι οι γονείς σου προτιμούν να μη σου μιλάνε γι’ αυτό ή να σου δίνουν αόριστες απαντήσεις στις ερωτήσεις που κάνεις όσον αφορά το διαζύγιο δεν σημαίνει πως δεν σε αγαπάνε.a Οι γονείς σου, καθώς είναι απορροφημένοι στο δικό τους πόνο, μπορεί απλώς να δυσκολεύονται να μιλήσουν για το διαζύγιο. (Παροιμίαι 24:10) Επιπρόσθετα, μπορεί να αισθάνονται άσχημα και αμήχανα όταν χρειάζεται να παραδεχτούν ο καθένας τις δικές του αποτυχίες.

Τι Μπορείς να Κάνεις Εσύ

Προσπάθησε να διακρίνεις ποια είναι ‘η κατάλληλη στιγμή’ για να συζητήσεις ήρεμα τις ανησυχίες σου με τους γονείς σου. (Παροιμίαι 25:11, ΜΝΚ) Δώσε τους να καταλάβουν πόσο πολύ σε έχει λυπήσει και σε έχει αναστατώσει το διαζύγιο. Ίσως να σου δώσουν μια ικανοποιητική απάντηση. Αν όχι, μη σε πιάνει απελπισία. Μήπως και ο Ιησούς δεν απέφυγε να δώσει στους μαθητές του πληροφορίες για τις οποίες πίστευε ότι δεν ήταν έτοιμοι; (Ιωάννης 16:12) Και μήπως οι γονείς σου δεν έχουν δικαίωμα να κρατούν κάτι αποκλειστικά δικό τους;

Τελικά, φρόντισε να συνειδητοποιήσεις ότι το διαζύγιο, οποιαδήποτε αιτία κι αν έχει, είναι μια διαφορά που έχουν οι γονείς σου μεταξύ τους—όχι μαζί σου! Οι Γουολερστάιν και Κέλι, στην έρευνα που έκαναν σε 60 οικογένειες όπου οι γονείς έχουν πάρει διαζύγιο, διαπίστωσαν ότι τα ζευγάρια κατηγορούσαν για το διαζύγιο ο ένας τον άλλον, τους εργοδότες τους, τα μέλη των οικογενειών τους καθώς και φίλους. Όμως, οι ερευνήτριες λένε: «Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι κανένας δεν κατηγόρησε τα παιδιά». Τα αισθήματα των γονέων σου για σένα δεν έχουν αλλάξει.

Η Θεραπευτική Επίδραση του Χρόνου

Υπάρχει «καιρός δια θεραπείαν». (Εκκλησιαστής 3:3, ΛΧ) Και ακριβώς όπως ένα κατά γράμμα τραύμα, λόγου χάρη ένα σπασμένο κόκαλο, μπορεί να πάρει εβδομάδες ακόμα και μήνες μέχρι να θεραπευτεί τελείως, τα συναισθηματικά τραύματα χρειάζονται χρόνο για να θεραπευτούν.

Οι Γουολερστάιν και Κέλι, ερευνήτριες σε ζητήματα διαζυγίου, διαπίστωσαν ότι δύο μόνο χρόνια μετά το διαζύγιο «οι γενικοί φόβοι, η θλίψη, η δυσπιστία που οφειλόταν στον κλονισμό . . . είχαν εξασθενήσει ή είχαν εξαλειφτεί τελείως». Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι τα χειρότερα επακόλουθα του διαζυγίου εξαφανίζονται μέσα σε τρία χρόνια. Μπορεί να φαίνεται ότι απαιτείται πολύς καιρός, υπάρχουν όμως πολλά πράγματα που πρέπει να γίνουν μέχρις ότου σταθεροποιηθεί η ζωή σου.

Πρώτα απ’ όλα, η καθημερινή σου ζωή στο σπίτι—που αποδιοργανώθηκε εξαιτίας του διαζυγίου—θα χρειαστεί να μπει και πάλι στον κανονικό της ρυθμό. Εξάλλου θα περάσει καιρός μέχρις ότου οι γονείς σου καταφέρουν να σταθούν στα πόδια τους συναισθηματικά. Και πιθανόν, τότε μονάχα να είναι ικανοί να σου προσφέρουν την ενίσχυση που χρειάζεσαι. Καθώς η ζωή σου φαίνεται να ξαναπαίρνει τον κανονικό της ρυθμό, αρχίζεις κι εσύ να νιώθεις πάλι φυσιολογικά.

Ωστόσο, ο Σολομών έδωσε την εξής προειδοποίηση: «Μη είπης, Τις η αιτία, δια την οποίαν αι παρελθούσαι ημέραι ήσαν καλήτεραι παρά ταύτας; διότι δεν ερωτάς φρονίμως περί τούτου». (Εκκλησιαστής 7:10) Όταν ζεις με τις αναμνήσεις του παρελθόντος, δεν μπορείς να δεις το παρόν. Πώς ήταν η κατάσταση της οικογένειάς σου, πριν από το διαζύγιο; «Συνέχεια είχαμε καβγάδες—φωνές και βρισιές», παραδέχεται η Ανέτ. Μήπως, λοιπόν, τώρα απολαμβάνεις ειρήνη στο σπίτι;

‘Εγώ Μπορώ να τους Ξανασμίξω’

Μερικά νεαρά άτομα τρέφουν όνειρα για το ότι θα μπορέσουν να ξανασμίξουν τους γονείς τους, κι ίσως μάλιστα μένουν προσκολλημένα σ’ αυτή τη φαντασίωση ακόμα κι όταν οι γονείς τους ξαναπαντρεύονται!

Ωστόσο, το να αρνιέσαι να δεχτείς ότι το διαζύγιο είναι γεγονός δεν αλλάζει τίποτα. Όσο κι αν κλάψεις, όσο κι αν ικετέψεις, όσα τεχνάσματα κι αν σκαρφιστείς, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα καταφέρεις να ξανασμίξεις τους δικούς σου. Γιατί, λοιπόν, να βασανίζεις τον εαυτό σου και να τρέφεις αυτές τις άπιαστες ελπίδες; (Παροιμίαι 13:12) Ο Σολομών είπε ότι υπάρχει ‘καιρός να αποδεχτείς ότι κάτι έχει χαθεί’. (Εκκλησιαστής 3:6, ΜΝΚ) Έτσι λοιπόν, πρέπει να δεχτείς ότι το διαζύγιο είναι γεγονός πραγματικό και οριστικό. Αυτό είναι ένα μεγάλο βήμα για να το ξεπεράσεις.

Να Συμφιλιωθείς με τους Γονείς Σου

Δικαιολογημένα μπορεί να έχεις θυμώσει με τους γονείς σου, επειδή σου αναστάτωσαν τη ζωή. Όπως είπε με πίκρα ένας νεαρός: «Οι γονείς μου ήταν εγωιστές. Στην πραγματικότητα δεν μας σκέφτηκαν καθόλου ούτε νοιάστηκαν για το πώς θα μας επηρέαζε αυτό που έκαναν. Απλώς προχώρησαν και κατέστρωσαν τα σχέδιά τους». Όλα αυτά μπορεί να είναι αλήθεια. Αλλά, γίνεται να ζήσεις την υπόλοιπη ζωή σου κουβαλώντας τόσο θυμό και τόση πίκρα, χωρίς να βλάψεις τον εαυτό σου;

Η Αγία Γραφή συμβουλεύει: «Διώξτε μακριά σας κάθε δυσαρέσκεια, θυμό, οργή . . . Να φέρεστε μεταξύ σας με καλοσύνη κι ευσπλαχνία, και να συχωράτε ο ένας τον άλλο». (Εφεσίους 4:31, 32, ΝΔΜ) Πώς μπορείς να συγχωρέσεις κάποιον που σε έχει πικράνει τόσο πολύ; Προσπάθησε να δεις τους γονείς σου αντικειμενικά—ως ανθρώπους ατελείς, που πέφτουν σε σφάλματα. Ναι, ακόμα και οι γονείς ‘αμαρτάνουν και στερούνται τη δόξα του Θεού’. (Ρωμαίους 3:23) Αν το συνειδητοποιήσεις αυτό, θα βοηθηθείς να συμφιλιωθείς με τους γονείς σου.

Να Εκφράζεις τα Συναισθήματά Σου

«Για να λέμε την αλήθεια, δεν συζήτησα ποτέ το πώς ένιωθα για το διαζύγιο των γονέων μου», είπε ένας νεαρός που του πήραμε συνέντευξη. Αν και ο νεαρός ήταν απαθής στην αρχή, άρχισε μετά να εκφράζεται με περισσότερη συγκίνηση—μέχρι που έφτασε στο σημείο να κλάψει—καθώς μιλούσε για το διαζύγιο των γονέων του. Βγήκαν στην επιφάνεια συναισθήματα που ήταν θαμμένα για πολύ καιρό. Ο ίδιος ένιωσε έκπληξη και παραδέχτηκε: «Πραγματικά με βοήθησε πολύ που μίλησα».

Μπορεί κι εσύ να βοηθηθείς αν εκμυστηρευτείς τα συναισθήματά σου σε κάποιον, παρά αν απομονώσεις τον εαυτό σου. Πες στους γονείς σου πώς νιώθεις, ποιοι είναι οι φόβοι σου και ποιες οι ανησυχίες σου. (Παράβαλε Παροιμίαι 23:26.) Και οι ώριμοι Χριστιανοί μπορούν επίσης να σε βοηθήσουν. Για παράδειγμα, ο Κιθ είχε ελάχιστη, σχεδόν μηδαμινή βοήθεια από την οικογένειά του, η οποία είχε διαλυθεί όταν οι δικοί του πήραν διαζύγιο. Όμως, βρήκε συμπαράσταση κάπου αλλού. «Η Χριστιανική εκκλησία έγινε η οικογένειά μου», λέει ο ίδιος.

Εκείνος που θα σε ακούσει πιο πρόθυμα απ’ όλους είναι ο ουράνιος Πατέρας σου, ‘αυτός που ακούει προσευχή’. (Ψαλμός 65:2) Ένας νεαρός, που ονομάζεται Πολ, θυμάται τι ήταν αυτό που τον βοήθησε να ξεπεράσει το διαζύγιο των γονέων του: «Προσευχόμουν συνέχεια κι ένιωθα πάντα ότι ο Ιεχωβά είναι αληθινό πρόσωπο».

Συνέχισε τη Ζωή Σου

Μετά το διαζύγιο, τα πράγματα μπορεί να μη γίνουν ποτέ όπως πρώτα. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι η ζωή σου δεν μπορεί να είναι παραγωγική κι ευτυχισμένη. Η Αγία Γραφή συμβουλεύει: ‘Μη χασομεράτε στην εργασία σας’. (Ρωμαίους 12:11, ΜΝΚ) Ναι, αντί να επιτρέψεις στη θλίψη, στον πόνο και στο θυμό να σε νεκρώσουν, συνέχισε τη ζωή σου! Ασχολήσου με τα μαθήματά σου. Βρες ένα χόμπι. Να ‘έχεις πολλά να κάνεις στο έργο του Κυρίου’.—1 Κορινθίους 15:58, ΜΝΚ.

Χρειάζεται δουλειά, αποφασιστικότητα και χρόνος. Τελικά όμως, ο χωρισμός των γονέων σου θα πάψει να είναι το κυριότερο πράγμα στη ζωή σου.

[Υποσημειώσεις]

Ερωτήσεις για Συζήτηση

◻ Ποιοι είναι μερικοί από τους λόγους για τους οποίους χωρίζουν οι γονείς;

◻ Γιατί μπορεί να είναι δύσκολο για τους γονείς σου να μιλήσουν γι’ αυτό; Τι μπορείς να κάνεις εσύ, αν δείχνουν τέτοια απροθυμία να μιλήσουν;

◻ Γιατί είναι άσκοπο να ζεις με τις αναμνήσεις του παρελθόντος ή να φαντάζεσαι ότι μπορείς να ξανασμίξεις τους γονείς σου;

◻ Ποια είναι μερικά θετικά πράγματα που μπορείς να κάνεις ώστε να βοηθηθείς να ξεπεράσεις το διαζύγιο;

◻ Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις το θυμό που αισθάνεσαι για τους γονείς σου;

[Πλαίσιο στις σελίδες 36, 37]

‘Θα Καταστραφεί η Ζωή Μου από το Διαζύγιο;’

Ακριβώς μετά το διαζύγιο των γονέων τους, μερικοί νεαροί καταστρέφουν κυριολεκτικά τη ζωή τους. Μερικοί παίρνουν απερίσκεπτες αποφάσεις· εγκαταλείπουν, λόγου χάρη, το σχολείο. Άλλοι δίνουν διέξοδο στην απογοήτευση και στην οργή τους, με το να συμπεριφέρονται άσχημα—λες και θα τιμωρήσουν έτσι τους γονείς τους που πήραν διαζύγιο. Ο Ντένι θυμάται: «Μετά το διαζύγιο των γονέων μου, ήμουν δυστυχισμένος και υπέφερα από κατάθλιψη. Άρχισα να έχω προβλήματα στο σχολείο κι έχασα μια χρονιά. Ύστερα απ’ αυτό . . . κατάντησα να γελάει όλη η τάξη μαζί μου και έμπλεκα συνέχεια σε καβγάδες».

Ένας νεαρός μπορεί να τραβήξει την προσοχή των γονέων του με την κακή του συμπεριφορά. Αλλά, τι άλλο καταφέρνει, στην πραγματικότητα, εκτός από το να προσθέτει ένταση σε μια ήδη τεταμένη κατάσταση; Στην πραγματικότητα, ο μόνος που τιμωρείται από την παράβαση είναι ο ίδιος ο παραβάτης. (Γαλάτας 6:7) Προσπάθησε να καταλάβεις ότι και οι γονείς σου υποφέρουν και ότι αν φαινομενικά σε παραμελούν δεν το κάνουν από κακή πρόθεση. Η μητέρα του Ντένι ομολόγησε: «Σίγουρα παραμελούσα τα παιδιά μου. Μετά το διαζύγιο ήμουν τέτοιο ράκος που δεν μπορούσα να τα βοηθήσω».

Η Αγία Γραφή συμβουλεύει, στο εδάφιο Εβραίους 12:13, ΚΔΤΚ: «Κάνετε ίσιους δρόμους για τα πόδια σας, δια να μη εξαρθρωθή το χωλόν αλλά μάλλον να θεραπευθή». Ακόμα και όταν λείπει η πειθαρχία που επιβάλλεται από τους γονείς, δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για κακή διαγωγή. (Ιακώβου 4:17) Να αναλαμβάνεις την ευθύνη των πράξεών σου και να επιβάλλεις πειθαρχία στον εαυτό σου.—1 Κορινθίους 9:27.

Επιπρόσθετα, μην παίρνεις απερίσκεπτες αποφάσεις, όπως παραδείγματος χάρη, να φύγεις από το σπίτι. Ο «φρόνιμος προσέχει εις τα βήματα αυτού». (Παροιμίαι 14:15) Αν οι γονείς σου φαίνονται να είναι προς το παρόν τόσο αναστατωμένοι που να μην μπορούν να σε ακούσουν, γιατί δεν συζητάς τις αποφάσεις σου με κάποιον φίλο μεγαλύτερό σου;

Επιπλέον, μπορεί να ανησυχείς πολύ για το μέλλον σου. Όταν οι ίδιοι οι γονείς σου έχουν αποτύχει στο γάμο τους, είναι φυσικό να ανησυχείς για το πόσες πιθανότητες έχεις εσύ να κάνεις έναν ευτυχισμένο γάμο. Ευτυχώς, η αποτυχία στο γάμο δεν είναι κληρονομική—όπως οι φακίδες. Εσύ είσαι ένα ξεχωριστό άτομο, και η κατάληξη του γάμου σου δεν θα εξαρτηθεί από την αποτυχία των γονέων σου, αλλά από το βαθμό στον οποίο εσύ και ο σύντροφός σου εφαρμόζετε το Λόγο του Θεού.

Μπορεί, επίσης, να αρχίσεις να ανησυχείς για πράγματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή τα είχες δεδομένα—τροφή, ρουχισμό, στέγη, χρήματα. Ωστόσο, οι γονείς συνήθως βρίσκουν κάποιους τρόπους να ζήσουν τα παιδιά τους μετά το διαζύγιο, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως η μαμά θα πρέπει να πιάσει δουλειά. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο Surviving the Breakup (Πώς να Ξεπεράσετε το Χωρισμό) προειδοποιεί με ρεαλισμό: «Απ’ αυτά που ζούσε πρώτα μια μονάχα οικογένεια τώρα θα πρέπει να ζουν δύο, κι έτσι επιβάλλεται ο υποβιβασμός του βιοτικού επιπέδου για κάθε μέλος της οικογένειας».

Άρα λοιπόν, ίσως χρειαστεί να συνηθίσεις να ζεις χωρίς να έχεις πράγματα που σου άρεσαν πριν, όπως τα καινούρια ρούχα. Η Αγία Γραφή, όμως, μας υπενθυμίζει: «Τίποτα δε φέραμε μαζί μας όταν ήρθαμε στον κόσμο ούτε μπορούμε να βγάλουμε τίποτα φεύγοντας. Όταν έχουμε, λοιπόν, τροφές και ενδύματα, θα αρκεστούμε σ’ αυτά». (1 Τιμόθεον 6:7, 8, ΝΔΜ) Ίσως μπορείς ακόμα και να βοηθήσεις φτιάχνοντας έναν καινούριο οικογενειακό προϋπολογισμό. Επίσης, να θυμάσαι ότι ο Ιεχωβά είναι ‘πατέρας των παιδιών που δεν έχουν πατέρα’. (Ψαλμός 68:5, ΜΝΚ) Να είσαι βέβαιος ότι εκείνος ενδιαφέρεται για τις ανάγκες σου, και πολύ μάλιστα.

Ο Ιερεμίας παρατήρησε: «Καλόν εις τον άνθρωπον να βαστάζη ζυγόν εν τη νεότητι αυτού». (Θρήνοι 3:27) Βέβαια, δεν είναι καθόλου ‘καλό’ να βλέπεις τους γονείς σου να χωρίζουν. Όμως, μπορείς να κάνεις ακόμα και αυτή την αρνητική εμπειρία να σου βγει σε καλό.

Η ερευνήτρια Τζούντιθ Γουολερστάιν παρατήρησε: «Η οικογενειακή κρίση έκανε [παιδιά διαζευγμένων γονέων] να αναπτυχθούν συναισθηματικά και διανοητικά σε βαθμό εντυπωσιακό και μερικές φορές συγκινητικό. Οι νεαροί . . . εξέταζαν αντικειμενικά τις εμπειρίες των γονέων τους και οδηγούνταν σε φρόνιμες αποφάσεις για το δικό τους μέλλον. Τους απασχολούσε το να βρουν τρόπους να αποφύγουν τα λάθη που είχαν κάνει οι γονείς τους».

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο χωρισμός των γονέων σου θα σου αφήσει σημάδια. Αλλά, το αν αυτά τα σημάδια θα γίνουν ξεθωριασμένοι λεκέδες ή θα μείνουν ανοιχτές πληγές εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από σένα.

[Εικόνα στη σελίδα 35]

Μια από τις πιο οδυνηρές εμπειρίες που μπορεί να φανταστεί κανείς είναι να βλέπεις να διαλύεται ο γάμος των γονέων σου

[Εικόνα στη σελίδα 38]

Ζώντας με τις αναμνήσεις για το πώς ήταν κάποτε η ζωή σου, το μόνο που καταφέρνεις είναι να νιώθεις κατάθλιψη