Όνομα και Σκοπός της «Σκοπιάς»
ΓΙΑΤΙ το περιοδικό αυτό ονομάζεται «Σκοπιά»; Μήπως το όνομα αυτό έχει Γραφική βάσι και σημασία; Ποιος είναι ο σκοπός του περιοδικού αυτού; Μήπως πληροί μια ανάγκη που δεν την ικανοποιεί κανένα από τις εκατοντάδες των άλλων περιοδικών που πλημμυρίζουν τα περίπτερα; Η Σκοπιά στέκει μόνη στον τομέα της, η δε αξία της δεν μπορεί να μετρηθή σε χρήμα. Ποια δεδομένα το αποδεικνύουν αυτό;
Η Αγία Γραφή συχνά αναφέρει πύργους. Ήταν ψηλά οικοδομήματα, με πολύ μεγαλύτερο ύψος παρά πλάτος, και κτισμένα σε ποικίλες θέσεις ώστε να παρουσιάζουν ένα εξέχον χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικής στον αρχαίον Ισραήλ. Συχνά βρίσκονταν σε αμπελώνες, όπως φανερώνεται από τον Ιησούν στην παραβολή των γεωργών. (Ησαΐας 5:2· Ματθαίος 21:33· Μάρκος 12:1) Πύργοι ως σταθμοί φυλάκων ήταν κτισμένοι πίσω από τα τείχη ωχυρωμένων πόλεων, καθώς και επάνω στα τείχη, για να χρησιμεύουν ως θέσεις παρατηρήσεως και ωχυρωμένα ισχυρά σημεία. (2 Βασιλέων 17:9· 18:8· 2 Χρονικών 20:24· 26:9, 10, 15· Νεεμίας 3:1· Ψαλμός 48:12) Επειδή οι κατά γράμμα πύργοι εχρησιμοποιούντο ως καταφύγια, σε μεταφορική γλώσσα ο Ιεχωβά αναφέρεται ως ισχυρός πύργος για κείνους που εμπιστεύονται σ’ αυτόν.—Κριταί 9:51, 52· Ψαλμός 18:2· 61:3· 144:2· Παροιμίαι 18:10.
Φύλακες ετοποθετούντο επάνω στους πύργους για να χρησιμεύουν ως παρατηρηταί, για να προλαμβάνουν αιφνιδιαστικές επιθέσεις εχθρών ή για να αναγγέλλουν σπουδαίες ειδήσεις που θα μπορούσαν να περισυλλέγουν από τα παρατηρητήριά τους, είτε καλές ήταν οι ειδήσεις αυτές είτε κακές. (2 Βασιλέων 9:17) Το καθήκον τους ήταν να μένουν άγρυπνοι και να φρουρούν και να προειδοποιούν. Ωστόσο, στην τυπική εκείνη Θεοκρατία ήταν αληθινό ότι «εάν ο Κύριος δεν φυλάξη πόλιν» εις μάτην αγρυπνεί ο φυλάττων.»—Ψαλμός 127:1.
Αυτή η σχέσις μεταξύ του Ιεχωβά Θεού και του φύλακος στις σκοπιές των πύργων ήταν πιο ζωτική ακόμη στην περίπτωσι των ανθρώπων εκείνων που ήταν διωρισμένοι να αγρυπνούν για αγγέλματα από τον Κύριο και να προειδοποιούν για κινδύνους που απειλούσαν την πνευματική ευεξία του έθνους Ισραήλ. Εκτίμησις των καθηκόντων των φυλάκων που είναι τοποθετημένοι σε κατά γράμμα σκοπιές, μας βοηθεί ν’ αντιληφθούμε τις υπηρεσιακές ευθύνες εκείνων που είναι διωρισμένοι στο πιο ζωτικό πνευματικό μέτωπο. Ο Αββακούμ ήταν ένας από αυτούς και ο οποίος λέγει: «Επί της σκοπιάς μου θέλω σταθή, και θέλω στυλωθή επί του πύργου, και θέλω αποσκοπεύει δια να ίδω τι θέλει λαλήσει προς εμέ, και τι θέλω αποκριθή προς τον ελέγχοντά με.»—Αββακούμ 2:1.
Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΦΥΛΑΚΟΣ
Η αποστολή τέτοιων φυλάκων προσδιορίζεται ακριβέστερα για μας στην περίπτωσι του Ιεζεκιήλ. Αν και δεν στεκόταν αυτός σε κατά γράμμα σκοπιά στην κορυφή του τείχους κάποιας πόλεως, ο Ιεχωβά απηυθύνθη σ’ αυτόν ως εξής: «Υιέ ανθρώπου, σε κατέστησα φύλακα επί τον οίκον Ισραήλ· άκουσον λοιπόν λόγον εκ του στόματός μου, και νουθέτησον αυτούς παρ’ εμού. Όταν λέγω προς τον άνομον, Εξάπαντος θέλεις θανατωθή, και συ δεν νουθετήσης αυτόν, και δεν λαλήσης δια να αποτρέψης τον άνομον από της οδού αυτού της ανόμου, ώστε να σώσης την ζωήν αυτού, εκείνος μεν ο άνομος θέλει αποθάνει εν τη ανομία αυτού· πλην εκ της χειρός σου θέλω ζητήσει το αίμα αυτού. Αλλ’ εάν συ μεν νουθετήσης τον άνομον, αυτός όμως δεν επιστρέφη από της ανομίας αυτού, και από της οδού αυτού της ανόμου, εκείνος μεν θέλει αποθάνει εν τη ανομία αυτού συ δε ηλευθέρωσας την ψυχήν σου. Πάλιν, εάν ο δίκαιος εκτραπή από της δικαιοσύνης αυτού, και πράξη ανομίαν, και εγώ θέσω πρόσκομμα έμπροσθεν αυτού, εκείνος θέλει αποθάνει· επειδή δεν έδωκας εις αυτόν νουθεσίαν, θέλει αποθάνει εν τη αμαρτία αυτού, και η δικαιοσύνη αυτού, την οποίαν έκαμε, δεν θέλει μνημονευθή· πλην εκ της χειρός σου θέλω ζητήσει το αίμα αυτού. Εάν όμως συ νουθετήσης τον δίκαιον δια να μη αμαρτήση, και αυτός δεν αμαρτήση, ο δίκαιος θέλει βεβαίως ζήσει, διότι ενουθετήθη· και συ ηλευθέρωσας την ψυχήν σου.»—Ιεζεκιήλ 3:17-21.
Όχι μόνο εξασφαλίζεται η σωτηρία του φύλακος με την πιστή εκτέλεσι των καθηκόντων του, αλλά και διανοίγεται ευκαιρία ζωής στους ανόμους οι οποίοι προσέχουν στη νουθεσία του φύλακος. Η εύσπλαγχνη υπόσχεσις του Ιεχωβά είναι: «Δεν θέλω τον θάνατον του αμαρτωλού, αλλά να επιστρέψη ο ασεβής από της οδού αυτού. και να ζη· επιστρέψατε, επιστρέψατε από των οδών υμών των πονηρών δια τι να αποθάνητε, οίκος Ισραήλ; Και όταν λέγω προς τον ασεβή, Εξάπαντος θέλεις αποθάνει· ο δε, επιστρέψας από της αμαρτίας αυτού, πράξη κρίσιν και δικαιοσύνην, αποδώση το ενέχυρον ο ασεβής, επιστρέψη το ηρπαγμένον, περιπατή εν τοις διατάγμασι της ζωής, μη πράττων αδικίαν, θέλει εξάπαντος ζήσει, δεν θέλει αποθάνει.»—Ιεζεκιήλ 33:11, 14-16.
Η Ιερουσαλήμ, μετά την πτώσι της στη Βαβυλώνα και αφού έμεινε έρημη σαν μια γυναίκα, αιχμάλωτη επί εβδομήντα χρόνια, αντικρύζει τον αγγελιαφόρο που σπεύδει πάνω στις κορυφές των βουνών κι έρχεται να αναγγείλη σωτηρία και να διακηρύξη στην ελευθερωμένη Σιών ότι ο Θεός της βασιλεύει. Με χαρούμενη πίστι βλέπει σαν ανοικοδομημένα τα τείχη της και τους πύργους της, και τους φύλακάς της να είναι τοποθετημένοι στις σκοπιές τους και ν’ αντικρύζουν μαζί της την ευπρόσδεκτη θέα του ερχόμενου ελευθερωτού: «Οι φύλακές σου θέλουσιν υψώσει φωνήν· εν φωναίς ομού θέλουσιν αλαλάζει· διότι θέλουσιν ιδεί οφθαλμός προς οφθαλμόν, όταν ο Κύριος ανορθώση την Σιών.» Με την ευκαιρία αυτής της ιδίας ενδόξου αποκαταστάσεως οι φύλακες αναφέρονται πάλι πως ψάλλουν με ζήλο τον αίνο του Ιεχωβά: «Επί των τειχών σου, Ιερουσαλήμ, κατέστησα φύλακας, οίτινες ποτέ δεν θέλουσι σιωπά, ούτε ημέραν ούτε νύκτα· όσοι ανακαλείτε τον Κύριον, μη φυλάττετε σιωπήν. Και μη δίδετε εις αυτόν ανάπαυσιν, εωσού συστήση, και εωσού κάμη την Ιερουσαλήμ αίνεσιν επί της γης.»—Ησαΐας 52:1-10· 62:1-12.
Δεδομένου ότι η πτώσις της Βαβυλώνος εσήμαινε αποκατάστασι για την Ιερουσαλήμ, οι ειδήσεις της πτώσεως της Βαβυλώνος ήλθαν σαν καλά νέα από τον λάρυγγα του φύλακος: «Ο Κύριος είπεν ούτω προς εμέ· Ύπαγε στήσον σκοπευτήν, δια να αναγγέλλη ό,τι βλέπει. Και εφώναξεν ως λέων, Ακαταπαύστως, κύριε μου, ίσταμαι εν τη σκοπιά την ημέραν, και φυλάττω πάσας τας νύκτας· και ιδού, έρχονται εδώ αναβάται άνδρες δύο ιππείς. Και απεκρίθη και είπεν, έπεσεν, έπεσεν η Βαβυλών, και πάσαι αι γλυπταί εικόνες των θεών αυτής συνετρίφθησαν κατά γης.»—Ησαΐας 21:6, 8, 9.
Δεν μας δίνουν όλα τα προηγούμενα την εντύπωσι ότι οι φύλακες κατείχαν μια βασική θέσι, είτε ως παρατηρηταί σε κατά γράμμα σκοπιές είτε ως δούλοι του Θεού άγρυπνοι για να λάβουν αγγέλματα από τον Ιεχωβά και να μεταδώσουν αυτή τη συμβουλή και προειδοποίησι στο λαό; Σε καθεμιά από τις περιπτώσεις αυτές, ο φύλαξ έπρεπε να κατέχη μια θέσι σ’ ένα εξέχον σημείο, που θα τον καθιστούσε ικανόν να βλέπη και να ακούη ό,τι ήταν ουσιώδες για την εκτέλεσι των καθηκόντων του.
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ
Σήμερα οι κληρικοί των παραδεδεγμένων θρησκειών του «Χριστιανισμού» αναλαμβάνουν στάσι φυλάκων για την πνευματική ευεξία των εθνών. Λόγω της εκπαιδεύσεώς των, θα έπρεπε να βρίσκωνται σε μια θέσι επάνω από την απληστία και τις προκαταλήψεις του καιρού μας, ωσάν στα ύψη μιας σκοπιάς που τους κρατεί πιο πάνω από τις κοσμικές φιλονεικίες και τους παρέχει μια καθαρή άποψι των πραγμάτων, ανεμπόδιστη από τις πολλές τυφλωτικές μεροληψίες των ημερών αυτών. Θα έπρεπε να μπορούν να βλέπουν τα γεγονότα από την άποψι των Γραφικών προφητειών, να σημειώνουν σημαντικά συμβάντα που προειδοποιούν για προσεγγίζοντα κίνδυνο, ή που εμφανίζονται σαν χαροποιά σημεία καλυτέρων καιρών που πρόκειται να έλθουν. Θα έπρεπε να είναι επιδεκτικοί θείας καθοδηγίας, άγρυπνοι στα παραγγέλματα του Θεού, ταχείς στο να διακηρύξουν το λόγο του.
Αλλά ανταποκρίνονται τάχα στις υψηλές ευθύνες του φύλακος; Όταν μιλούν για τις σημερινές συμφορές των πολέμων ή για την ηθική κατάπτωσι, τα φάρμακα που προτείνουν δεν τους κάνουν να δίνουν την εντύπωσι πολιτικών μάλλον ή κοινωνικών σκαπανέων παρά διακόνων του Θεού; Δεν είναι τυφλοί ως προς τα σημεία των καιρών; σιωπηλοί όταν πρέπει να διακηρύξουν ένα αντιδημοφιλές άγγελμα προειδοποιήσεως; κοιμισμένοι ως προς την ουσιώδη Γραφική αλήθεια ότι η βασιλεία του Χριστού είναι η μόνη ελπίς του κόσμου; Πόσο άγρυπνοι όμως είναι για να προωθήσουν τους δικούς των σκοπούς, να προαγάγουν τη δική τους εκκλησία, να καλλιεργήσουν τη δική τους υπόληψι, να αυξήσουν τη δημοτικότητά τους ή τις οικονομικές τους προσόδους! Ό,τι κι αν πήτε, μια ειλικρινής εξέτασις δείχνει ότι ταιριάζουν με την περιγραφή των απίστων φυλάκων των αρχαίων χρόνων: «Οι δε φύλακες αυτού είναι τυφλοί· πάντες χωρίς νοήσεως· πάντες κύνες άλαλοι, μη δυνάμενοι να υλακτήσωσι· κοιμώμενοι, κοιτόμενοι, αγαπώντες νυσταγμόν· ναι, κύνες αδηφάγοι, οίτινες δεν γνωρίζουσι χορτασμόν· και ποιμένες, οίτινες δεν γνωρίζουσι σύνεσιν· πάντες είναι εστραμμένοι προς την οδόν αυτών, έκαστος εις το μέρος αυτού, δια το κέρδος αυτού.»—Ησαΐας 56:10, 11.
Εξ άλλου, ειλικρινής εξέτασις δείχνει ότι μια άλλη τάξις ταιριάζει με τον πιστό φύλακα Ιεζεκιήλ, ο οποίος εξεπλήρωσε την αποστολή του: «Άκουσον, λοιπόν λόγον εκ του στόματός μου, και νουθέτησον αυτούς παρ’ εμού.» Ποιος σύγχρονος όμιλος στέκει σαν ένας πιστός φύλαξ που δεν διστάζει να λαλήση τολμηρά το άγγελμα του Θεού, αν και αποτελεί μια αντιδημοφιλή προειδοποιήσι; Οι κεχρισμένοι ακόλουθοι του Ιησού Χριστού που υπολείπονται τώρα στη γη και είναι Γραφικώς γνωστοί ως μάρτυρες του Ιεχωβά. (Ματθαίος 24:45-47· Ησαΐας 43:10-12) Προσέχοντας στη θεία εντολή να μην αποτελούν μέρος του κόσμου τούτου είναι ουδέτεροι στις διαμάχες του. (2 Τιμόθεον 2:4· Ιάκωβος 4:4) Λαλούν τον λόγον του Θεού, όχι ανθρώπου. Ακολουθούν την οδόν του Θεού, όχι ανθρώπου.
Για να επεξηγήσωμε το ζήτημα, όταν οι μάρτυρες του Ιεχωβά παρατηρούν τις σημερινές περιστάσεις, βλέπουν την υπερχειλίζουσα συγκομιδή ιδιοτελών κομπαστών και βλασφήμων ανθρώπων, σημειώνουν την αύξησι της εγκληματικότητος και την έλλειψι στοργής και αγαθότητος, βλέπουν τους διώκτας και παραβάτας συμφωνιών και αναγνωρίζουν ότι αυτός ο φιλήδονος κόσμος υποκριτικά έχει εξωτερική μορφή ευσεβείας, αλλά δεν έχει πραγματική αγάπη για τον Θεό, τότε αυτοί οι πιστοί μάρτυρες αναγνωρίζουν ότι τα πράγματα αυτά είναι τα προειπωμένα σημεία των «εσχάτων ημερών». (2 Τιμόθεον 3:1-5· Ιάκωβος 5:1-6) Όταν βλέπουν τις συμπυκνωμένες εκδηλώσεις πολέμων, πείνας, επιδημιών, σεισμών, σκληρής καταδιώξεως Χριστιανών και σφαλερών πολιτικών προσπαθειών για την κυριαρχία του κόσμου μέσω διεθνών συνδυασμών, δεν παπαγαλίζουν απερίσκεπτα τον παλαιό μύθο ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Έχοντας ανοιχτά τα μάτια τους στις Γραφικές προφητείες, βλέπουν αυτά τα πράγματα σαν εκπληρώσεις των. (Ματθαίος 24:3-21· Λουκάς 21:25, 26) Έχουν οφθαλμούς που βλέπουν, ώτα που ακούουν, διάνοιες που αντιλαμβάνονται, και γλώσσες που έχουν ζήλο να μιλούν. (Ματθαίος 13:14-17· Εφεσίους 1:18) Επιπλέον, είναι διαφωτισμένοι ώστε να βλέπουν ότι οι σημερινές συμφορές γρήγορα θα δώσουν τόπο σ’ έναν ερχόμενο νέο κόσμο δικαιοσύνης.—Λουκάς 21:28-32.
ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «Η ΣΚΟΠΙΑ»
Αλλά τι σχέσι έχουν όλα αυτά με το περιοδικό Η Σκοπιά; Έχουν μεγάλη σχέσι, διότι η Σκοπιά είναι σήμερα η επίσημη φωνή της τάξεως του φύλακος. Όπως ακριβώς οι κατά γράμμα σκοπιές βρίσκονταν σε εξέχοντα σημεία παρέχοντας ευρείες απόψεις, έτσι και η Σκοπιά είναι θεμελιωμένη στον κολοφώνα ακριβώς της αξιόπιστης σοφίας, δηλαδή, στον λόγον του Θεού, την Αγία Γραφή. Αυτό την υψώνει επάνω από κομματικές διαμάχες, προκαταλήψεις, απληστίες, προπαγάνδες, φυλετικές ή εθνικές μεροληψίες, και την ελευθερώνει από επιρροές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν ή να διαστρέψουν την άποψι. Η όρασίς της δεν είναι στενή ή μυωπική, αλλά λαμβάνει μια άποψι υπεράνω όλων και βλέπει αρκετά μακρυά, ώστε να εισδύη στο μέλλον, με τη χρήσι της γραπτής θεόπνευστης προφητείας. Βλέπει τη σύγχρονη κατάστασι και τα γεγονότα κάτω από το φως του λόγου του Θεού, δέχεται το άγγελμα του Ιεχωβά και είναι ταχεία στο να διακηρύξη, τις αλήθειές του και τις κρίσεις του. Ο Ιεχωβά διατάσσει την τάξι του φύλακος· «Αναβόησον δυνατά, μη φεισθής· ύψωσον την φωνήν σου ως σάλπιγγα, και ανάγγειλον προς τον λαόν μου τας ανομίας αυτών.» (Ησαΐας 58:1) Ως φωνή της τάξεως του φύλακος, η Σκοπιά διεσάλπισε τις αμαρτίες εκείνων που ομολογούν ότι υπηρετούν τον Θεόν, και τώρα υψώνει τη φωνή της σε τριάντα γλώσσες και ακούεται σε όλα τα έθνη της γης.
Αν την ιδούμε κάτω απ’ αυτό το φως, μπορεί να λεχθή ότι η Σκοπιά στέκει σαν ένας φύλαξ σε μια θέσι κατοπτεύσεως, άγρυπνη στα όσα συμβαίνουν, έτοιμη να αναγγείλη σημεία που προειδοποιούν για κίνδυνο, ταχεία στο να υποδείξη το δρόμο της ζωής σ’ ένα νέο κόσμο. Διακηρύττει τα νέα της βασιλείας του Ιεχωβά που ιδρύθη με την ενθρόνισι του Χριστού στον ουρανό, ειδοποιεί ότι ζούμε στις τελευταίες ημέρες του παλαιού αυτού κόσμου, ανακράζει ότι η μάχη του Αρμαγεδδώνος, η μάχη του Ιεχωβά, έρχεται γοργά, τρέφει τους συγκληρονόμους της βασιλείας με πνευματική τροφή, χαροποιεί τους ανθρώπους καλής θελήσεως με ένδοξες προσδοκίες αιωνίου ζωής σε μια παραδείσια γη, και μας παρηγορεί με την υπόσχεσι της αναστάσεως για τους νεκρούς. Όλα αυτά τα κάνει με ένα τόνο πεποιθήσεως στη φωνή της, διότι τα λόγια της βρίσκουν τη βάσι τους στον λόγον του Θεού. Δεν είναι ένας τυφλός ή άλαλος φύλαξ, αλλά προσπαθεί να είναι πάντοτε εναρμονισμένη με τον Θεό ερευνώντας τον λόγον του και δεχόμενη την καθοδηγία του, με μάτια πάντοτε ανοιχτά στην προφητεία, ώστε να γνωρίζη τι να αναζητήση στα παγκόσμια γεγονότα και να κατανοή τη σημασία των όσων βλέπει. Δεν δίνει ατομική εξήγησι των προφητειών, αλλά εφιστά την προσοχή στα πραγματικά γεγονότα, τα θέτει παράπλευρα στην προφητεία, και βλέπετε μόνοι σας πόσο καλά ταιριάζουν τα δύο αυτά, και με πόση ακρίβεια ο Ιεχωβά εξηγεί την προφητεία του.—2 Πέτρου 1:20, 21.
Επομένως ο σκοπός αυτού του περιοδικού είναι να συγκεντρώση με οξύτητα και πιστότητα την προσοχή στην Γραφική αλήθεια, στα παγκόσμια γεγονότα που μπορεί να εκπληρώνουν προφητείες, και στα θρησκευτικά νέα γενικώς. Μερικές φορές ανατρέπει θρησκευτικά ψεύδη για να οικοδομηθή στη θέσι τους η Γραφική αλήθεια. Το δίπλευρο αυτό έργο διατάσσεται Γραφικώς, και είναι ευεργετικό για όλα τα άτομα που η καρδιά τους βρίσκεται στην ορθή κατάστασι. (Ιερεμίας 1:10· Εβραίους 12:5-13) Εν τούτοις, η Σκοπιά δεν ισχυρίζεται ότι είναι θεόπνευστη στις δηλώσεις της, ούτε είναι δογματική. Προσκαλεί όλους να κάνουν μια προσεκτική και κριτική εξέτασι του περιεχομένου της υπό το φως των Γραφών. Ο σκοπός της είναι να βοηθήση άλλους να γνωρίσουν τον Ιεχωβά και τις προθέσεις του για το ανθρώπινο γένος, και να αναγγείλη την εγκαθιδρυμένη βασιλεία του Χριστού ως τη μόνη μας ελπίδα.
Ο Ιεχωβά Θεός είναι ο Διδάσκαλος του λαού του, αλλά πρέπει να ‘είμεθα άγρυπνοι’ για να συλλάβωμε τη διδασκαλία του. Πρέπει να ‘μη κοιμώμεθα ως και οι λοιποί, αλλά να αγρυπνώμεν και να εγκρατευώμεθα’. Σ’ εκείνους που κοιμώνται, οι άγρυπνοι πρέπει να κράξουν, «Είναι ήδη ώρα να εγερθώμεν εκ του ύπνου!» (Ησαΐας 54:13· Ρωμαίους 13:11· 1 Κορινθίους 16:13· 1 Θεσσαλονικείς 5:6) Αν κοιμάσθε ως προς τα σημεία των καιρών και δεν αγρυπνείτε στις παγκόσμιες εξελίξεις κάτω από το φως των Γραφικών προφητειών, τότε πρέπει να υπακούσετε στη διαταγή να αφυπνισθήτε και να αγρυπνήτε. Ας σας βοηθήση η Σκοπιά να προσέξετε αυτή τη νουθεσία που οδηγεί στη ζωή, διότι αυτός είναι ο σκοπός της.
Παραμένοντας πιστή στο όνομά της και στο σκοπό της, η Σκοπιά στέκει μόνη στον τομέα της, η δε αξία της δεν μπορεί να μετρηθή σε χρήμα. Διακηρύττει τη σοφία του Θεού, η οποία είναι «τιμιωτέρα πολυτίμων λίθων· και πάντα όσα επιθυμήσης δεν είναι αντάξια αυτής.» Η σοφία αυτή είναι «δένδρον ζωής». Η Σκοπιά σας νεύει να επιληφθήτε αυτής της σοφίας, και να κερδίσετε ζωή σ’ ένα νέο κόσμο χωρίς τέλος.—Παροιμίαι 3:13-18· 8:10, 11· Εφεσίους 3:21.