Κεφάλαιο 6

Τα Έπη—Αλήθεια και Μύθος

«Από την αρχή το Ραμαγιάνα και το Μαχαμπαράτα ασκούσαν βαθιά επίδραση στην Ινδία», παρατηρεί ο Σουάμι Πραμπαβανάντα. Οι θρύλοι τους «έχουν αποτελέσει πηγή άσβεστης έμπνευσης για ποιητές και δραματουργούς, θεολόγους και πολιτικούς στοχαστές, ζωγράφους και γλύπτες».¹ Αναμφίβολα γνωρίζετε πολλούς από αυτούς τους θρύλους. Πώς τους θεωρείτε εσείς;

² Σήμερα πολλοί Ινδουιστές αποβλέπουν στα έπη ως πηγή ηθικής και πνευματικής καθοδήγησης. Άλλοι θεωρούν ότι αυτά έχουν πρωτίστως ιστορική αξία παρά θρησκευτική. Περιέχουν, όμως, τα έπη αλήθειες για τον Θεό και τη λατρεία του;

Στοιχεία Αλήθειας

³ «Η μεγάλη μάχη που περιγράφεται στο Μαχαμπαράτα ίσως να έχει κάποια ιστορική βάση στις μνήμες μιας μάχης η οποία έγινε στη βόρεια Ινδία το δέκατο αιώνα π.Χ.», λέει η Μ. Στάτλεϊ, στο βιβλίο Ινδουισμός (Hinduism).² Οι αρχαιολόγοι έχουν επιβεβαιώσει ότι μερικές τοποθεσίες τις οποίες αναφέρει αυτό το έπος υπήρξαν όντως ανάμεσα στα έτη 800 και 400 Π.Κ.Χ. Ωστόσο, «το περιεχόμενο του έπους διευρύνθηκε και διανθίστηκε» ανά τους αιώνες για να περιλάβει «πλήθος θρύλων, μύθων και φανταστικών ιστοριών που δημιούργησαν ένα συνονθύλευμα με ηθικά, θρησκευτικά και φιλοσοφικά στοιχεία», παρατηρεί το σύγγραμμα Ιστορία της Ανατολικής και της Δυτικής Φιλοσοφίας (History of Philosophy Eastern and Western).³

⁴ Η ιστορία του Μανού στο Μαχαμπαράτα, ο οποίος έσωσε την ανθρωπότητα από παγγήινο κατακλυσμό, εμπεριέχει επίσης κάποια ιστορική αλήθεια. Ο κατακλυσμός ήταν «το πιο σπουδαίο ορόσημο στην ιστορία του αρχαίου κόσμου, και οι κοινοί θρύλοι περί κατακλυσμού υποδεικνύουν ότι το ίδιο συμβάν έχει περιγραφεί στις ινδικές, στις εβραϊκές και στις βαβυλωνιακές αφηγήσεις», λέει το βιβλίο Η Βεδική Εποχή (The Vedic Age).⁴a

⁵ Το ίδιο αυτό βιβλίο λέει ότι η ιστορία του Ράμα, «απαλλαγμένη από τα υπερφυσικά, θρυλικά, απίστευτα και μυθολογικά στοιχεία της, υποδηλώνει ξεκάθαρα ότι αυτός [ο Ράμα] ήταν ένας μεγάλος βασιλιάς ο οποίος διέδωσε ευρύτερα και σε μακρινές περιοχές τις ιδέες και τους θεσμούς των Αρίων».⁵

⁶ Εκτός από αυτά τα ιστορικά χαρακτηριστικά, τα έπη περιέχουν επίσης ηθικές και θρησκευτικές αρχές. Για παράδειγμα, το Μαχαμπαράτα ενθαρρύνει τη φιλοξενία, λέγοντας: «Ακόμη και στους εχθρούς που έρχονται ως επισκέπτες πρέπει να εκδηλώνεται η οφειλόμενη φιλοξενία. Το δέντρο προστατεύει με τα φύλλα του τον άνθρωπο που το κόβει».⁶ Αλλού αναφέρει: «Ο ουρανός δεν ευαρεστείται τόσο με ακριβά δώρα, τα οποία προσφέρονται με την ελπίδα μελλοντικής ανταπόδοσης, όσο με το πιο ασήμαντο που απορρέει από έντιμα κέρδη και αγιάζεται μέσω πίστης».⁷

Φανταστικές Ιστορίες

⁷ Σε αντίθεση, όμως, με αυτές τις καλές αρχές, τα έπη αντανακλούν κάποιες φορές τις απόψεις εκείνων που τα συνέταξαν. Στο έπος Ραμαγιάνα, λόγου χάρη, λέγεται ότι η γη στηρίζεται σε οχτώ ελέφαντες οι οποίοι κινούνται όταν κουράζονται και έτσι προκαλούνται οι σεισμοί. Εκείνοι που συνέταξαν το Ραμαγιάνα δεν γνώριζαν επίσης ότι οι πηγές του ποταμού Γάγγη βρίσκονται στα Ιμαλάια. Πίστευαν ότι ο ποταμός αυτός έρρεε από τον ουρανό.​—Ραμαγιάνα 1:40-44.

⁸ Γνωρίζατε ότι οι συγγραφείς του Μαχαμπαράτα υιοθέτησαν την επικρατούσα άποψη πως οι γυναίκες έχουν δημιουργηθεί μόνο για να διαφθείρουν τους αγνούς άντρες, έτσι ώστε να μην μπορέσουν αυτοί να αποκτήσουν τη σωτηρία; (Μαχαμπαράτα 13:40) Ακόμη και η Γκιτά θεωρεί τις γυναίκες ως άτομα κατώτερης γέννησης και τις κατατάσσει με τους ταπεινούς δούλους. Το πιστεύετε εσείς αυτό; Σας φαίνεται δίκαιο και λογικό;​—Μπαγκαβάντ Γκιτά 9:32.

⁹ Η απουσία θεόπνευστων Σρούτι έκανε τους επικούς συγγραφείς να δημιουργήσουν μύθους προκειμένου να δώσουν απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα. Εξηγώντας το ζήτημα του θανάτου, για παράδειγμα, το Μαχαμπαράτα δηλώνει ότι κάποτε οι άνθρωποι πολλαπλασιάζονταν χωρίς να πεθαίνουν και έγιναν τόσο πολλοί ώστε «δεν υπήρχε χώρος για να αναπνεύσουν».⁸ Φοβούμενος ότι αυτό θα κατέληγε στο να “βυθιστεί η γη στα νερά”, ο Δημιουργός έφερε σε ύπαρξη μια θεά για να επιφέρει το θάνατο στους ανθρώπους είτε μέσω ασθενειών είτε μέσω τραυματισμού.​—Μαχαμπαράτα 12:248-250.

¹⁰ Σύμφωνα με Ινδούς λογίους, οι συντάκτες των επών είναι αυτοί που δημιούργησαν και τους θρύλους οι οποίοι περιέχονται σε αυτά. Στην Γκιτά, ο Κρίσνα ισχυρίζεται ότι είναι Θεός. Αναφορικά με αυτό, ο Δρ Σ. Ραντακρίσναν δηλώνει: «Ο ποιητής Βυάσα [ο συγγραφέας της] διατυπώνει με ζωηρή φαντασία το πώς θα μιλούσε για τον εαυτό του ο Κρίσνα ως ενσαρκωμένος Θεός». Παρόμοια, ο συγγραφέας Χαρίχαραν επισημαίνει ότι «κάποιος άλλος πρέπει να έκανε τον Κρίσνα Θεό και να τον έκανε να εκτελέσει τις υπερφυσικές πράξεις».⁹ Στο Ραμαγιάνα, ο Ράμα δεν ισχυρίζεται ότι είναι θεός αλλά απλώς άνθρωπος, ο οποίος υποφέρει εξαιτίας των αμαρτιών του.​—Ραμαγιάνα 3:63, 64.

Έπη​—Η Εκλογή

¹¹ Τα επικά ποιήματα ψάλλονταν αρχικά στις αυλές των βασιλιάδων κατά τη διάρκεια μεγάλων γιορτών που διεξάγονταν για να διακηρύξουν τη δόξα των αρχόντων. Εκείνοι που τα συνέταξαν πρόσθεσαν αργότερα θρησκευτικούς μύθους.¹⁰ «Η λαμπρότερη από αυτές τις προσθήκες», παρατηρεί ο Ντ. Ντ. Κοσάμπι, «είναι η Μπαγκαβάντ-γκιτά, ένας διάλογος που έκανε, υποτίθεται, ο θεός Κρίσνα ακριβώς πριν από τη μάχη. Ο ίδιος ο θεός ήταν καινούριος. Η υπέρτατη θειότητά του δεν θα γινόταν παραδεκτή παρά αιώνες αργότερα».¹¹ Με αυτόν τον τρόπο, τα έπη κατέληξαν στο σημείο να περιλαμβάνουν ιστορικές αλήθειες μαζί με θρησκευτικούς μύθους.

¹² Καθώς, λοιπόν, συνεχίζετε την αναζήτησή σας για τα Σρούτι, δηλαδή μια πλήρη αποκάλυψη της αλήθειας του Θεού, εξετάστε, ως επόμενο βήμα, τις Πουράνες, πάνω στις οποίες βασίζεται η Ινδουιστική λατρεία σήμερα.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Τα Έπη​—Το Γνωρίζατε;

«Ενσωματωμένη σε ένα βιβλίο του μεγάλου ινδικού έπους Μαχαμπαράτα, υπάρχει η Μπαγκαβάντ-γκιτά, ή το Τραγούδι του Θεού, το πιο δημοφιλές έργο μεταξύ όλων των θρησκευτικών συγγραμμάτων της Ινδίας. . . . Αναντίρρητα, μπορεί να ειπωθεί ότι είναι η Βίβλος της Ινδίας, παρότι, ανόμοια με τις Ουπανισάδες, δεν θεωρείται Σρούτι, δηλαδή αποκαλυμμένη γραφή, αλλά Σμρίτι, δηλαδή παράδοση η οποία αναλύει λεπτομερώς τα δόγματα των Ουπανισάδων».​—Η Πνευματική Κληρονομιά της Ινδίας (The Spiritual Heritage of India), Σουάμι Πραμπαβανάντα, 1980, σελίδα 95.

[Πλαίσιο στη σελίδα 15]

Πώς ανταποκρίνονται τα έπη σε αυτά τα κριτήρια;

Πρέπει:

1. Να μεγαλύνουν τον Θεό και να απαντούν στα ερωτήματά μας σχετικά με αυτόν

2. Να διδάσκουν αληθινά δόγματα και σωστές ηθικές αρχές

3. Να μην έχουν καμία σχέση με μύθους